Có bao giờ du khách thắc mắc: “Tại sao Giỗ tổ Hùng Vương lại vào ngày 10/3?”. Được tổ chức đều đặn mỗi năm, Giỗ tổ Hùng Vương là một trong những ngày lễ quan trọng của người dân Việt Nam. Mặc dù là sự kiện đặc biệt mang tính dân tộc tuy nhiên vẫn còn rất nhiều người chưa biết “tường tận” về nguồn gốc ra đời của ngày lễ này. Để hiểu rõ hơn về ngày Giỗ tổ Hùng Vương, du khách hãy cùng Viet Fun Travel đi tìm hiểu thông qua bài viết sau đây.
1. Tại sao Giỗ tổ Hùng Vương lại vào ngày 10/3?
Đã xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử Việt Nam, Giỗ tổ Hùng Vương là ngày lễ tưởng nhớ công lao dựng nước của tổ tiên người Việt. Ngày nay, người ta vẫn chưa biết chính xác cột mốc “ra đời” của ngày lễ này là ngày nào, chỉ biết rằng nó đã đi cùng thời gian và gắn liền với những biến cố thăng trầm của lịch sử.
“Mùng 10/3” là ngày giỗ các vị vua Hùng. Vậy Vua Hùng là ai? Bắt nguồn từ truyền thuyết Lạc Long Quân - Âu Cơ sinh ra 100 người con. Trong số 50 người con theo Âu Cơ lên núi thì người con trai trưởng là vị vua Hùng đầu tiên được suy tôn lên làm vua vào năm 2879 trước Công Nguyên. Theo tìm hiểu của Viet Fun Travel, thời kỳ Hùng Vương trải qua 18 đời vua kéo dài đến năm 258 trước Công Nguyên thì kết thúc. Đã có những đóng góp to lớn trong việc xây dựng nên một đất nước Việt Nam tươi đẹp như ngày nay, có thể nói các Vua Hùng là bậc tổ tiên, là thế hệ cha ông đi trước đã và luôn được người dân Việt Nam hết sức tôn kính.
Giỗ tổ Hùng Vương là ngày lễ tưởng nhớ công lao dựng nước của các vị Vua Hùng
Trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam, để ghi nhớ công ơn của “Đấng Thánh Tổ” các vị vua thường tổ chức ngày Giỗ tổ Hùng Vương với quy mô của một đại lễ đặc biệt và quan trọng. Trải qua năm tháng đến thế kỷ 20, ngày Giỗ tổ Hùng Vương chính thức được vua Khải Định chọn là ngày mùng 10 tháng 3 Âm lịch hằng năm. Ngày giỗ được tổ chức long trọng tại Đền Hùng với sự tham gia của người dân, chính quyền địa phương và du khách từ khắp nơi tìm đến.
“Tín ngưỡng thờ cúng Vua Hùng” đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Với bề dày lịch sử cùng những giá trị văn hóa nhân văn cao quý, ngày Giỗ tổ Hùng Vương đã được Quốc Hội công nhận trở thành Quốc lễ của Việt Nam từ năm 2001. Tiếp đến ngày 06 tháng 12 năm 2012, “Tín ngưỡng thờ cúng Vua Hùng” của Việt Nam đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
2. Ý nghĩa của ngày Giỗ tổ Hùng Vương
Nếu nói về ý nghĩa của ngày Giỗ tổ Hùng Vương thì đây là một trong những ngày lễ đặc biệt mang đến những giá trị tốt đẹp và ý nghĩa nhân văn cao quý. Ngày lễ diễn ra là dịp để người dân Việt Nam thể hiện tấm lòng biết ơn đến thế hệ cha ông đi trước, là cơ hội để chúng ta biết rõ hơn về lịch sử quá trình hình thành đất nước, về nguồn gốc cội nguồn tổ tiên dân tộc.
Nói cách khác, Giỗ tổ Hùng Vương là ngày lễ “uống nước nhớ nguồn”, là cách giáo dục đến thế hệ trẻ về lòng tôn kính biết ơn tổ tiên và các bậc tiền nhân có công dựng nước, giữ nước. Được tổ chức vào ngày mùng 10 tháng 3 Âm lịch hằng năm, Giỗ tổ Hùng Vương được xem là một trong những nét văn hóa truyền thống tốt đẹp của Việt Nam.
