Top bot là gì trong đam mỹ năm 2024

Vì bị ảnh hưởng bởi những đặc điểm thông thường của những cặp đôi dị tính về vai trò, tính cách… trong mối quan hệ nên xã hội áp đặt những khuôn phép tương tự cho những mối quan hệ đồng tính đặc biệt là với những cặp đôi đồng tính nam. Họ tự cho rằng một cặp đôi đồng tính sẽ có một người chủ động và một người bị động cả khi quan hệ tình dục hoặc ứng xử ngày thường.

Đầu tiên là cặp từ “top – bottom”. Ở phương Tây, “top” và “bottom” chỉ đơn giản mang hàm ý về vị trí trong tình dục giữa hai người đàn ông. Tuy nhiên, khi được du nhập vào Việt Nam, hàm ý của cặp từ này đã bao gồm thêm cả vị thế trong mối quan hệ, mang đậm nét chuẩn hoá dị tính (“heteronormativity”).

Người giữ vai trò chủ động trong mối quan hệ sẽ giống người “chồng” – người đàn ông trong mối quan hệ dị tính. Người này được gọi là Top, việt hoá thân thiện hơn là “tóp”, hoặc “tóp mỡ”. Chi tiết hơn thì top là người đóng vai trò thâm nhập trong quan hệ tình dục. Bottom, việt hoá một cách hài hước là “bột tôm”, được coi là người tiếp nhận trên giường, mà đôi khi là người “vợ”- người phụ nữ trong mối quan hệ.

Những người có khả năng thực hiện cả hai vai trò “thâm nhập” và “tiếp nhận” được gọi là “vers” (viết tắt của “versatile”). Áp dụng cách hiểu đó, chúng ta có “vers/top”, tức là linh hoạt với xu hướng top nhiều hơn, và ngược lại ta có “vers/bottom”. Tuy nhiên, trước đây người Việt lại sử dụng từ “cent” (viết tắt của “center”) để chỉ việc này. Tuy nhiên, “center” chỉ được áp dụng trong trường hợp quan hệ với nhiều hơn người, tức người “center” sẽ ở vị trí vừa “nhận” vừa “cho” cùng một lúc.

Tương tự, bộ đôi “công-thụ” bắt nguồn từ tiểu thuyết Đam mỹ Trung Quốc (tiểu thuyết tình yêu đồng tính nam) vào khoảng năm 2007. Công tương đương với Top và Thụ là bottom trong tiếng Trung Quốc, “công” có nghĩa là cho đi, “thụ” mang nghĩa nhận lấy. Ngoài ra còn có “hỗ công“, vừa đóng vai trò là công và thụ trong mối quan hệ.

Nhờ sức ảnh hưởng mạnh mẽ của dòng tiểu thuyết này, bên cạnh “công – thụ” nhiều năm trở lại giới trẻ tận dụng luôn từ “đam mỹ” để chỉ mối quan hệ đồng tính nam. Tương tự dùng từ “bách hợp” để chỉ mối quan hệ đồng tính nữ và “ngôn tình” cho mối quan hệ dị tính.

Giống như tiếng Anh có “top-bot”, tiếng Trung có “công-thụ” thì truyện Manga của Nhật sử dụng cặp từ “seme-uke” để chỉ vị trí mối quan hệ của cặp đồng tính nam. Seme ở đây thường có thể ví như nam trong mối quan hệ nam nữ thông thường, còn uke là nữ. Nói cụ thể hơn thì seme là người chủ động dẫn dắt các mối quan hệ còn uke là người ở thế bị động.

Theo những truyền thống cũ thì thường công/seme có vẻ bề ngoài khá nam tính, và độ tuổi lớn hơn uke. Nhưng dần dần, theo sự phát triển và các ý tưởng mới cứ lần lượt ra đời thì điều này có vẻ không còn hợp lý nữa. Trong nhiều bộ truyện Manga đồng tính nam hiện nay, tác giả cởi mở hơn trong việc miêu tả thụ/uke hay công/seme bằng cách xây dựng nhân vật công/seme ít tuổi hơn thụ/uke.

Các fan đam mỹ thích những cụm từ này thậm chí họ sử dụng những cụm từ này để đánh giá về nhân vật và lựa chọn bộ truyện mình đọc. Đôi khi đây còn được coi là tiêu chí bình phẩm và chủ đề bàn tán yêu thích của các hủ nữ đối với các cặp công thụ trong nhữnng tiểu thuyết đam mỹ hay truyện tranh yaoi. Trái ngược với các hủ nữ, những người trong cộng đồng LGBT đặc biệt là những người đồng tính nam không thích các cụm như “công – thụ” hay “seme – uke”. Tuy nhiên, trong những năm trở lại đây, khi nhận thức của cộng đồng LGBT được trau dồi hơn, có nhiều người cảm thấy bức bối vì những định kiến của người dị tính về việc phân chia vai vế trong mối quan hệ giữa hai người đồng giới. Họ cho rằng đây chính là ranh giới ràng buộc họ trong những khuôn phép, không cho họ thể hiện con người thật của mình trong mối quan hệ tình cảm. Riêng cặp từ “top – bot” hiện vẫn được sử dụng rộng rãi bởi tính tiện dụng và đơn giản của nó, đồng thời một phần cũng nhờ vào văn hoá hẹn hò trên mạng đang càng ngày càng lan rộng.

