Kiến An Cung - ngôi chùa Trung Hoa ở Nam Bộ
Kiến An Cung là một ngôi chùa cổ có niên đại gần trăm năm. Lối kiến trúc độc đáo, mang đậm phong cách Trung Hoa đã tạo nên nét đặc trưng riêng của một ngôi chùa Hoa ở Nam Bộ. Chùa có diện tích trên 1.000 m2, tọa lạc tại phường 2, thị xã Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp. Mặt chùa hướng ra bờ sông Cái Sơn.
Chùa Kiến An Cung được xây dựng từ năm 1924 đến năm 1927 thì hoàn thành, do nhóm người Hoa Phước Kiến cùng đóng góp xây dựng. Lúc bấy giờ, có một thương gia tên là Huỳnh Thuận đã vận động đông đảo người Hoa Phước Kiến ở Sa Đéc hùn tiền để lập chùa. Thứ nhất là để duy trì tín ngưỡng truyền thống của dân tộc, thứ hai là có nơi để liên kết cộng đồng, hội họp, bàn bạc việc buôn bán, trao đổi thông tin... Kiến An Cung thờ nhiều vị thần nhưng vị thần chính ở đây là Ông Quách. Khác với người Hoa Quảng Đông thường thờ Quan Công, cộng đồng người Hoa Phước Kiến có lòng sung kính Ông Quách hơn. Vì lẽ đó mà Kiến An Cung còn được gọi là chùa Ông Quách. Ông Quách còn gọi là Quách thành Vương công. Quách thành Vương công cũng là Bảo an quảng trạch Tôn Vương. Thời ngũ đại hậu Tấn, người gốc huyện An Khê, tỉnh Phước Kiến. Từ lúc cha qua đời, mẹ dời chỗ ở đến Thi Sơn, tại huyện Nam An, tỉnh Phước Kiến. Thành vương sinh ra tính khác thường, ý khí hào vĩ, phụng sự mẹ hiền hiếu thuận. Tiên thế đời đời hành thiện đều được phong hầu hưởng phước lộc. Năm 13 tuổi, thành vương đắc đạo tại núi Phụng Sơn, tọa trên cây mây khô rồi hóa thân. Thời ấy, có kiến lập Phụng Sơn tự để thờ phượng, nhằm đời hậu Tấn Thiên Phúc năm thứ 5 [nhằm ngày 22 tháng 8]. Đến trào Tống ông đã từng hiển thánh giúp Tống Thái Tổ chinh phạt Nam Đường, thọ phong chức Quảng Lợi vương. Vào thời nhà Minh, lúc hoàng cung bị phát hỏa, Thành Vương lại hiển thánh cứu hỏa bình yên, và trục lùi giặc Lùn trên biển cả, được gia phong chức “Ứng linh uy hầu”. Đến vua Thanh Đạo Quang, lại gia phong là “Quảng trạch tôn vương”. Quách Thành vương công sinh ngày 22 tháng 2, đắc đạo ngày 22 tháng 8. Kiến An Cung là một ngôi chùa rất uy nghi và lộng lẫy. Sân chùa rộng và thoáng mát, bên ngoài có hàng rào kiên cố bao bọc. Toàn bộ sân chùa đều được tráng xi măng nên rất sạch sẽ. Nóc chùa lợp ngói âm dương, đầu mái lợp ngói lưu li hình ống. Trên nóc mái có đặt bốn tháp nhỏ nằm ngang, trong tháp đó có tượng các vị tiên, phật, thánh thần. Giữa nóc mái có hình lưỡng long chầu nguyệt. Hai bên lối vô cửa chính có hai con kỳ lân bằng đá xanh to lớn. Hai bên tả hữu có hình vẽ hai ông thần đứng giữ cửa. Kế đến là một sân thiên tỉnh dùng để đón lấy ánh sáng mặt trời. Hai bên là 12 hàng cột to tròn chống đỡ mái chùa nên càng tạo được vẻ uy nghiêm hơn. Xung quanh cột được chạm trổ tinh vi, được ốp gỗ với những liễn đối được viết bằng chữ Hán. Xung quanh là những hoành phi, võng lọng được chạm khắc rất tinh xảo và tạo được sự lung linh, lộng lẫy cho ngôi chùa. Trước gian chính điện có hai hàng binh khí cổ hai bên. Gian