Giỗ tổ Hùng Vương đã tồn tại trong đời sống người Việt như một nét đẹp “không thể thiếu”
Trải qua thời gian dài tồn tại, được nhiều thế hệ cha ông gìn giữ và bảo tồn, Giỗ tổ Hùng Vương đã tồn tại trong đời sống người Việt như một nét đẹp “không thể thiếu”. Có rất nhiều cách nói về ngày Giỗ tổ Hùng Vương: có thể là văn hóa tín ngưỡng tốt đẹp, là lễ hội truyền thống độc đáo hay là di sản nhân loại cao quý. Tuy nhiên, cho dù được nói như thế nào đi nữa thì Giỗ tổ Hùng Vương trong tâm trí người Việt sẽ được hiểu đơn giản là ngày mà tất cả trái tim cùng chung nhịp đập, là ngày mà toàn thể người dân Việt Nam cùng nghĩ về công lao to lớn của các vị vua Hùng..
3. Giỗ tổ Hùng Vương ngày nay
Giữa cuộc sống nhộn nhịp hiện đại như ngày nay, Giỗ tổ Hùng Vương không chỉ là ngày lễ truyền thống của dân tộc mà còn là dịp để chúng ta nghỉ ngơi sau thời gian dài làm việc vất vả. Ngoài ra, đây cũng là cơ hội để người dân trên khắp cả nước dành thời gian hành hương về Phú Thọ tham gia lễ hội Giỗ tổ Hùng Vương. Lễ hội Giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng – thành phố Việt Trì, Phú Thọ.
Lễ hội Giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng – thành phố Việt Trì.
Trong vô số những lễ hội đặc sắc ở Việt Nam, Giỗ tổ Hùng Vương ở Phú Thọ là một trong những lễ hội hiếm hoi vẫn giữ được những nét văn hóa truyền thống đặc trưng vốn có. Lễ hội diễn ra với nhiều nghi thức lễ trang trọng cùng những hoạt động vui chơi văn hóa dân gian độc đáo thú vị. Hằng năm từ ngày mùng 8 đến ngày 11 tháng 3 Âm lịch, Đền Hùng thu hút hàng ngàn lượt khách tìm đến tham gia, cúng bái.
Hàng ngàn du khách tìm về Đền Hùng dịp Giỗ tổ Hùng Vương
Ngoài điểm du lịch Đền Hùng – Phú Thọ thì những điểm đến như Sapa, Đà Nẵng, Hội An, Nha Trang, Vũng Tàu… cũng tập trung đông khách du lịch tìm đến trong ngày lễ Giỗ tổ Hùng Vương. Nhiều hoạt động vui chơi, chương trình giải trí diễn ra trong không khí sôi nổi náo nhiệt.
Để được hỗ trợ tư vấn và đặt tour du lịch ngày lễ Giỗ tổ Hùng Vương, du khách vui lòng liên hệ tổng đài 02873006749 hoặc để lại thông tin tại Fanpage Facebook: //bit.ly/3dpiQvg
Tin chắc rằng, những thông tin mà Viet Fun Travel vừa chia sẻ trên đây đã giúp du khách có được đáp án cho câu hỏi: “Tại sao Giỗ tổ Hùng Vương lại vào ngày 10/3?”. Hiểu rõ hơn về lịch sử nguồn gốc ra đời của ngày lễ cũng là cách để du khách bày tỏ lòng biết ơn tới các Vua Hùng và thế hệ cha ông đi trước. Sắp tới đây ngày Giỗ tổ Hùng Vương, Viet Fun Travel chúc du khách có một ngày lễ ý nghĩa và thật nhiều niềm vui!
