Hướng dẫn kiểm tra dịch bệnh tai xanh ở lợn

- Đối với các ổ dịch nhỏ lẻ mới xảy ra trên địa bàn: Khuyến khích tiêu hủy lợn mắc bệnh để giảm thiểu nguy cơ dịch lây lan rộng, cách ly triệt để lợn chưa bị mắc bệnh để theo dõi; khuyến khích giết mổ tiêu thụ tại chỗ đối với lợn khỏe mạnh trong cùng đàn với lợn mắc bệnh;

- Đối với trường hợp dịch xảy ra ở diện rộng: Tiêu hủy số lợn mắc bệnh nặng (lợn mắc bệnh nặng là những lợn có bệnh, đã được chăm sóc tích cực, được hỗ trợ tăng cường sức đề kháng trong vòng 07 ngày nhưng không có khả năng bình phục), nuôi cách ly triệt để lợn mắc bệnh nhẹ để theo dõi chặt chẽ diễn biến bệnh; khuyến khích giết mổ tiêu thụ tại chỗ đối với lợn khỏe mạnh trong cùng đàn với lợn mắc bệnh, trường hợp không giết mổ phải nuôi cách ly để theo dõi.

TỔNG QUAN VỀ BỆNH TAI XANH Ở LỢN: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH PHÒNG TRỊ

Bệnh tai xanh ở lợn hay còn được biết đến với tên gọi khác hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp. Đây là bệnh truyền nhiễm cấp tính do một loại virus thuộc giống Arterivirus gây ra. Bệnh lây lan nhanh chóng và gây chết nếu không có biện pháp điều trị kịp thời. Hãy cùng nhận biết bệnh tai xanh và biện pháp phòng chống dịch bệnh trong bài viết dưới đây.

Nguyên nhân gây bệnh tai xanh ở lợn

Virus gây bệnh tai xanh có nguồn gốc như sau:

• Giống Arterivirus
• Họ Arteriviridae
• Bộ Nidovirales

Bệnh tai xanh do virus gây ra nên không có thuốc đặc hiệu để điều trị, nếu lợn có sức đề kháng tốt và không bị bội nhiễm với các bệnh khác thì có thể tự khỏi. Tuy nhiên, trên thực tế có đến 90% lợn bị mắc bệnh tai xanh sẽ bị bội nhiễm các bệnh khác nên tỷ lệ chết cao hơn. Người nuôi có thể thực hiện các cách khống chế dịch bệnh như sau:

Từ trước tới nay, việc lấy mẫu bệnh phẩm để chẩn đoán PRRS – bệnh tai xanh trên heo thường là mẫu máu, mô lách và phổi hay hạch bạch huyết…hạn chế ở chỗ với các mẫu bệnh phẩm trên thì ta phải mổ heo mới có thể lấy được.

»› Video hướng dẫn mổ khám heo tại trại

Trong vài năm trở lại đây, việc lấy mẫu bệnh phẩm để chẩn đoán đã trở nên dễ dàng hơn khá là nhiều nhờ các tiến bộ kỹ thuật như việc chỉ cần lấy mẫu máu và dịch miệng là có thể xét nghiệm ra kết quả heo có bị bệnh tai xanh hay không.

Đội ngũ các chuyên gia, bác sỹ thú y tham gia nghiên cứu.

Tuy vậy, để tiết kiệm, đơn giản và dễ dàng hơn trong khâu lấy mẫu để chẩn đoán bệnh tai xanh cho đến việc bảo quản mẫu thì các bác sỹ thú y, các chuyên gia thú y đến từ Mỹ đã tiến hành nghiên cứu một phương pháp lấy mẫu mới.

Đó chính là lấy phần đuôi bị cắt bỏ của heo con và phần tinh hoàn heo con (sau khi thiến) cho vào túi bóng bảo quản (như hình 2 bên dưới) sau đó lấy dịch nước chảy ra (PF) mang đi xét nghiệm bằng phương pháp real time PCR.

