Vị trí của cơ cấu xã hội - giai cấp trong hệ thống cơ cấu xã hội là gì
Tồn tại rất nhiều nghiên cứu đưa ra các định nghĩa về cơ cấu xã hội. Có thể hiểu cơ cấu xã hội như sau: - Cơ cấu xã hội chính là một mối liên hệ vô cùng vững chắc của các thành tố xã hội trong hệ thống xã hội. Có năm thành tố xã hội cơ bản đó là các cộng đồng xã hội như: Nhóm xã hội, vị thế xã hội, vai trò xã hội, mạng lưới xã hội và thiết chế xã hội.
- Mỗi thành tố này lại bao gồm những tầng lớp với cấu trúc phức tạp bên trong và mối quan hệ qua lại giữa chúng. - Cơ cấu xã hội chính là một mô hình miêu tả các mối liên hệ giữa những thành phần cơ bản bên trong một hệ thống xã hội. Tất cả những thành phần này sẽ tạo nên một bộ khung cho xã hội loài người, mặc dù tính chất của những thành phần này và các mối quan hệ giữa chúng luôn biến đổi. Các thành phần quan trọng nhất trong cơ cấu xã hội chính là vai trò, các thiết chế, nhóm và vị thế. - Cơ cấu xã hội được định nghĩa là tổng thể tất cả nhóm xã hội có mối quan hệ tác động qua lại, cũng như những thiết chế xã hội và mối quan hệ của chúng.
1.2. Thành tố của cơ cấu xã hội1.2.1. Nhóm xã hội trong cơ cấu xã hộiNhóm xã hội là một tập hợp những người có liên hệ với nhau. Liên hệ này có thể là về vai trò, vị thế, lợi ích, nhu cầu và một số định hướng xã hội nhất định. - Có thể chia nhóm xã hội thành hai loại: Các nhóm nhỏ và các nhóm lớn: + Nhóm là được định nghĩa là một tập hợp gồm ít người hơn, các thành viên trong nhóm này có mối liên hệ trực tiếp và vô cùng ổn định, họ tương tác với nhau bằng tư cách cá nhân.
+ Nhóm lớn chính là tập hợp của một số nhóm nhỏ có một số dấu hiệu xã hội giống nhau. bên cạnh nhóm lớn và nhóm nhỏ người ta còn chia xã hội thành một số nhóm như: Nhóm phụ - nhóm chính, nhóm thứ yếu - nhóm chủ yếu, nhóm không căn bản - nhóm căn bản. + Trong các tài liệu lý thuyết xã hội học đề cập đến nhóm người ta còn thấy sự xuất hiện của nhóm quy ước, nhóm tự nhiên. Nhóm quy ước được giải thích là nhóm do con người lập ra vì một mục đích nào đó. Nhóm tự nhiên thì tồn tại không tuân theo một chủ đích xã hội riêng nào cả. 1.2.2. Vị thế xã hội trong cơ cấu xã hộiVị thế xã hội hay còn được biết đến với cái tên vị trí trong cấu trúc xã hội. Thêm vào đó, vị thế chính là nói lên lực và thế của chủ thể được nhắc đến. Vị thế chính là yếu tố quyết định đến chỗ đứng, đến phương thức ứng xử của các cá nhân, các nhóm xã hội. Ứng với mỗi góc độ thì các cá nhân, các nhóm xã hội sẽ có vị thế khác nhau.
Trong mối quan hệ xã hội, vị thế nghề nghiệp có ý nghĩa quan trọng nhất vì nó quy định các đặc điểm riêng của cá nhân hay nhóm.
1.2.3. Vai trò xã hội bên trong cơ cấu xã hộiVai trò xã hội được định nghĩa là tập hợp các hành vi, chuẩn mực, quyền lợi và nghĩa vụ gắn với một vị thế xác định. Vai trò chính là sự thể hiện một cách sống động của vị thế trong một số mối quan hệ. Ứng với một vị thế sẽ có thể có một số vai trò khác nhau, vai trò sẽ thay đổi trong những trường hợp khác nhau. 1.2.4. Thành tố mạng lưới xã hội của cơ cấu xã hộiMạng lưới xã hội là tổng hợp tất cả các mối quan hệ của cá nhân, nhóm, tổ chức, cộng đồng. Các mối quan hệ này tạo nên mạng lưới xã hội. Không một chủ thể nào có thể đứng ngoài mạng lưới xã hội.
Đây là một tổ chức nhất định của quan hệ xã hội và hoạt động xã hội được thực hiện chính bằng sự thống nhất một cách hài hòa giữa những hành vi của công dân với các quy phạm, chuẩn mực xã hội.