Ngày giỗ Tổ Hùng Vương hoặc Lễ hội Đền Hùng hoặc Quốc giỗ là một ngày lễ của Việt Nam. Đây là ngày hội truyền thống của Người Việt tưởng nhớ công lao dựng nước của Hùng Vương[1]. Nghi lễ truyền thống được tổ chức hàng năm vào mùng 10 tháng 3 Âm lịch tại Đền Hùng, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ và được người dân Việt Nam trên toàn thế giới kỷ niệm và tôn kính. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia [đợt 1] và UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể.
| Việt Nam |
| Văn hóa |
| Tưởng nhớ về nguồn cội 18 đời Vua Hùng |
| ngày 10 tháng 3 âm lịch |
| 10 tháng 4 |
| 29 tháng 4 |
| 10 tháng 3 ÂL |
| Hàng năm |
Lăng vua Hùng ở Phú Thọ
Theo Ngọc phả Hùng Vương chép thời Hồng Đức hậu Lê thì từ thời nhà Tiền Lê, nhà Lý, nhà Trần rồi đến Hậu Lê các vua và nhân dân địa phương đều đến lễ bái các vua Hùng.[2] Từ thời xưa, các triều đại quân chủ và phong kiến Việt Nam đã quản lý Đền Hùng theo cách giao thẳng cho dân sở tại trông nom, sửa chữa, cúng bái, tổ chức ngày giỗ Hùng Vương thứ 18 vào ngày 11 tháng 3 âm lịch; đổi lại dân địa phương được triều đình miễn cho những khoản thuế ruộng cùng sưu dịch và sung vào lính.[3]
Sang thế kỷ 20, năm 1917 triều vua Khải Định, Bộ Lễ chính thức gửi công văn ghi ngày 25 tháng 7 phái quan hàng tỉnh của tỉnh Phú Thọ lấy ngày mồng 10 tháng 3 âm lịch thì cử hành "quốc tế" hàng năm, tức là sức cho các quan phải mặc phẩm phục lên đền Hùng thay mặt triều đình Huế cúng tế.
Bia Hùng Vương từ khảo tại đền Thượng do Tham tri, Hữu tuần phủ Phú Thọ là Bùi Ngọc Hoàn soạn, cho biết: “Năm Khải Định thứ hai, tức năm 1917 lịch dương, Tuần phủ Phú Thọ là Lê Trung Ngọc có công văn xin Bộ Lễ ấn định lấy ngày mồng 10 tháng 3 hàng năm làm ngày Quốc tế, tức trước ngày giỗ Hùng Vương thứ 18 một ngày, ngày 11 tháng 3, do dân sở tại cúng tế”. Đây cũng là cứ liệu xác tín nhất để xác định rõ ràng ngày lễ chính thức Giỗ Tổ Hùng Vương 10 tháng Ba âm lịch chỉ được ban hành từ hoàng triều Khải Định.
Ngày 10 tháng Ba từ đó được dùng cho toàn quốc. Sau khi nền cộng hòa thành lập, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh, xem ngày 10 tháng Ba là một trong những ngày lễ chính thức của quốc gia, các công chức được nghỉ lễ có hường lương.[4] Trong lễ Giỗ Tổ năm Bính Tuất [ngày 11 tháng 4 năm 1946], Chủ tịch Hồ Chí Minh dự Lễ giỗ Tổ Hùng Vương tại Việt Nam học xá [nay là khu vực Trường Đại học bách khoa Hà Nội]. Cũng trong ngày này, thừa ủy quyền Chủ tịch Chính phủ, Bộ trưởng Nội vụ Huỳnh Thúc Kháng thay mặt Chính phủ lên làm lễ dâng hương tại Đền Hùng, đã dâng 1 tấm bản đồ Tổ quốc Việt Nam và 1 thanh gươm quý nhằm tế cáo với Tổ tiên về đất nước đang bị Pháp xâm lăng và cầu mong Tổ tiên phù hộ cho quốc thái dân an, thiên hạ thái bình cùng nhau đoàn kết, đánh tan giặc xâm lược, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.
Quốc gia Việt Nam Cộng hòa tại Miền Nam Việt Nam cũng đã ghi nhận ngày 10 tháng Ba là ngày nghỉ lễ chính thức[5] cho đến năm 1975.
