Dấu hiệu bệnh viêm phổi ở trẻ sơ sinh
Viêm phổi là một trong những bệnh lý hô hấp nặng ở trẻ em, trung bình mỗi giây trên toàn cầu có khoảng 20 trẻ tử vong vì viêm phổi. Tỉ lệ tử vong này chủ yếu rơi vào các quốc gia đang phát triển, trong đó Việt Nam do điều kiện chăm sóc y tế chưa tốt. Cha mẹ và người chăm sóc trẻ nên chú ý đến dấu hiệu viêm phổi ở trẻ nhỏ để kịp thời phát hiện và điều trị y tế. Show
1. Các dạng viêm phổi ở trẻ thường gặpTác nhân gây viêm phổi ở trẻ khá đa dạng, có thể do vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng gây ra. Phổ biến nhất vẫn là viêm phổi do virus như: virus cúm, virus rhino, virus adeno, virus hợp bào hô hấp,… Virus tấn công nhanh từ hệ hô hấp trên vào phổi, khiến các phế nang dần được lấp đầy bởi dịch nhầy và dịch mủ, làm cản trở quá trình hô hấp và trao đổi oxy. Trẻ em bị viêm phổi có thể nguy hiểm đến tính mạng Với trẻ dưới 5 tuổi, viêm phổi được phân thành các dạng: viêm phổi , viêm phổi nặng và viêm phổi rất nặng. Cụ thể: 1.1. Viêm phổiVới tình trạng bệnh nhẹ này, chức năng hô hấp không bị ảnh hưởng quá nghiêm trọng, vì thế nhìn chung trẻ không bị quá mệt mỏi. Một số triệu chứng của viêm phổi bao gồm: ho khan, đau đầu, sốt nhẹ, khó thở có kèm theo thở nhanh, không có dấu hiệu của viêm phổi nặng hay rất nặng,… 1.2. Viêm phổi nặngTriệu chứng bệnh bao gồm: ho hoặc khó thở kèm theo ít nhất một trong các dấu hiệu sau:
Mọi trường hợp viêm phổi ở trẻ < 3 tháng tuổi đều được xem là viêm phổi nặng. Viêm phổi do virus ở trẻ thường không gây nặng như do vi khuẩn Với bệnh lý do virus nói chung và viêm phổi do tác nhân virus gây ra nói riêng, hệ miễn dịch có vai trò quan trọng trong đẩy lùi bệnh. Tuy nhiên, nếu không điều trị hỗ trợ, triệu chứng có thể nặng nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng của trẻ. Do đó, không nên chủ quan với trường hợp viêm phổi này, trẻ vẫn cần được chăm sóc và theo dõi triệu chứng thường xuyên. 1.3. Viêm phổi rất nặngDấu hiệu nhận biết bệnh: ho hoặc khó thở kèm theo ít nhất 1 trong các triệu chứng sau :
Triệu chứng suy giảm chức năng hô hấp là nghiêm trọng nhất ở bệnh lý viêm phổi nặng này, do đó cần lưu ý triệu chứng để đưa trẻ đi cấp cứu, hỗ trợ thở oxy khi cần thiết. 1.4. Viêm phổi do căn nguyên vi khuẩn không điển hìnhMột số trẻ sơ sinh, đôi khi là trẻ nhỏ không xuất hiện triệu chứng điển hình của viêm phổi nhiễm trùng, nguyên nhân có thể do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc trẻ chưa diễn đạt được chính xác cảm giác của mình. Cha mẹ nên lưu ý cả các dấu hiệu sau bởi chúng cũng xuất hiện trong bệnh viêm phổi ở trẻ: hôn mê, nôn mửa, trớ, khóc nhiều bất thường, da mặt nhợt nhạt,… Trẻ sơ sinh thường khó diễn tả cảm giác chính xác khi bị viêm phổi 2. Dấu hiệu viêm phổi ở trẻ nhỏ cha mẹ nào cũng cần lưu ýViêm phổi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nói chung là bệnh lý phức tạp, triệu chứng bệnh ở mỗi trẻ có thể khác nhau. Do đó, việc nhận biết sớm viêm phổi ở trẻ cần đến kiến thức đầy đủ và sự chăm sóc, quan sát tình trạng sức khỏe trẻ thường xuyên từ cha mẹ hoặc người chăm sóc. 2.1. Triệu chứng chung của bệnh viêm phổi ở trẻTrẻ có thể có một vài triệu chứng viêm phổi dưới đây, tùy theo nguyên nhân, độ tuổi và tình trạng sức khỏe mà bệnh có thể biểu hiện khác nhau. Trong đó, các dấu hiệu nặng là: tím tái, li bì, bỏ bú, co giật. Thở nhanh luôn xuất hiện trong tất cả các mức độ bệnh viêm phổi. Cách xác định trẻ có thở nhanh hay không sẽ khác nhau ở từng độ tuổi:
