Phương pháp nghiên cứu tài liệu là gì
|
Phương pháp thu thập tài liệu là một trong những phương pháp được sử dụng để đánh giá thực hiện kế hoạch kì gốc X trong qui trình kĩ thuật lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Show Hình minh họa (Nguồn: Imagesonline.co.uk) Phương pháp thu thập tài liệuKhái niệm Phương pháp thu thập tài liệu trong tiếng Anh tạm dịch là: Method of document collection. Phương pháp thu thập tài liệu là phương pháp sử dụng nhằm có được hệ thống số liệu, tình hình thực tế sử dụng cho việc phân tích đánh giá thực trạng phát triển kinh tế - xã hội. Phương pháp thu thập tài liệu là một trong những phương pháp được sử dụng để đánh giá thực hiện kế hoạch kì gốc X trong qui trình kĩ thuật lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Nội dungNội dung của phương pháp này bao gồm: - Thu thập các tài liệu thứ cấp Trên thực tế có thể phần lớn các nội dung cần phân tích về thực trạng thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội đều có sắn trong các công bố của các cơ quan, tổ chức ở cả cấp trung ương và địa phương hay các nghiên cứu của các tổ chức quốc tế trên đị bàn. Thông qua việc thu thập và tổng hợp tài liệu sẽ giúp chúng ta giảm thiêu được rất nhiều nội dung cần điều tra, bảo đảm rằng chúng ta không phải làm lại những cái mà trước đó đã làm rất tốt, rằng bạn sẽ không "phát minh lại chiếc bánh xe". Theo đó, trước khi bắt đầu phân tích tình hình, cần bảo đảm rằng tất cả các nghiên cứu quá khứ và hiện tại về phát triển kinh tế - xã hội của chủ thể xây dựng hoạch định đã được thu thập. Điều này giúp giảm thiểu được các chi phí về thời gian và tiền bạc cho việc điều tra các nội dung cần thiết. - Thu thập các dữ liệu trực tiếp thông qua điều tra, khảo sát Để công tác điều tra, khảo sát được thực hiện có hiệu quả, cần xác định được các nhóm đối tượng trọng tâm cần nghiên cứu, từ đó xây dựng các phếu điều tra/bảng hỏi để tiến hành điều tra. Các nội dung và trình tự cần thực hiện là: + Nội dung điều tra: đây là vấn đề quan trọng nhất quyết định sự thành công hay thất bại của mục tiêu thu thập dữ liệu đặt ra. Do vậy, trước khi xây dựng nội dung điều tra (các bảng hỏi), chúng ta cần làm rõ mục tiêu: điều tra lĩnh vực nào, đối tượng điều tra là ai (các doanh nghiệp, các hộ gia đình...). + Phạm vi qui mô, địa điểm điều tra: tùy theo ngân sách dành cho điều tra và yêu cầu chọn mẫu, chúng ta cần dự kiến được phạm vi điều tra phù hợp, có tính đến tính đại diện (số lượng các huyện, xã, thôn cần tiến hành điều tra), từ đó xác định số lượng mẫu điều tra (bao nhiêu người, hộ, doanh nghiệp...) và địa điểm điều tra. + Phương pháp tổ chức điều tra: có nhiều phương pháp điều tra có thể được đề xuất để từ đó xác định phương pháp phù hợp. Điều tra trực tiếp là phương pháp chủ yếu được thực hiện thông qua các biện pháp như hẹn và trực tiếp gặp đối tượng để phỏng vấn sâu về các vấn đề có liên quan đến phát triển kinh tế địa phương; gặp, phỏng vấn trực tiếp đối tượng theo nội dung chuẩn bị trước; hoặc phỏng vấn qua điện thoại theo các nội dung trong phiếu điều tra. Điều tra gián tiếp có nhiều phương pháp khác nhau như gửi phiếu điều tra cho đối tượng cần điều tra qua thư và đề nghị họ chuyển lại qua thư theo địa chỉ yêu cầu; gửi phiếu điều tra cho đối tượng điều tra sau đó đôn đốc và quay trở lại nhận phiếu sau khi đã được hoàn thiện... + Tổ chức điều tra: Cần có sự chuẩn bị chu đáo về lực lượng, thành phần tham gia quá trình điều tra, thời gian điều tra phù hợp. Tiến hành tập huấn cán bộ điều tra chủ yếu theo các nội dung trong phiếu điều tra và các vấn đề khác có thể phát sinh trong quá trình điều tra. (Tài liệu tham khảo: Kế hoạch hóa phát triển, GS.TS. Ngô Thắng Lợi, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân, 2019) Chính vì thế, đối với những người đang tham gia nghiên cứu trong bất kỳ lĩnh vực nghiên cứu nào, việc nhận thức đúng về phương pháp nghiên cứu và thiết kế nghiên cứu là điều tối quan trọng. Tuy nhiên trên thực tế vẫn có rất nhiều phương pháp nghiên cứu cung cấp một khung nghiên cứu lỏng lẻo hoặc đưa ra hướng nghiên cứu sai lệch. Vì thế, đòi hỏi người nghiên cứu phải chọn một phương pháp sao cho phù hợp với yêu cầu của dự án, đồng thời người nghiên cứu cũng phải hài lòng với phương pháp đó. Mặt khác, thiết kế nghiên cứu là một cấu trúc tổng quan cụ thể để thực hiện và hoàn thành một dự án. Ví dụ, nếu bạn muốn xây một ngôi nhà, bạn cần phải có một ý tưởng tốt cho mẫu nhà mà bạn muốn xây. Và bạn sẽ không thể làm được bất cứ điều gì nếu không biết hoặc không rõ thiết kế như thế nào. Thiết kế nghiên cứu thường bị nhầm lẫn với phương pháp nghiên cứu, và rất nhiều người nghiên cứu mới vẫn đang gặp phải khó khăn này. Do đó, cần phải làm rõ sự khác biệt giữa phương pháp nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu tại thời điểm này. Ảnh minh họa.
