Ngữ văn 8 nói quá luyện tập

1. Nói đêm tháng năm chưa nằm đã sáng , Ngày tháng mười chưa cười đã tối và Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày có quá sự thật không ? Thực chất mấy câu này nhằm nói điều gì?

2. Cách nói như vậy có tác dụng gì?

Trả lời:

1.

Nói "Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng. Ngày tháng mười chưa cười đã tối"; "Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày" là quá sự thật, là phóng đại mức độ và tính chất nội dung nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. Hai câu đầu ngụ ý đêm tháng năm rất ngắn, ngày tháng mười rất ngắn. Câu cuối ngụ ý, lao động của người nông dân hết sức vất vả.

2.

Nói quá trong các trường hợp trên là một biện pháp tu từ nhằm tăng giá trị biểu cảm.

Phần II

LUYỆN TẬP

Câu 1

Trả lời câu 1 (trang 102 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:

a)                                                             Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

                                    (Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)

b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sượt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.

(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)

c) […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.

(Nam Cao, Chí Phèo)

Lời giải chi tiết:

a) Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

=> Nói quá nhấn mạnh vai trò của sức lao động con người có thể cải tạo tự nhiên mang lại nguồn sống.

b) Em có thể đi lên đến tận trời.

=> Nói quá nhằm khẳng định không ngại khó, không ngại khổ

c) Thét ra lửa. 

=> Nói quá thể hiện nhân vật cụ bá có thế lực, có quyền lực.

Câu 2

Trả lời câu 2 (trang 102 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống để tạo biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.

a) Ở nơi /…/ thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.

b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng /…/

c) Cô Nam tính tình xởi lởi, /…/

d) Lời khen của cô giáo làm cho nó /…/

e) Bọn giặc hoảng hốt /…/ mà chạy.

Lời giải chi tiết:

a) Ở nơi chó ăn đá, gà ăn sỏi thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.

b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng bầm gan tím ruột.

c) Cô Nam tính tình xởi lởi, ruột để ngoài da.

d) Lời khen của cô giáo làm cho nó nở từng khúc ruột.

e) Bọn giặc hoảng hồn vắt chân lên cổ mà chạy.

Câu 3

Trả lời câu 3 (trang 102 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Đặt câu với các thành ngữ  dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.

Lời giải chi tiết:

Đặt câu với thành ngữ:

- Nàng Kiều trong truyện Kiều của Nguyễn Du có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

- Kẻ trượng phu xưa thường mơ chuyện dời non lấp biển.

- Nhưng việc lấp biển vá trời dành cho kẻ anh hùng hào kiệt.

- Chúng tôi là người chứ đâu phải mình đồng da sắt. Chúng tôi thử hành hạ các ông thế này một buổi xem các ông có chịu nổi không.

- Tôi nghĩ nát óc vẫn không tìm được đáp số bài toán.

Câu 4

Trả lời câu 4 (trang 103 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Tìm năm thành ngữ so sánh dùng biện pháp nói quá:

Lời giải chi tiết:

- Ngáy như sấm.

- Nhanh như chớp.

- Lớn như thổi.

- Đen như cột nhà cháy.

- Khỏe như voi.

Câu 5

Trả lời câu 5 (trang 103 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Viết một đoạn văn, hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.

Lời giải chi tiết:

Lan và tôi rất thân nhau, tôi vẫn hay đùa rằng bạn ấy cao như cây chuối hột. Ngày bạn lên đường theo gia đình đi xa tôi chỉ biết chúc bạn bình yên mà nước mắt rơi như mưa. Sau này, dù có phải đi lên đến tận trời, tôi cũng sẽ nhất định tìm gặp lại bạn.

Bài soạn Nói quá sẽ giúp các em vận dụng những kiến thức về biện pháp tu từ nói quá trong việc đọc hiểu văn bản, nói và viết.

1. Tóm tắt nội dung

2. Hướng dẫn soạn Nói quá

3. Hướng dẫn luyện tập

4. Hỏi đáp về bài Nói quá

ADSENSE

1. Tóm tắt nội dung

• Khái niệm nói quá
• Tác dụng của biện pháp tu từ nói quá

2. Hướng dẫn soạn Nói quá

Câu 1. Nói Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng mười chưa cười đã tối và Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày có quá sự thật không? Thực chất, mấy câu này nhằm nói điều gì?

• Câu tục ngữ muốn nói về độ dài ngắn ngày đêm theo mùa khác biệt: tháng năm ngày dài đêm ngắn, còn tháng mười ngày ngắn đêm dài.
• Câu ca dao Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày: ý nói sự vất vả, cực nhọc.

→ Cách nói quá sự thật, phóng đại mức độ, tính chất của sự vật.

Câu 2. Cách nói như vậy có tác dụng gì?

• Cách nói phóng đại như vậy giúp nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm cho sự vật, sự việc, hiện tượng.

Để hiểu bài hơn, các em tham khảo bài giảng Nói quá.

3. Hướng dẫn luyện tập

Câu 1. Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:

a)

Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm

(Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)

b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.

(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)

c) [...] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.

(Nam Cao, Chí Phèo)

Gợi ý:

a) Biện pháp nói quá: Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

• Giải thích ý nghĩa: Niềm tin vào lao động và thành quả lao động.

b) Biện pháp nói quá: em có thể đi lên đến tận trời được.

• Giải thích ý nghĩa: Vết thương nhỏ nên không phải bận tâm.

c) Biện pháp nói quá: cụ bá thét ra lửa.

• Giải thích ý nghĩa: Kẻ có quyền uy, hống hách, hay quát tháo.

Câu 2. Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /.../ để tạo biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.

a) Ở nơi /.../ thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.

b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng /.../ 

c) Cô Nam tính tình xởi lởi,/.../

d) Lời khen của cô giáo làm cho nó /.../

e) Bọn giặc hoảng hồn /.../ mà chạy.

Gợi ý:

a) chó ăn đá gà ăn sỏi

b) bầm gan tím ruột.

c) ruột để ngoài da.

d) nở từng khúc ruột

e) vắt chân lên cổ

Câu 3. Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.

a) Cô ấy có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

b) Đoàn kết là sức mạnh dời non lấp biển.

c) Công việc lấp biển vá trời là công việc của nhiều đời, nhiều thế hệ mới có thể làm xong.

d) Những chiến sĩ mình đồng da sắt đã chiến thắng.

e) Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài toán này.

Câu 4. Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.

Mẫu: ngáy như sấm

Gợi ý:

• Đen như cột nhà cháy.
• Đẹp như tiên.
• Nhanh như sóc.
• Chậm như rùa.
• Khỏe như voi.

Câu 5*. Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.

Lỗ mũi mười tám gánh lông

Chồng yêu chồng bảo: "Râu rồng trời cho:.

Đêm nằm thì ngáy o o 

Chồng yêu chồng bảo: "Ngáy cho vui nhà".

Đi chợ thì hay ăn quà

Chồng yêu chồng bảo: "Về nhà đỡ cơm".

Trên đầu những rác cùng rơm

Chồng yêu chồng bảo: "Hoa thơm rắc đầu".

(Ca dao)

Câu 6*. (Thảo luận ở tổ hoặc ở lớp) Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.

• Nói quá phóng đại sự việc nhằm nhấn mạnh, khẳng định, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm, tạo độ tin cậy cao cho người đọc.
• Nói khoác nhằm làm cho người nghe tin vào điều không có thực, tạo ra sự khôi hài hoặc chê bai tạo tiếng cười chế nhạo.

4. Hỏi đáp về bài Nói quá

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.