Bệnh nhân mắc di chứng hậu COVID-19 điều trị tại Viện Y dược học dân tộc TP.HCM - Ảnh: X.MAI
Đây là một trong khoảng 200 triệu chứng hậu COVID-19, khiến người bệnh lo lắng nguy cơ tái nhiễm. Cũng có người gặp triệu chứng lạ phải đắp nhiều chăn hơn, chịu lạnh kém sau khi tiêm vắc xin.
Lạnh run không kiểm soát dù thời tiết nóng
Chị Hải Yến [Hà Nội] chia sẻ: "Tôi mắc COVID-19 từ đầu tháng 1, đến nay thỉnh thoảng thấy người run lạnh không kiểm soát được mặc dù không bị lạnh và đang ở phòng rất ấm. Không biết tình trạng này có nguy hiểm không, có nguy cơ tái nhiễm không?".
Cũng giống chị Yến, anh H.Minh [Hà Nội] cũng gặp tình trạng ớn lạnh, ho tức ngực sau khi mắc COVID-19. Anh Minh cho biết mình mắc COVID-19 và âm tính cách đây hai tuần. Sau đó thường xuyên xuất hiện các tình trạng trên khiến cuộc sống bị ảnh hưởng. Với nhiệt độ Hà Nội những ngày qua xuống thấp, anh Minh không thể ra ngoài trời làm việc.
Dù ở nơi có thời tiết nóng bức nhưng chị Kiều Linh [TP.HCM] thường xuyên gặp cơn ớn lạnh, có lúc phải mặc thêm áo ấm từ sau khi khỏi COVID-19 hai tuần trước. Chị Linh cho biết chị sẽ đi điều trị vì triệu chứng này đã ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống.
ThS.BS Kiều Xuân Thy - phó trưởng cơ sở 3 Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM - cho hay thời gian qua, bệnh viện đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân đến thăm khám vì cơ thể bị ớn lạnh, rét run trong nhiều ngày dù nhiệt độ cơ thể bình thường, sống ở nơi thời tiết nóng, các chỉ số xét nghiệm bình thường.
So với tỉ lệ tất cả bệnh nhân khám hậu COVID-19 thì bệnh nhân gặp triệu chứng này không nhiều, tuy nhiên đã ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống của người bệnh vì không thể làm việc, học tập bình thường.
Bác sĩ Thy cho biết thêm, những bệnh nhân gặp triệu chứng trên đến khám, điều trị tại bệnh viện chủ yếu là người trẻ, lớn tuổi, chưa ghi nhận người cao tuổi. Có những bệnh nhân gặp phải triệu chứng này rất nặng nhưng có bệnh nhân gặp cơn ớn lạnh vài phút, vài giây mỗi ngày.
Cho đến nay chưa có bằng chứng khoa học, hệ thống thống kê về triệu chứng này - bác sĩ Thy giải thích thêm.
Trong khi đó, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp Việt Nga - Trung tâm Nhiệt đới Việt Nga [Hà Nội], cho hay trong quá trình tư vấn, ông nhận định bất kỳ lứa tuổi nào cũng có thể mắc di chứng này, đặc biệt là người già có bệnh lý nền.
Không chỉ những người mắc COVID-19 gặp những triệu chứng bất thường này, mà nhiều người cũng "than" sau tiêm vắc xin thấy khả năng chịu lạnh kém hơn, trời lạnh là phải đắp tới mấy chăn hoặc dùng các biện pháp giữ ấm khác nếu không cứ thấy rét run, khác hẳn với trước đây.
Rối loạn hệ thống điều tiết nhiệt, máu lưu thông kém
Lý giải nguyên nhân dẫn đến tình trạng ớn lạnh, lạnh run... sau nhiễm COVID-19, bác sĩ Thy cho rằng nguyên nhân ban đầu được cho là virus SAR-CoV-2 gây ra rối loạn hệ thống điều tiết nhiệt của cơ thể, từ đó khiến cơ thể rối loạn cảm giác với nhiệt độ.
Để xác định chính xác triệu chứng trên có phải là hậu COVID-19 không, các bác sĩ sẽ đo nhiệt độ cơ thể, thực hiện các xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân thực thể như rối loạn hạ đường huyết, hạ huyết áp... Với những bệnh nhân rét run cả ngày vì hậu COVID-19 phải nhập viện theo dõi, điều trị.
Còn bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng nhận định tình trạng ớn lạnh của người bệnh hậu COVID-19 có thể do máu lưu thông kém, tình trạng vi huyết khối ở các mao mạch nhỏ. Ngoài ra, có thể người bệnh gặp tình trạng rối loạn thần kinh thực vật sau COVID-19 gây ra, rối loạn co thắt mạch máu kém.
