Lựa chọn quan điểm và cách sống thế nào tùy thuộc vào cá nhân mỗi người

Thật ra thì không chỉ tuổi mười tám, mà cuộc đời luôn luôn là một sự lựa chọn. Chúng ta làm điều này mà không làm điều khác, đi con đường này mà không đi con đường khác, làm nghề này mà không làm nghề khác, kết hôn với người này mà không phải là người khác, tất cả đều là kết quả của một sự lựa chọn. Và cuộc đời của chúng ta đạt được những thành tựu gì, trở nên như thế nào, hạnh phúc hay bất hạnh, có ích hay có hại cho xã hội là do cách chúng ta lựa chọn.

Tất nhiên, có những người có nhiều cơ hội lựa chọn hơn người khác. Nếu chúng ta bẩm sinh thông minh, xinh đẹp, có năng khiếu âm nhạc, hội họa, ca hát, nếu cha mẹ chúng ta giàu có, hẳn chúng ta có nhiều thứ để mà chọn lựa. Nhưng kể cả khi không có những ưu thế đó, chúng ta vẫn có vô số lựa chọn mà mình phải quyết định.

Có những cơ hội lựa chọn do may mắn, do gia thế mà có. Nhưng phần chủ yếu vẫn là những cơ hội do chính chúng ta tạo ra. Năng lực tạo ra cơ hội cho chúng ta lựa chọn. Nếu chúng ta không có năng lực thì cơ hội có đến cũng sẽ trôi qua. Chúng ta cần nhận biết được tất cả những khả năng lựa chọn mà mình có và tạo ra thêm nhiều khả năng lựa chọn mới.

Sự lựa chọn quan trọng như vậy, cho nên bài học về sự lựa chọn là bài học thiết yếu nhất của cuộc đời. Cái gì quyết định sự lựa chọn của chúng ta?

Kinh nghiệm cuộc đời cho tôi thấy có ba yếu tố quyết định sự lựa chọn của chúng ta: một là năng lực trí tuệ, hai là giá trị, ba là tầm nhìn.

Hiển nhiên là năng lực trí tuệ có vai trò quan trọng trong sự lựa chọn. Năng lực trí tuệ ở đây là nắm bắt được những thông tin đầy đủ, phân tích những thông tin ấy và nhận thức được bản chất của những gì đang diễn ra xung quanh chúng ta.

Tầm nhìn ngắn hạn và tầm nhìn dài hạn

Tôi lưu ý nhiều hơn đến hai yếu tố sau là giá trị và tầm nhìn. Giá trị là những gì chúng ta xem là quan trọng, thiết yếu, sống còn đối với mình, là những gì chúng ta có thể sẵn sàng đánh đổi tự do, an toàn, sự no ấm của mình để bảo vệ nó. Mỗi người có thể có những giá trị giống nhau và khác nhau. Nó là một cái thang bậc đa dạng thể hiện thứ tự ưu tiên của những gì chúng ta coi trọng.

Mơ ước một cuộc sống đầy đủ không có gì là xấu, ngược lại còn là động lực của sự tiến bộ. Người ta chỉ khác nhau ở con đường đạt đến mục tiêu. Chính các giá trị đã hướng dẫn chúng ta chọn con đường nào để đạt đến mục tiêu. Điều cần nhớ: cái gì cũng có hai mặt, mỗi sự lựa chọn đều đòi hỏi chúng ta phải trả giá. Vì vậy điều quan trọng là hiểu rõ hậu quả những lựa chọn của chúng ta.

Tầm nhìn là khả năng nhìn ra một viễn cảnh xa hơn bối cảnh thực tế mà mình đang sống. Tầm nhìn ngắn hạn là chạy theo những ngành thời thượng, là chọn nghề dựa trên những nhu cầu trước mắt. Tầm nhìn dài hạn là phân tích bối cảnh xã hội, xác định năng khiếu, đặc điểm và năng lực của bản thân, trong đó quan trọng nhất là năng lực tự học và phẩm chất cá nhân. Đó mới là giá trị cốt lõi quyết định những thành tựu mà ta có thể đạt được. Với tầm nhìn dài hạn đó, chúng ta sẽ không nản lòng với khó khăn trước mắt và kiên trì với sự lựa chọn của mình.

Chúng ta đều có chung một mục tiêu là kiến tạo cuộc sống tốt đẹp hơn cho bản thân mình, gia đình mình và cho xã hội mà mình đang sống. Nhưng chúng ta có thể khác nhau trong cách lựa chọn con đường để đạt được mục tiêu đó. Con đường mà chúng ta lựa chọn sẽ cho thấy chúng ta là ai. Nếu các em mong muốn có thật nhiều tiền, thật nhiều quyền lực và địa vị với bất cứ giá nào, cho dù trái với đạo đức lương tâm, thì đó cũng là một sự lựa chọn. Hãy tự hỏi cái giá phải trả cho sự lựa chọn đó là gì và mình có thể chấp nhận cái giá ấy hay không.

