Để xây dựng môi trường đạo đức cởi mở thân thiện nhà trường cần phải làm gì

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN KRÔNG ANA TRƯỜNG TIỂU HỌC LÊ LỢI ĐỀ TÀI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG “TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN - HỌC SINH TÍCH CỰC” TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC. Họ và tên: Phạm Văn Chung Chức vụ: Phó Hiệu trưởng Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Lê Lợi Trình độ đào tạo: Đại học Môn đào tạo: Giáo viên tiểu học 0 I. MỞ ĐẦU I.1. Lí do chọn đề tài Trường học là nơi dìu dắt học sinh bắt đầu tiếp xúc với nguồn tri thức của nhân loại, giúp học sinh biết cách sống và lao động. Trong nhà trường, học sinh cần phải tiếp thu những tri thức khoa học một cách có hệ thống, những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết để hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp ban đầu của con người mới. Môi trường giáo dục luôn có những tác động rất lớn đến sự hình thành và phát triển nhân cách con người thông qua các mối quan hệ xã hội đa dạng. Trong nhiều năm qua, phần lớn các trường Tiểu học ở nước ta vẫn tồn tại phương pháp giảng dạy và giáo dục mang tính áp đặt, gò bó, chưa quan tâm lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của học sinh. Việc đánh giá, sửa sai học sinh còn có những biểu hiện khắt khe, thiếu dân chủ. Học sinh còn những khiếm khuyết về nhân cách: rụt rè, thụ động, thiếu tự tin vào bản thân, không dám đề đạt ý kiến, không mạnh dạn thể hiện khả năng. Trước tình hình đó đòi hỏi trường Tiểu học phải chọn lựa con đường, cách thức giáo dục phù hợp, để chuẩn bị thật tốt cho các em thành những công dân tương lai có đạo đức, trí tuệ và thể lực tốt. Một trong các con đường đó là phải xây dựng được môi trường thân thiện trong trường Tiểu học. Đó là hệ thống các hoàn cảnh, các điều kiện để tập thể học sinh quan hệ với cộng đồng một cách cởi mở, tích cực, cần thiết cho việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh theo các mục tiêu giáo dục của trường Tiểu học. Thực ra xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” không phải là điều quá mới mẻ. Nói như vậy là bởi vì, khoảng vài năm trở lại đây, cùng với việc đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học, Bộ Giáo dục&Đào tạo đã nhấn mạnh đến việc yêu cầu học sinh phát huy tính chủ động, tham gia trong các hoạt động giảng dạy của giáo viên. Vì thế, phong trào “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” thực ra là sự phát triển một hoạt động đã triển khai từ trước đó ở mỗi trường học. Trên quan điểm đó, năm học 2014 – 2015 được xác định là năm học “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo” nhằm “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yâu cầu của công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước”, ngành giáo dục đã triển khai tổ chức thực hiện nhiều cuộc vận động và phong trào thi đua là điều kiện để người làm công tác quản lý giáo dục và người giáo viên không ngừng học tập chuyên môn, trau dồi phẩm chất đạo đức nhà giáo góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Trong các cuộc vận động và phong trào thi đua ấy thì phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đặt ra cho người làm công tác quản lý 1 cần phải thực hiện những công việc gì? Tìm ra giải pháp nào? để tổ chức và thực hiện phong trào có hiệu quả. Góp phấn ngày một nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho học sinh, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ năm học. Vì thế tôi rất tâm đắc và đã tiến hành nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp xây dựng trường học thân thiện-học sinh tích cực trong trường Tiểu học” I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. Trong môi trường, trường học thân thiện, trẻ em sẽ cảm nhận được sự thoải mái khi việc học của mình vừa gắn với kiến thức trong sách vở, vừa thông qua sự thâm nhập, trải nghiệm của chính bản thân trong các hoạt động ngoại khóa, trong các trò chơi dân gian, các hoạt động tập thể vui mà học. Như thế, mỗi ngày trẻ em đến trường là một ngày vui. Trường học thân thiện gắn bó chặt chẽ với việc phát huy tính tích cực của học sinh. Trong môi trường phát triển toàn diện đó, học sinh học tập hứng thú, chủ động tìm hiểu kiến thức dưới sự dìu dắt của thầy cô giáo, gắn chặt giữa học và hành, biết thư giãn khoa học, rèn luyện kỹ năng và phương pháp học tập, trong đó những yếu tố hết