Là dạng viêm đặc trưng bởi sự tăng sinh của tổ chức liên kết. Sự tăng sinh các thành phần tổ chức này không phải diễn ra mạnh trên toàn bộ niêm mạc mũi mà chủ yếu ở các vị trí có tổ chức hang. Đó là đầu và đuôi cuốn mũi giữa và dưới. Đôi khi chúng nở to chiếm toàn bộ vùng phía dưới cuốn dưới, bề mặt phần quá phát có thể phẳng, song thường là gồ ghề, nhất là vùng các đầu cuốn có dạng múi, thuỳ lồi ra. Đuôi cuốn quá phát có thể có dạng khối u lồi vào tỵ hầu. Mầu sắc bề mặt phần quá phát tuỳ thuộc vào lượng tổ chức liên kết phát triển và cấp máu: có thể nâu đỏ hoặc đỏ thẫm hoặc tím sẫm.
Nguyên nhân
Tại chỗ
Tiếp xúc thường xuyên với hoá chất, làm việc nơi nhiều bụi, làm việc lâu nơi lạnh ẩm…
Các dị hình vách ngăn.
V.A quá phát, viêm mạn tính.
Toàn thân
Thể địa dị ứng.
Có biến đổi, rối loạn về nội tiết.
Có bệnh toàn thân: suy gan, rối loạn tiêu hoá.
Triệu chứng
Cơ năng
Ngạt mũi thường xuyên, rỏ thuốc co mạch ít tác dụng.
Chảy mũi: thường có chất xuất tiết nhầy chảy xuống họng, dính vào thành sau họng, phải ho, khạc nhất là về sáng.
Thực thể
Xác định tình trạng cuốn mũi dưới.
Giai đoạn sung huyết: niêm mạc nề đỏ, cuốn mũi dưới nở to làm hẹp hẳn đường thở, nhưng khi đặt mèche thấm thuốc co mạch cuốn mũi dưới co hồi tốt, khe thở thông.
Giai đoạn quá phát: cuốn mũi dưới to, sát vào vách ngăn làm lấp đường thở, bề mặt gồ ghề, có màu xám nhạt, khi đặt mèche thấm thuốc co mạch cuốn mũi dưới co hồi chậm và hạn chế.
Giai đoạn thoái hoá: cuốn mũi dưới thoái hoá, mất vai trò tổ chức cương, luôn to, lấp đường thở, có màu trắng đục, gồ ghề, hơi cứng, khi đặt mèche thấm thuốc co mạch cuốn mũi dưới không co hồi.
Đuôi cuốn mũi dưới, mặt gồ ghề, màu xám đục, thò ra cửa mũi sau, che lấp 1 phần cửa mũi sau.
Viêm mũi quá phát ngày càng nặng lên do tắc mũi cả 2 bên gây mất ngửi, nói giọng mũi kín.
Dễ gây viêm họng, viêm thanh khí phế quản.
Điều trị
Đề phòng bệnh trước hết phải loại hết tất cả các nguyên nhân gây viêm mũi mạn tính. Như vậy trước hết phải chú ý tới thể trạng chung của cơ thể [các bệnh tim, thận nhiễm mỡ...], các điều kiện vệ sinh và nghề nghiệp trong lao động của bệnh nhân. Sau khi đã sáng tỏ và loại trừ nguyên nhân này sẽ tiến hành điều trị tại chỗ.
Điều trị tại chỗ
Giai đoạn xung huyết: có thể tiêm vào cuốn mũi dưới các chất gây xơ hay corticoid.
Giai đoạn quá phát: đốt cuốn mũi dưới bằng côte điện.
Nếu thoái hoá phải phẫu thuật cắt bỏ bờ tự do cuốn mũi dưới hay cắt đuôi cuốn mũi dưới.
Điều trị phẫu thuật
Chỉ định: khi có biểu hiện quá phát xương hoặc tăng sinh tổ chức liên kết, không còn đáp ứng với thuốc co mạch, phải dùng đến biện pháp phẫu thuật.
Các chống chỉ định phẫu thuật là: có biểu hiện sốt và bệnh cấp tính. Giảm đông máu và các bệnh chảy máu kéo dài.
Kỹ thuật: khi lấy bỏ những phần quá phát khu trú ở đầu, đuôi cuốn và toàn bộ bờ dưới cuốn mũi dưới, hay ở đầu, bụng cuốn mũi giữa, cũng cần gây tê tại chỗ như nói trên và tốt nhất là lấy bằng thòng lọng. Quan sát đưa thòng lọng vào mũi và lựa ngoặc vào sát nền và rồi cắt lấy ra. Nếu sự phát triển chiếm toàn bộ bờ dưới cuốn mũi dưới thì cắt bằng kéo cắt cuốn. Sau phẫu thuật nhét mèche mũi vô trùng có tẩm dầu, kháng sinh. Mèche tẩm dầu có nhiều tác dụng: làm giảm bớt tính kích thích niêm mạc và lấy ra không cần nhỏ oxy già như một số tác giả đề nghị. Rút mèche ra sau 24-48 giờ. Sau rút mèche phải theo dõi bệnh nhân từ 30 phút đến 1 giờ. Để tránh chảy máu phải giữ bệnh nhân ở trong nhà, không dùng thức ăn nóng, không uống rượu, tránh lao động chân tay.