Từ năm 2001, ngày giỗ tổ Hùng Vương trở thành quốc giỗ nước Việt Nam sau thời kỳ Đổi mới dù nét văn hóa và tín ngưỡng này không sâu đậm và phổ biến tại Nam Việt Nam.Từ năm 2007, ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm là ngày nghỉ lễ.[6] Lễ hội đền Hùng những năm lẻ sẽ do tỉnh Phú Thọ đứng ra tổ chức. Các năm chẵn sẽ có quy mô ở các cấp trung ương. Lễ hội đền Hùng không chỉ diễn ra ở khu di tích lịch sử đền Hùng Phú Thọ mà sẽ diễn ra ở nhiều địa phương trong cả nước như Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Đà Nẵng.v.v.
Theo Nghị định 82/2001/NĐ-CP về việc quy ước lễ hội đền Hùng thì:
- "Năm chẵn" là số năm kỷ niệm có chữ số cuối cùng là "0", "năm tròn" là số năm kỷ niệm có chữ số cuối cùng là "5"; Trung ương, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cùng Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Thọ tổ chức Lễ hội; mời đại diện lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ Việt Nam, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể dự lễ dâng hương.
- "Năm lẻ" là số năm kỷ niệm có các chữ số cuối cùng còn lại. Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Thọ tổ chức lễ hội; mời lãnh đạo Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch dự lễ dâng hương và tổ chức các hoạt động trong lễ hội.
UNESCO đã công nhận "Tín ngưỡng thờ cúng vua Hùng" là "kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể nhân loại" vào ngày 6 tháng 12 năm 2012.[7]
Trong dân gian Việt Nam có câu lục bát lưu truyền từ xa xưa:
Dù ai đi ngược về xuôi Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba Khắp miền truyền mãi câu ca Nước non vẫn nước non nhà ngàn nămLễ và hộiSửa đổi
Lễ hội diễn ra vào ngày 10 tháng 3 âm lịch, tuy nhiên, lễ hội thực chất đã diễn ra từ hàng tuần trước đó với những phong tục như đâm đuống [đánh trống đồng] của dân tộc Mường, hành hương tưởng niệm các vua Hùng, và kết thúc vào ngày 10 tháng 3 âm lịch với lễ rước kiệu và dâng hương trên đền Thượng. Lễ hội đền Hùng hiện được Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam nâng lên thành giỗ quốc Tổ tổ chức lớn vào những năm chẵn.
Có 2 lễ được cử hành cùng thời điểm ngày chính hội tại đền Hùng:
Lễ rước kiệu vua: Đám rước kiệu, nhiều màu sắc của rất nhiều cờ, hoa, lọng, kiệu, trang phục truyền thống xuất phát từ dưới chân núi rồi lần lượt qua các đền để tới đền Thượng, nơi làm lễ dâng hương.
Lễ dâng hương: Người hành hương tới đền Hùng chủ yếu vì nhu cầu của đời sống tâm linh. Mỗi người đều thắp lên vài nén hương khi tới đất Tổ để nhờ làn khói thơm nói hộ những điều tâm niệm của mình với tổ tiên. Theo quan niệm của người Việt, mỗi nắm đất, gốc cây nơi đây đều linh thiêng và những gốc cây, hốc đá cắm đỏ những chân hương.
Phần hội có nhiều trò chơi dân gian. Đó là những cuộc thi hát xoan [tức hát ghẹo], một hình thức dân ca đặc biệt của Phú Thọ, những cuộc thi vật, thi kéo co, hay thi bơi trải ở ngã ba sông Bạch Hạc, nơi các vua Hùng luyện tập các đoàn thủy binh luyện chiến.
Bộ lễ phục được mặc trong lễ dâng hương [từ năm 2000 đến 2020] được thực hiện theo mẫu của họa sĩ Ngô Thu Nga - Viện mẫu thời trang Fadin.