sức quan trọng là khả năng tự tìm hiểu, khám phá, sáng tạo. Trong cuộc vận động “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, vai trò các thầy cô giáo có ý nghĩa hết sức quan trọng. Thực hiện kế hoạch này, chúng ta từng bước xây dựng đội ngũ giáo viên có phẩm chất đạo đức, năng lực quản lý, đáp ứng yêu cầu của giáo dục trong thời kỳ phát triển mới. Theo đó, các thế hệ học sinh năng động, tích cực dưới sự dạy dỗ của các thầy cô giáo được học tập trong môi trường thân thiện, sẽ là nhân tố quyết định sự phát triển bền vững của đất nước. Để tiến hành tổ chức thực hiện tốt phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” cần xác định năm nhiệm vụ sau: - Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn; - Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh ở mỗi địa phương, giúp các em tự tin trong học tập; - Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh; - Tổ chức các hoạt động tập thể, vui tươi, lành mạnh; - Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương. I.3. Đối tượng nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu đối tượng học sinh bậc Tiểu học nói chung, trong đó có học sinh là người dân tộc thiểu số thuộc địa bàn đặc biệt khó khăn, giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên Tổng phụ trách Đội. I.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu. 2 Trường tiểu học Ea Bông và trường Tiểu học Lê Lợi, huyện Krông Ana. I.5. Phương pháp nghiên cứu a. Phương pháp quan sát: Đây là phương pháp giúp ta quan sát thái độ, hành vi của học sinh, phát hiện ra những hành vi, cử chỉ của học sinh trong học tập, sinh hoạt...Để phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh. b. phương pháp thực nghiệm: Khi tiến hành nghiên cứu tạo ra một số tình huống, những hoàn cảnh, những điều kiện rất gần gũi của cuộc sống để đưa đối tượng vào vấn đề, từ đó nghiên cứu thu lại được những tư liệu cần thiết. Đây là một phương pháp hết sức quan trọng và rất cần thiết trong nghiên cứu khoa học. c. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Qua phương pháp này làm cho người giáo viên thấy được những thiếu sót và những chỗ hổng của học sinh để có phương pháp làm cho hoạt động của mình đạt chất lượng cao. d. Phương pháp tổng hợp kinh nghiệm: Nhờ phương pháp này mà người nghiên cứu có thể tổng hợp, đúc rút kinh nghiệm của giáo viên chỉ đạo về việc phát huy tính tích cực, tự giác, độc lập của học sinh qua các mặt hoạt động học tập, lao động, sinh hoạt tập thể và hoạt động ngoại khoá, nhằm thực hiện có hiệu quả phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, từ đó rút ra bài học và nêu được những biện pháp khắc phục và đề xuất. d. Phương pháp đàm thoại: Với học sinh Tiểu học, phương pháp đàm thoại trò chuyện là một hình thức tốt nhất để giáo viên có thể gần gũi các em, đồng thời thăm hỏi trò chuyện với một số phụ huynh học sinh. Qua đó chúng ta có thể biết tâm sự, tình cảm, nguyện vọng của các em về việc học ở lớp cũng như việc học ở nhà của các em như thế nào? Để từ đó, giáo viên có phương pháp và hình thức tổ chức phù hợp nhằm thực hiện phong trào đạt kết quả tốt nhất. e. Phương pháp thống kê, tính toán: Phương pháp thống kê tính toán, qua những thông tin tài liệu thu thập được, tôi đã vận dụng phương pháp này để thống kê lại tình hình và tính toán các số liệu cần thiết biết được chất lượng học tập của học sinh thời gian sau so với thời gian trước khi áp dụng đề tài như thế nào? Ngoài các phương pháp trên tôi còn sử dụng một số phương pháp khác trong quá trình nghiên cứu. II. NỘI DUNG. 3 II.1. Cơ sở lí luận để thực hiện đề tài. Để thực hiện làm theo lời Bác Hồ dạy: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”, ngành giáo dục luôn phấn đấu đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, thi đua dạy tốt, học tốt, đào tạo nguồn nhân tài có đủ phẩm chất, năng lực phục vụ, xây dựng và bảo vệ đất nước. - Nước ta trong thời kì mở cửa, hội nhập và phát triển, công cuộc đổi mới kinh tế - xã hội đang diễn ra từng ngày, từng giờ trên khắp đất nước. Đòi hỏi phải có những lớp người lao động mới, có bản lĩnh, có năng lực, chủ động sáng tạo. Dám nghĩ dám làm thích ứng được với thực tiễn xã hội luôn thay đổi và phát triển. Nhu cầu này đòi hỏi ngành giáo dục phải có sự thay đổi cho phù hợp với tình hình đất nước. - Nhà trường không những cung cấp cho học sinh những tri thức khoa học một cách có hệ thống, mà còn rèn cho học sinh những kĩ năng, kĩ xảo, kĩ năng