Biến chứng sau phẫu thuật hoặc đốt thường là chảy máu và dính. Dính xảy ra thường do tổn thương ở 2 phía niêm mạc đối diện nhau [cuốn mũi và vách ngăn]. Có thể có viêm họng sau phẫu thuật này nhất là ở người bị viêm amidan mạn tính.
Điều trị toàn thân: chống dị ứng, ức chế giao cảm.
Phòng bệnh
Khi làm việc nơi nhiều bụi, hoá chất kích thích, nơi gió lạnh, ẩm cần phải đeo khẩu trang.
Rỏ mũi ngay khi bị ngạt.
Giải quyết sớm các nguyên nhân như: nạo V.A, điều trị viêm mũi cấp tính, chỉnh hình vách ngăn.
Luyện tập thở, giữ vệ sinh mũi họng nhất là mùa lạnh.
Cuốn mũi phì đại là một trong bệnh lý ở mũi phổ biến, làm cản trở quá trình hô hấp của người bệnh, có tác động tiêu cực đến sức khỏe cũng như là cuộc sống hàng ngày. Vậy bệnh phì đại cuốn mũi là bệnh như thế nào, nguyên nhân, triệu chứng hay gặp và cách điều trị cho hiện tượng này ra sao sẽ được cung cấp chi tiết trong bài viết dưới đây.
1. Tổng quan bệnh phì đại cuốn mũi
Cuốn mũi là bộ phận có vị trí ở mặt bên của mũi, bao gồm xương xoăn mũi và lớp niêm mạc phủ bên trên. Cuốn mũi cùng với hệ thống mạch máu bên trong tạo điều kiện cho quá trình trao đổi khí ở phổi diễn ra thuận lợi thông qua việc làm ấm và ẩm lượng không khí được hít vào, đồng thời ngăn cản bụi xâm nhập vào đường hô hấp.
Cuốn mũi bao gồm 3 loại trong một lỗ mũi: cuốn mũi trên, cuốn mũi giữa và cuốn mũi dưới. Cuốn mũi thường xuyên tiếp xúc với những dị nguyên hô hấp, do đó rất nhạy cảm với các tác nhân bên ngoài và dễ gặp tình trạng tổn thương trong đó có phì đại cuốn mũi.
Cuốn mũi bị phì đại là hiện tượng cuốn mũi bị to bất thường, viêm sưng, làm bệnh nhân gặp khó khăn trong quá trình hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về mũi nếu diễn ra trong một thời gian dài.
Cuốn mũi bị phì đại là hiện tượng cuốn mũi bị to bất thường, viêm sưng, làm bệnh nhân gặp khó khăn trong quá trình hô hấp
2. Nguyên nhân và nguy cơ làm cuốn mũi phì đại
2.1 Nguyên nhân gây cuốn mũi phì đại
Theo các bác sĩ tai mũi họng, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng phì đại cuốn mũi là hậu quả của viêm mũi dị ứng và viêm mũi vận mạch để lại. Do khi mắc những bệnh này, người bệnh không điều trị đúng cách và dứt điểm. Đặc biệt, các bác sĩ khuyến cáo việc lạm dụng thuốc nhỏ mũi chứa hoạt chất imidazoline sẽ gây tác hại lên cuốn mũi dưới, làm phì đại kích cỡ của cuốn mũi dưới một cách nhanh chóng.
Bên cạnh đó còn các nhóm nguyên nhân phổ biến sau là cuốn mũi bị phì đại:
– Dị ứng vùng mũi: đây là một trong những nguyên nhân khá phổ biến do kích ứng với các tác nhân bên ngoài như bụi, khói, lông động vật, phấn hoa, xâm nhập vào đường hô hấp. Lúc này, mũi tự tạo ra hàng rào bảo vệ đường hô hấp trước tác nhân đó, khiến cuốn mũi bị to lên.
– Lệch vách mũi: khi vách mũi bị lệch, cuốn mũi bị phì đại để bù trừ. thông thường những trường hợp như thế này sẽ chỉ xuất hiện tại một bên mũi bị sưng lên.
– Sử dụng chất kích thích, đặc biệt là thuốc lá làm gia tăng tình trạng phì đại cuốn mũi do những chất này sẽ gây kích ứng mũi.
