Virus corona tồn tại ở đâu trong cơ thể

Hệ hô hấp là vị trí đã được xác định rõ ràng nhất đối với SARS-CoV-2. Đây cũng là vị trí được áp dụng trong việc phát hiện và chẩn đoán bệnh. Trong một nghiên cứu được thực hiện trên 205 bệnh nhân có độ tuổi trung bình 44 tuổi từ các vùng Hồ Bắc, Sơn Đông và thành phố Bắc Kinh, Trung Quốc, có 19% bệnh nhân mắc COVID-19 mức độ nghiêm trọng. Nghiên cứu thu kết quả xét nghiệm trên 398 bệnh phẩm dịch họng, 126 mẫu trong số đó cho kết quả dương tính. Ngoài ra, trong số 104 mẫu xét nghiệm đờm thì 72 mẫu cho kết quả dương tính và tỷ lệ cao dương tính nhất được ghi nhận với các bệnh phẩm là dịch rửa phế quản ở bệnh nhân nặng [93% dương tính].

Ở phổi, các tế bào bị nhiễm là các tế bào biểu mô phế nang lớn [typ 2]. Đây là nơi tổng hợp của chất hoạt động bề mặt [chất diện hoạt trong phổi]. Một trong những thụ thể virus ở vị trí này là thụ thể của enzym chuyển angiotensin 2 [ACE2]. Đáng chú ý là, sự biểu hiện của ACE2 tại phổi thấp hơn nhiều so với ở các cơ quan khác như ruột, tim hay thận.

Hình minh họa: URL: //www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7094171/

Virus xuất hiện tại đường tiêu hóa, nhưng không chắc chắn có mặt tại gan

Nghiên cứu nói trên cũng cho thấy có sự hiện diện của ARN virus trong phân. Trong số 153 mẫu xét nghiệm phân, có 44 mẫu cho kết quả dương tính và trong mẫu phân của 2 bệnh nhân đã phát hiện được virus sống. Những dữ liệu này phản ánh khả năng lây truyền qua đường tiêu hóa và sự thải trừ qua phân hiếm gặp nhưng có thể gây nhiễm của virus. Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu khác chưa tìm thấy dạng virus sống trong các mẫu bệnh phẩm phân. Do đó, virus này có thể có con đường lây truyền qua phân, mặc dù rất hạn chế.

Dữ liệu hiện tại về sự tác động của virus tại gan còn chưa rõ ràng. Chưa có ghi nhận tìm thấy virus trong nhu mô gan. Các trường hợp tăng men gan đã được ghi nhận ở mức độ trung bình và một số trường hợp là nghiêm trọng. Tuy nhiên, tình trạng này được cho là có thể liên quan nhiều đến nhiễm trùng huyết, thay đổi về huyết động hoặc tương tác thuốc hơn là liên quan đến độc tính tế bào của virus.

Dữ liệu trên thận và tim

Trước đây, dữ liệu của SRAS-CoV đã xác nhận sự có mặt của virus này ở thận và trong nước tiểu. Điều này được cho là tương tự đối với chủng SARS-CoV-2. Vị trí tại thận ghi nhận sự xuất hiện rõ nhất của virus là tế bào ống lượn gần. Các tế bào này có số lượng lớn thụ thể ACE2 và biểu hiện của thụ thể này tại thận lớn hơn rất nhiều lần so với tại phổi.

Giống như ở gan, các bất thường trong xét nghiệm sinh hóa liên quan đến chức năng thận đã được quan sát trên bệnh nhân nhập viện, gồm có protein niệu và tăng creatinin huyết thanh cấp tính. Tuy nhiên, chưa thể xác định được đây là hậu quả gây bởi độc tính tế bào của virus hay bởi tiến triển nặng của một số vấn đề không đặc hiệu trên bệnh nhân như tình trạng mất nước, hạ kali máu, nhiễm trùng huyết hoặc do thuốc.

Ngoài ra, vào năm 2009, bộ gen của SARS-CoV đã được phát hiện trong mô tim ở 35% bệnh nhân tử vong do nhiễm virus. Gen mã hóa thụ thể ACE2 được biết đến có mức độ biểu hiện tại tim rất mạnh. Dữ liệu hiện nay chưa ghi nhận sự có mặt của SARS-CoV-2 tại tim, tuy nhiên các giả thuyết này có thể giúp giải thích tình trạng viêm cơ tim nếu được ghi nhận xảy ra trên lâm sàng.

Virus còn được phát hiện trong máu với một tỷ lệ nhỏ là 1%.

