Tại sao lại gọi là chùa bà đanh

Kì bí ngôi chùa cổ

Chùa Bà Đanh còn được gọi là Bảo Sơn tự, cạnh hòn núi Ngọc nổi tiếng thơ mộng và linh thiêng. Từ bao đời nay, chùa Bà Đanh được thêu dệt bằng những câu chuyện lạ mà tâm điểm là tượng Bà Đanh. Người dân nơi đây bảo rằng, người đi đường trót cười cợt bình phẩm dù chỉ một câu bất kính cũng sẽ bị bà trừng phạt cho hộc máu hoặc mất mạng. Nhiều người lo lắng mà không dám qua chùa vì sợ không giữ được mồm miệng…

Cụ Chuyên, một cao niên làng Đanh Xá cho biết: “Ngôi chùa trở nên linh thiêng từ khi làng tổ chức rước vong phật Pháp Vũ về thờ. Phật Pháp Vũ thuộc hệ Tứ Pháp chùa Dâu [Bắc Ninh] gồm: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện. Lịch sử còn ghi lại sự linh ứng mỗi khi các vua thời Lý đến chùa Dâu cầu khấn, từ đó chùa các nơi xin rước Tứ Pháp về thờ”.

“Trước đây làng này yên ổn lắm, nhưng mấy năm trở lại đây đã có nhiều người bị điên. Nhiều người còn bảo, đất Hà Nam đang bị chùa bà Đanh ám. Tôi thì cho rằng đó là chuyện phi lý, không có thật. Có thể đó là lời đồn đâu đó…” - Cụ Chuyên, một người có uy tín trong làng cho hay. 

Làng Đanh Xá cũng là một địa phương xin rước Pháp Vũ về chùa làng để thờ. Như linh ứng, năm làng Đanh Xá rước vong Pháp Vũ có mưa to gió lớn làm đổ cây mít cổ thụ trong chùa. Người làng thấy lạ nên thuê thợ giỏi tạc tượng Pháp Vũ, sau đó hô thần nhập tượng và đặt trong điện thờ. Người thợ tạc tượng ấy sau một đêm nằm mơ thấy thần đến mách bảo dung nhan Pháp Vũ nên đã tạc lại theo giấc mộng kỳ lạ.

Chưa hết, sau khi nhập hồn cho tượng thì dưới bến nước trước chùa có vật lạ nửa nổi nửa chìm. Người dân cứ đẩy ra thì vật lạ ấy lại dạt vào dù cho dòng nước có xoáy mạnh. Thấy lạ, dân làng bàn nhau vớt lên xem thì thấy đó là một cái ngai bằng gỗ. Họ đưa vào chùa và thật lạ, tượng vừa khít khi đặt vào ngai như được đo đạc trước.

Từ đó, trong vùng mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, lời đồn Thánh Bà Bảo Sơn linh ứng lan truyền khắp nơi, khách thập phương đổ về đông như đi hội, thuyền bè qua lại tấp nập hương khói và những câu chuyện thần bí bắt đầu được thêu dệt từ ngôi chùa này. 

>>Chùm ảnh: Chiêm ngưỡng vẻ đẹp tĩnh tại của chùa Bà Đanh

Sư thầy Thích Đàm Đam - Trụ trì chùa Bà Đanh cho hay: “Nhiều vị khách cố chụp tượng Pháp Vũ nhưng không tài nào chụp nổi. Hình ảnh đều bị nhòa hoặc bị cháy phim không lý giải được… Tôi cho rằng, tượng Pháp Vũ rất thiêng, ngôi chùa bà Đanh càng thiêng hơn nữa”?. 

“Chùa Bà Đanh có rất nhiều giai thoại huyền bí mà các cụ ngày trước thường hay kể lại cho con cháu nghe. Tuy nhiên, thời gian đã khiến các giai thoại ấy thất truyền gần hết và câu hỏi vì sao chùa bà Đanh vắng khách hầu như không thể giải mã. Nếu giải mã được thì cũng chỉ mang tính tương đối do có nhiều dị bản khác nhau” - Ông Trương Văn Đô, Chủ tịch UBND xã Ngọc Sơn.

Ngày hô thần nhập tượng cũng là ngày hội của cả làng Đanh Xá. Thời trước, ngày hội được tổ chức rất long trọng nhưng rồi ngày một nhạt phai, khách thập phương ít qua lại và chùa trở nên vắng vẻ cho đến ngày nay dù cho tỉnh Hà Nam cố gắng tổ chức các “tua” du lịch thu hút khách nhưng tình hình vẫn không được cải thiện. 