2.3 Những ai dễ bị cuốn mũi phì đại
Phì đại cuống mũi là tình trạng rất thường gặp của đường hô hấp, có thể xảy ra bất kì lứa tuổi nào. Tuy nhiên phì đại cuốn mũi có tỷ lệ xảy ra cao hơn với những người thường xuyên làm việc trong môi trường ô nhiễm, tiếp xúc với hóa chất hàng ngày làm niêm mạc mũi bị kích ứng, gây ra tình trạng viêm nhiễm kéo dài. Bên cạnh đó, những người có tiền sử mắc các bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp, cụ thể là: viêm mũi cấp, viêm xoang, viêm amidan, viêm VA, gai vách ngăn,… không thực hiện điều trị sớm hoặc điều trị không triệt để sẽ làm cuốn mũi bị tổn thương, dễ dàng phình to và viêm nhiễm.
Những người có tiền sử mắc các bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp rất dễ bị phì đại cuốn mũi
3. Triệu chứng phổ biến của bệnh phì đại cuốn mũi
Dưới đây là danh sách những triệu chứng hay gặp nhất khi cuốn mũi bị phì đại mà bệnh nhân cần đặc biệt lưu ý:
– Nghẹt mũi triền miên: đây được xem là một trong những dấu hiệu để nhận biết sớm tình trạng phì đại cuốn mũi. Cuốn mũi bị sưng to bất thường sẽ làm cản trở quá trình hít thở không khí, gây nên tắc mũi. Với trường hợp này, bệnh nhân cảm thấy hít thở khó khăn, tuy nhiên ít dịch nhầy như bị sổ mũi.
– Khó thở, thở khò khè: nhiều bệnh nhân hay lầm tưởng triệu chứng này giống với bệnh cảm cúm, viêm mũi thông thường. Tuy nhiên ở bệnh này, cảm giác khó thở xuất hiện nhiều nhất khi bệnh nhân ngồi thấp, cúi, nằm,…Bởi những tư thế này làm máu dồn về cuốn mũi, gây nghẹt thở. Khi bị khó thở do phì đại cuốn mũi gây nên không thể cải thiện chỉ với các cách thở thông thường. Vào buổi tối hoặc thời tiết chuyển lạnh tình trạng này càng trầm trọng hơn.
– Gặp các vấn đề viêm xoang: những hiện tượng sổ mũi, đau đầu, nghẹt mũi,…tiếp tục tái diễn, lặp đi lặp lại nhiều lần. Ở nhiều trường hợp, đây là một trong những dấu hiệu của phì đại cuốn mũi không được điều trị và hay bị nhầm lẫn với bệnh lý viêm xoang.
– Chảy máu mũi, ngáy mũi: đây là dấu hiệu ít thấy tuy nhiên những người mắc phì đại cuốn mũi có thể bị chảy máu mũi do niêm mạc bị tổn thương.
4. Cách điều trị hiệu quả khi bị phì đại ở cuốn mũi
Theo các bác sĩ tại chuyên khoa thì hiện nay việc điều trị tình trạng phì đại cuốn mũi đã không quá khó khăn, chỉ cần người bệnh thực hiện chữa trị sớm và đúng cách sẽ đạt được hiệu quả tối ưu nhất có thể.
– Điều trị nội khoa: đây là phương pháp điều trị đơn giản và dễ thực hiện nhất. Thông thường, những bệnh nhân mắc phì đại do dị ứng hay được chỉ định phương pháp này. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc có tác dụng làm giảm tình trạng sưng, viêm ở cuốn mũi. Ngoài ra có thể kết hợp với các loại thuốc xịt để quá trình điều trị đạt kết quả nhanh hơn. Lưu ý khi sử dụng phương pháp này là người bệnh tuyệt đối không được tự ý mua thuốc kháng sinh hoặc giảm liều, ngưng uống khi thấy bệnh tình thuyên giảm. Một số người bệnh tự mua thuốc điều trị làm cho tình trạng sưng viêm ở cuốn mũi ngày một trầm trọng hơn.
– Điều trị ngoại khoa: với bệnh nhân phì đại nặng, diễn ra trong thời gian dài và điều trị nội khoa không hiệu quả sẽ được chỉ định điều trị ngoại khoa. Bác sĩ có thể lựa chọn các kỹ thuật ngoại khoa phù hợp với bệnh nhân để thực hiện điều trị như loại bỏ một phần trong cấu trúc xương mũi, kỹ thuật co nhỏ mô cuốn mũi, phẫu thuật phì đại cuốn mũi,… Tùy vào thể trạng bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định kỹ thuật phù hợp, tránh tình huống xấu có thể xảy ra.
Bác sĩ có thể lựa chọn các kỹ thuật ngoại khoa phù hợp với bệnh nhân để thực hiện điều trị cuốn mũi phì đại như loại bỏ một phần trong cấu trúc xương mũi, kỹ thuật co nhỏ mô cuốn mũi,…
Cuốn mũi phì đại không phải là bệnh có thể nguy hiểm đến tính mạng hoặc gây ra biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, người bệnh không nên coi thường cần điều trị dứt điểm để có đường hô hấp thật khỏe mạnh.