Dịch tiêu hóa qua nhiều thì như thế nào năm 2024
|
Ợ (ợ hơi) là kết quả của quá trình nuốt không khí hoặc do khí từ đồ uống có carbonat tạo ra. Chứng nuốt hơi thường xảy ra với một lượng nhỏ trong khi ăn và uống, nhưng một số người nuốt không khí một cách vô thức lặp đi lặp lại trong khi ăn hoặc hút thuốc và vào những thời điểm khác, đặc biệt là khi lo lắng hoặc cố gắng gây ợ hơi. Nuốt nước bọt quá mức làm tăng nuốt hơi và có thể liên quan đến các tình trạng bất thường ở thực quản-dạ dày (ví dụ: bệnh trào ngược dạ dày thực quản), răng giả không khớp, một số loại thuốc nhất định, nhai kẹo cao su, hoặc buồn nôn vì bất kỳ nguyên nhân nào. Phần lớn không khí nuốt vào sẽ bị ợ ra. Chỉ một lượng nhỏ không khí đã nuốt đi vào ruột non; lượng khí nuốt rõ ràng là bị ảnh hưởng bởi tư thế. Khi đứng thẳng, không khí dễ bị ợ lên; khi một người nằm ngửa, không khí bị mắc kẹt trong dịch dạ dày sẽ có khuynh hướng bị đẩy vào tá tràng. Ợ hơi nhiều cũng có thể là tự ý; những bệnh nhân ợ hơi sau khi dùng thuốc trung hòa axit có thể giúp giảm các triệu chứng để ợ hơi hơn là trung hòa axit và có thể cố tình ợ hơi để làm giảm tình trạng này. Chướng bụng có thể xảy ra riêng biệt hoặc cùng với các triệu chứng tiêu hóa khác trên bệnh nhân có các rối loạn cơ năng (ví dụ: chứng nuốt hơi, khó tiêu không có loét, liệt dạ dày nhẹ, hội chứng ruột kích thích) hoặc tình trạng bất thường ở cơ quan (ví dụ: ung thư buồng trứng, ung thư đại tràng). Liệt nhẹ dạ dày (và hậu quả của chướng hơi) cũng có nhiều nguyên nhân không phải cơ năng, trong đó quan trọng nhất là bệnh thần kinh tạng thực vật do đái tháo đường; các nguyên nhân khác bao gồm sau khi bị nhiễm vi rút, các loại thuốc có đặc tính kháng cholinergic và sử dụng thuốc phiện kéo dài. Tuy nhiên, lượng khí dư thừa trong ruột không liên quan rõ ràng đến những triệu chứng này. Ở hầu hết người khỏe mạnh, 1 L khí/giờ có thể đi vào ruột gây triệu chứng nhẹ. Rất có thể nhiều triệu chứng được quy cho một cách không chính xác với thuật ngữ "quá nhiều khí". Mặt khác, một số bệnh nhân có các triệu chứng GI tái phát thường không thể chịu đựng được một lượng nhỏ khí: Chướng bụng ngược dòng do thổi bóng hoặc bơm hơi trong quá trình nội soi đại tràng thường gây khó chịu nghiêm trọng ở một số bệnh nhân (ví dụ, những người bị hội chứng ruột kích thích) nhưng các triệu chứng là không đánh kể ở những bệnh nhân khác. Tương tự như vậy, bệnh nhân bị các tình trạng bất thường về ăn uống (ví dụ: chán ăn tâm thần, chứng cuồng ăn vô độ) thường bị hiểu nhầm và đặc biệt bị căng thẳng bởi các triệu chứng như đầy hơi. Do đó, bất thường cơ bản trên bệnh nhân có các triệu chứng liên quan đến khí có thể là tăng nhạy cảm ruột. Thay đổi nhu động có thể đóng góp thêm vào các triệu chứng. Có sự thay đổi lớn về số lượng và tần suất khí đi qua trực tràng. Cũng như tần suất đại tiện, những người phàn nàn về chứng đầy hơi thường có quan niệm sai lầm về thế nào là bình thường. Lượng khí trung bình đi qua ruột khoảng từ 13 đến 21/ngày. Ghi nhận khách quan tần suất đầy hơi (bằng cách sử dụng nhật ký của bệnh nhân) là bước đánh giá đầu tiên. Hơi trong ruột là một sản phẩm phụ chuyển hóa của vi khuẩn đường ruột; hầu như không bắt nguồn từ việc nuốt không khí hoặc sự khuếch tán trở lại của khí (chủ yếu là nitơ) từ dòng máu. Quá trình trao đổi chất của vi khuẩn mang lại một lượng đáng kể khí hydro, mê-tan và carbon dioxit. Hydro được sản sinh ra với số lượng lớn trên những bệnh nhân có hội chứng kém hấp thu và sau khi ăn một số loại hoa quả, rau nhất định chứa carbohydrate không tiêu hóa (ví dụ: đậu nướng), đường (ví dụ: fructose), hoặc rượu đường (ví dụ: sorbitol). Ở những bệnh nhân thiếu hụt disaccharidase (hầu hết thiếu hụt lactase), một lượng lớn disaccharides đi vào đại tràng và được lên men thành hydro. Bệnh Celiac, bệnh tiêu chảy mỡ nhiệt đới, suy tụy và các nguyên nhân khác gây kém hấp thu carbohydrate cũng cần phải được