Nếu trước đây, những người đồng tính nam cần tìm những người gay khác, thì ngày nay họ quan trọng việc lọc ra những người “cùng phe”. Ở đây, là vị trí của một người khi ở trên giường.

Người đồng tính nam thường phân vai khi lên giường. Hai người đàn ông cần thoả thuận ai sẽ là top, ai là bot. Khác với dị tính, vai trò trên giường của một người đồng tính nam không phải “nhìn phát biết luôn”. Và tình huống có thể sẽ rất gượng nếu có hai “ổ khoá” trên giường.

Top là người cho hoặc người nằm trên, dân gian gọi là công. Bottom (hay bot) là người nhận, hoặc người nằm dưới, đam mỹ gọi là thụ.

Và tôi thì cầm cả ổ lẫn chìa, hay còn gọi là versatile - người nằm giữa. Hay gọi tắt là vers.

Làm top, làm bot, làm vers thì cũng là làm tình

Mỗi tình đầu của tôi là một anh bạn hơn 8 tuổi, theo lễ, tôi xưng em gọi anh. Lúc đó, tôi không định nghĩa mình là người cầm chìa hay cầm ổ. Tuổi tác và vai vế mặc định tôi sẽ là người nằm dưới. Lần đầu tôi đau không chịu được.

Sau này, tôi dần gặp những anh khác, tôi tự biết mình sẽ phải làm gì trên giường. Cơ thể tôi dần quen với vai trò người cầm ổ. Quan hệ ở vai ấy cũng như ngậm một viên Dynamite, sau khi lớp vỏ bạc hà the tan ra, mình mới nếm được vị ngọt của chocolate bên trong.

Cho đến khi tôi gặp một anh muốn tôi "cầm chìa tra ổ" của anh. Ngậm Dynamite mãi cũng chán, tôi quyết định sẽ đổi món. Kết quả, chúng tôi dính nhau hai hôm, gặp lại nhau vài lần trước khi anh chuyển thành phố. Làm tình ở vai người nằm trên thì lại giống nốc một shot espresso. Khi đâm vào rồi, bạn sẽ muốn tăng nhịp đến khi lên đỉnh.

Tôi tìm thấy được sự thoả mãn ở cả hai vị trí, mỗi lần cực khoái đều mang một màu sắc khác nhau. Nhưng nếu làm tình là bản năng, thì làm vers lại là lựa chọn. Việc chọn làm vers chỉ đơn thuần thể hiện mong muốn được linh hoạt trong tình dục. Dù là người dị tính hay đồng tính, tôi tin sự linh hoạt ấy đều tồn tại trong mỗi người.

Tôi quyết định mình cần một cách giải thích khác cho câu hỏi “bạn là top hay bot”?: “Mình thích người khác chủ động”. Một câu trả lời không liên quan, nhưng tôi biết mình đều đáp ứng được dù ở vai nào. Tôi muốn sự chủ động từ bạn tình, dù là top hay bot.

Khi linh hoạt là một lời nguyền

Đa số gay đều có lựa chọn chia sẻ vị trí của mình. Việc này giúp người dùng dễ dàng tìm được đúng đối tượng mình cần. Khi hai bên đã hiểu rõ về vai vế của nhau, những nỗi lo trước khi quan hệ cũng biến mất.

Khi tôi nói mình là vers, những người tôi muốn làm tình lại dè chừng. Họ có những khuôn mẫu cho top và bot. Tôi không nhét mình vào được khuôn mẫu nào trong cả hai. Khuôn mẫu đó được hình thành từ những mơ tưởng tình dục của phần đa số. Đúng vậy, rất hiếm khi 2 vers gặp được nhau.

Tôi cứ nghĩ sự linh hoạt này là một điều thú vị, đối phương sẽ không phải cảm thấy bối rối. Tôi thích được trải nghiệm những sắc thái khác nhau cùng với bạn tình mình. Dù vậy, đa phần họ thích một bạn tình có một vai trò cố định, như vậy họ chỉ cần làm theo những gì từng làm, không phải lo nghĩ. Và một người “nhạc nào cũng nhảy” thì không mang lại cảm giác đó.

Tôi dần nản với đời sống tình dục của mình. Chữ vers lúc đó như một lời nguyền của tôi, nhưng tôi chọn không giải lời nguyền này.