chính điện được chia làm ba gian. Gian giữa thờ vị thần chính là Quảng trạch tôn vương, mặt đỏ hồng, tay nâng đai ngọc. Hai bên có hai vị cầm ấn kiếm, tướng diện oai phong lẫm liệt, bên trái là bàn thờ của Thanh Thủy đại sư, bên phải thờ Bảo Sanh đại đế. Mé ngoài thờ bàn Hội đồng, huyền thiên thượng đế và Quan thánh đế quân. Cạnh bên có đông lang và tây lang để làm chỗ tiếp tân khi cúng kiến. Mỗi vị thần được đặt trong một cái khánh thờ, khánh thờ rất to, được chạm trổ tỉ mỉ, trang trí đầy màu sắc với những võng lọng xung quanh nên tạo được không khí trang nghiêm. Phía trên các khánh thờ có một hoành phi đề bốn chữ Hán “Phú bảo an đông”. Hai bên cột có đôi liễn: Đông thôn chúc thánh đức thành cung hách trạc thạnh trùng tu
Phú Mỹ tạ thần án, khánh hạ nguy nga hưng miếu tự Đặc biệt xung quanh ngôi chùa, ở hai bên vách tường có rất nhiều bức họa theo lối thủy mạc hết sức sắc sảo, nét vẽ uyển chuyển, sắc bén trông thật linh động, với các nội dung khuyến thiện trừ tà, nội dung truyện Phong thần, Tam quốc diễn nghĩa, Tây du ký... ý vị, thâm trầm. Hầu hết những vật liệu trong ngôi chùa này đều được chuyên chở từ Trung Quốc sang, ngay cả thợ xây cất, các họa sư cũng đều được rước từ Trung Quốc. Đã qua lớp bụi thời gian gần cả trăm năm mà ngôi chùa trông vẫn bề thế và nét vẽ vẫn không phai mờ. Quả là tài nghệ của những người thợ lành nghề thuở xưa. Hằng năm, chùa có hai kỳ cúng lớn. Ngày 22 tháng 8 âm lịch là ngày vía thành đạo, còn ngày 22 tháng 2 âm lịch là vía ngày sinh. Trong các ngày vía này, Ban trị chùa có mời chính quyền địa phương đến dự, đồng thời khách thập phương cũng tới chùa cúng đông đúc, vui như ngày hội, thu hút được một lượng lớn du khách từ mọi nơi kéo về.Với lối kiến trúc mang đậm phong cách Trung Hoa, với một nền văn hóa truyền thống đặc sắc, Kiến An Cung đã được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia vào ngày 27-4-1990.
Chùa Kiến An Cung hay còn được gọi là chùa Ông Quách có niên đại trên trăm năm tuổi tọa lạc ngay trọng tâm thành phố Sa Đéc, 1 trong các nơi thăm quan Đồng Tháp lôi cuốn phần nhiều khách tới tham quan. Dự án công trình khiến trúc tiêu biểu của văn hoá Trung Hoa đó đã được công nhận là di tích lịch sử lịch sử đất nước năm 1990.
Chùa do một tổ nguời Hoa ở tỉnh Phúc Kiến [Trung Quốc] an cư tại Sa Đéc hình thành để thờ cúng tổ tiên ông bà và dạy dỗ con cái, cũng chính là để link toàn cầu, hội họp, đàm luận việc kinh doanh, trao đổi thông tin.
Vị trí: Đường Trần Hưng Đạo, Phường 1, Sa Đéc, Đồng Tháp.
Giờ mở cửa: Sáng 6h00 – 12h00 và Chiều 14h00 – 18h00 [Chùa giờ nghỉ trưa sẽ đóng cửa].
Để lý giải cho tên gọi dân gian là Ông Quách cũng khá đơn giản và dễ dàng. Trước đây đông đảo người ta gọi chùa Hoa là chùa Ông. Đơn giản dễ dàng vì người Hoa thường thờ thần, đây chính là các ông tai lớn mặt lớn râu ria [Chẳng hạn như Quan Thánh Đế Quân]. Và ngôi chùa ở Sa Đéc Kiến An Cung lại thờ Quảng Trách Tôn Vương. Nên người ta hay đọc trại là chùa Ông Quách.