Quy luật mười nghìn giờ

Còn nếu các em không chỉ mong muốn có nhiều tiền, mà còn mong muốn được tự hào rằng các em đã làm ra một đồng tiền sạch bằng tài năng của mình, chứ không phải bằng cách ăn xin, ăn cắp, ăn cướp hay ăn hối lộ, thì các em cần biết rằng nếu như các em làm tất cả mọi việc bằng nỗ lực và trách nhiệm cao nhất của mình, nếu như các em để hết tâm huyết vào công việc của mình, không sớm thì muộn đồng tiền sẽ tự tìm đến với các em. Các em không cần phải tìm kiếm nó.

Có một quy luật gọi là “quy luật mười nghìn giờ”. Các nhà khoa học đã chứng minh rằng trong những điều kiện thông thường, một người bình thường kiên trì làm một loại công việc gì đó, sau nhiều nhất là mười nghìn giờ người ấy sẽ đạt đến trình độ thành thạo như một chuyên gia trong công việc ấy. Nếu các em đạt đến trình độ chuyên gia, các em sẽ có chỗ dùng, không phải nơi này thì là nơi khác, chắc chắn như vậy.

Còn một điều khác quan trọng hơn cả mười nghìn giờ, đó là sự yêu thích công việc của mình. Các em có bao giờ nhìn thấy một người đầu bếp nổi danh và tài hoa nào lại miễn cưỡng nấu bếp như một công việc khổ sai? Có bao giờ thấy một ông thầy lên lớp chốc chốc lại nhìn đồng hồ mong cho hết giờ để ra về lại được học trò yêu quý và nhớ mãi? Chắc chắn là không!

Các em không thể thành công thật sự trong công việc nếu các em không yêu thích công việc ấy. Có rất nhiều người không may buộc phải làm một công việc nhàm chán mà họ không hề thấy hứng thú, chỉ như một kế sinh nhai. Thật đáng tiếc vì tám giờ vàng ngọc, tức một phần ba cuộc đời của họ đã trôi qua một cách nhạt nhẽo vô vị và uổng phí.

Nếu các em yêu thích công việc của mình, các em sẽ thấy vui sướng hạnh phúc khi làm việc, các em sẽ làm hết sức mình và chắc chắn sẽ đạt được thành công. Phần thưởng lớn nhất là niềm vui từ bên trong, là sự cảm nhận rằng mình đã sống một cuộc đời có ý nghĩa. Những phần thưởng khác như tiền bạc, địa vị, danh tiếng sẽ tự đến như một hệ quả tất yếu.

Cuộc đời là một sự lựa chọn. Sự lựa chọn của chúng ta cho thấy chúng ta là ai và sẽ quyết định những gì chúng ta gặt hái trong tương lai. Các em đang ở trong giai đoạn lựa chọn nghề nghiệp tương lai. Các em cần nhìn một bức tranh rộng của xã hội, và hiểu rằng ngày nay, nhiều nghề nghiệp đang tương tác với nhau, mọi vị trí công việc đều đòi hỏi một nền tảng tư duy, phẩm chất cá nhân và kỹ năng giao tiếp mà chỉ riêng kiến thức chuyên ngành không đủ để đáp ứng. Vì vậy chọn nghề gì không quan trọng bằng việc chuẩn bị cho nghề nghiệp đó như thế nào.

Các em cần đánh giá đúng bản thân mình, về năng lực, về ý chí, về những mối quan tâm và hứng thú, về những mơ ước và cả khả năng chịu đựng thử thách của mình. Đó là những điều kiện cần để có lựa chọn đúng. Và hãy nhớ một câu ngạn ngữ Anh: Không có bữa trưa nào là miễn phí!

TS PHẠM THỊ LY

Hiểu rõ về 5 yếu tố quan trọng tạo nên cuộc sống viên mãn sẽ giúp bạn thêm thấu hiểu bản thân, tìm được trạng thái hài lòng và từ đó, tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn nhất.

Chắc hẳn chúng ta ai cũng từng nghe đến cụm từ “work - life balance” [tạm dịch là “cân bằng công việc và cuộc sống”]. Đây có thể nói là thử thách lớn nhất đối với con người thời nay. Bởi lẽ, đa số nói chung và người Việt Nam chúng ta nói riêng chia cuộc sống của mình thành 2 mảng: “trong gia đình” và “ngoài xã hội”. Sự phân chia này rạch ròi đến nỗi nhiều người buộc phải chọn phát triển một thứ và hy sinh cái còn lại. Và nếu như đã có “hy sinh” thì cảm giác không thỏa mãn, hạnh phúc không trọn vẹn là điều tất nhiên.