sống cần thiết để hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp cho mỗi học sinh. Giáo dục Tiểu học là nền móng để đạt được mục tiêu trên. - Hiện nay, trong khi các nhà trường đang tích cực nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, thì đa số giáo viên thường gặp những khó khăn vì tình trạng bỏ học, trốn học, học sinh không thuộc bài, không chuẩn bị bài trước ở nhà, nhút nhát, không tích cực phát biểu. Tình trạng này ảnh hưởng không ít đến kết quả giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh, phổ biến nhất là ở các vùng nông thôn. Nhiều giáo viên vất vả chuẩn bị bài giảng ở nhà, lên kế hoạch phụ đạo học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng, vậy mà học sinh không đến lớp. Còn các em đến lớp thì không chuẩn bị bài ở nhà, không thuộc bài, không tích cực phát biểu. Giáo viên phải độc thoại suốt buổi. Hết giờ, còn phải đi tìm học sinh trốn học, giáo viên lại không được dùng hình phạt quá mức với học sinh. Một số giáo viên chán nản, mệt mỏi có thái độ “buông xuôi” giáo dục. Tôi cứ băn khoăn mãi: “Làm thế nào để học sinh không trốn học?”; “Làm thế nào để các em hứng thú học tập hơn?”; “Làm sao không dùng hình phạt mà học sinh vẫn tự giác, tích cực và học tập có kết quả tốt hơn?”; “Làm sao các em có cảm giác, mỗi ngày đến trường là một niềm vui?”; “Làm sao giáo viên dạy ít mà học sinh hiểu nhiều hơn?” - Năm học 2008 – 2009 ngành giáo dục phát động một số văn bản quan trọng, phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực”. Đây là tín hiệu đáng mừng cho những ai quan tâm đến giáo dục, là bước tiến vượt bật của ngành. Tạo điều kiện cho giáo viên làm việc trong bầu không khí tích cực đi vào thực chất của chuyên môn, học sinh nhận thấy mình được tôn trọng, tìm được niềm vui, sự tin tưởng, đoàn kết, tình bạn trong sáng, 4 tình thầy trò cảm động, giáo dục tình cảm gia đình, tình yêu quê hương đất nước. Giáo dục lành mạnh, an toàn thân thiện, giúp học sinh chủ động thân thiện hơn, tích cực hoạt động trong học tập, bước đầu rèn luyện kĩ năng sống đó là: Học để biết. Học để làm. Học để tự khẳng định mình. Học để cùng chung sống. - Trước đây là một giáo viên trực tiếp giảng dạy nhiều năm và nay là cán bộ quản lý, tôi nhận thấy: “Để xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” phải bắt đầu từ việc “Xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực”. Vì mỗi lớp học thân thiện, học sinh tích cực là một viên gạch nền móng vững chắc cho một ngôi trường thân thiện, học sinh tích cực hoàn thiện và nhanh nhất. II.2. Thực trạng a. Thuận lợi, khó khăn * Thuận lợi - Được sự quan tâm của các cấp chính quyền địa phương, của lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Krông Ana. - Cán bộ, giáo viên, nhân viên trong Hội đồng sư phạm nhà trường đoàn kết, nhiệt tình, hưởng ứng tích cực các phong thi đua, các cuộc vận động do ngành giáo dục và các cấp tổ chức, phát động. - Đa số cha mẹ học sinh ủng hộ tích cực việc thực hiện các cuộc vận động, các phong trào thi đua, đặc biệt là phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. - Địa phương, nhà trường và Hội cha mẹ học sinh tạo mọi điều kiện tốt nhất để tất các em học sinh trong độ tuổi đều được đến trường. * Khó khăn: - Người dân địa phương chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, trình độ nhận thức còn hạn chế, kinh tế chậm phát triển, đời sống còn rất nhiều khó khăn. Việc đầu tư cơ sở vật chất chưa đáp ứng được nhu cầu giáo dục hiện nay. - Các trang thiết bị phục vụ công tác giảng dạy và tổ chức các hoạt động vui chơi chưa đảm bảo. - Học sinh dân tộc thiểu số nghỉ học nhiều, nhất là vào những ngày mùa. - Nhiều cha mẹ học sinh [chủ yếu các gia đình là người dân tộc thiểu số] chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình, chưa phối hợp chặt chẽ cùng với nhà trường và các tổ chức ở địa phương để làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục. b. Thành công, hạn chế. * Thành công: Người cán bộ quản lý nhận thức rõ hơn vai trò, trách nhiệm của mình trong quá trình quản lý, tổ chức thực hiện nhiệm vụ ở đơn vị nói chung và việc tổ chức thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, 5 học sinh tích cực” nói riêng là phải tập trung nghiên cứu để tìm ra những giải pháp tốt nhất, phù hợp nhất với điều kiện thực tế ở đơn vị. Tổ chức tốt phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” nhằm góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ năm học. * Hạn