Giá vé chùa Kiến An Cung năm 2020 là không tính phí. Bạn cũng xuất hiện thể đơn giản vào đó tham quan [Nhưng tự sướng nhiều có khả năng bị la].
Vì là ngôi chùa đẹp và đình đám ở Đồng Tháp nên bạn cũng xuất hiện thể tới Kiến An Cung ngẫu nhiên thời gian nào. Tuy nhiên, thời gian khách tham quan nên tới Kiến An Cung là 2 ngày 22/2 và 22/8 Âm Lịch. Vào các bây giờ, dân cư thường tới đây hành hương, lễ chùa. Ngoài ra, chùa còn tổ chức lập trai đàn và làm lễ cầu siêu, cầu bình yên cho bá tánh. Bởi thế rất đa số chúng ta dân tới đây vào 2 thời điểm dịp lễ đó.
Chùa Kiến An Cung tọa lạc ngay trọng tâm thành phố Sa Đéc. Nó tọa lạc cách thức thành phố Cần Thơ khoảng 50km, tọa lạc cách thức Sài Gòn khoảng 150km. Điều thích thú là bạn chỉ cần vui chơi 5 phút là tới khu nhà ở cổ đình đám nhà cổ Huỳnh Thủy Lê và chợ đầu mối Sa Đéc
Chùa được khai công năm 1924 [Giáp Tý] và hoàn thiện năm 1927 [Đinh Mẹo]. Trong 3 năm trời đằng đẵng ấy, những người dân thợ từ Phúc Kiến sang đã cùng với những người dân thợ xây của Sa Đéc miệt mài lao động, tạo ra các đường nét, hình tiết, hoa văn, tiểu tượng… để biến thành một dự án công trình kiến trúc uy nghiêm, rực rỡ tỏa nắng theo phong cách thức đền miếu của Trung Hoa.
Kiến trúc bên ngoài
Tới đây bạn để được chiêm ngưỡng một lối kiến trúc long lanh và độc lạ. Do tại chùa không áp dụng kèo, chỉ có đòn tay ráp để chịu lực trên các cột gỗ tròn làm trụ. Chùa giáp với mặt lộ và có bờ rào đá dài. Chùa có một cổng chính và một cổng phụ. Lấn sân vào kiến trúc chính của chùa, các bạn sẽ cảm thấy kiến trúc nhà chính và hai nhà phụ.
Nét độc lạ của ngồi chùa là bờ rào xây bằng xi măng. Nhưng được chế tác như các cọc tre xanh bình dân. Chùa quay mặt ra rạch Cái Sơn, được xây theo kiểu chữ “Công” uy nghi, bề thế. Toàn bộ chùa không còn kèo, chỉ có đòn tay ráp mộng lại chịu lực trên các cột gỗ tròn làm trụ.
Chùa mang đậm nét kiến trúc Trung Quốc, với tổng thể là hình chữ Công [工]. Gồm ba gian: Đông lang, Tây lang và khu chính điện thì rộng hơn. Mái ngói gồm 3 lớp, mặt trên ngói, giữa gạch, dưới là ngói. Ngói được lợp theo đẩy sóng rồng, trải nền cho các ngọn sóng cong vút lên rất cao, tạo mái ngói theo kiểu “ngũ hành”.
Mỗi đầu ngọn sóng là một hoàng cung thu bé dại, bao gồm có 6 hoàng cung. Trên các bức tường của chùa là các bức ảnh trong Tây du ký, Tam Quốc Diễn Nghĩa,… Phía cổng vào là hai con Kì Lân bằng đá xanh rất lớn. Phía trên là tấm hoành phi sơn son thếp vàng long lanh.