Theo Dan Thurmon - diễn giả người Mỹ nổi tiếng với các bài diễn thuyết và sách chuyên đề về triết lý cuộc sống, cuộc sống không chỉ vỏn vẹn có “trong nhà” và “ngoài phố”. Hãy thử mở rộng góc nhìn của mình, bạn sẽ thấy cuộc sống này được cấu thành từ 5 yếu tố quan trọng: Công việc, các mối quan hệ, sức khỏe, tâm linh và sở thích. Chỉ khi cả năm yếu tố này được dung hòa, bạn mới có thể thẳng tiến đến một cuộc sống viên mãn đích thực.

Nào, cùng Prudential từng bước tìm hiểu 5 yếu tố đó nhé.

Điều gì khiến loài người khác biệt với những giống loài khác? Không như động vật, con người chẳng những sở hữu trí tuệ thiên phú mà trên hết, chúng ta còn không ngừng phát triển, không ngừng tạo ra những công việc mới, từ đó, kiến tạo nên cuộc sống ngày càng chất lượng hơn, phát triển hơn. Mỗi người ở từng độ tuổi đều có công việc của mình: thời thơ ấu cắp sách đến trường, khi trưởng thành đi làm nơi công sở, đến tuổi cao niên truyền lại kinh nghiệm của mình cho con cháu… Có thể nói, công việc đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi con người chúng ta.

Vậy thì vì sao chúng ta lại phải làm việc? Nếu từ những ngày xa xưa, con người lao động là để trang trải cho cuộc sống, chu cấp cho các nhu cầu thiết yếu của mình như lương thực, quần áo, nhà cửa… thì ngày nay, công việc của ta còn mang nhiều ý nghĩa hơn thế. Mỗi người sẽ có động lực làm việc riêng - người này muốn đóng góp cho xã hội, người kia lại muốn thông qua đó để thể hiện chính mình. Điều đó thường được biết tới như là “mục tiêu nghề nghiệp” hay “ước mơ”. Chẳng hạn như bạn có năng khiếu trong việc viết lách, bạn sẽ chọn trở thành phóng viên, tác giả hay người sáng tạo nội dung [copywriter] trong một công ty truyền thông. Đến khi thực hiện được rồi, bạn sẽ lại khao khát được viết nên một tác phẩm truyền cảm hứng đến cộng đồng, khiến cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.

Nói tóm lại, công việc không chỉ mang đến sự ổn định tài chính, nó còn là phương tiện giúp ta hiện thực giấc mơ, tìm thấy giá trị của bản thân trong xã hội.

Điều tuyệt vời, phức tạp nhưng cũng tinh tế nhất ở con người chính là ở những mối liên kết tình cảm, còn gọi là “mối quan hệ”. Chúng ta là giống loài không chỉ có bản năng, trí óc mà còn phát triển vượt bậc về xúc cảm. Mỗi một sự tương tác, tiếp xúc tình cảm trực tiếp hay gián tiếp thông qua các trải nghiệm đều sẽ tác động tới nội tâm của chúng ta. Từ những liên kết gần gũi như gia đình, bạn bè, người yêu đến các mối quan hệ xa hơn như đồng nghiệp, hàng xóm,… chúng đều đang đóng một vai trò đặc biệt trong cuộc sống của mỗi người.

Gọi là phức tạp bởi vì không mối quan hệ nào giống với mối quan hệ nào, chúng đều có thứ tự ưu tiên, nặng - nhẹ khác nhau. Sự khác nhau trong mức độ tương tác, sự tương đồng về tính cách hay liên kết máu mủ sẽ quyết định mức độ quan trọng của mối quan hệ đó trong ta, từ đó, ảnh hưởng đến hành động. Trong lớp, bạn có thể có rất nhiều bạn bè nhưng chỉ một vài người mà bạn thường xuyên nói chuyện, ăn ý về sở thích mới trở thành bạn thân và được ưu tiên hơn những người còn lại. Rồi giữa việc đi chơi cùng bạn thân hay về nhà ăn mừng sinh nhật mẹ, bạn lại lựa chọn gia đình.

Dù cho nằm ở mức độ quan trọng nào, các mối quan hệ đều cần được chăm sóc bởi chúng đóng vai trò trong việc nuôi dưỡng thể chất và tinh thần, hỗ trợ ta trong công việc lẫn cuộc sống.

