Ngoại tác gây ra thất bại thị trường bởi vì

     Thất bại của thị trường là những trường hợp thị trường cạnh tranh can thiệp một cách không có hiệu quả, thị trường không thể sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ ở mức hiệu quả xã hội, vì vậy sự lựa chọn của thị trường khác với sự lựa chọn của xã hội và làm tổn hại đến phúc lợi xã hội. Những trường hợp thất bại của thị trường chủ yếu bao gồm:

      Khi thị trường chỉ do một hay một số ít các hãng, công ty thống trị thì nguy cơ tồn tại một thể lực độc quyền, chi phối thị trường là rất lớn. Các hãng có quyền lực độc quyền có thể tạo thêm lợi nhuận siêu ngạch bằng cách tăng giá mà không sợ có những đối thủ mới gia nhập thị trường. Kết quả là sự lựa chọn quy mô sản xuất của các nhà độc quyền khác với sự lựa chọn của thị trường cạnh tranh hoàn hảo, làm giảm phúc lợi xã hội ròng. Thiệt hại lớn nhất thuộc về người tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ, họ sẽ phải trả giá cao hơn cho những hành vi mua hàng hóa của mình.

      Đây là trường hợp xảy ra khi tác động của một giao dịch trên thị trường có ảnh hưởng đến một đối thượng thứ ba, ngoài người bán và người mua, nhung những tác động này thị trường không thể tính đến. Có thể chia làm hai loại ngoại ứng là ngoại ứng tích cực và ngoại ứng tiêu cực.

       Ngoại ứng tích cực là các giao dịch trên thị trường tạo tác động tốt cho đối tượng thứ ba. Ví dụ như, trong lĩnh vực dịch vụ y tế, một số trẻ em được gia đình cho tiêm chủng phòng dịch, như vậy thị trường diễn ra giữa những người tham gia tiêm phòng và những người cung cấp dịch vụ tiêm phòng. Hiện tượng ngoại ứng tích cực ở đây là: việc tiêm chủng không chỉ mang lại lợi ích cho trẻ em được tiêm chủng mà còn cho toàn cộng đồng, vì khi đứa trẻ được tiêm chủng việc lây truyền bệnh trong cộng đồng sẽ giám đi và do đó những đứa trẻ khác cũng được bảo vệ khỏi bệnh tật mặc dù chúng có được tiêm chủng hay không.

      Ngoại ứng tiêu cực là hiện tượng hoạt động giao dịch trên thị trường gây ảnh hưởng không tốt cho đối tượng thứ ba. Ví dự như: khói xả từ các phương tiện giao thông hoặc từ nhà máy có thể gây ô nhiễm môi trường, nhưng những tổn hại cho môi trường không được tính thành chi phí đối với các chủ phương tiện và nhà máy.

       Những ngoại ứng tích cực hay tiêu cực đều không ảnh hưởng đến những người tham gia thị trường. Do đó, thị trường thường không cập nhật vào trong sự lựa chọn của mình, những người tham gia thị trường không tự có ý thức giám bớt hoạt động của mình [đối với ngoại ứng tiêu cực] hoặc tăng quy mô hoạt động [đối với ngoại ứng tích cực] đế phù hợp với lợi ích chung mà đáng lẽ xã hội cần phải lựa chọn, và kết quả là không đạt hiệu quả xã hội.