Hiện nay, chùa Bà Đanh được đầu tư tôn tạo rất tỉ mỉ với quần thể liên hoàn gồm tam quan, tả vu, hữu vu, phủ Mẫu… Chùa Bà Đanh lưu giữ nhiều cổ vật, cổ thư quý hiếm, nhất là tượng Phật, Bồ Tát, khánh đá, đại tự, câu đối và nhang án…

Danh hiệu "đệ nhất vắng"

Để lý giải vì sao chùa Bà Đanh lại có danh hiệu “đệ nhất”… vắng kèm theo câu cửa cửa miệng “vắng như chùa Bà Đanh” để ám chỉ sự thưa vắng đến cô tịch của ngôi chùa một thời linh thiêng này. Chúng tôi gặp nhiều cao niên, nhiều người dân để hiểu hơn về sự việc. Từ đó, chúng tôi nghe được nhiều câu chuyện ly kỳ, hiếm có. Có lẽ, đây cũng là những câu chuyện xưa nay ít người biết đến ngôi chùa vắng khách này. 

Trao đổi với chúng tôi, ông Trương Tiến Ban - Chánh văn phòng UBND huyện Kim Bảng, Hà Nam lắc đầu không biết vì sao chùa Bà Đanh lại vắng khách. Chỉ biết rằng, thời xưa nghe các cụ kể lại, khu vực chùa Bà Đanh là rừng rậm, có nhiều thú dữ nên không ai dám vào. Muốn vào đó an toàn chỉ có cách đi thuyền qua sông Đáy để tránh thú dữ, vì bất tiện nên khách thập phương muốn đến lễ bái cũng không có điều kiện.

Đồng tình với ý kiến ấy, sư thầy Thích Đàm Đam cho biết: “Đừng đổ lỗi cho chùa không thiêng hay cách đối xử của nhà chùa với khách. Chùa vắng khách cũng có cái lý riêng, vừa xa khu dân cư, đường vào lại hiểm trở, ngày trước là rừng rậm nhiều hổ báo nên người ta sợ… Bây giờ chùa đã được trang trí với không gian rộng, đường đi lại thuận lợi, rất tốt cho khách đến cầu lễ”.

Lại có câu chuyện khác nói rằng, Bà Đanh có tên nôm là Bà Đậu - một người bình thường trong làng. Từ khi dân làng Đanh Xá rước vong phật Pháp Vũ về và hô thần nhập tượng nên mới yên ổn làm ăn. Chuyện đến tai Trạng Quỳnh, Trạng bất bình nên đến chùa trách bà, đã là Phật thì chớ hại sinh linh. Là Phật không được thờ cũng phải phù hộ chứ chưa được thờ lại nổi mưa to gió lớn hại trăm họ…?

"Phải khẳng định là chùa Bà Đanh rất linh thiêng, tuy nhiên chuyện vắng khách đã có từ lâu. Ngày xưa, vùng này có nhiều thú dữ hại người nên người dân sợ hãi mà không dám đến chùa. Chính quyền tỉnh Hà Nam cũng đã có những phương cách thu hút khách du lịch về chùa nhưng không biết bao giờ chùa Bà Đanh mới… hết vắng” - Sư thầy Thích Đàm Đam, Trụ trì chùa Bà Đanh tâm sự.

“Có lẽ truyền thuyết cũng chỉ là truyền thuyết, lời đồn thì vô cùng, vô tận. Nhiều người bảo chùa bà Đanh không linh, không ai đến là sai. Mặt khác làng Đanh Xá hy vọng rằng, cái tên ngôi chùa vắng sẽ được nhiều người biết đến bằng cái tên ngôi chùa đệ nhất khách. Hiện tại, chùa được đầu tư xây dựng với kiến trúc rất đẹp. Bên cạnh chùa, có nhiều di tích danh thắng như Núi Ngọc, Núi Cấm, Ngũ Động Sơn… mang ý nghĩa lớn lao” - Một người dân cho biết. 

Chùa Bà Đanh tuy vắng vẻ, tĩnh mịch nhưng chính sự vắng vẻ, tĩnh mịch này lại tạo nên vẻ đẹp bình yên và thanh khiết cho ngôi chùa mà không phải nơi nào cũng có được.

Cao Tuân

Dân gian xưa vẫn có câu "Vắng như chùa Bà Đanh" hay là "Vắng tanh như chùa Bà Đanh" để nói về một nơi nào đó cô quạnh, hoang vu, không có nhiều người. Và dù rằng ai cũng đã từng dùng câu nói này ít nhất một lần trong đời những chắc chắn có rất ít người biết nguồn gốc của nó. Vậy chùa Bà Đanh có thật ngoài đời không, nó có vắng như lời đồn hay không? Và tại sao lại vắng như vậy?