"Đặc biệt cơ chế điều nhiệt trên cơ thể bị ảnh hưởng, không điều chỉnh được nhiệt độ theo nhu cầu của cơ thể với môi trường bên ngoài. Nên mọi người có cảm giác ớn lạnh và nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới 36 độ C", bác sĩ Hoàng nói.
Theo bác sĩ Chu Thị Quỳnh Thơ - quyền trưởng phòng hồi phục chức năng hậu COVID-19 Bệnh viện điều trị bệnh nhân COVID-19 Hoàng Mai [Hà Nội], để xác định tình trạng hậu COVID-19 là những triệu chứng xuất hiện sau bốn tuần khi đã âm tính với COVID-19.
"Chúng ta không nên chủ quan với những triệu chứng sau khi mắc COVID-19. Nhiều người lầm tưởng đó là di chứng của COVID-19 nhưng khi khám, kiểm tra thì đó lại là triệu chứng của một bệnh lý khác. Việc ớn lạnh sau khi mắc COVID-19 cũng vậy. Có thể do người bệnh bị sốt rét, vì vậy cần khám, kiểm tra kỹ mới kết luận và đưa ra hướng điều trị cụ thể", bác sĩ Thơ thông tin.
Theo bác sĩ Hoàng, về cơ bản tình trạng này không quá nguy hiểm, ít gây biến chứng cho sức khỏe nhưng ảnh hưởng tâm lý, thói quen sinh hoạt và làm việc.
Trong một số trường hợp nếu không giữ ấm tốt sẽ dễ bị nhiễm lạnh dẫn đến các bệnh về đường hô hấp. Do đó, người bệnh cần ăn các thực phẩm ấm nóng, dùng các loại thuốc hoạt huyết, ăn ngủ tốt, vận động... để nhiệt độ cơ thể tăng lên.
Thăm khám bệnh nhân gặp di chứng hậu COVID-19 - Ảnh: X.MAI
Triệu chứng ít gặp
Theo TS Phạm Quang Thái, trưởng Văn phòng Tiêm chủng mở rộng miền Bắc, tình trạng bị rét do rối loạn chức năng điều nhiệt cũng có thể gặp ở một số người sau tiêm vắc xin COVID-19. Lý do khi kháng nguyên của virus dính vào, cơ thể đáp ứng quá mức dẫn đến ảnh hưởng chức năng này hoặc ảnh hưởng tới một số tuyến trong cơ thể, khiến chúng làm việc không "chuẩn" như cũ.
"Tình trạng này có thể gặp khi cơ thể gặp virus thật, hoặc virus đã bất hoạt/virus tái tổ hợp trong vắc xin.
Tuy nhiên tỉ lệ có rét run hoặc các triệu chứng bất thường sau tiêm vắc xin thấp hơn rất nhiều lần so với người mắc COVID-19, lý do là khi nhiễm thật thì lượng virus vào rất nhiều, nguy cơ xuất hiện triệu chứng hậu COVID-19 cao hơn. Trong khi với vắc xin thì lượng kháng nguyên đưa vào được kiểm soát liều lượng" - TS Thái giải thích.
Ông Thái cũng cho rằng sau tiêm vắc xin, các triệu chứng này được coi là "ít gặp" và đã được thống kê trong danh sách các phản ứng không mong muốn sau tiêm. Phần lớn chỉ gặp ở người có cơ địa miễn dịch đặc biệt, đáp ứng quá mức khi gặp chất lạ hoặc kháng nguyên.
"So với người mắc COVID-19 thì số báo cáo gặp những triệu chứng này sau tiêm thấp hơn nhiều lần. Tương tự triệu chứng hậu COVID-19, dù ít gặp nhưng sau một thời gian thì tình trạng này sẽ hết" - ông Thái nhắc lại.
Chú ý cơn ớn lạnh sốt nhiễm khuẩn
Bên cạnh việc ớn lạnh do di chứng hậu COVID-19, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp Việt Nga - Trung tâm Nhiệt đới Việt Nga, lưu ý người bệnh cần chú ý theo dõi sức khỏe để xác định có phải ớn lạnh do sốt nhiễm khuẩn hay không.
Theo bác sĩ Hoàng, người bệnh ớn lạnh, đo nhiệt độ trên 370C, trường hợp này có thể là tình trạng sốt rét do nhiễm vi khuẩn hay gram âm.