Từng có những người, top lẫn bot, chấp nhận việc tôi là vers. Những người ấy không thể hiện sự gượng gạo khi làm tình. Chúng tôi bỏ qua những định nghĩa và chỉ tập trung vào trải nghiệm hiện tại. Dường như cục nghẹn trong tôi chỉ có thể được giải toả khi người kia có sự thấu hiểu.

Bước qua những cái mác

Việc tự dán nhãn bản thân bot hoặc top là rất phổ biến và việc vượt qua những điều này để đến với nhau là không dễ dàng. Đặc biệt là khi bước vào một mối quan hệ. Chuyện chăn gối không hoà hợp dễ gây ra những ức chế, chịu đựng.

Nhiều cặp đôi gay đã vỡ vụn trước sức nặng của vấn đề vai vế trên giường. Khi tôi không chỉ muốn những cuộc vui qua đường nữa, mà là một mối quan hệ lâu dài, tôi buộc phải đối diện nghiêm túc với những cái mác.

Theo thống kê của Grindr, Việt Nam nằm trong 5 nước có tỉ lệ bottom cao nhất trong cộng đồng gay. Nhiều người bạn tôi cũng đã chọn thay đổi vai vế để phù hợp với thị trường. Nhưng không phải ai cũng định nghĩa mình là vers. Đôi khi, việc gắn nhãn là không cần thiết.

Theo một khảo sát được công bố bởi Kho Lưu trữ về Hành vi Tình dục, nam giới có xu hướng nhìn nhận lại vị trí của mình trong quan hệ tình dục đồng giới. Một người ở độ tuổi 30 thậm chí vẫn không chắc chắn họ thích vào vai nào.

Nhãn mác vẫn luôn là một khái niệm mỏng manh, nhưng lại hạn chế mình khám phá tình dục. Nhận ra điều này, những cái mác trong tôi trở nên vô nghĩa - tôi thấy hoàn toàn thoải mái với bản thân mình.

Xuất tinh vẫn là điểm cực khoái của một bottom, dù họ thường dùng tay để leo đến đỉnh đó. Tuy nhiên, điểm G của nam giới lại nằm ở tuyến tuyền liệt, vốn dễ kích thích qua hậu môn. Theo cuốn The Joy of Gay Sex (tạm dịch: Cái thú trong tình dục của gay), vers có trải nghiệm tình dục đa chiều hơn. Từ đó, họ hiểu tâm lý và cách chuẩn bị trước khi quan hệ của cả người “cầm chìa” lẫn “cầm ổ”.

Sau nhiều năm tôi bối rối với những yêu cầu ngầm về vai vế trong tình dục, tôi nhận ra mình cần phải thoát ra khỏi những khuôn mẫu của xã hội. Sự linh hoạt là lối ra duy nhất để tôi tận hưởng tình dục một cách trọn vẹn. Sau cùng, khi tôi nói mình là vers, tôi muốn cả bản thân lẫn bạn tình có thể khám phá được sự đa dạng trong tình dục của gay.

Có những cặp đôi chọn thay đổi vai khi làm tình. Người này nhận của người kia trước rồi đổi sau năm mười phút. Trải nghiệm đó giúp họ hiểu hơn về cơ thể của nhau và nhờ đó, gắn kết hơn. Nhưng tôi, hiện tại, thì đang là người “cầm ổ” trong mối quan hệ hiện tại. Bạn trai tôi từng vài lần thử làm bottom, nhưng rồi bị sang chấn. Anh bảo rằng anh muốn thử lại với tôi, một ngày nào đó khi anh đã chuẩn bị tâm lý.

Còn tôi, tôi vẫn luôn sẵn sàng.

“Yêu Mới Khó” do VAAC/Bộ Y Tế, PEPFAR/US. CDC tại Việt Nam, HAIVN và các tổ chức cộng đồng phối hợp thực hiện, là một chiến dịch y tế cộng đồng cấp quốc gia nhằm nâng cao nhận thức về phòng ngừa và điều trị HIV tại Việt Nam.

Bằng cách đặt những nỗi khó khăn trong tình yêu tương phản với sự dễ dàng, an toàn và hiệu quả của những phương pháp phòng ngừa HIV, chiến dịch mong muốn truyền đi thông điệp: khi được điều trị hiệu quả, HIV sẽ không thể lây truyền, và ai cũng có thể duy trì đời sống khỏe mạnh, dù kết quả xét nghiệm âm hay dương tính.

Chiến dịch cũng là một cái nhìn lạc quan về thời đại, khi HIV không còn là một rào cản trong các mối quan hệ, tình yêu và lĩnh vực chăm sóc sức khỏe nữa.

Đồng hành cùng chiến dịch bằng cách theo dõi và chia sẻ các hoạt động sắp tới trên fanpage K=K, bạn nhé.