chế: Sự quan tâm của các tổ chức xã hội tại địa phương trong phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đôi khi chưa sâu sát, cơ sở vật chất xuống cấp dẫn đến các giải pháp, biện pháp thực hiện sẽ không đạt hiệu quả cao. c. Mặt mạnh, mặt yếu * Những mặt mạnh khi vận dụng đề tài - Xây dựng trường lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn. - Thực hiện nhiệm vụ dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh và giúp các em tự tin trong học tập. Học sinh được tham gia vào quá trình học tập một cách tích cực, chủ động, sáng tạo, hạn chế rất nhiều học sinh còn rụt rè, nhút nhát; thầy cô giáo và trò phối hợp đồng bộ trong các hoạt động trên lớp, tạo không khí lớp học thân thiện, hài hòa. - Tăng cường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh: Học sinh được rèn kỹ năng giao tiếp, thể hiện ngay trong các bài dạy đạo đức, các quan hệ cá nhân; về kỹ năng tự nhận thức .. - Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa, cách mạng ở địa phương. - Tổ chức để các em được tham gia các hoạt động tập thể, vui tươi, lành mạnh. * Những mặt yếu khi vận dụng đề tài Công tác tuyên truyền và công tác xã hội hóa giáo dục là hai yếu tố vô cùng quan trọng góp phần cho sự thành công của đề tài này, chính vì vậy khi áp dụng đề tài này tại đơn vị, nếu mọi giáo viên, học sinh, các tổ chức xã hội tại địa phương chưa nhận thức đúng đắn về vai trò và ý nghĩa của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực”, không được sự hưởng ứng tích cực và phối hợp chặt chẽ của các đoàn thể trong đơn vị và các tổ chức xã hội ở địa phương sẽ dẫn đến kết quả thực hiện phong trào này tại đơn vị sẽ không được như mong muốn. d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động đến đề tài: Những công việc tôi làm đều bắt nguồn từ tinh thần trách nhiệm của một giáo viên đã từng làm công tác chủ nhiệm lớp, từ tình yêu đối với học trò của mình. Thành công tôi đạt được phần lớn đều do sự nổ lực của bản thân. Nhưng bên cạnh đó, tôi cũng luôn nhận được sự động viên khích lệ của cán bộ quản lí 6 nhà trường, sự chia sẻ đóng góp từ các giáo viên trong tổ chuyên môn. Nhưng mọi sản phẩm làm ra cho dù tốt đến mấy, chất lượng cao đến mấy cũng không thể hoàn hảo tuyệt đối. Sáng kiến kinh nghiệm của tôi cũng vậy. Tuy tôi đã rất cố gắng nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra. Như chúng ta đã biết, phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, đã được Bộ giáo dục và đào tạo phát động từ năm học 2008-2009. Thực tế cho thấy các trường, các địa phương và các tổ chức xã hội đều đồng tình hưởng ứng và ủng hộ. Tuy nhiên đặc điểm, tình hình, điều kiện của mỗi địa phương của mỗi trường khác nhau, nên kết quả thực hiện khác nhau. Bản thân đã từng công tác ở nhiều trường nên hiểu được những thuận lợi và khó khăn của từng đơn vị, từng địa phương. “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” là việc làm thường xuyên và liên tục. Những năm công tác tại trường Tiểu học Ea Bông tôi cũng đã nghiên cứu tìm các giải pháp để thực hiện đề tài này nhưng chưa thực hiện được. Cuối năm học 2013-2014 tôi về công tác tại trường Tiểu học Lê Lợi. Tuy hai trường khác nhau, hai địa phương khác nhau nhưng đặc điểm tình hình trường lớp, học sinh, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị tương đối giống nhau nên tôi tiếp tục nghiên cứu đề tài này. Thực tế cho thấy một số học sinh ở trường còn lơ là trong học tập cũng như trong các hoạt động phong trào, hay nghỉ học, mặc dù các giáo viên tận tụy đã vất vả đến tận nhà động viên nhưng gia đình thiếu quan tâm, kết hợp. Bên cạnh đó đạo đức của một số học sinh chưa tốt thì sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện sau này. Phần đa số học sinh dân tộc thiểu số rất lười học, chán học. Tình trạng học sinh hay bỏ tiết, nghỉ học nhiều vào những ngày mùa. Việc nghỉ học, lười học, chán học đồng nghĩa với việc kiến thức cơ bản các em không nắm được sẽ ảnh hưởng đến chất lượng học tập. Trường Tiểu học Lê Lợi là một trường còn nhiều khó khăn, cơ sở vật chất thiếu thốn, học sinh chủ yếu ở hai buôn đặc biệt khó khăn, buôn Tơ lơ và buôn Cuăh [80% học sinh dân tộc thiểu số]. Phần lớn học sinh dân tộc thiểu số thiếu tinh thần phấn đấu trong học tập cũng như trong các phong trào, không chịu khó, thậm chí không quan tâm đến kết quả của chính mình, gia đình ít quan tâm, giao phó hết cho giáo viên và nhà trường. Chính những vấn đề nêu trên đã ảnh hưởng