Phân tích luận de chính nghĩa trong bài đại cáo Bình Ngô

Home » Phân tích luận đề chính nghĩa trong đoạn đầu Bình Ngô đại cáo

2. Thân bài:

a. Hoàn cảnh sáng tác:

– Sau lúc cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi, Lê Lợi lệnh cho Nguyễn Trãi viết để công bố với toàn dân.
– Được viết và công bố vào tháng Chạp năm 1428.

b. Luận đề chính nghĩa:

– Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi [Hai câu đầu]:+ “Nhân nghĩa”: mối quan hệ tốt đẹp giữa con người trên hạ tầng đạo lí và tình thương, là truyền thống của Nho giáo, lời dạy của thánh hiền.+ “Nhân nghĩa” trong tư tưởng của Nguyễn Trãi: tức là phải “yên dân”, dẹp loạn, đánh tan quân thù – “trừ bạo” để nhân dân hưởng no ấm, hạnh phúc.

+ Tư tưởng này đã theo Nguyễn Trãi suốt thế cục.

– Chân lí về sự tồn tại độc lập của quốc gia Đại Việt [8 câu tiếp]:+ Khẳng định sự độc lập trên mọi phương diện như: lãnh thổ, văn hiến, phong tục, hiền tài,…+ Đại Việt ta sở hữu nền văn hiến lâu đời, sở hữu chủ quyền lãnh thổ riêng, phong tục khác với phương Bắc.+ Tác giả liệt kê những triều đại Việt Nam đối sánh với những triều đại Trung Quốc: cho thấy vị thế của Đại Việt trong chiều dài lịch sử.+ Từ “xưng đế”: Đại Việt cũng sở hữu “đế” chứ ko phải “vương”: vị thế của Đại Việt cũng sánh ngang với Trung Quốc.+ “Hào kiệt”: anh hùng của quốc gia ta đời nào cũng sở hữu: lời răn đe của Nguyễn Trãi dành cho quân thù.

+ Tác giả sử dụng một loạt những từ ngữ mang tính hiển nhiên “từ trước”, “đã lâu”, “bao đời” nhằm khẳng định chân lí tồn tại của Đại Việt.

– Kết cuộc thảm bại của quân thù lúc xâm phạm chủ quyền Đại Việt [6 câu cuối]:+ Nêu ra một loạt những thảm bại của quân đội phương Bắc trước Đại Việt trong suốt chiều dài lịch sử: từ Lưu Cung thời Ngô Quyền, Triệu Tiết thời Lý Thường Kiệt,…+ Mỗi câu thư lại tăng dần cấp độ: khẳng định sự oanh liệt của quân và dân ta, sự thất bại nặng nề của quân giặc cũng như thể hiện sự căm ghét đối với quân thù.

+ Giọng điệu uy nghiêm, mạnh mẽ thể hiện lòng tự hào, tự trọng dân tộc.

c. Trị giá nội dung và nghệ thuật:

Article post on: edu.dinhthienbao.com

– Nội dung:+ Thể hiện tư tưởng chính nghĩa của Nguyễn Trãi.+ Khẳng định chân lí về độc lập chủ quyền của Đại Việt.+ Kết cuộc thảm bại của quân thù lúc xâm lược Đại Việt.

+ Cả tác phẩm là lời tố cáo tội ác quân thù cũng như tụng ca cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

– Nghệ thuật:+ Giọng văn chính luận pha lẫn với cảm hứng trữ tình.+ Lời văn hào hùng, sắt đá.

+ Luận cứ kiên cố, sắc bén.

3. Kết bài:

– Tư tưởng chính nghĩa của Nguyễn Trãi là một tư tưởng đúng đắn, sâu sắc.

II. Bài văn mẫu Phân tích luận đề chính nghĩa trong đoạn đầu Bình Ngô đại cáo [Chuẩn]

Nguyễn Trãi là một danh nhân văn hóa lỗi lạc, nhà quân sự tài tình và là một thi sĩ thiên phú với những tác phẩm để đời. Trong đó tác phẩm “Bình Ngô đại cáo” của ông được coi như một bản tuyên ngôn độc lập của nước ta. Đoạn trước hết của “Bình Ngô đại cáo” được Nguyễn Trãi viết trong niềm tự hào, tự trọng dân tộc, vừa thể hiện những tư tưởng, những luận để chính nghĩa mà ông muốn truyền đạt tới nhân dân cũng vừa là lời răn đe quân thù xâm lược phương Bắc.