Sự hiện diện của virus trong hệ thần kinh trung ương

Câu hỏi tương tự cũng đã được đặt ra đối với hệ thần kinh trung ương. Hiện nay, chưa có bằng chứng về sự xâm nhập của SARS-CoV-2 vào hệ thần kinh. Tuy nhiên, có một vài yếu tố gợi ý về khả năng này dù chưa ghi nhận trên lâm sàng. Virus có thể thâm nhập thông qua mũi, bởi vùng xương sàng có hệ thống thông giữa xoang mũi và não bộ qua trung khu thần kinh khứu giác. Thụ thể ACE2 được biết đến có mặt trong các tế bào thần kinh đệm và các sợi thần kinh. Kết quả khám nghiệm tử thi trong dịch bệnh SARS-CoV đã cung cấp những bằng chứng về sự hiện diện của virus trong mô não và dịch não tủy.

Tuy nhiên, rất khó để tìm thấy trong y văn mô tả về các tổn thương thần kinh trên lâm sàng có liên quan trực tiếp đến độc tính tế bào, do tình trạng này có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như thay đổi huyết động, cơn bão cytokin [hội chứng giải phóng ồ ạt cytokin], thiếu oxy hoặc phù não.

Tác giả: GS. Alain Baumelou, Đại học Paris 6

URL: //www.vidal.fr/actualites/24756/ou_se_cache_le_sars_cov_2_dans_l_organisme/?cid=eml_000967

Người dịch: Ds. Vũ Đức Hoàn, Ds. Dương Khánh Linh

Việc xác định thời gian ủ bệnh Corona được coi là chìa khóa để kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh. Bệnh nhân Covid-19 thường biểu hiện các triệu chứng rõ ràng ở ngày thứ 5 sau khi nhiễm virus Sars Cov 2.

Từng trải qua nhiều dịch bệnh và vẽ ra kịch bản về một đại dịch nghiêm trọng có thể xảy ra trong tương lai, mặc dù vậy, thế giới vẫn hỗn loạn khi đối đầu với Covid-19. Sự gia tăng chóng mặt số ca nhiễm Covid-19 trên toàn cầu đặt nhiều quốc gia vào tình trạng khẩn cấp với một chuỗi thách thức chưa từng có.

Theo các chuyên gia, khả năng lây lan trực tiếp từ người sang người và nguy cơ nhiễm virus từ người bệnh không triệu chứng [người đang trong thời gian ủ bệnh Corona] là nguyên nhân chính khiến Covid-19 bùng phát và lây lan nhanh chóng trên toàn cầu. Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, cách ly trong vòng 14 ngày là biện pháp đặc biệt quan trọng đối với người có tiếp xúc gần với các ca bệnh, các trường hợp nghi ngờ, các trường hợp đi về từ vùng có dịch, đặc biệt là những người trở về từ Trung Quốc.

Thời gian ủ bệnh nCoV được hiểu là khoảng thời gian giữa lần tiếp xúc đầu tiên với virus Sars Cov 2 đến khi cơ thể có những triệu chứng khởi phát. Thời gian ủ bệnh Corona có thể khác nhau tùy thuộc vào từng cá thể.

1. Đối với Coronavirus

Các ước tính hiện tại cho thấy, các chủng virus Corona chẳng hạn như MERS và SARS có thời gian ủ bệnh khoảng 2-11 ngày. Giống như các bệnh về đường hô hấp khác, sau khi hết giai đoạn ủ bệnh, người nhiễm Coronavirus sẽ xuất hiện các triệu chứng gồm sổ mũi, đau họng, ho và sốt… Bệnh có thể diễn tiến nặng ở một số người khi gây ra viêm phổi cấp. Nguy hiểm hơn, Covid-19 có thể nhanh chóng gây tử vong cho đối tượng nguy cơ cao như người già, người mắc bệnh mạn tính [tiểu đường, tim mạch, ung thư, viêm phổi tắc nghẽn mãn tính COPD…].

2. Đối với chủng mới

Viêm đường hô hấp cấp do virus Corona chủng mới có thể xuất hiện các triệu chứng sau thời gian ủ bệnh kéo dài từ 2 đến 14 ngày, trung bình là 5 ngày. Trong thời gian này, virus vẫn có thể truyền bệnh cho người khác. Mặc dù vậy, nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, sẽ có một số ít trường hợp thời gian ủ bệnh Sars-Cov 2 có thể kéo dài hơn 14 ngày. Nghiên cứu  được thực hiện bởi Trường Y tế Cộng đồng Johns Hopkins Bloomberg [Mỹ] cho thấy, trong số 10.000 đối tượng bị nhiễm Covid-19 thì có khoảng 101 trường hợp xuất hiện các triệu chứng đầu tiên sau 14 ngày. Do đó, các chuyên gia cho rằng các việc tiếp xúc với người không có biểu hiện bệnh không có nghĩa là an toàn. Nói cách khác, Covid-19 có thể lây nhiễm ngay cả trước khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện.