Phương pháp nghiên cứu liên quan đến các quy trình, thủ tục và công cụ nghiên cứu khác nhau, tức là nó bao gồm các kỹ thuật thu thập thông tin và các phương pháp phân tích dữ liệu. Trong đó, phương pháp phỏng vấn, phương pháp khảo sát và phương pháp quan sát là những phương pháp được sử dụng phổ biến trong khoa học xã hội. Nếu nhà nghiên cứu muốn tìm hiểu sâu các thông tin về thái độ cá nhân và kinh nghiệm sống, thì nhà nghiên cứu phải sử dụng các cuộc phỏng vấn sâu. Tuy nhiên, nếu mục đích của nghiên cứu là để thu thập được những thông tin tổng thể có ý nghĩa thống kê, thì phải sử dụng các cuộc khảo sát. Nói cách khác hơn, phương pháp nghiên cứu có thể được chia thành hai loại: nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng. Các nhà nghiên cứu có thể sử dụng một hoặc cả hai phương pháp này (phương pháp hỗn hợp) trong nghiên cứu của mình. Phương pháp nghiên cứu sẽ cung cấp một sự khái quát chung về bộ khung nghiên cứu và thu hẹp phạm vi lựa chọn dựa trên lĩnh vực nghiên cứu của bạn. Mặc dù có rất nhiều phương pháp nghiên cứu nhưng không phải phương pháp nào cũng có thể hoàn toàn phù hợp. Phương pháp nghiên cứu mà bạn chọn sẽ phụ thuộc vào vấn đề nghiên cứu hoặc câu hỏi và thiết kế nghiên cứu của bạn. Mục đích chính của nghiên cứu là tạo ra kiến thức mới hoặc tìm kiếm sự hiểu biết sâu sắc về một lĩnh vực nhất định. Điều này có thể được thực hiện dưới ba hình thức sau: - Nghiên cứu khám phá (Exploratory research): tổng quan và định nghĩa vấn đề. - Nghiên cứu xây dựng (Constructive research) - kiểm tra lý thuyết và đề xuất giải pháp cho các vấn đề. - Nghiên cứu thực chứng (Evidence-based research) - Sử dụng bằng chứng thực nghiệm để kiểm tra tính khả thi của giải pháp
Thiết kế nghiên cứu là một bản kế hoạch chi tiết của các phương pháp nghiên cứu mà bạn đã chọn. Nó cụ thể hóa các bước bạn cần thực hiện, và tất nhiên, nếu không có thiết kế nghiên cứu thích hợp thì gần như không thể thực hiện các dự án nghiên cứu. Có thể nói thiết kế nghiên cứu cho bạn biết chính xác khi nào và phải làm gì. Thiết kế nghiên cứu đề cập đến cách thức đạt được các mục tiêu của dự án nghiên cứu. Thiết kế nghiên cứu chính là thể hiện cấu trúc tổng thể của một dự án nghiên cứu. Chức năng chính của thiết kế nghiên cứu là đảm bảo rằng thông tin thu thập được trong cả quá trình nghiên cứu có thể trả lời được các câu hỏi hoặc vấn đề đã nêu ra ban đầu. Nói cách khác, kết quả và kết luận cuối cùng của nghiên cứu phải tương ứng với các câu hỏi nghiên cứu đã nêu ra. Do đó, nếu không cẩn thận trong việc lựa chọn thiết kế nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu, kết quả của dự án nghiên cứu có thể không đạt yêu cầu hoặc mong đợi. Trong trường hợp này, nếu là một sai sót trong thiết kế nghiên cứu, bạn sẽ phải thay thế một phương pháp nghiên cứu khác, và ngược lại phương pháp này cũng có thể sẽ thay đổi thiết kế nghiên cứu ban đầu của bạn. Các tính năng chính của thiết kế nghiên cứu bao gồm phương pháp, thu thập và phân phối mẫu, thu thập và phân tích dữ liệu, các thủ tục và công cụ được sử dụng. - Mô tả (nghiên cứu điển hình, khảo sát, quan sát tự nhiên, v.v.) - Tương quan (nghiên cứu bệnh chứng, nghiên cứu quan sát, v.v.) - Thử nghiệm (thử nghiệm) - Bán thực nghiệm (thử nghiệm hiện trường, thử nghiệm bán thực nghiệm, v.v.) - Phân tích tổng hợp (meta-analysis) - Nhận xét (tổng quan tài liệu, tổng quan hệ thống)