Mục đích của nghiên cứu này chính là để đánh giá hiệu quả của việc dùng dung dịch mẫu này để đánh giá tình trạng nhiễm virus PRRS – virus gây bệnh tai xanh trên đàn heo nái.

Đuôi heo con và tinh hoàn được cho vào túi ziplock để bảo quản.

Vật liệu và phương pháp nghiên cứu bệnh tai xanh - PRRS

Trước đây, việc lấy mẫu thường diễn ra sau khi phát hiện có ổ dịch bệnh tai xanh trong trại – cách làm này là cách làm bị động và không còn phù hợp, vì đến lúc đó mới kiểm tra mức độ nhiễm virus PRRS trong trại thì ý nghĩa thực tiễn không còn cao nữa.

Thay vào đó, với phương pháp lấy mẫu mới này hoàn toàn chủ động (khi chưa có dịch bệnh tai xanh nổ ra). Mỗi tuần có 3 ngày nhóm nghiên cứu thu thập đuôi và tinh hoàn của 10 ổ heo con mới từ các ô chuồng khác nhau, tiến hành trong 8 tuần liên tục. Heo con được chọn sao cho đại diện cho ô chuồng và lứa đẻ nhất có thể.

Toàn bộ heo con của lứa đẻ cũng đã được kiểm tra và lấy máu để sử dụng làm mẫu đối chứng.

Tinh hoàn và đuôi của các heo con được cho vào túi bóng ziplock (mỗi lứa đẻ 1 túi). Chúng nằm trong túi ít nhất là 2 giờ. Sau đó nhóm nghiên cứu dùng pipet vô trùng lấy chất lỏng trong túi (PF) ra và đặt trong một ống huyết thanh tiệt trùng. Cả mẫu máu và mẫu PF được ly tâm ngay tại trại sau đó bảo quản lạnh đồng thời vận chuyển đến phòng thí nghiệm. Tất cả mẫu được kiểm tra bằng phương pháp RT_PCR để phát hiện sự có mặt của virus PRRS gây bệnh tai xanh.

Kết quả và thảo luận.

Bảng 1 bên dưới là bảng được thiết kế để so sánh tình trạng huyết thanh và dung dịch PF sau khi xét nghiệm.

Một lứa đẻ được xem là dương tính nếu có ít nhất 1 con heo con có kết quả kiểm tra huyết thanh dương tính với bệnh tai xanh.

Nhìn vào bảng 1 ở trên chúng ta có thể thấy kết quả kiểm tra huyết thanh trùng khớp với kết quả kiểm tra dung dịch PF. Như vậy, dung dịch PF hoàn toàn có thể sử dụng làm mẫu xét nghiệm để kiểm tra sự có mặt của virus PRRS. Hơn nữa, các nhà nghiên cứu còn cho biết có thể phục hồi trình tự gen của virus PRRS từ mẫu PF.

Hạn chế duy nhất của nghiên cứu này là toàn bộ mẫu nghiên cứu đều được lấy chỉ từ 1 trang trại. Dĩ nhiên kỹ thuật lấy mẫu mới này chỉ có thể áp dụng ở những nước cho phép thiến và cắt đuôi heo con.

Kết luận.

Chất lỏng tiết ra từ đuôi và tinh hoàn heo con thực sự là một mẫu bệnh phẩm có thể dùng để phát hiện sự có mặt của virus PRRS gây bệnh tai xanh trên heo con, thậm chí sau một thời gian bảo quản đáng kể kể từ khi bùng phát dịch bệnh (gần 6 tháng) mẫu vẫn có thể dùng được, đặc biệt là ở các heo mẹ sinh non hay các trường hợp sẩy thai.

Hơn nữa thông qua nghiên cứu này chúng ta cũng nên lưu ý thêm về việc xử lý phần đuôi và tinh hoàn heo con sao cho gọn gàng vì nếu ta không cẩn thận, chúng có thể là tác nhân làm lây lan mầm bệnh tai xanh trong trại.