“Bình Ngô đại cáo” là tác phẩm chính luận hết sức xuất sắc và tài tình của Nguyễn Trãi. Bài thơ được viết năm 1428, sau lúc quân ta đại thắng, xoá sổ 15 vạn quân xâm lược phương Bắc. Nguyễn Trãi đã thừa lệnh của vua Lê Thái Tổ soạn ra bài cáo này để công bố với toàn thể quốc gia về việc dẹp yên được quân Minh xâm lược. Bài cáo này của Nguyễn Trãi mang những đặc trưng cơ bản của thể cáo cũng như mang những nét thông minh riêng của thi sĩ. Nó là áng “thiên cổ hùng văn” tố cáo mạnh mẽ tội ác của quân xâm lược đồng thời hết lời tụng ca cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã giành độc lập về tay dân tộc ta. Trong đoạn đầu của tác phẩm, ta sở hữu thể thấy ở đó là những luận đề chính nghĩa mà Nguyễn Trãi nêu ra bao gồm: tư tưởng nhân nghĩa, chân lí về sự tồn tại độc lập của nước Đại Việt ta cũng như kết cuộc thảm bại của quân thù xâm lược Đại Việt.

Article post on: edu.dinhthienbao.com

Mở đầu tác phẩm, Nguyễn Trãi đã ngay tức thời khẳng định tư tưởng nhân nghĩa nung nấu trong lòng ông, là một chân lí muôn thuở, là nền tảng và tiền đề lí luận cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:

“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.”

“Nhân nghĩa” được hiểu là mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người được tạo lập trên hạ tầng đạo lí và tình yêu thương. Đây là một tư tưởng truyền thống của Nho giáo và được thánh hiền dạy bảo từ xa xưa: “Phàm mưu việc to phải lấy nhân nghĩa làm gốc, nên công to phải lấy nhân nghĩa làm đầu”. Nguyễn Trãi đã vận dụng lời lẽ của thánh hiền để làm chỗ dựa cho tư tưởng của mình. Đặt tư tưởng đó trong hoàn cảnh lúc nước ta đang bị giặc Minh giày xéo thì “nhân nghĩa” tức là “yên dân”, tức là thương dân, mong muốn cho con dân thừa hưởng thái hoà, no ấm. Vậy mà triều Minh đem quân xâm lược nước ta, đó là một điều trái với đạo nghĩa thông thường, là một điều bao ngược. Vậy nên để đem được “nhân nghĩa” tới với nhân dân thì phải trừng trị, phải đánh đuổi lũ giặc Minh bạo tàn, trừ hại cho dân, đúng với câu nói của Khổng Tử rằng: “Đánh kẻ sở hữu tội, cứu vớt nhân dân là thánh nhân làm việc đại nghĩa”. Tư tưởng nhân nghĩa này của ông đã đi theo ông, trở thành mục tiêu suốt đời của Nguyễn Trãi.

Ko chỉ nêu ra tư tưởng nhân nghĩa, Nguyễn Trãi còn khẳng định chân lí về sự tồn tại độc lập của nước Đại Việt ta, rằng:

“Như nước Đại Việt ta từ trước,Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,Núi sông cương vực đã chia,Phong tục Bắc Nam cũng khác.Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời xây nền độc lập,Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,

Song hào kiệt thời nào cũng sở hữu.”

Article post on: edu.dinhthienbao.com

Nếu như trước kia, Lý Thường Kiệt cũng đã khẳng định chân lí độc lập của dân tộc bằng bài thơ “Nam quốc sơn hà” thì nay, Nguyễn Trãi lại một lần nữa khẳng định chân lí độc lập muôn thuở của quốc gia ta. Ông đã nêu ra những phương diện khẳng định chủ quyền của một quốc gia như: nền văn hiến, lãnh thổ, phong tục, nhà nước, nhân tài,… Và tất cả những phương diện đó đều đã tồn tại suốt chiều dài lịch sử dân tộc Đại Việt, thấm đẫm văn hoá cũng như những dấu ấn riêng của quốc gia ta. Ko chỉ là “cương vực” đã được chia sẵn, rõ ràng mà còn là những khác biệt về “phong tục”, “văn hiến” cũng ko thể hoà lẫn. Sở hữu thể lịch sử hình thành của Đại Việt ko sở hữu chiều dài như phương Bắc, thế nhưng sánh cùng với “Hán, Đường, Tống, Nguyên” thì Đại Việt cũng ko hề thua kém với những triều đại “Triệu, Đinh, Lí, Trần”. Đời nào, triều nào thì Đại Việt và Trung Hoa cũng luôn tồn tại song song, cũng sở hữu những anh hùng hào kiệt lưu danh muôn thuở. Nguyễn Trãi đã liệt kê một loạt những triều đại của nước ta song song với những triều đại của Trung Quốc để nhấn mạnh vị thế của Đại Việt cũng ko hề yếu hơn so với quốc gia phương bắc rộng to. Quốc gia ta ngay từ lúc khai quốc đã tự trị, sở hữu nền độc lập chủ quyền ko thể chối bỏ. Mỗi nước đều sở hữu “đế” – hoàng đế của riêng mình chứ Đại Việt ko phải “vương”, ko phải là chư hầu của “thiên triều” phương Bắc. Hơn thế, nhân tài “hào kiệt” – anh hùng của quốc gia ta cũng ko hề thiếu – “đời nào cũng sở hữu”. Bởi “hiền tài là nguyên khí của quốc gia”, sở hữu nhân tài thì ắt hẳn quốc gia đó sẽ vững mạnh, lâu bền! Đó cũng là lời răn đe cho bất cứ kẻ nào sở hữu tham vọng xâm chiếm Đại Việt. Trong lời khẳng định chân lí về sự tồn tại độc lập của Đại Việt, để tăng tính thuyết phục, ông cũng luôn sử dụng những từ ngữ mang tính hiển nhiên như “từ trước”, “đã lâu”, “đã chia”, “cũng sở hữu”, “bao đời”,… xuyên suốt cả đoạn thơ dài.