Phương pháp nghiên cứu cũng như thiết kế nghiên cứu, đều là chìa khóa quan trọng để hoàn thành tốt bất kỳ dự án nghiên cứu nào. Sự khác biệt chính giữa phương pháp nghiên cứu và thiết kế nghiên cứu chính là thiết kế nghiên cứu là cấu trúc tổng thể của nghiên cứu, trong khi phương pháp nghiên cứu là các quy trình, thủ tục và công cụ khác nhau được sử dụng để thu thập và phân tích dữ liệu. Bạn có thể phân biệt phương pháp nghiên cứu và thiết kế nghiên cứu thông qua định nghĩa, đặc điểm và nền tảng chủa chúng: Định nghĩa - Phương pháp nghiên cứu đề cập đến các kỹ thuật được các nhà nghiên cứu sử dụng để thu thập thông tin và phân tích dữ liệu. - Thiết kế nghiên cứu đề cập đến bản thiết kế chi tiết các bước mà bạn cần thực hiện của một dự án nghiên cứu. Đặc điểm - Phương pháp nghiên cứu là một khung nghiên cứu rời rạc, hay một hướng nghiên cứu chưa chắc chắn, và người nghiên cứu phải lựa chọn, sau đó ứng dụng vào thiết kế nghiên cứu để đạt được kết quả mong muốn. Chính vì thế, phương pháp nghiên cứu chú trọng vào sử dụng các loại hình phương pháp nào phù hợp hơn để thu thập và phân tích các dữ liệu mà chúng ta cần. - Thiết kế nghiên cứu cung cấp một cái nhìn tổng thể về toàn bộ dự án nghiên cứu. Thiết kế nghiên cứu tập trung vào việc thực thi loại hình nghiên cứu nào để đạt được những kết quả như mong đợi. Phương pháp nghiên cứu có nghĩa là gì?Phương pháp nghiên cứu khoa học là những cách thức, con đường, công cụ riêng biệt. Chúng được ứng dụng để phục vụ quá trình nghiên cứu khoa học. Mục đích của phương pháp này là để thu thập thông tin, số liệu, kiến thức hỗ trợ cho công trình nghiên cứu. Từ đó, người nghiên cứu có thể tìm ra được những vấn đề mới. Phương pháp nghiên cứu định lượng là gì?Phương pháp nghiên cứu định lượng là việc thu thập, phân tích thông tin trên cơ sở các số liệu thu được từ thị trường. Mục đích của việc nghiên cứu định lượng là đưa ra các kết luận thị trường thông qua việc sử dụng các phương pháp thống kê để xử lý dữ liệu và số liệu. Phương pháp nghiên cứu khoa học trọng kinh doanh là gì?Phương pháp nghiên cứu trong kinh doanh là quá trình xác định, thu thập, phân tích, tổng hợp và công bố các dữ liệu và thông tin có liên quan đến kinh doanh nhằm mục đích giúp những người quản trị trong các tổ chức tiến hành những công việc, hoạt động kinh doanh phù hợp từ đó tối ưu hóa hiệu quả hoạt động. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm là gì?Nghiên cứu thực nghiệm (empirical research) là nghiên cứu sử dụng bằng chứng thực nghiệm. Đó là một cách để đạt được tri thức bằng các quan sát hoặc kinh nghiệm trực tiếp và gián tiếp. Bằng chứng thực nghiệm (hồ sơ quan sát trực tiếp hoặc kinh nghiệm của một người) có thể được phân tích định lượng hoặc chất lượng. |