“Sức khỏe” ở đây mang cả ý nghĩa về thể chất lẫn tinh thần, và chúng có mối gắn kết chặt chẽ hơn là bạn nghĩ đấy. Nếu như sức khỏe thể chất suy giảm, tinh thần của bạn cũng sẽ đi xuống và ngược lại. Thử nhớ lại xem, phải chăng vào những lúc cơ thể uể oải, mệt mỏi thì bạn không thể nào tập trung giải quyết công việc và cảm xúc luôn tiêu cực hay không? Rồi mỗi khi gặp vấn đề trong tình cảm, nhiều người thường giải khuây bằng thức uống có cồn hay đánh mất cảm hứng ăn uống, từ đó, khiến sức khỏe bản thân bị giảm sút.

Sở hữu một thể chất khỏe mạnh cùng một tinh thần sảng khoái sẽ giúp con người luôn tự tin và lạc quan cũng như thực hiện được nhiều hoài bão trong cuộc sống. Như Dan Thurmon, dù cho lịch trình diễn thuyết có bận rộn thế nào, ông vẫn luôn dành thời gian luyện tập thể dục dụng cụ hay rèn luyện thể lực với các động tác bật nhảy phức tạp. Bởi lẽ, ông hiểu hơn ai hết là điều đó sẽ giữ cho ông có một thể trạng dẻo dai, tinh thần minh mẫn cùng nguồn năng lượng tích cực có thể truyền cảm hứng cho những người xung quanh. Trong cuộc sống ngày nay, nhiều người có xu hướng lựa chọn mua bảo hiểm nhân thọ để chủ động dự phòng tài chính khi gặp rủi ro sức khỏe, có cơ hội tiếp cận các dịch vụ y tế kịp thời để vượt qua bệnh tật một cách dễ dàng. Đây cũng là cách để chúng ta tận hưởng cuộc sống trọn vẹn hơn.

>> Tìm hiểu bảo hiểm nhân thọ là gì và các quyền lợi

>> Vai trò và ý nghĩa của bảo hiểm nhân thọ trong cuộc sống

Nghe có vẻ to tát nhưng thật ra, “tâm linh” đơn thuần là cảm giác kết nối giữa ta với một giá trị tinh thần to lớn nào đó, thường liên quan tới quá trình đi tìm ý nghĩa của cuộc sống. Trong một số trường hợp, tâm linh còn là việc hướng về giá trị nhân bản của con người, sống hướng thiện, suy nghĩ tích cực để có một cuộc sống thanh thản và tự tại. Có người tìm thấy tâm linh ở tôn giáo trong chuyện đi chùa khấn Phật, hành hương hay tu tập, cũng có người tìm thấy nó ở thiên nhiên qua thiền định, sống xanh và ăn thực dưỡng, hoặc dành thời gian cho nghệ thuật như vẽ tranh, luyện thư pháp, điêu khắc…

Guồng quay của cuộc sống hiện đại rất dễ cuốn con người ra khỏi đời sống tâm linh, khiến chúng ta đánh mất phương hướng và quên đi những giá trị nhân bản. Tùy theo sở thích cùng quỹ thời gian, hãy đưa việc thực hành tâm linh vào trong cuộc sống của bạn. Prudential tin rằng bạn sẽ sớm tìm thấy nguồn năng lượng tích cực như cảm giác bình yên, hài lòng với thực tại, biết ơn và chấp nhận những điều mình đang có.

Mỗi người trong chúng ta sẽ có thiên hướng đặc biệt yêu thích hay có năng khiếu ở một phạm trù nào đó. “Sở thích” chính là thứ khiến ta khác biệt và mang đến sự đa dạng muôn màu cho cuộc sống này. Sở thích có thể chỉ đơn giản là những việc ta làm để giải trí như đọc sách, nghe nhạc, xem phim hay đi mua sắm, nhưng cũng có khi là việc mang tới nguồn cảm hứng lớn lao, ảnh hưởng đến cuộc đời ta như đam mê hội họa, khoa học, viết lách...

Sở thích của mỗi người là khác nhau, song có một điều chắc chắn là chỉ khi làm những điều mình thực sự thích và quan tâm, bạn mới có thể toàn tâm toàn ý vận dụng hết tiềm năng vốn có để làm ra thành quả vượt trội nhất.  

Bây giờ thì bạn đã nắm rõ 5 yếu tố quan trọng cấu thành nên cuộc sống của mỗi con người rồi đấy. Vậy đâu là bí quyết để dung hòa chúng để đạt được cuộc sống vẹn tròn, viên mãn? Hãy để Prudential và diễn giả Dan Thurmon hướng dẫn bạn cách ứng dụng 5 yếu tố trên vào đời sống qua bài viết “Thành công nhờ không cân bằng có chủ ý”.