Virus Corona sống trong không khí bao lâu là thắc mắc của rất nhiều người. Theo các chuyên gia, virus Corona không đủ nhẹ để bay lơ lửng trong không khí, cách lây lan của nó chỉ có thể thông qua giọt bắn từ người bệnh. Có thể tồn tại lâu ngoài môi trường và bám trên các bề mặt tiếp xúc là yếu tố khiến virus Corona tiềm ẩn nguy cơ lây bệnh cho cộng đồng.

Virus Corona có thể tồn tại với nhiệt độ khoảng 4-20oC trong vòng 5 ngày. Nó chỉ mất khả năng lây nhiễm sau 30 phút nếu tồn tại ở nhiệt độ từ 56oC. Tia cực tím UV và các dung dịch khử trùng y tế thông thường có thể diệt được virus trong vòng 60 phút.

Tùy theo môi trường, nhiệt độ, độ ẩm mà virus Corona có khả năng sống khác nhau. Các nghiên cứu cho thấy ở 4oC, virus Corona có khả năng sống khoảng 1 tháng. Từ 20-25oC virus sẽ yếu dần, sống được khoảng 5-7 ngày. Từ 33oC trở lên, virus Corona suy yếu nhanh, ít có khả năng gây bệnh.

Virus Corona không tự bay từ bề mặt tiếp xúc lên vùng mũi miệng, tất cả đều thông qua bàn tay, do đó, việc thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, dung dịch diệt khuẩn, đeo khẩu trang đúng cách, thực hiện biện pháp giãn cách an toàn là rất quan trọng.

Virus Corona có thể tồn tại ở các giọt nước lơ lửng trong không khí ở nhiệt độ bình thường lên đến 3 tiếng sau khi bắn ra từ một cái ho.

Virus Corona sống trong không khí bao lâu không phải yếu tố chính trong việc phòng ngừa mầm bệnh. Quan trọng là thái độ tuân thủ và thực hiện đúng các phương pháp phòng ngừa để hạn chế tối đa khả năng tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp với virus gây bệnh.

Virus Corona sống lâu nhất trên chất liệu nhựa và thép, tồn tại đến khoảng 3 ngày, tuy nhiên lượng virus bám trên bề mặt sẽ giảm dần theo thời gian. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra, thời gian sống của virus Corona trên các bề mặt như thép không gỉ, đồng hay bìa cứng sẽ thấp hơn, đặc biệt virus này chỉ sống được trong không khí khoảng 3 giờ.

Virus Sars Cov 2 lây bằng đường nào là vấn đề được cộng đồng đặc biệt quan tâm. Virus Sars Cov 2 lây lan qua các giọt bắn trong không khí khi người bệnh ho hoặc hắt hơi, phát tán với tốc độ cực nhanh chóng trong môi trường, qua các bề mặt, tồn tại đến hàng giờ liền. Ở mức độ nguy hiểm nhất, virus Corona lây lan từ một bệnh nhân sang hàng chục, thậm chí hàng trăm người khác, được gọi là hiện tượng “siêu lây nhiễm”.

Theo ước tính, một người bình thường nhiễm virus Sars Cov 2 có thể lây nhiễm cho ít nhất 3-4 người, lây lan ngay cả khi chưa có bất kỳ triệu chứng nào hoặc triệu chứng chưa rõ ràng, đây là lý do khiến Covid-19 dễ bùng phát nhanh trong cộng đồng.

Tiếp xúc gần với người bệnh [ho, hắt hơi, trò chuyện, hít thở, dính nước bọt…]

Covid-19 lây lan chủ yếu thông qua tiếp xúc gần từ người sang người, bao gồm cả những người ở gần nhau trong phạm vi 2m. Người nhiễm Covid-19 không triệu chứng hoặc triệu chứng không rõ ràng vẫn có thể lây nhiễm virus cho người khác. Khi nói chuyện, ho, hắt hơi… các giọt bắn từ đường hô hấp của người nhiễm Covid-19 sẽ lây nhiễm cho người khỏe mạnh. Những giọt bắn lớn hơn sẽ rơi xuống trong không khí do trọng lực. Giọt bắn và hạt nhỏ hơn phát tán trong không khí. Càng ra xa thì mật độ các giọt bắn chứa virus càng giảm.

Lây qua không khí [ở chung không gian với người bệnh, lây qua đường hô hấp]

Lây lan qua đường không khí là hình thức lây nhiễm trầm trọng khiến virus dễ bùng phát mạnh trong cộng đồng. Trong nhiều trường hợp, virus Sars Cov 2 vẫn có thể lây nhiễm ở khoảng cách xa hơn 2m. Lây lan qua không khí thường xảy ra trong môi trường kín, ở những nơi không có hệ thống thông gió.