Chân lí về sự tồn tại độc lập sở hữu chủ quyền của dân tộc ta đã được minh chứng qua lịch sử, thể hiện qua kết cuộc thảm bại của quân thù lúc xâm lược Đại Việt. Lời răn đe của Nguyễn Trãi càng trở nên mạnh mẽ hơn lúc ông nêu ra một loạt những chiến bại trong lịch sử mà quân đội phương Bắc đã gặp lúc quyết tâm xâm chiếm chủ quyền Đại Việt:

“Vậy nên:Lưu Cung tham công nên thất bại,Triệu Tiết thích to phải tiêu vong,Cửa Hàm tử bắt sống Toa ĐôSông Bạch Đằng làm thịt tươi Ô MãViệc xưa xem xét,

Chứng cớ còn ghi.”

Đoạn thơ này đã cho chúng ta thấy được những chiến công oanh liệt của quân và dân ta suốt chiều dài lịch sử chống ngoại xâm phương Bắc. Từ “Lưu Cung” và con trai là Hoằng Tháo thảm bại dưới tay Ngô Quyền lúc đem quân hòng xâm lược nước ta, tới “Triệu Tiết” bị Lý Thường Kiệt đánh cho tan tác,… rồi Toa Đô bị bắt sống ở cửa Hàm Tử, Ô Mã bị làm thịt tươi tại sông Bạch Đằng. Lời văn mạnh mẽ, uy nghiêm, dẫn chứng xác đáng, rõ ràng, hào hùng thể hiện một niềm tự hào, tự trọng mãnh liệt. Càng những câu về cuối, người ta càng thấy được những chiến công oanh liệt của nhân dân Đại Việt ta, sự thảm bại nặng nề của quân đội phương Bắc cùng với sự xem thường, căm ghét đối với quân xâm lược. Tất cả chúng chỉ sở hữu một kết thúc là sự thảm bại dưới tay dân tộc ta.

Đoạn đầu của “Đại cáo Bình Ngô” ko chỉ khẳng định tư tưởng nhân nghĩa của nguyễn Trãi, nêu lên chân lí của sự tồn tại độc lập của quốc gia Đại Việt mà còn là kết cuộc thảm bại của quân thù xâm lược trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc ta. Cả tác phẩm là lời tố cáo sắt đá tội ác của quân xâm lược cũng như tụng ca cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Nó xứng đáng trở thành bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc ta từ những năm 1428, là áng “thiên cổ hùng văn” còn mãi những trị giá sâu sắc cho muôn thuở sau. Về mặt nghệ thuật, Nguyễn Trãi đã kết hợp cả yếu tố chính luận cũng như cảm hứng trữ tình sâu sắc. Những luận cứ được đưa ra kiên cố, lập luận sắc bén, lời văn sắt đá, hùng hồn đã góp phần thể hiện rõ luận đề chính nghĩa.

Đoạn đầu của “Bình Ngô đại cáo” đã cho chúng ta thấy được luận đề nhân nghĩa – tư tưởng mà Nguyễn Trãi theo đuổi cả đời. Nó cũng chứng minh được tài năng thơ ca chính luận của ông – một danh nhân văn hoá toàn cầu. Đoạn thơ cũng mang lại nguồn cảm hứng vô tận về độc lập, chủ quyền dân tộc tới những thế hệ sau.

——————HẾT——————–

“Bình Ngô đại cáo” được coi như một áng “thiên cổ hùng văn” của dân tộc ta. Vậy hãy cùng tìm hiểu về tác phẩm thông qua những bài viết như: Thuyết minh Bình Ngô đại cáo, Phân tích hình tượng của chủ tướng Lê Lợi trong Đại cáo Bình Ngô, Phân tích ý thức yêu nước trong Bình Ngô đại cáo, Phân tích nghệ thuật lập luận trong bản Đại cáo bình Ngô của Nguyễn Trãi.

Đăng bởi: THPT Sóc Trăng

Chuyên mục: Giáo Dục

Article post on: edu.dinhthienbao.com

Bạn đang đọc bài viết từ chuyên mục Ngữ văn tại website //edu.dinhthienbao.com.