Anh Hoàng Nam, một Youtuber có khá nhiều người theo dõi trên mạng xã hội mới đây đã có chuyến đi về tỉnh Hà Nam và ghé thăm địa danh Chùa Bà Đanh để tìm hiểu xem đây có phải là nơi dân gian vẫn "đồn" về sự vắng vẻ hay không. Kết quả là sau khi tìm hiểu một vòng và ghi lại những thước phim cho mọi người cùng xem thì ai cũng phải gật đầu đồng ý: Đúng là Vắng như chùa Bà Đanh thật.

Được biết, chùa Bà Đanh này còn gọi "Bảo Sơn Nữ", tọa lạc trên một vùng đất tại thôn Đanh Xá, xã Ngọc Sơn, huyện Kim Bảng, Hà Nam. Chùa có diện tích khoảng 10ha, được xem là một trong những ngôi chùa đẹp và cổ kính nhất Hà Nam nói riêng và của miền Bắc nói chung.

Anh Hoàng Nam trước cổng ngôi chùa Bà Đanh trong truyền thuyết.

Chùa rất rộng, cây cối um tùm tuy nhiên lại hoàn toàn vắng bóng người. Khi anh Hoàng Nam ghé vào thì phải tìm rất lâu mới thấy được ông ông Từ [người trông giữ chùa] nhưng ông cũng đang nằm ngủ. Sau khi đánh thức được ông dậy thì anh Nam và bạn cũng không kéo được ông đi cùng mà đành phải tự đi tìm hiểu.

Suốt cả hành trình, ngoài ekip của anh Nam, bạn anh Nam và ông từ nọ thì chùa cũng không thấy xuất hiện thêm người nào ghé chơi hoặc đến làm lễ. Toàn bộ không gian chùa được bao phủ một sự im ắng đến nỗi cơn gió thoảng qua cũng có thể nghe rõ tiếng xì xào.

Chùa cực kỳ vắng vẻ, không một bóng người.

Anh Nam có đem cái sự thắc mắc không chỉ của anh mà còn của rất nhiều người khác về câu nói "Vắng như chùa Bà Đanh" để hỏi ông Từ thì nhận được câu trả lời rằng: Ngôi chùa này thờ Bà, lại nằm ở thôn Đanh Xá cho nên mới gọi là chùa Bà Đanh. Khi xưa xây dựng chùa, các cụ đã chọn địa điểm là khu vực bán đảo nằm tách biệt với nơi có người sống, mặt trước của chùa hướng ra sông Đáy.

Đây là nơi có núi, có sông nhưng lại vô cùng vắng vẻ vì xa khu dân cư cho nên mới hiếm người qua lại. Trải qua thời gian, tuy nhà cửa có được xây dựng nhiều hơn nhưng mà vì chùa vẫn nằm riêng lẻ ở một góc cho nên người dân cũng không có thói quen ghé qua viếng chùa nhiều cho lắm. Cũng theo lời anh Hoàng Nam thì chùa Bà Đanh chỉ đông đúc hơn đôi chút vào ngày Rằm hay Mồng Một khi mọi người vào lễ, còn ngày thường thì cực kỳ vắng vẻ.

Toàn cảnh chùa Bà Đanh từ trên cao.

Chùa nằm trên bán đảo, mặt hướng ra phía sông Đáy.

Mà không chỉ có nguyên nhân vị trí địa lý, anh Nam cũng tìm hiểu được là hiện nay, chùa không mở cửa miễn phí cho người dân mà tiến hành thu 30 ngàn đồng cho mỗi lượt người. Theo anh thì đây không phải là mức giá thấp cho một ngôi chùa ở tỉnh xa. Điều này dẫn đến hậu quả là có những đoàn đi rất đông người muốn vào viếng chùa. Tuy nhiên, khi tất cả đã tề tựu đông đủ thì chiếc vé kia lại ập vào mặt khiến cho họ nhất trí chỉ cử một đại diện vào làm lễ rồi sau đó cùng nhau quay đầu về. Và rõ ràng, vì quy định này mà chùa vốn đã vắng nay lại càng vắng hơn.

Chùa thu phí người đến viếng 30k/lượt cho nên ngày càng có ít người vào thăm hơn.

Đúng là ở đời cái gì cũng có nguyên do của nó mọi người nhỉ, không tự dưng mà ai cũng ví von "Vắng như chùa Bà Đanh" đâu. Sau này mà có gặp ai còn thắc mắc thì mọi người hãy nhớ đến những thông tin trong bài viết này để giải thích cho người ta nhé, cũng hữu ích lắm thay.