Nhiễm bảng so sánh giun đũa tóc móc

Ước tính có khoảng 576 tới 740 triệu người trên thế giới bị nhiễm giun móc. Hậu quả nghiêm trọng nhất bệnh giun móc gây ra thiếu máu và protein. Cùng tìm hiểu giun móc là gì, đặc điểm hình thể, ấu trùng trứng phát triển như thế nào để nhận biết và phòng chống bệnh nguy hiểm này.

Ký sinh trùng giun móc, giun mỏ là gì?

Giun móc là một loại ký sinh trùng sống trong ruột. Ấu trùng giun móc (trứng) xâm nhập qua da. Ở đó, chúng hút máu từ thành ruột, trưởng thành và đẻ trứng. Đúng như tên gọi, giun móc có đầu giống như móc câu bám vào thành ruột. Giun móc lây truyền thông qua đất bị ô nhiễm.

Ký sinh trùng là một sinh vật cần sống trên hoặc bên trong một sinh vật khác, có thể là động vật hoặc con người (vật chủ). Ký sinh trùng dựa vào vật chủ để tồn tại. (1)

Đặc điểm cấu tạo hình thể của giun móc, giun mỏ

Giun móc có hình chữ S với phần đầu phía trước uốn cong, màu trắng hồng. Giun móc đực trưởng thành có kích thước dài từ 8-11 mm, trong khi giun móc cái trưởng thành có kích thước dài từ 10-13 mm. (2)

Con cái đuôi thon, đuôi con đực xòe ra như chân vịt, do các gân cứng cáp tạo nên. Có gân sau phân nhánh, có gai sinh dục. Cơ quan sinh dục phát triển, con cái có hai buồng trứng, con đực có tinh hoàn, ống dẫn tinh. Cả giun móc đực và cái đều có 2 răng bụng khỏe ở dạng trưởng thành của ký sinh trùng.

Trứng giun móc có bao nhiêu loại? Hình ảnh trứng giun móc

Trứng giun móc có hình bầu dục, vỏ mỏng và trong suốt. Trứng nở ra ấu trùng dạng rhabditiform, ấu trùng này lớn lên trở thành ấu trùng dạng filariform. Ấu trùng có hình que và dài khoảng 0,004 cm. Cặp giác quan lớn ở mỗi bên miệng giúp chúng xác định vị trí vật chủ. ()

Trứng giun móc lấy dinh dưỡng từ phân của vật chủ thông qua quá trình hấp thụ. Do đó, chúng phải sống ở những nơi có đất có độ pH trung tính và trong những khu vực râm mát, nơi phân sẽ còn nguyên vẹn đủ lâu để trứng phát triển thành con non. Chúng cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng mặt trời, nhân tố có thể giết chết con non. Con non cũng nhạy cảm với nồng độ muối cao và độ axit của đất.

Trứng giun móc có hình bầu dục, vỏ mỏng và trong suốt

Vòng đời phát triển của giun móc như thế nào?

Quá trình phát triển của giun móc bao gồm 5 giai đoạn:

• Trứng được truyền qua phân và trong điều kiện thuận lợi (độ ẩm, nhiệt độ, bóng râm), ấu trùng nở sau 1 – 2 ngày và sống tự do trong đất bị ô nhiễm
• Trứng giải phóng ấu trùng dạng rhabditiform và phát triển trong phân hoặc đất.
• Sau 5 -10 ngày (qua hai lần lột xác), chúng trở thành ấu trùng dạng filariform (giai đoạn ba) có khả năng lây nhiễm bệnh. Những ấu trùng nhiễm bệnh này có thể tồn tại từ – 4 tuần trong điều kiện môi trường thuận lợi.
• Khi chúng tiếp xúc với vật chủ là con người, chúng sẽ xuyên qua da và được đưa qua các mạch máu đến tim rồi đến phổi. Chúng thâm nhập vào phế nang phổi, đi lên cây phế quản đến hầu họng và được nuốt vào.
• Ấu trùng đến ruột non, nơi chúng phát triển thành giun móc trưởng thành. Giun trưởng thành sống trong lòng ruột non. Chúng bám vào thành ruột, hút máu (dẫn đến vật chủ bị mất máu) và đẻ trứng. Hầu hết giun móc trưởng thành bị loại bỏ sau 1 đến 2 năm, thế nhưng tuổi thọ của chúng có thể lên tới vài năm.
  Vòng đời của giun móc

Giun móc, giun mỏ ký sinh ở đâu để phát triển?

Giun móc sống trong ruột non và trứng giun móc được truyền qua phân của người bị nhiễm bệnh. Nếu người nhiễm bệnh đi vệ sinh bên ngoài (gần bụi rậm, trong vườn hoặc cánh đồng) hoặc nếu phân của người nhiễm bệnh được sử dụng làm phân bón, trứng sẽ lắng đọng trên đất.

Sau đó, chúng có thể trưởng thành và nở ra, giải phóng ấu trùng (giun chưa trưởng thành). Ấu trùng trưởng thành thành dạng có thể xuyên qua da người khi người bệnh đi chân trần trên đất bị ô nhiễm. Giun móc cũng có thể lây truyền khi người bệnh ăn phải ấu trùng.

Giun móc ký sinh trong cơ thể người

Nhiễm giun móc cũng có thể xảy ra ở vật nuôi, đặc biệt là chó con và mèo con. Nếu thú cưng bị nhiễm trùng giun móc có thể lây nhiễm gián tiếp qua người. Trứng được truyền qua phân của thú cưng và nở thành ấu trùng. Người bệnh có thể bị nhiễm giun móc bằng cách chạm vào chất bẩn bị ô nhiễm bằng tay hoặc chân trần, cũng có thể mắc bệnh do vô tình ăn phải đất bị ô nhiễm.