Trường hợp sốt rét nguy hiểm hơn là nhiễm khuẩn huyết, tuy nhiên trường hợp này thường xảy ra ở bệnh nhân đang điều trị tại bệnh viện. Còn những người đo nhiệt độ cơ thể chỉ 360C hoặc dưới 360C có thể do máu huyết lưu thông kém, chuyển hóa kém do ảnh hưởng của hậu COVID-19.
D.LIỄU - X.MAI - L.ANH
Luôn có cảm giác lạnh có thể là dấu hiệu cho thấy bạn đang mắc phải một vài vấn đề về sức khỏe. Thay vì phớt lờ, hãy quan tâm và tìm đến các bác sĩ có chuyên môn để tìm ra nguyên nhân và cách giải quyết.
Giảm lưu lượng tuần hoàn
Điều này sẽ gây nhiều vấn đề trong vài bệnh lý thường gặp: đái tháo đường, béo phì, tăng huyết áp hoặc tăng cholesterol. Vì dòng máu lưu thông trong cơ thể giảm nên các cơ quan không đủ oxy và không thể điều hòa nhiệt độ tối ưu được.
Thiếu máu
Tình trạng thiếu máu sẽ dẫn đến việc các cơ quan trong cơ thể không được cung cấp đủ oxy nên không thể hoạt động bình thường, cơ thể bị suy nhược, mệt mỏi và cảm thấy lạnh thường xuyên. Thiếu máu có thể do di truyền, thiếu chất dinh dưỡng hoặc mắc bệnh tim mạch.
Rối loạn tuyến giáp
Khi tuyến giáp rối loạn sẽ ảnh hưởng đến chức năng trao đổi chất của cơ thể. Do tuyến giáp không tiết đủ hormon cần thiết nên làm cho các chức năng điều hòa trong cơ thể trong đó có điều hòa thân nhiệt bị chậm lại hoặc giảm hiệu quả, điều này khiến bạn cảm thấy ớn lạnh mà không hiểu lý do.
Mắc bệnh Raynaud
Khi mắc bệnh này, người bệnh luôn cảm giác lạnh ở tay chân. Tay chân thậm chí có thể đổi màu đỏ hoặc xanh, tê liệt tạm thời hoặc đau đớn khi tiếp xúc với nhiệt độ lạnh. Bệnh cũng có thể xuất hiện ở các bộ phận khác như mũi, môi, tai...
Ngoài ra, cũng có những lý do khác khiến bạn có cảm giác lạnh thường xuyên. Những lý do này đều liên quan đến thói quen sinh hoạt.
Lo âu và hoảng loạn
Khi bạn rơi vào những trạng thái tâm lý này, cơ thể sẽ toát mồ hôi, gây cảm giác lạnh. Người thường lo lắng, mất kiên nhẫn sẽ dễ gặp tình trạng này.
Thiếu ngủ
Cũng được đề cập đến như một lý do khiến bạn có cảm giác lạnh. Khi thiếu ngủ, chu kỳ sinh lý của cơ thể không diễn ra bình thường. Hệ thần kinh cũng có thể bị tổn thương khiến não điều khiển nhiệt độ cơ thể sai lệch.
Cơ thể quá gầy [chỉ số cơ thể [BMI] thấp hơn 18,5: Cơ thể không có đủ lượng chất béo cần thiết để duy trì thân nhiệt, bảo vệ bạn khỏi nhiệt độ thấp. Ngoài ra, đó cũng là biểu hiện của việc thiếu chất dinh dưỡng, gây tổn thương đến cơ thể. Nên gặp bác sĩ để được tư vấn nếu bạn quan tâm đến cân nặng hiện tại và chế độ ăn phù hợp.
Lưu thông kém
Theo Viện Tim, Phổi và Máu Quốc gia Hoa Kỳ, một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra các vấn đề về tuần hoàn là hội chứng Raynaud, ảnh hưởng đến 5% dân số Mỹ. Margarita Rohr, chuyên gia y khoa kiêm bác sĩ nội khoa tại Trung tâm Y tế NYU Langone ở New York cho biết, tình trạng này khiến các mạch máu ở bàn tay và bàn chân tạm thời thu hẹp, từ đó gây ra cảm thấy lạnh.
Ngoài ra, lý do phổ biến khác khiến máu khó lưu thông đến các chi là bệnh tim hoặc thói quen hút thuốc dẫn tới tình trạng co mạch máu.
Trên thực tế, hầu hết những người mắc hội chứng Raynaud không cần điều trị. Dù vậy, bạn vẫn nên đến gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân gây ra vấn đề về tuần hoàn và loại bỏ khả năng mắc tình trạng sức khỏe nghiêm trọng như bệnh tim mạch.