Cần lưu ý các trường hợp viêm phổi xảy ra, trẻ có thể có biểu hiện triệu chứng ngoài đường hô hấp, đau bụng hoặc nôn mửa khiến nhiều bậc phụ huynh nhầm lẫn sang bệnh lý tiêu hóa, dạ dày khác. 2.2. Nhận biết viêm phổi ở trẻ qua diễn biến bệnhTiến triển viêm phổi ở trẻ khá đặc trưng, vì thế cha mẹ có thể dựa trên những triệu chứng theo giai đoạn để nhận biết bệnh sớm như sau: Viêm phổi thường bắt đầu xuất hiện triệu chứng sau khi nhiễm trùng đường hô hấp trên, nghĩa là trẻ có triệu chứng đau họng, cảm lạnh từ 2 - 3 ngày. Thông thường sau 2 - 3 ngày này, triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên sẽ thuyên giảm khi điều trị, song nếu nó trở nên nặng hơn, có thể vi sinh vật đã tấn công đến phổi. Viêm phổi có thể xảy ra sau khi nhiễm trùng đường hô hấp 2 - 3 ngày Phổi bị tổn thương khiến dịch nhầy, bạch cầu,… tập trung nhiều hơn trong các phế nang phổi, cản trở hoạt động hô hấp và khiến phổi hấp thụ oxy kém hơn. Vì thế trẻ dần thở nhanh hơn để đảm bảo cung cấp đủ lượng oxy cần thiết. Sau khi viêm phổi, triệu chứng xuất hiện khá nhanh và nghiêm trọng bao gồm: thở nhanh bất thường, sốt cao đột ngột, thở khò khè,… Nếu tác nhân do vi khuẩn, triệu chứng bệnh thường phát triển nhanh và nghiêm trọng hơn so với virus. Ngoài ra, tùy theo tác nhân gây bệnh mà triệu chứng viêm phổi nhiễm trùng có thể khác nhau. Qua thăm khám cụ thể, các bác sĩ sẽ xác định chính xác tình trạng bệnh. Viêm phổi ở trẻ có thể tiến triển nặng nếu không được điều trị kịp thời Như vậy, dấu hiệu viêm phổi ở trẻ nhỏ có thể rất đặc trưng bằng các vấn đề hô hấp do tổn thương phổi hoặc không điển hình. Việc phát hiện sớm qua dấu hiệu hô hấp nặng, không đáp ứng điều trị là rất quan trọng trong ngăn ngừa biến chứng và tử vong do bệnh. Nếu cần tư vấn thêm, cha mẹ hãy liên hệ 1900 56 56 56, tổng đài tư vấn sức khỏe của MEDLATEC luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn. Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội vừa cấp cứu bệnh nhi 13 tháng tuổi nhập viện trong tình trạng khó thở, sốt cao, có dấu hiệu suy hô hấp kèm rối loạn tiêu hóa vì biến chứng của bệnh viêm phổi ở trẻ em. Bé N.A.Q (13 tháng tuổi, Hà Nội) được đưa vào bệnh viện trong tình trạng lừ đừ, thở gấp, co lõm ngực, cơ thể có biểu hiện tím tái, nhịp tim 210 lần/phút kèm tiêu chảy. Mẹ bé cho biết, mấy ngày trước, bé bị ho húng hắng, chảy nước mũi, thở khò khè nhưng không sốt và ăn uống bình thường, nghĩ là con bị sụt sịt do thay đổi thời tiết nên chị đã tự mua thuốc kháng sinh và thuốc ho cho bé uống. Uống được 3 ngày, bé lại ho nhiều hơn, ít bú, thở nhanh, sốt cao, mệt lả, quấy khóc, khó chịu lại bị tiêu chảy nên gia đình vội đưa bé đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Tại đây, sau khi khám và thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng, bác sĩ kết luận bé bị viêm phổi nặng, có dấu hiệu suy hô hấp, nhiễm trùng huyết. BSCKII Phạm Thanh Xuân, Bác sĩ cao cấp khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội, cho biết: “Tình trạng bố mẹ tự ý mua thuốc ho, thuốc kháng sinh cho con uống khi con ho, sổ mũi hiện nay khá phổ biến. Trong khi đó, biểu hiện ban đầu của bệnh viêm phổi ở trẻ em rất giống các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp khác nên nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể tiến triển nhanh dẫn đến biến chứng nặng, nguy cơ tử vong cao. Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là đối tượng dưới 2 tháng tuổi, là nhóm tuổi có nguy cơ mắc và tử vong do viêm phổi cao nhất.” Trẻ em dưới 5 tuổi là nhóm đối tượng dễ mắc bệnh viêm phổi Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ước tính hàng năm có khoảng 150 triệu đợt viêm phổi xảy ra ở trẻ em các nước đang phát triển, trong đó có khoảng 11 triệu trẻ nhập viện. Dù hiện nay đã có nhiều tiến bộ trong lĩnh vực chẩn đoán và điều trị, nhưng viêm phổi vẫn là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Các số liệu thống kê gần đây cho thấy, viêm phổi đã giết 2 triệu trẻ em mỗi năm, nhiều hơn con số tử vong do bệnh AIDS, sốt rét và sởi cộng lại. Ước tính mỗi ngày có khoảng 4.300 trẻ tử vong do viêm phổi trên toàn thế giới, nghĩa là cứ 20 giây lại có 1 trẻ tử vong do căn bệnh này. Riêng tại Việt Nam, hàng năm có khoảng 2,9 triệu lượt trẻ mắc viêm phổi và do vậy nước ta được xem là 1 trong 15 quốc gia có số lượng trẻ em mắc viêm phổi nhiều nhất thế giới. Hàng năm vẫn có khoảng 4000 trẻ em Việt Nam chết vì viêm phổi. Do đó, việc nắm rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa bệnh viêm phổi ở trẻ em sẽ giúp bố mẹ “phản ứng nhanh” khi trẻ không may mắc bệnh cũng như bảo vệ con một cách tốt nhất. Viêm phổi ở trẻ em là tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp nặng. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên trẻ dưới 5 tuổi là đối tượng thường gặp nhất, dễ dẫn đến biến chứng nặng và tử vong hơn.
Theo BS CKII Phạm Thanh Xuân, có nhiều nguyên nhân gây viêm phổi ở trẻ nhỏ nhưng “thủ phạm” nguy hiểm và thường gặp nhất là vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae). Vi khuẩn này được lan truyền nhiều nhất qua đường hô hấp (ho, hắt hơi) và lây lan thông qua việc tiếp xúc với người bị bệnh hoặc người khỏe mạnh mang vi khuẩn phế cầu trong người. Bệnh viêm phổi ở trẻ em do phế cầu khuẩn gây ra thường diễn tiến nhanh và để lại biến chứng nặng nề “Khi bị viêm phổi phế cầu, trẻ có triệu chứng ho nhiều, ớn lạnh, sốt cao, vã mồ hôi, thở nhanh, đau ngực, đau cơ, mệt mỏi và ho có đờm. Những triệu chứng này dễ nhầm lẫn với cảm cúm thông thường nên bố mẹ thường xem nhẹ và mua thuốc điều trị triệu chứng. Trong khi đó, viêm phổi nếu không được phát hiện và điều trị sớm sẽ rất nguy hiểm”, bác sĩ Xuân nói. Ngoài ra, một số nguyên nhân khác có thể gây bệnh viêm phổi ở trẻ em như: trẻ nhiễm virus, khu vực có mức độ ô nhiễm cao, trẻ thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc…
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thở nhanh là triệu chứng xuất hiện sớm nhất khi trẻ em bị viêm phổi, sớm hơn cả các dấu hiệu có được khi nghe phổi bằng ống nghe và cả khi chụp X-quang. Bố mẹ có thể dễ dàng phát hiện dấu hiệu này ngay tại nhà:
“Không phải tất cả các trường hợp trẻ em bị viêm phổi đều phải nhập viện. Trẻ có thể được thăm khám và theo dõi điều trị tại nhà nếu viêm phổi ở mức độ nhẹ. Tuy nhiên, khi trẻ có các dấu hiệu như đột nhiên bỏ bú/bú kém/bỏ ăn/không ăn uống được, co giật, ngủ li bì, sốt hoặc lạnh, thở khò khè hay tím quanh môi, nổi vân tím toàn thân thì bố mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để xử trí kịp thời”, bác sĩ Thanh Xuân nói. Khi thấy trẻ xuất hiện các triệu chứng viêm phổi dưới đây, bố mẹ nên đưa con đến các cơ sở y tế để được xử trí kịp thời. Trẻ em bị viêm phổi cần được khám và điều trị theo chỉ định của bác sĩ
Bệnh viêm phổi ở trẻ em diễn biến từ nhẹ đến nặng. Trong trường hợp không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như:
Hằng năm, một tỷ lệ lớn trẻ em tử vong vì viêm phổi do không được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Khi trẻ có các dấu hiệu của viêm phổi cần đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa thăm khám và chỉ định chụp X-Quang phổi để chẩn đoán và đánh giá chính xác mức độ tổn thương phổi. Khoa xét nghiệm Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội được trang bị máy móc hiện đại giúp chẩn đoán bệnh viêm phổi ở trẻ em nhanh chóng và chính xác Ngoài ra các xét nghiệm máu, cấy dịch tiết đường hô hấp cũng được tiến hành tùy thuộc vào mức độ của bệnh và để tìm căn nguyên gây bệnh. Khi đã xác định trẻ em mắc bệnh viêm phổi, tùy vào giai đoạn và nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ có hướng điều trị khác nhau:
“Tùy vào độ tuổi, nguyên nhân và giai đoạn của bệnh, các bác sĩ sẽ cho trẻ uống hoặc tiêm kháng sinh và các thuốc điều trị hỗ trợ khác. Tuy nhiên, vi khuẩn phế cầu – tác nhân hàng đầu gây bệnh viêm phổi ở trẻ em ngày càng tăng mức độ đề kháng với các loại kháng sinh, gây khó khăn trong điều trị. Khi đó, bác sĩ phải dùng kháng sinh liều cao và phối hợp nhiều loại mới có thể điều trị khỏi bệnh cho trẻ”, bác sĩ Thanh Xuân cho biết. Khi trẻ em bị viêm phổi, bố mẹ cần thực hiện những điều sau:
Bác sĩ Thanh Xuân cũng nói thêm, khi điều trị viêm phổi ở trẻ em tại nhà theo chỉ dẫn của bác sĩ, bố mẹ cần cho trẻ ăn uống đủ chất dinh dưỡng, tăng lượng chất lỏng trong thực đơn hàng ngày lên, sử dụng thêm máy sục hoặc máy tạo độ ẩm trong phòng của trẻ để tăng độ ẩm không khí… Viêm phổi ở trẻ em là bệnh nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao nhưng có thể phòng ngừa và ngăn chặn những biến chứng nguy hiểm của bệnh, bằng cách: Một số tác nhân gây bệnh viêm phổi ở trẻ em có thể được ngăn ngừa bằng vắc xin. Tiêm chủng vắc xin là giải pháp phòng cho bé hiệu quả nhất/Ảnh:Trung tâm Tiêm chủng VNVC
Xem thêm video: Những mũi vắc xin cần thiết cho trẻ Mặc dù còn nhiều tác nhân gây bệnh viêm phổi ở trẻ em chưa có vắc xin phòng ngừa nhưng tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch là phương pháp giúp phòng bệnh hiệu quả, trong trường hợp trẻ bị nhiễm trùng cũng nhẹ hơn, thời gian bị bệnh ngắn hơn, ít biến chứng nghiêm trọng hơn.
Triệu chứng ban đầu của bệnh viêm phổi ở trẻ em rất dễ nhầm lẫn với các bệnh viêm đường hô hấp khác nên thường không được điều trị đúng cách dẫn đến những biến chứng nguy hiểm khó lường. Do đó, khi có bất kỳ triệu chứng của bệnh viêm phổi, bố mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Với đội ngũ giáo sư, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm và được trang bị máy móc, thiết bị hiện đại, khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội đã được chọn làm khoa Vệ tinh của Bệnh viện Nhi Trung Ương. Đây cũng là một trong những chuyên khoa mũi nhọn của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, cung cấp dịch vụ khám và điều trị bệnh cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và thiếu niên. Hệ thống phòng khám được bày trí ấn tượng như khu vui chơi cao cấp tạo tâm lý thoải mái, vui vẻ cho các bé khi đến khám, điều trị và tiêm phòng. Các khu vực chức năng, phòng nội trú được xây dựng theo tiêu chuẩn khách sạn cao cấp: Phòng nội trú trang bị đầy đủ đồ dùng cá nhân, minibar, tivi màn hình LED, Internet, thiết bị kết nối nhân viên y tế 24/24; 100% hệ thống khí y tế và các thiết bị cấp cứu bố trí tại giường; nhà vệ sinh gắn thiết bị kết nối nhân viên y tế, đèn sưởi… HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH Đặc biệt, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội được trang bị các thiết bị kiểm soát nhiễm khuẩn và áp dụng quy trình diệt khuẩn, chống nhiễm khuẩn theo tiêu chuẩn quốc tế nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ nhiễm khuẩn, lây truyền chéo cho bệnh nhi và nhân viên y tế. |