Lây nhiễm khi tiếp xúc với các bề mặt có nhiễm virus

Các giọt bắn có chứa virus có thể rơi trên bề mặt, đồ vật và bám trụ ở đó hàng giờ đồng hồ. Một người khỏe mạnh có thể nhiễm Covid-19 khi chạm vào bề mặt hoặc đồ vật có nhiễm virus, sau đó đưa tay chạm vào mũi, miệng hoặc mắt. Lây nhiễm do tiếp xúc với bề mặt được cho là hình thức lây nhiễm không phổ biến.

Lây nhiễm giữa người và động vật [mức độ hiếm gặp]

Báo cáo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ [CDC] cho thấy, một lượng nhỏ thú cưng trên thế giới bao gồm chó và mèo có sự hiện diện của virus Sars Cov 2, nguyên nhân phần lớn là do tiếp xúc với người nhiễm bệnh. Cho đến thời điểm hiện tại, nguy cơ lây nhiễm Covid-19 từ động vật sang người được cho là hiếm gặp.

4 mẹo đeo khẩu trang khi đeo kính, phòng tránh Covid-19

Để chủ động phòng, chống bệnh viêm đường hô hấp cấp do Covid-19, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần chủ động thực hiện một số biện pháp như: Đeo khẩu trang đúng cách, rửa tay thường xuyên, không tụ tập đông người, không đi du lịch đến các vùng có dịch bệnh; sử dụng các thực phẩm đã được nấu chín; giữ ấm cơ thể, tăng cường sức khỏe bằng ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt hợp lý, luyện tập thể thao v.v…

Theo các chuyên gia, nếu một người bình thường khi ra ngoài vẫn tuân thủ khuyến cáo y tế để phòng ngừa dịch Covid-19, người đó vẫn khả năng có những cấp độ rủi ro bị lây nhiễm Covid-19, trong đó nguy cơ lây nhiễm từ người không biểu hiện triệu chứng [người đang trong thời gian ủ bệnh Corona] là rất lớn. Các mức độ rủi ro lây nhiễm Covid-19 được sắp xếp từ thấp đến trung bình [từ 1 đến 4], trung bình đến cao [từ 5 đến 7] hoặc mức độ cao [cấp độ 8 đến 9].

• Đi đến nơi thờ phụng [nhà thờ, chùa…] với hơn 500 người tập trung [cấp độ 9]
• Đi đến sân vận động, sân bóng đá… [cấp độ 9]
• Đi quán nhậu, quán bar [cấp độ 9]
• Đi tập thể dục ở các phòng gym [cấp độ 8]
• Đi ăn nhà hàng buffet [cấp độ 8]

• Ôm hôn, bắt tay [cấp độ 7]
• Chơi bóng rổ, bóng bầu dục [cấp độ 7]
• Đi máy bay, di chuyển tại sân bay [cấp độ 7]
• Đi cắt tóc, gội đầu [cấp độ 7]

• Thăm họ hàng, người thân, bạn bè [cấp độ 6]
• Làm việc ở văn phòng trong một tuần [cấp độ 6]
• Gửi con đi nhà trẻ, trường học, trại hè [cấp độ 6]
• Đi mua sắm trong các siêu thị, trung tâm thương mại [cấp độ 5]
• Tụ tập người quen, tiệc món thịt nướng [cấp độ 5]
• Đi tắm biển [cấp độ 5]
• Dự tiệc, ăn tối nhà người bạn [cấp độ 5]

• Đi ăn nhà hàng ở bàn ba, bốn người [cấp độ 4]
• Ngồi chờ trong phòng khám bác sĩ [cấp độ 4]
• Đi chợ mua thực phẩm [cấp độ 3]
• Ra ngoài đi dạo, chạy bộ, đạp xe, đánh golf [cấp độ 3]

• Đổ xăng, lấy đồ nhà hàng mang về nhà, đi cắm trại [cấp độ 2]
• Mở thùng thư, lấy thư [cấp độ 1]

Ở thời điểm hiện tại, bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới là Sars Cov 2 chưa có thuốc đặc hiệu nào để phòng ngừa và điều trị. Phương pháp điều trị hiện nay chủ yếu là làm giảm nhẹ triệu chứng. Các nhà khoa học đang nghiên cứu phân lập và xác định cấu trúc gen virus Corona nhằm bào chế vắc xin, thứ vũ khí đặc hiệu chống chọi virus Sars Cov 2 hiệu quả. Trong thời gian này, phương pháp phòng bệnh tối ưu nhất vẫn là hạn chế tiếp xúc; giữ khoảng cách an toàn, đeo khẩu trang đúng cách; rửa tay thường xuyên; vệ sinh nhà cửa sạch sẽ; khai báo y tế kịp thời. Đặc biệt không được chủ quan vì Covid-19 vẫn có khả năng lây lan trong thời gian ủ bệnh Corona.