Mất nước
Theo chuyên gia dinh dưỡng Maggie, hơn 60% cơ thể người trưởng thành là nước và chất lỏng này có tác dụng điều chỉnh nhiệt độ. Nói cách khác, nước đóng vai trò quan trọng giúp duy trì cho nhiệt độ cơ thể ở mức thoải mái nhất. Do đó, nếu không bổ sung đủ nước, cơ thể sẽ nhạy cảm hơn trong môi trường lạnh.
Ngoài cảm giác ớn lạnh, bạn còn có thể gặp phải những triệu chứng mất nước khác như cảm thấy lâng lâng hoặc lú lẫn, chuột rút, táo bón, nước tiểu sẫm màu. Chuyên gia dinh dưỡng Maggie khuyến nghị, mọi người nên đặt ra mục tiêu uống tối thiểu tám ly nước mỗi ngày. Con số này sẽ tăng với những người có thói quen tập luyện hoặc dành nhiều thời gian hoạt động ngoài trời.
Thiếu vitamin B12
Không hấp thụ đủ vitamin B12, khoảng 2,4 microgam mỗi ngày đối với người trưởng thành bình thường, có thể gây ra tình trạng thiếu máu và giảm nhiệt độ cơ thể.
Trên thực tế, hiện tượng này xảy ra phổ biến ở những người ăn chay vì vitamin B12 hầu như có mặt trong món ăn làm từ động vật. Do đó, họ có xu hướng dùng thực phẩm bổ sung để đảm bảo cơ thể nhận được đủ chất dinh dưỡng cần thiết.
Thiếu cơ
Nếu bị rùng mình liên tục và không mắc bệnh, bạn có thể đang bị lạnh do thiếu cơ. Theo các bác sỹ giải thích, cơ bắp giúp duy trì nhiệt độ cơ thể bằng cách tạo ra nhiệt. Vì vậy, không có đủ cơ sẽ gây ra cảm giác lạnh cóng. Hơn nữa, tăng cường khối lượng cơ còn góp phần kích thích quá trình trao đổi chất, từ đó chống lại cảm giác lạnh.
Ngoài ra, khi tay chân của bạn bị lạnh, bạn cần đặc biệt lưu ý vì chân và tay thuộc thành phần ngoại vi của cơ thể, và thường có nhiệt độ thấp hơn các bộ phận khác. Do vậy, khi vào mùa đông, chân tay sẽ là bộ phận dễ bị "lạnh" nhất trên cơ thể.
Chân tay lạnh do giữ ấm không đủ là hiện tượng bình thường không đáng lo ngại. Nhưng trong một số trường hợp, tình trạng chân tay lạnh diễn ra quanh năm, cả vào mùa hè lại là triệu của một số bệnh nguy hiểm như:
Thiếu máu
Đầu tiên tay chân lạnh có thể là triệu chứng của bệnh thiếu máu do thiếu sắt. Chuyên gia dinh dưỡng Alyssa Tucci, từ New York [Mỹ], cho biết các tế bào hồng cầu cần sắt để mang oxy vào máu, lượng sắt thấp có thể gây tổn thương cho hệ tuần hoàn.
Phong thấp
Thứ hai, hội chứng Raynaud cũng làm chân tay lạnh và tái. Chứng Raynauld khiến phản xạ tự điều tiết của cơ thể trở nên quá nhạy cảm, quá mẫn với những thay đổi nhỏ của nhiệt độ bên ngoài làm cho ngón tay, ngón chân dễ trở nên tái và tím ngắt. Khi trời lạnh trở nên đỏ và sưng, hội chứng Raynaud có thể đi kèm theo bệnh thứ phát là phong thấp.
Tai biến
Thứ ba, tai biến mạch máu, thường xuất hiện ở nam giới ở tuổi trung niên. Giai đoạn đầu, bệnh nhân cảm thấy bị đau bắp chân, da gan bàn chân lạnh, đau nhức khi di chuyển và hết đau khi nghỉ ngơi. Ở giai đoạn nặng hơn, da bên tay hoặc chân bị tai biến kèm theo hiện tượng rụng tóc và giảm trí nhớ.
Suy thận
Thứ tư, thận yếu cũng là một trong những nguyên nhân khiến tay chân lạnh. Triệu chứng suy thận thường xảy ra đột ngột khiến cho bệnh nhân có cảm giác ớn lạnh như bị gió thổi. Dù giữa mùa hè nhưng lúc nào người bệnh cũng cảm thấy chân tay lạnh buốt có khi lan tới đầu gối và khủy tay.
Kèm theo đó là các triệu chứng như tiểu đêm, tiểu nhiều hơn 8 lần vào ban ngày, đau ngang thắt lưng, nhức mỏi đầu gối, tinh thần mệt mỏi, mất ngủ…