đến quan hệ thầy trò, bè bạn trong trường học, trong lớp học. Vì vậy, việc xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” mà nòng cốt là “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực” để góp phần nâng cao đức, tài cho học sinh là một 7 việc quan trọng và cần thiết giúp các em có nền móng để phát triển toàn diện sau này. * Khảo sát đầu năm học 2014-2015. Nội dung 1: Xây dựng trường, lớp xanh- sạch- đẹp- an toàn: [Đạt khá] Nội dung 2: Dạy và học có hiệu quả, đảm bảo chuẩn kiến thức; phù hợp với lứa tuổi học sinh, giúp các em tự tin trong học tập: [Đạt khá] Nội dung 3: Rèn kỹ năng sống cho học sinh: [Đạt tốt] Nội dung 4: Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh [Đạt khá] Nội dung 5: Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hoá, cách mạng địa phương [Đạt khá] * Khảo sát chất lượng đầu năm [Khảo sát áp dụng theo TT32/2009; Vì thời điểm đó chưa áp dụng TT30/2014] TSHS Khá; giỏi TB Yếu Ghi chú [Toàn trường] Số lượng % Số lượng % Số lượng % 238 42 17, 6 161 67,7 35 14,7 - Đầu năm tỉ lệ học sinh bỏ tiết, nghỉ học tương đối nhiều. - Tỉ lệ học sinh đi học chuyên cần không đảm bảo. II.3. Giải pháp, biện pháp. a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: “Xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực” phát động nhằm xây dựng trường học có chất lượng giáo dục toàn diện và hiệu quả giáo dục không ngừng được nâng cao. Các thầy cô giáo phải thân thiện trong giảng dạy, thân thiện trong đánh giá học sinh, kết quả học tập và rèn luyện của học sinh, công bằng, khách quan với lương tâm và trách nhiệm của nhà giáo. Trường học thân thiện gắn bó chặt chẽ với việc phát huy tính tích cực của học sinh. Trong môi trường phát triển toàn diện đó, học sinh hứng thú học tập, biết rèn luyện kỹ năng và phương pháp học tập, trong đó đặc biệt là phát huy khả năng tự tìm hiểu, khám phá, tư duy sáng tạo. Vì thế ta có thể nói: Để kết quả của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đạt hiệu quả thì các biện pháp giáo dục tích cực cần được quan tâm, cụ thể hóa; trong đó chú trọng đến các biện pháp giáo dục tích cực để “ Xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực”. b. Nội dung và cách thực hiện giải pháp, biện pháp *Nội dung các biện pháp, giải pháp - Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn 8 + Bảo đảm trường an toàn, sạch sẽ, có cây xanh, thoáng mát và ngày càng đẹp hơn, lớp học đủ ánh sáng, bàn ghế hợp lứa tuổi học sinh. + Tổ chức để học sinh trồng cây vào dịp đầu xuân và chăm sóc cây thường xuyên. Thực hiện tốt cam kết chăm sóc bồn hoa của lớp. + Trường có đủ nhà vệ sinh được đặt ở vị trí phù hợp với cảnh quan trường học, được giữ gìn vệ sinh sạch sẽ. + Học sinh tích cực tham gia bảo vệ cảnh quan môi trường, giữ vệ sinh các công trình công cộng, nhà trường, lớp học và cá nhân; không xả rác bừa bãi. - Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh giúp các em tự tin trong học tập. + Thầy, cô giáo tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực, chủ động, sáng tạo và ý thức vươn lên, rèn luyện khả năng tự học của học sinh. + Học sinh được khuyến khích đề xuất sáng kiến và cùng các thầy cô giáo thực hiện các giải pháp để việc dạy và học có hiệu quả ngày càng cao. - Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. + Rèn luyện kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; nâng cao tính tự lực tự quản của các em. + Rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kỹ năng phòng, chống tai nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác. Chấm dứt việc nô đùa nguy hiểm. + Rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội. Chấm dứt các vi phạm đánh nhau, tụ tập băng nhóm. - Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh. + Tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể thao một cách thiết thực, khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của học sinh: tham gia các hoạt động thể dục thể thao do các cấp tổ chức, tổ chức Hội diễn văn nghệ chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20/11 và tham gia các Hội diễn văn nghệ tại địa phương. + Tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh: Đoàn trường tổ chức các hoạt động vui chơi khác tạo hứng thú và phù hợp với các em vào dịp 26/03. - Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương. + Nhận chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương. Thực hiện lồng ghép vào các môn học để giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc, tinh thần cách mạng một cách có hiệu quả nhất cho tất cả học sinh. *Cách tổ chức thực hiện các biện pháp, giải pháp 9 - Làm tốt công tác tuyên truyền và phát động thi đua “Xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực”. + Trong lễ khai giảng năm học mới. Mọi cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh của trường, các tổ chức trong nhà trường đều ký cam kết thi đua “Xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực”. Làm sao cho mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và mọi người trong xã hội đều hiểu rõ được mục tiêu, yêu cầu và nội dung của “Trường học thân thiện-học sinh tích cực”; xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch phù hợp với tình hình, điều kiện của nhà trường và địa phương. - Tham mưu với cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương. + Chỉ đạo việc phối hợp giữa các tổ chức: Ban văn hoá-thể thao, Đoàn Thanh niên thôn buôn, xã, Hội chữ thập đỏ và các ngành liên quan cùng với nhà trường có chương trình phối hợp tổ chức thực hiện tốt kế hoạch đề ra. + Có kế hoạch cùng với nhà trường xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn cho học sinh, đảm bảo về cơ sở vật chất cho nhà trường đáp ứng các tiêu chí của “Trường học thân thiện- học sinh tích cực”. - Phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực” phải được kết hợp với việc thực hiện nhiệm vụ năm học và thực hiện các cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, cuộc vận động “Hai không” và cuộc vận động “Mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo đức tự học và sáng tạo”, thực hiện tốt các nhiệm vụ giáo dục trong năm học. Những việc làm trên phải được thể hiện trong kế hoạch của từng cá nhân, các tổ chức trong nhà trường hàng tuần, tháng, có đánh giá nhận xét, rút kinh nghiệm vào cuối kỳ, cuối năm, đưa vào nội dung thi đua để xét khen thưởng và kỷ luật. Phân công nhiệm vụ cụ thể trong Ban Chỉ đạo để có kế hoạch theo dõi, tổ chức giám sát, chỉ đạo, đánh giá kịp thời, khách quan mang lại hiệu quả tốt. Tiếp tục thực hiện “Quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường” đã được thống nhất, đặc biệt cần thực hiện tốt các quy tắc ứng xử giữa các thành viên trong nhà trường đã được cụ thể hoá trong quy chế. - Tiếp tục đầu tư cả sức người và tài chính để xây dựng nhà trường xanh, sạch, đẹp, an toàn. + Tu sửa, mua sắm cơ sở vật chất, thiết bị đảm bảo yêu cầu về chất lượng, không chỉ phục vụ các hoạt động dạy học mà còn đáp ứng yêu cầu tổ chức các hoạt động ngoại khoá, vui chơi, thể dục thể thao, văn nghệ. Sửa chữa hệ thống điện, nước, bàn ghế, phòng học, đảm bảo an toàn, sạch đẹp. + Tiếp tục đầu tư xây dựng cảnh quan môi trường đảm bảo theo các tiêu chí xanh, sạch, đẹp của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Phát động cán bộ, giáo viên, nhân 10 viên và học sinh tiếp tục ủng hộ, chăm sóc cây cảnh, cây bóng mát từ ngoài đường vào sân trường cho đến các phòng học, phòng làm việc. + Giáo dục ý thức trách nhiệm cho học sinh trong việc bảo vệ môi trường, tham mưu với địa phương có biện pháp quản lý người bán hàng rong trước cổng trường làm mất vẻ đẹp cảnh quan, làm ô nhiểm môi trường, ảnh hưởng không nhỏ đến nhiệm vụ trọng tâm của công tác xây dựng trường học thân thiện. - Tập trung chỉ đạo công tác dạy và học đảm bảo tính hiệu quả phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh ở mỗi lớp giúp các em tự tin trong học tập. + Thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học đảm bảo yêu cầu lấy học sinh làm trung tâm; khuyến khích được sự chuyên cần, chủ động, sáng tạo và ý thức vươn lên, rèn luyện khả năng tự học của học sinh. Chú trọng giúp đỡ học sinh chậm tiến, học sinh có hoàn cảnh khó khăn. + Khuyến khích và tạo điều kiện cho học sinh làm chủ quá trình học tập của mình, biết đề xuất sáng kiến và cùng các thầy cô giáo thực hiện các giải pháp để việc dạy và học cũng như tham gia các hoạt động giáo dục có hiệu quả ngày càng cao. - Tăng cường việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. + Tăng cường các hoạt động tập thể, hoạt động xã hội trong các giờ dạy, hoạt động ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt lớp, chào cờ đầu tuần, để rèn kỹ năng ứng xử với các tình huống trong cuộc sống và thói quen, kỹ năng làm việc theo mhóm cho học sinh. Chú trọng tất cả các đối tượng học sinh, không chỉ tập trung ở một số em có kĩ năng điều hành, quản lý. + Chú