xem xét trong trường hợp quá nhiều khí trong đại tràng. Mê-tan cũng được sản sinh bởi quá trình chuyển hóa của vi khuẩn ở đại tràng của cùng một loại thực phẩm (ví dụ: chế độ ăn nhiều chất xơ). Tuy nhiên, khoảng 10% số người có vi khuẩn sản sinh khí mê-tan thay vì hydro. Cacbon dioxit cũng được sản sinh bởi quá trình trao đổi chất của vi khuẩn và tạo ra trong phản ứng của các ion bicarbonate và hydro. Các ion hydro có thể từ axit hydrocloric ở dạ dày hoặc từ các axit béo được giải phóng ra trong quá trình tiêu hóa chất béo - loại thứ hai đôi khi tạo ra hàng trăm mEq các ion hydro. Các sản phẩm axit được giải phóng ra từ quá trình lên men vi sinh carbohydrate không hấp thụ trong đại tràng, cũng có thể phản ứng với bicarbonate để tạo ra carbon dioxit. Mặc dù chướng bụng thỉnh thoảng xảy ra, nhưng sự lan tỏa nhanh chóng của carbon dioxit vào máu thường ngăn ngừa tình trạng căng giãn này. Chế độ ăn chiếm phần lớn sự khác biệt trong quá trình sản sinh hơi giữa các cá thể, nhiều yếu tố còn chưa biết rõ (ví dụ: sự khác biệt trong hệ vi khuẩn chí và nhu động của đại tràng) cũng có thể đóng vai trò nào đó. Mặc dù tính chất dễ cháy của hydro và metan trong tình trạng đầy hơi, làm việc gần ngọn lửa không nguy hiểm. Tuy nhiên, vụ nổ do khí, thậm chí với kết cục tử vong, đã được báo cáo trong quá trình phẫu thuật ổ bụng hoặc nội soi đại tràng có sử dụng tia nhiệt điện khi làm thủ thuật trên bệnh nhân làm sạch ruột không hoàn toàn.
Tiền sử của bệnh hiện tại trên những bệnh nhân bị ợ hơi cần phải được hướng đến tìm nguyên nhân gây nuốt không khí, đặc biệt là các nguyên nhân về chế độ ăn. Ở bệnh nhân phàn nàn về hơi, chướng bụng, hoặc đầy hơi trong ruột, cần phải thăm dò mối liên quan giữa triệu chứng và bữa ăn (cả thời gian, loại và lượng thức ăn), đại tiện và gắng sức. Một số bệnh nhân nhất định, đặc biệt là trong tình trạng cấp tính, có thể sử dụng thuật ngữ "hơi" để mô tả các triệu chứng thiếu máu mạch vành cục bộ của họ. Thay đổi về tần suất, màu sắc và độ đặc của phân cần phải được khai thác. Tiền sử sụt cân được ghi nhận. Xem xét các hệ thống nên tìm kiếm các triệu chứng của các nguyên nhân có thể có, bao gồm tiêu chảy và đi ngoài phân mỡ (hội chứng kém hấp thu như là bệnh celiac, bệnh tiêu chảy mỡ nhiệt đới, thiếu hụt disaccharidase và suy tụy) và sụt cân (ung thư, kém hấp thu mạn tính). Bệnh sử cần phải xem lại tất cả các thành phần của chế độ ăn kiêng để tìm nguyên nhân có thể gây ra (xem bảng ). Nhìn chung khám thấy bình thường, nhưng trên những bệnh nhân bị chướng bụng hoặc đầy hơi, những dấu hiệu của tình trạng bất thường tiềm ẩn của cơ quan cần phải được tìm kiếm khi khám bụng, hậu môn, vùng chậu (ở phụ nữ). Những dấu hiệu sau đáng quan tâm:
Xét nghiệm không được chỉ định khi ợ hơi, trừ khi các triệu chứng khác cho gợi ý tình trạng bất thường nhất định. Kiểm tra về không dung nạp carbohydrate (ví dụ: lactose, fructose) với xét nghiệm hơi thở cần phải được xem xét, đặc biệt là khi bệnh sử gợi ý sử dụng đáng kể các loại đường này. Cũng nên xem xét việc kiểm tra sự phát triển quá mức của vi khuẩn ruột non, đặc biệt trên những bệnh nhân cũng bị tiêu chảy, sụt cân, hoặc cả hai, tốt nhất là bằng cách nuôi cấy cả ở môi trường hiếu khí và kị khí dịch hút ra ở ruột non thu được trong quá trình nội soi đường tiêu hóa trên. Việc kiểm tra sự phát triển quá mức của vi khuẩn bằng xét nghiệm hơi thở hydrogen, nhìn chung xét nghiệm hơi thở hydro- glucose, có khuynh hướng dương tính giả (tức là khi thức ăn di chuyển qua nhanh) và âm tính giả (tức là khi không có vi khuẩn sinh ra hydro). Có thể cân nhắc xét nghiệm các tình trạng hiếm gặp như thiếu hụt sucrase-isomaltase ở những bệnh nhân mắc các triệu chứng khó chịu hoặc nặng ( ). Chướng bụng mới có, liên tục ở phụ nữ trung niên hoặc cao tuổi (hoặc những người có khám thấy vùng chậu bất thường) cần phải làm siêu âm khung chậu nhanh để loại trừ ung thư buồng trứng.