Có thể thấy rằng tỷ lệ nông dân của nước ta ngày càng giảm. Bên cạnh đó, chúng tôi có thể khẳng định rằng sự thay đổi cấu trúc ngành nghề này là hoàn toàn có liên quan đến sự thay đổi của cấu trúc xã hội.Trên cơ sở của việc nghiên cứu thực tiễn, có thể thấy rằng xu hướng biến đổi cơ cấu xã hội ở nước ta tuân theo một số xu hướng dưới đây: - Có sự sụt giảm về tỷ lệ và số lượng nông dân ở nước ta. - Trong giai cấp nông dân có sự phân nhánh và phân tầng đa dạng trong cơ cấu của giai cấp nông dân. - Có sự biến đổi trong thiết chế các hộ gia đình, xã hội ở nông thôn: Những biến đổi này đều mang chiều hướng tích cực để có thể thích ứng với điều kiện kinh tế - Xã hội trong nền kinh tế xã hội đổi mới. Nó được thể hiện thông qua chính những thay đổi bên trong việc phân công lao động.
Những xu thế này có tác động đến hướng biến đổi ngành nghề lao động ở nông thôn. Những biến đổi này đã thúc đẩy sự chuyển đổi từ việc canh tác truyền thống sang những hình thức hiện đại hơn, nâng cao năng suất nông nghiệp. Người dân có thể tự do canh tác không còn bị bó buộc như việc muốn chuyển đổi hình thức canh tác bị bó buộc bởi các nguyên tắc trước đây. Xu hướng biến đổi này đã trở thành một trong những điều kiện, động lực thúc đẩy sự cải thiện trong đời sống vật chất của người nông dân theo nhiều cách. Cách đầu tiên, đó chính là người nông dân giờ đây hoàn toàn có quyền tự quyết trong việc sử dụng các tư liệu nghề nghiệp, nguồn lực của mình cùng với sự giúp đỡ, hỗ trợ của chính quyền để có thể tạo ra càng nhiều giá trị vật chất cải thiện cuộc sống chính mình.
Sự biến đổi này cũng đem lại nhiều sự đổi mới trong giáo dục, nâng cao năng lực, trình độ của người nông dân, tăng cường khả năng sử dụng các yếu tố khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp. Bên cạnh đó những xu hướng biến đổi này của cơ cấu xã hội còn làm chuyển biến tư tưởng, quan điểm các thành viên trong xã hội. Chuyển dần từ nông nghiệp sang công nghiệp hóa hướng đến hiện đại hóa đất nước.
Hy vọng qua những chia sẻ được trình bày ở bên trên của timviec365.com có thể giúp bạn đọc bổ sung thêm một số kiến thức bổ ích về cơ cấu xã hội là gì, các thành có cấu tạo nên cơ cấu xã hội. Ý thức được rằng cơ cấu xã hội thay đổi từng ngày và nó có tác động mạnh mẽ tới cơ cấu ngành nghề. Lấy ví dụ là sự biến đổi xu hướng cơ cấu xã hội ở nông thôn là điển hình.
Nếu bạn quan tâm về hội sở ngân hàng là gì, những khía cạnh được đề cập tới trong hội sở ngân hàng thì hãy bấm vào đường link dưới đây để có thể bổ sung thông tin hữu ích về lĩnh vực này nhé! Hội sở ngân hàng là gì?