trọng thực hiện nghiêm túc chương trình bộ môn thể dục, giáo dục rèn sức khoẻ, xây dựng thói quen và ý thức bảo vệ sức khoẻ; tập huấn và luyện tập các kỹ năng phòng chống tai nạn giao thông, đuối nước và các tệ nạn khác. + Rèn luyện cho học sinh có kỹ năng ứng xử văn hoá; tự đấu tranh để chống hình thành các băng nhóm tội phạm, phòng ngừa bạo lực và bảo đảm một tập thể lành mạnh không có học sinh ảnh hưởng các tệ nạn xã hội. c. Điều kiện để thực hiện các giải pháp, biện pháp *Khảo sát thực trạng của trường Tổ chức khảo sát, đánh giá thực trạng của trường bám theo hai mục tiêu, năm yêu cầu và năm nội dung của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Việc khảo sát này giúp cho trường thấy rõ tình hình, điều kiện của mình khi tham gia thực hiện phong trào. Kết quả khảo sát là căn cứ giúp trường đề ra kế hoạch xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực ngay từ năm 2011 – 2014 và đến nay. Trường cũng tổ chức phát phiếu khảo sát đến toàn bộ giáo viên và học sinh các lớp 4, 5 để tìm hiểu thêm về mối quan hệ thầy – thầy, trò – trò và thầy – trò hiện nay, học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đối với 11 học sinh lớp 4, 5. Việc tổ chức khảo sát giáo viên và học sinh giúp trường xây dựng các quy tắc ứng xử thân thiện đối với thầy và trò. Tổ chức quán triệt chủ trương và phối hợp thực hiện: Sau khi thành lập Ban chỉ đạo, ban hành kế hoạch thực hiện xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, trường đã tổ chức nhiều cuộc họp để tuyên truyền và đặt ra yêu cầu phối hợp với các ban ngành trong địa phương để thực hiện. Bám sát ba văn bản của Trung ương [chỉ thị 40, kế hoạch 307 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Kế hoạch liên ngành giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh], kế hoạch xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực của trường hàng năm và đã tranh thủ được sự lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương để tuyên truyền sâu rộng chủ trương này đến các lực lượng xã hội; Ban đại diện cha mẹ học sinh trường đã đề ra chủ trương vận động cha mẹ học sinh xây dựng gia đình thân thiện gắn với cuộc vận động xây dựng gia đình văn hóa. Ban đại diện cha mẹ học sinh đã đề nghị UBND xã cho phép tu sửa một số nền phòng học trong năm học này từ nguồn quỹ vận động trong cha mẹ học sinh để thực hiện nội dung thứ nhất “Xây dựng trường lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn”. Cuộc họp với các đoàn thể và giáo viên trong trường để quán triệt kế hoạch xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực. Các đoàn thể, giáo viên đã thảo luận sâu kỹ kế hoạch của trường và đưa năm yêu cầu, năm nội dung của phong trào vào kế hoạch công tác năm, hàng tháng của mỗi đoàn thể và cá nhân. Cuộc họp còn tập trung thảo luận các giải pháp thực hiện ba nội dung “Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh”; “Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh”; “Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương”. Trường còn thông báo kết quả khảo sát học sinh, tổ chức cho giáo viên góp ý bảng dự thảo các quy tắc ứng xử thân thiện dành cho giáo viên và học sinh trước khi triển khai thực hiện. Việc khen thưởng cuối năm đối với các tập thể, cá nhân có thành tích xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực cũng được đặt ra nhằm tạo thêm động lực cho phong trào. Cuộc họp các tổ trưởng chuyên môn nhằm xây dựng chuyên đề “thân thiện trong giảng dạy và trong công tác chủ nhiệm” để thực hiện tốt “dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh, giúp các em tự tin trong học tập”. II.4. Kết quả đạt được học kì I năm học 2014-2015. Nội dung 1: Xây dựng trường, lớp xanh- sạch- đẹp- an toàn: [Đạt tốt] 12 - Trường đạt tiêu chuẩn an toàn về mọi mặt được công nhận hằng năm; sạch sẽ [chấm dứt tình trạng ngập, bẩn, rác rưởi tồn tại nhiều năm], có cây xanh, thoáng mát và ngày càng đẹp hơn. - Tổ chức trồng hoa, chăm sóc cây bóng mát, cây cảnh trường xuyên. [Lãnh đạo, giáo viên chủ nhiệm, Tổng phụ trách, bảo vệ nhà trường và đội viên trực tiếp chăm lo] - Có nhà vệ sinh riêng biệt cho học sinh-giáo viên, sạch sẽ, sinh hoạt ngày càng văn minh hơn. - Có khuôn viên rộng, thoáng mát, giúp học sinh có nơi vui chơi, giao lưu, an toàn giao thông trước cổng trường. [Xây dựng khẩu hiệu cổng trường ATGT cố định trước cổng trường]. Nội dung 2: Dạy và học có hiệu quả, đảm bảo chuẩn kiến thức; phù hợp với lứa tuổi học