Khó làm giảm ợ hơi và chướng bụng vì các vấn đề này thường do chứng nuốt hơi không ý thức hoặc tăng nhạy cảm với lượng khí bình thường gây ra. Chứng nuốt hơi có thể được giảm bớt bằng cách loại bỏ kẹo cao su và đồ uống có ga, kỹ thuật nhận thức hành vi để ngăn ngừa nuốt không khí và xử trí các bệnh lý đường tiêu hóa trên có liên quan (ví dụ: loét dạ dày). Cần phải tránh các loại thức ăn chứa carbohydrate không hấp thụ. Ngay cả những bệnh nhân không dung nạp lactose cũng thường dung nạp đến 1 ly sữa uống với lượng nhỏ trong suốt cả ngày. Cần giải thích và chứng minh cơ chế ợ hơi lặp đi lặp lại. Khi chứng nuốt hơi gây phiền hà, liệu pháp hành vi để khuyến khích mở miệng, hít thở bằng cơ hoành và giảm thiểu nuốt có thể có hiệu quả. Thuốc có ít lợi ích. Kết quả với simethicon, một loại thuốc phá vỡ các bong bóng khí nhỏ và các loại thuốc kháng cholinergic không hiệu quả. Một số bệnh nhân bị chứng khó tiêu và đầy bụng trên sau ăn được hưởng lợi hoàn toàn từ các thuốc trung hòa axit, thuốc chống trầm cảm ba vòng liều thấp (ví dụ: nortriptyline uống từ 10 đến 50 mg ngày 1 lần/ngày) hoặc cả hai để làm giảm quá mẫn tạng. Tình trạng đầy hơi quá mức được điều trị bằng cách tránh các chất gây khởi phát (xem bảng ). Bệnh nhân có thể thử giảm lượng chất kích hoạt mỗi lần và ghi nhận ảnh hưởng đối với các triệu chứng của họ. Chất không tiêu hóa được (ví dụ: cám, hạt giống psyllium) có thể được bổ sung vào chế độ ăn nhằm tăng lượng thức ăn di chuyển qua đại tràng; tuy nhiên, ở một số bệnh nhân, tình trạng trầm trọng hơn có thể xảy ra. Bệnh nhân cũng có thể thử chế độ ăn ít FODMAP (oligosaccharid có thể lên men, disaccharid, monosaccharid và polyols). Than hoạt tính đôi khi có thể giúp làm giảm khí và mùi khó chịu; tuy nhiên, nó làm bẩn quần áo và niêm mạc miệng. Quần áo lót bằng vải sợi than chì có thể sử dụng được. Các lợi khuẩn cũng có thể làm giảm chướng bụng và đầy hơi bằng cách điều chỉnh hệ vi khuẩn đường ruột, nhưng dữ liệu về lĩnh vực này còn hạn chế. Kháng sinh rất hữu ích trên những bệnh nhân có vi khuẩn phát triển quá mức. Một số loại tinh dầu (làm giảm chướng bụng) có thể giúp giãn cơ trơn và giảm đau do co thắt ở một số bệnh nhân. Dầu bạc hà giải phóng chậm là chất được sử dụng nhiều nhất trong nhóm thuốc này. Chướng bụng cơ năng, căng giãn và đầy hơi có thể xảy ra trong quá trình mạn tính, liên tục, chỉ giảm nhẹ một phần bằng điều trị. Khi thích hợp, hãy đảm bảo rằng những vấn đề này không gây hại cho sức khoẻ là rất quan trọng. |