Cơ cấu xã hội – giai cấp trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội 1.Quan niệm ve cơ cấu xã hội – giai cấp a) Cơ cấu xã hội và cơ cấu xã hội – giai cấp – Mỗi con người đều tồn tại trong mối quan hệ lệ thuộc, tác động lẫn nhau và sự tác động này không chỉ mang tính cá nhân mà còn mang tính cộng đồng. Cộng đồng xã hội là một bộ phận người có chung một số dấu hiệu, nguyên tắc. Tuỳ theo cách xác định các dấu hiệu, nguyên tắc mà người ta có thể xác định những cộng đồng với các tên gọi khác nhau (dân tộc, giai cấp, tập thể, đơn vị, nhóm hoạt động,…). Có hai loại cộng đồng: cộng đồng khách quan được hình thành một cách tự nhiên, không phụ thuộc vào ý muốn con người và cộng đồng chủ quan được hình thành từ ý đồ, mục đích của con người. – Cơ cấu xã hội là tất cả những cộng đồng người và toàn bộ các quan hệ xã hội do sự tác động lẫn nhau của các cộng đồng ấy tạo nên. Cơ cấu xã hội đề cập chủ yếu đến các cộng đồng được hình thành một cách khách quan, dựa trên các dấu hiệu tự nhiên như giai cấp, dân số, dân cư, nghề nghiệp, dân tộc, tôn giáo,… Từ đó, người ta có thể xem xét các loại hình cơ cấu xã hội tương ứng: cơ cấu xã hội – giai cấp, cơ cấu xã hội – dân số (với dấu hiệu nhân khẩu), cơ cấu xã hội – dân cư (với dấu hiệu cùng cư trú theo địa lý), cơ cấu xã hội – nghề nghiệp, cơ cấu xã hội – dân tộc, cơ cấu xã hội – tôn giáo,… Dưới góc độ chính trị – xã hội, môn học chủ nghĩa xã hội khoa học ở đây chỉ tập trung nghiên cứu vấn đề cơ cấu xã hội – giai cấp. Cơ cấu xã hội – giai cấp là hệ thống các giai cấp, tầng lớp xã hội và các mối quan hệ giữa chúng. Đó là các mối quan hệ về sở hữu, quản lý, địa vị chính trị – xã hội,… Cơ cấu xã hội – giai cấp vừa phản ánh sự tồn tại xã hội và vừa tác động lại sự phát triển của xã hội. C. Mác đã từng nói rằng: “lịch sử tất cả các xã hội tồn tại từ trước tới nay chỉ là lịch sử đấu tranh giai cấp” và V.I. Lênin cũng nói: kết cấu xã hội và chính quyền có nhiều biến đổi, nếu không tìm hiểu những biến đổi này thì không thể tiến được một bước trong bất kỳ lĩnh vực hoạt động nào b) Vị trí của cơ cấu xã hội – giai cấp trong cơ cấu xã hội – Cùng một con người sẽ thuộc về nhiều cộng đồng người khác nhau theo các hình thức phân chia khác nhau (thuộc về một giai cấp, tầng lớp, một nhóm nghề nghiệp, một địa bàn cư trú, một tôn giáo hoặc không theo tôn giáo nào,…). Các loại hình của cơ cấu xã hội có mối quan hệ với nhau và tác động qua lại lẫn nhau. -Trong xã hội có giai cấp, thì cơ cấu xã hội – giai cấp là loại hình cơ bản và có vị trí quyết định nhất, chi phối các loại hình cơ cấu xã hội khác, vì trong quan hệ về mặt giai cấp của một xã hội quy định sự khác nhau về địa vị kinh tế, về quyền sở hữu tư liệu sản xuất, mối quan hệ xã hội giữa người với người trong hệ thống sản xuất, tổ chức lao động và phân phối thu nhập. ở các loại hình cơ cấu xã hội khác không có được các mối quan hệ quan trọng và quyết định trên đây. Từ đó cho thấy cơ cấu xã hội – giai cấp có liên quan trực tiếp đến quyền lực chính trị và nó quyết định đến bản chất và xu hướng vận động của các loại hình cơ cấu xã hội khác. Mỗi xã hội có phân chia giai cấp đều có cơ cấu xã hội – giai cấp đặc trưng của mình, nó thể hiện cho sự khác nhau về chất giữa cơ cấu xã hội này với cơ cấu xã hội khác. -Xuất phát từ cơ cấu xã hội – giai cấp mà người ta xây dựng các chính sách phát triển kinh tế, xã hội, văn hoá của mỗi xã hội trong từng giai đoạn cụ thể. Vị trí của cơ cấu xã hội – giai cấp là có ý nghĩa quan trọng, song không được tuyệt đối hoá, tức là chỉ thấy và dựa vào cơ cấu xã hội – giai cấp, coi nhẹ các loại cơ cấu xã hội khác; cũng không thể tuỳ tiện xoá bỏ nhanh chóng các giai cấp, tầng lớp xã hội bằng biện pháp giản đơn theo ý muốn chủ quan. 2.Xu hướng biến đổi cơ cấu xã hội – giai cấp trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội a) Xu hướng chủ yếu
Sự xích lại gần nhau về tiến bộ về đời sống tinh thần giữa các giai cấp, tầng lớp. Xu hướng này thể hiện trực tiếp thông qua cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa trên lĩnh vực tư tưởng – văn hoá. Từ đó tác động đến sự xích lại gần nhau và xoá bỏ dần mâu thuẫn giữa thành thị và nông thôn, giữa lao động trí óc và lao động chân tay. Những xu hướng trên đây không tách rời nhau và được thể hiện trên các lĩnh vực chính trị, phát triển lực lượng sản xuất, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của xã hội. b) Những vấn đề có tính quy luật của sự biến đổi cơ cấu xã hội – giai cấp
|