sinh, giúp các em tự tin trong học tập: [Đạt tốt] Cán bộ, giáo viên tích cực rút kinh nghiệm, đổi mới trong giảng dạy, giáo dục, khuyến khích tinh thần giúp học sinh tham gia tự giác, tự học, tự rèn luyện, tích cực vươn lên, sáng tạo trong học tập và ứng dụng, thực hành [GV được học tập, bồi dưỡng thông qua chuyên đề của cấp trên, họp tổ chuyên môn hàng tháng; học sinh thích thú, tiếp thu tốt trong tiết thực hành]. Có phòng máy với 20 máy tính. Tổ chức dạy tin học khối 3; 4; 5 giúp các em hứng thú không những học tin học mà còn hứng thú để học các môn học khác. Ứng dụng CNTT trong tiết dạy đạt 100%. Nội dung 3: Rèn kỹ năng sống cho học sinh: [Đạt tốt] Thông qua các hoạt động tập thể, nội dung học tập lồng ghép. - Có thái độ, thói quen tốt, có văn hoá, tiến bộ trong ứng xử, giao tiếp, kỹ năng làm việc, sinh hoạt tập thể; phòng chống tệ nạn, tiêu cực; chấp hành luật pháp, nội quy. Không có học sinh vi phạm pháp luật, đạo đức cần xử lý. - Có ý thức luôn giữ gìn sức khoẻ, biết phòng ngừa tai nạn, tránh thương tích trong sinh hoạt tại trường, trên đường và tại gia đình, cộng đồng. Không có trường hợp nào nghiêm trọng xảy ra. Nội dung 4: Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh: [Đạt tốt] - Tổ chức được các hoạt động giao lưu, thi TDTT, vẽ tranh nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, sinh hoạt tập thể [Sinh hoạt Đội luân phiên, sinh hoạt Sao được duy trì hàng tháng], học sinh mạnh dạn tham gia, có sáng tạo; xây dựng tính tích cực, chủ động trong học sinh. - Tổ chức được một số trò chơi dân gian: kéo co, nhảy bao bố, đi cà kheo; các hoạt động vui chơi, giải trí để học sinh được tham gia tiếp thu văn hoá lành mạnh. 13 Nội dung 5: Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hoá, cách mạng địa phương [Đạt tốt] - Giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc và tinh thần cách mạng cho học sinh, đội viên qua chủ điểm hàng tháng. - Ký kết hằng năm chăm sóc tốt nghĩa trang liệt sĩ, thăm viếng và tặng quà cho gia đình liệt sĩ nhân dịp ngày 27/7 và Tết Nguyên Đán. a. Kết quả môn học và hoạt động giáo dục HKI năm học 2014 – 2015 [Đánh giá theo TT30/2014] TSHS HOÀN THÀNH CHƯA HOÀN THÀNH SỐ LƯỢNG % % [Toàn trường] SỐ LƯỢNG GHI CHÚ 238 89,1 10,9 212 26 a. Kết quả năng lực và phẩm chất HKI năm học 2014 - 2015 TSHS [Toàn trường] 238 Đ 226 NĂNG LỰC % CĐ 95,0 12 % 5,0 Đ 229 PHẨM CHẤT % CĐ 96,2 9 % 3,8 *Giá trị khoa học: Mục tiêu, yêu cầu, nội dung “Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực” đã được cụ thể hóa trong các chỉ đạo, công văn hướng dẫn; là cơ sở pháp lý để tuân thủ và vận dụng. Các bước và giải pháp để thực hiện đúng hướng, hiệu quả nêu trên có thể triển khai rộng rãi trong các trường Tiểu học từng năm học, giai đoạn; theo quy mô, điều kiện cụ thể từng trường. III. Phần kết luận, kiến nghị: III.1. Kết luận: Xây dựng “ Trường học thân thiện, học sinh tích cực” là một nhiệm vụ hết sức to lớn ngay trong kế hoạch năm học 2014-2015 và trong mục tiêu lâu dài của ngành giáo dục và đào tạo. Nó đòi hỏi trong mỗi cán bộ giáo viên phải có sự nhận thức đúng đắn, thái độ tích cực, nhiệt tình, bền bỉ, sáng tạo, mạnh dạn sửa chữa lệch lạc trong phương pháp giáo dục truyền thống: Dạy học chỉ đơn thuần là dạy kiến thức văn hoá, nhồi nhét, áp đặt đối với học sinh; chỉ bó hẹp trong phạm vi lớp học [Bảng đen, phấn trắng!]. “Dạy học là dạy cách học” và rèn kỹ năng sống, giúp học sinh biết chủ động, tích cực trong mọi hoạt động: học và tham gia sinh hoạt tập thể; biết qúy trọng, gìn giữ và phát huy truyền thống văn hoá, lịch sử tốt đẹp của dân tộc; làm cơ sở nền tảng vững chắc phát triển toàn diện sau này. III.2. Kiến nghị: 14 Phòng Giáo dục&Đào tạo tham mưu với các cấp chính quyền quan tâm xây dựng cơ sở vật chất [các phòng học đã xuống cấp trầm trọng] không đáp ứng công tác dạy-học và các phong trào thi đua. Phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” là một việc làm rất khó khăn và lâu dài; đòi hỏi sự kiên trì, tinh thần khắc phục khó khăn và sự vận dụng linh hoạt các biện pháp để huy động tốt nhất các lực lượng xã hội cùng tham gia. Những việc mà trường làm được, đã nêu ra trong sáng kiến kinh nghiệm này là một đóng góp công sức nhỏ, có thể chưa đạt được kết quả như mong muốn. Rất mong được các cấp quản lý giáo dục và các đồng nghiệp tận tình góp ý xây dựng. Ea Na, ngày 10 tháng 01 năm 2015 Người viết Phạm Văn Chung ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN 15