Hầu hết những người bị nhiễm giun móc không có triệu chứng. Một số người lần đầu tiên bị nhiễm bệnh sẽ có các triệu chứng về đường tiêu hóa. Hậu quả nghiêm trọng nhất do nhiễm giun móc gây ra chính là mất máu dẫn đến thiếu máu và protein. Nhiễm giun móc có thể điều trị bằng đơn thuốc do bác sĩ kê toa.

Giun móc, giun mỏ gây bệnh ở người như thế nào?

Giun móc (Ancylostoma duodenale) và giun mỏ (Necator americanus) đều là hai loài giun tròn ký sinh ở người, chủ yếu gặp ở phần đầu và giữa ruột non. Sau khi ấu trùng nhiễm bệnh xâm nhập qua da, chúng sẽ di chuyển khắp cơ thể:

• Giun móc di chuyển qua các mạch máu đến tim và sau đó là phổi.
• Người bệnh ho ra ấu trùng từ phổi và nuốt chúng.
• Ấu trùng theo ống tiêu hóa vào ruột non, tại đây chúng bám vào thành ruột, hấp thụ chất dinh dưỡng để trưởng thành.
• Trứng đã thụ tinh sẽ được đào thải qua phân để lây nhiễm sang vật chủ khác.
• Toàn bộ quá trình có thể mất 2-3 tháng, tuy nhiên giun có thể sống trong cơ thể con người từ hai năm trở lên.

Đối tượng nào có nguy cơ nhiễm ấu trùng giun móc

Các đối tượng có nguy cơ nhiễm ấu trùng giun móc bao gồm:

• Người sống ở vùng ấm áp, nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới.
• Người ở những khu vực có quản lý vệ sinh và vệ sinh kém, đặc biệt nếu đi chân trần hoặc tiếp xúc da với đất.
• Người đang mang thai hoặc trong độ tuổi sinh đẻ.
• Trẻ em tiếp xúc với đất hoặc hộp cát bị nhiễm giun.
• Công nhân tiếp xúc với đất bị nhiễm giun, đặc biệt là nông dân, thợ sửa ống nước, thợ điện và người diệt côn trùng.
• Người tắm nắng trên cát bị nhiễm giun.
• Nguy cơ gia tăng ở những khu vực được sử dụng phân bón làm từ phân người.

Giun móc có nguy hiểm không?

Nhiễm giun móc kéo dài có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu. Thiếu máu được đặc trưng bởi số lượng hồng cầu thấp do giun móc hấp thụ máu để sinh trưởng, trường hợp nặng có thể dẫn đến suy tim. Người bệnh có nguy cơ bị thiếu máu trầm trọng hơn nếu không ăn uống điều độ, đang mang thai hoặc bị sốt rét.

Các biến chứng khác do nhiễm trùng giun móc gây ra bao gồm thiếu hụt dinh dưỡng và bệnh Ascites (cổ trướng). Tình trạng này là do mất protein nghiêm trọng và dẫn đến tích tụ chất lỏng trong bụng. Trẻ em thường xuyên bị nhiễm giun móc có thể bị chậm phát triển trí tuệ do thiếu sắt và protein.

Trong giai đoạn ấu trùng di chuyển trong mạch máu, ấu trùng có thể đi lạc chỗ (khi không đến được ruột) và mắc kẹt ở các cơ quan khác có thể gây biến chứng nghiêm trọng như: lạc chỗ ở mắt có thể gây mù, tạo nốt mô não gây đau đầu, tăng áp nội sọ…

Giun móc hút máu và chất dinh dưỡng làm cơ thể suy kiệt

Triệu chứng của bệnh giun móc

Đa số người bị nhiễm bệnh giun móc sẽ không có triệu chứng. Với người lần đầu nhiễm giun móc có thể gặp những triệu chứng nhẹ, chúng sẽ tiến triển khi bệnh tình chuyển biến nặng hơn. Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Phát ban da ở bàn chân (nơi ấu trùng xâm nhập).
• Sốt.
• Ho hoặc thở khò khè.
• Đau bụng.
• Ăn không ngon.
• Tiêu chảy.
• Giảm cân.
• Thiếu máu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Tìm đến bệnh viện ngay hoặc liên hệ với bác sĩ chuyên khoa nếu người bệnh xuất hiện các tình trạng:

• Phát ban trên bàn chân của bạn.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Ăn không ngon.
• Mệt mỏi hoặc chóng mặt.
  Xét nghiệm ngay khi dấu hiệu nhiễm giun móc vừa mới xuất hiện sẽ làm giảm nguy cơ phát triển các biến chứng

Trung tâm Xét nghiệm BVĐK Tâm Anh TP.HCM được đầu tư các trang thiết bị xét nghiệm chính hãng được nhập khẩu từ các nước Âu Mỹ, giúp đảm bảo cho việc xét nghiệm nhiễm ký sinh trùng như: giun đũa, giun móc, giun xoắn… chính xác, nhanh chóng để bác sĩ có thể lên phác đồ điều trị kịp thời cho người bệnh.

Cách tốt nhất để tránh nhiễm giun móc là không đi chân trần ở những khu vực có giun móc phổ biến và nơi có thể bị nhiễm phân người vào đất. Ngoài ra, hạn chế tiếp xúc da trực tiếp với đất để tránh nhiễm giun.