Kiến trúc phía trong
Ngôi chùa Kiến An Cung mang đậm nét văn hóa truyền thống cổ truyền của các người Hoa. Đặc biệt, bắt đầu chùa được thành lập với nhiều chất liệu bày diễn trang trí mang từ Phúc Kiến sang. Kiến trúc của chùa khá tỉ mỉ. Những nét chạm trổ, điêu khắc hình thù mang đậm nét kiến trúc xưa. Vì là chùa Hoa cho nên việc thờ cúng không riêng gì là tượng Phật mà còn đạo giáo, các vị anh hùng Trung Hoa trước kia,…
Lấn sân vào giữa chánh điện khách tham quan sẽ cảm thấy ngay bàn thờ cúng ông Quảng Trạch Tôn Vương [hay gọi là ông Quách], mặt đỏ hồng, chân gác lên, tay nâng đai ngọc. Hai bên là 2 vị thần, bên trái là Thanh Thuỷ Tổ Sư; phía ở bên phải là Bảo Sanh Đại Đế. Ngoài ra, trên vách tường có vẽ các bức họa theo lối thủy mạc. Nét vẽ rất sinh động, mang vẻ đẹp hài hòa.
Từ khi thành lập hoàn thiện từ thời điểm năm 1927 tới nay chùa đã có khá nhiều 3 lần trùng tu lớn. Nhưng nó vẫn còn giữ nét kiến trúc kha khá giống với rất lâu rồi.
Không chỉ có kiến trúc, ngôi chùa này cũng được dân cư Đồng Tháp thường xuyên lui đến cúng bái. Nhất là vào các ngày rằm quan trọng bởi Vị trí đó được thẩm định và đánh giá là rất linh thiêng. Đặc biệt nhất nếu có dịp về Sa Đéc tới chùa Kiến An Cung Sa Đéc vào 2 ngày nổi biệt là 22 tháng hai và 22 tháng tám Âm lịch hàng năm bạn để được tham gia vào lễ cúng tế rất chi là lớn.
Vào 2 dịp ngày sinh và ngày thành đạo của Ông Quách này không riêng gì có một số người Hoa mà Vị trí đây cũng lôi cuốn dân cư từ khắp mọi Vị trí trên toàn nước đổ về vừa tham quan vừa phối kết hợp tế bái. Bạn hãy nhớ là dự lễ bái, xin quẻ xăm xem vận mệnh mình như thế nào và cầu bình yên cho chính mình y như hộ dân cư nhé. Chùa vốn đình đám linh thiêng nên tìm hiểu đâu nếu thật tâm các bạn sẽ thành toại được điều mình cầu xin.
Nét độc lạ của ngồi chùa là bờ rào xây bằng xi măng nhưng được chế tác như các cọc tre xanh bình dân. Tới với di tích lịch sử này, bạn để được chiêm ngưỡng một lối kiến trúc độc lạ, long lanh và long trọng. Chùa quay mặt ra rạch Cái Sơn, được xây theo kiểu chữ “Công” uy nghi, bề thế. Toàn bộ chùa không còn kèo, chỉ có đòn tay ráp mộng lại chịu lực trên các cột gỗ tròn làm trụ.
Mặt tiền của chùa được thiết kế với hài hòa với 3 gian chính, mái ngói âm khí và dương khí được lợp theo kiểu dợn sóng rồng trải nền cho 6 ngọn sóng cong vút lên rất cao mà 6 đầu ngọn sóng ấy là 6 hoàng cung nguy nga, trang nghiêm được thu bé dại, biểu trưng cho tinh thần vượt khó và thành đạt.
Trước cánh cửa chính Kiến An Cung có tượng đá xanh hai con kỳ lân lớn lớn, điêu khắc nghệ thuật và thẩm mỹ và làm xinh. Gần giống các ngôi chùa Tàu khác, hai bên tường cửa cái Kiến An Cung cũng xuất hiện vẽ hình hai ông Thiện, ông Ác trấn giữ.
Trước cánh cửa chính Kiến An Cung có tượng đá xanh hai con kỳ lân lớn lớn
Bước qua ngạch cửa bằng đá xanh, phía trong chánh điện là thiên tỉnh [giếng trời]. Chính là Vị trí lấy ánh nắng và thông gió cứu chùa bao giờ cũng lạc quan và thoáng rộng. Đặc biệt cái hay của thiên tỉnh là cứu chùa giải bớt khói nhang mù mịt một cách thức nhanh gọn lẹ trong các thời điểm dịp lễ lớn, khách thập phương viếng chùa đông.
Những hàng cột lớn, đen bóng đồ sộ; hoành phi, câu đối, bao lam, thành vọng, liễn, chấn… cục bộ được chạm trổ tinh vi, sơn son thếp vàng rực rỡ tỏa nắng.