"Bộ lễ phục được thiết kế gồm 3 lớp. Trong cùng là bộ quần áo ta may bằng lụa tơ tằm trắng, tiếp theo là lớp áo màu đỏ điều cũng may trên chất liệu tơ tằm và ngoài cùng là áo the đen để tăng thêm phần lịch sự kín đáo. Hoa văn khá đơn giản, ngoài hai con hạc được thêu bằng chỉ vàng trên cổ áo, họa tiết mặt trời hình trống đồng ở mặt trước khăn xếp đội đầu là hai điểm nổi bật nhất. Tuy đơn giản nhưng bộ lễ phục trên được đánh giá rất cao vì kiểu dáng áo quần vừa phù hợp với các lễ hội truyền thống nhưng cũng rất hiện đại với hai vạt phía trước được phủ hai lớp vải the với đường thẳng khỏe, khăn xếp, đội đầu cao 7cm và có nhiều vành xếp tạo được nét hiện đại, mới mẻ. Bộ lễ phục cũng được cải tiến, không dùng khuy cài áo mà dùng chất liệu dán vừa đẹp vừa tiện lợi."[8] - lớp áo ngoài cùng sau này đều may bằng vải nhung.[9]
Theo một số nhà nghiên cứu văn hóa:[cần dẫn nguồn]
- "Người thiết kế không am hiểu về văn hóa truyền thống, cách tân xấu. Phần thêu hoa văn trống đồng trên áo sử dụng kỹ thuật quá đơn giản trên nền áo đỏ. Chữ "CHỦ LỄ" được in vào chỗ bổ tử của trang phục chủ tế thiếu thẩm mỹ. Khăn đóng bị đội ngược."
- "Trang phục lai căng, không phải áo tấc cũng không phải ngũ thân."
- "Áo lễ tay dài rộng, khi đi đứng người mặc phải cung kính chắp tay phía trước, nếu thõng tay thì ống tay tụt xuống. Áo này may ngắn cho nên người mặc dễ dàng đứng thõng tay. Người thiết kế đã cải tiến nhưng vô tình làm cho công năng tay áo không còn nữa."
- "Bộ VHTTDL không có quy định sớm về các bộ trang phục cho “quốc giỗ” như này thì chết mất! Con cháu đời sau lên google học sử lại cứ tưởng trang phục này là chuẩn mực rồi".
- "Họ không hiểu kết cấu và vẻ đẹp của áo ngũ thân để phát triển. Tóm lại ông chủ lễ như khoác cái vỏ chăn trên người đứng lễ".
- "Không khác một bộ áo sân khấu may vội".
- Vua Hùng
- Đền Hùng
- Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên
- ^ “Ý nghĩa ngày Giỗ Tổ Hùng Vương”. Báo đầu tư. Kiểm tra giá trị |archive-url= [trợ giúp]
- ^ Lễ hội tưởng nhớ vị Hoàng đế xưng vương trong ngày Giỗ Tổ
- ^ Cội nguồn tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương Xuân Chường. Báo Phú Thọ Thứ năm, 15/11/2012, 07:37:00
- ^ Sắc lệnh số 22/SL ngày 18 tháng 2 năm 1946.
- ^ Sales, Jeanne M. Guide to Vietnam. Sài Gòn: American Women's Association of Saigon, 1974. Tr 9-10
- ^ Ngày 26-4 năm nay: Người lao động được nghỉ lễ ngày Giỗ tổ Hùng Vương. H.Y. - V.X. Báo SÀI GÒN GIẢI PHÓNG Thứ Năm, 29/3/2007 03:55
- ^ Worship of Hùng kings in Phú Thọ, UNESCO 3/12/2012
- ^ Người Lao Động [8 tháng 4 năm 2002]. “Thu Nga, lặng lẽ với lễ phục Giỗ Tổ Hùng Vương”.
- ^ vnexpress.net [2 tháng 4 năm 2020]. “Lễ giỗ Tổ Hùng Vương được rút gọn”.
- Luật số 84/2007/QH11 của Quốc hội: Luật sửa đổi, bổ sung Điều 73 của Bộ luật Lao động ban hành ngày 2/4/2007 tại Chính phủ Việt Nam [tiếng Việt]
- Lễ hội Đền Hùng 2012: Tự hào dòng giống Tiên Rồng TẠ VĂN TOÀN [TTXVN] 26/03/2012 17:49 GMT+7
- Giỗ tổ Vua Hùng năm 2019 Google Doodle Ngày 14 tháng 04 năm 2019