Những hàng cột lớn, đen bóng đồ sộ; hoành phi, câu đối, bao lam, thành vọng, liễn, chấn… được chạm trổ tinh vi, sơn son thếp vàng rực rỡ tỏa nắng.
Ngay giữa chánh điện là bàn thờ cúng ông Quách [tức Quảng Trạch Tôn Vương], mặt đỏ hồng, chân gác lên, tay nâng đai ngọc; hai bên có hai vị thần cầm ấn kiếm, tướng diện oai phong lẫm liệt; bên tả là Thanh Thuỷ Tổ Sư [nguyên là thầy thuốc chữa bệnh cho dân]; bên hữu là Bảo Sanh Đại Đế [có trọng trách bảo đảm sanh mạng của các người trung nghĩa]…
Phía trước bàn thờ cúng có tượng quan Thánh Đế Quân, có sắp hai hàng binh khí sáng ngời; lân cận có Đông lang và Tây lang để triển khai Vị trí đón tiếp khách quý khi tới cúng bái, trên vách tường có vẽ các bức họa theo lối thủy mạc, nét vẽ rất nhịp nhàng, tấp nập, các hình thập điện phong thần, các truyện xưa tích cũ mang dấu ấn giáo dục sắc sảo.
Mái trước cửa đi ra vào có 4 chậu hoa được làm bằng gỗ sơn son thếp vàng, giữa có tấm hoành phi “Kiến An Cung”. Trên cửa đi ra vào có 6 con Lân gỗ thếp vàng, ở mỗi mặt của cánh cửa có vẽ cảnh sinh hoạt của vua chúa và các quan rất lâu rồi. Hai bên cánh cửa chính có hai câu đối bày diễn trang trí hoa văn bao quanh, nền chạm hoa mai và hạc thếp vàng rực rỡ tỏa nắng….
Những chất liệu quan trọng như đá xanh làm ngạch cửa, lư hương… từ cố quốc đưa sang
Tới Kiến An Cung, khách tham quan có dịp trầm trồ, thán phục các tuyệt tác điêu khắc gỗ. Đây là các bao lam trải dài dưới trần chùa, nối sát các cây cột. Toàn bộ đều do bàn tay tài hoa của các nghệ nhân dân gian Trung Hoa sang tiến hành. Họ cũng sử dụng chất liệu quan trọng như đá xanh làm ngạch cửa, lư hương… từ cố quốc đưa sang. Đã qua lớp bụi thời hạn gần cả trăm năm mà ngôi chùa trông vẫn bề thế và nét vẽ vẫn không phai mờ. Quả là tài nghệ của các người thợ kinh nghiệm lâu năm trong nghề thuở xưa.
Hằng năm, chùa có hai lễ tế: Ngày 22 tháng 02 [âm lịch] là ngày sinh của ông Quách và ngày 22 tháng 08 [âm lịch] là ngày ông thành đạo; chùa có thiết lễ cúng tế rất tráng lệ, phần nhiều người tới dự và cầu nguyện. Đáo lệ 03 năm thì lập trai đàn, cầu siêu cho bá tánh; cầu quốc thái dân an, phong điều vũ thuận…
Tọa lạc bên con sông Tiền, Sa Đéc là vùng đất có bề dày lịch sử hàng mấy trăm năm ở Nam Bộ, được nghe biết là thủ phủ hoa, kiểng của tất cả vị trí đồng bằng ven biển sông Cửu Long. Du lịch Sa Đéc quyến rũ khách tham quan bởi vẻ đẹp dung dị, bình yên và hoài cổ. Đến đây, khách tham quan như lạc về miền Tây của các ngày tháng cũ. Tại Sa Đéc cón có không ít ngôi đình, chùa cổ, đẹp có kinh phí về văn hoá, lịch sử như chùa Hương, chùa Bà Thiên Hậu, đình Vĩnh Phước, Tân Tây võ miếu, chùa Bà Cửu Thiên Huyền Nữ…
Chuyên Mục: Review Đồng Tháp
Nguồn Blog Review Du Lịch: //bietthungoctrai.vn/ Về Sa Đéc thăm Kiến An Cung [Chùa Ông Quách]