Trong những năm gần đây, tổng số ca mắc viêm đường hô hấp ở trẻ em không ngừng tăng, đặc biệt là khi thời tiết chuyển mùa, oi bức. Bệnh không chỉ có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ mà còn có nguy cơ khiến trẻ tử vong nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách.
Viêm đường hô hấp ở trẻ em là gì?
Viêm đường hô hấp ở trẻ em là tình trạng một hoặc nhiều bộ phận trong hệ thống đường hô hấp gồm các bộ phận cấu tạo thành xoang, đường mũi, hầu họng, thanh quản. Bình thường, không khí từ bên ngoài cơ thể sẽ được hít vào từ mũi, làm ẩm, sưởi ấm, lọc và đưa đến phổi. Sau đó, không khí sẽ được lọc lại và thực hiện quá trình trao đổi khí. Tuy nhiên, khi trẻ bị viêm đường hô hấp, tình trạng viêm nhiễm ở một hoặc một số cơ quan gây cản trở quá trình hô hấp và có thể gây ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác. Một số bệnh viêm đường hô hấp thường gặp ở trẻ gồm nhiễm trùng mũi, viêm xoang, viêm họng, viêm phổi, viêm phế quản… [1]
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới [WHO], hằng năm trên thế giới có hơn 4 triệu ca tử vong do các bệnh viêm đường hô hấp ở trẻ, chủ yếu là do viêm phổi gây ra. Trẻ dưới 5 tuổi là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao, có khả năng tái nhiễm 4-6 lần/năm.
Các loại bệnh viêm đường hô hấp ở trẻ em
Đường hô hấp được chia làm 2 nhóm, gồm đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới, ngăn cách nhau ở Sụn nhẫn. Do đó, các loại bệnh viêm đường hô hấp ở trẻ em cũng được chia làm 2 nhóm chính:
1. Viêm đường hô hấp trên ở trẻ
Mũi, hầu họng, xoang và thanh quản là các cơ quan thuộc đường hô hấp trên. Chúng tiếp xúc trực tiếp với không khí nên dễ bị tác động từ môi trường như bụi, vi khuẩn, virus, nấm mốc, khí lạnh… Các triệu chứng của bệnh viêm đường hô hấp ở trẻ em thường xuất hiện ở mức độ nhẹ và có thể chuyển biến nhanh chóng, gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách. Vì vậy, bố mẹ cần chủ động thực hiện tốt các phương pháp phòng ngừa viêm đường hô hấp cho trẻ. Đồng thời, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và hướng dẫn điều trị viêm đường hô hấp đúng cách ngay khi trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của bệnh.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi PGS. TS. BS Huỳnh Thoại Loan - Trưởng khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác là một trong những chuyên gia về Nhi - Sơ sinh tại Thành phố Hồ Chí Minh với gần 30 năm kinh nghiệm khám và điều trị các bệnh về nội tiết nhi, thận nhi khoa và các vấn đề Nhi - Sơ sinh khác.
Viêm đường hô hấp trên là tình trạng viêm nhiễm ở các bộ phận thuộc đường hô hấp trên. Đây là bệnh dễ tái phát nhiều lần do vậy khiến nhiều bậc cha mẹ không khỏi lo lắng. Vậy viêm đường hô hấp trên có nguy hiểm không và những cách điều trị nào hiệu quả nhất?
1. Nguyên nhân gây viêm đường hô hấp trên
Viêm đường hô hấp trên là tình trạng viêm nhiễm ở các bộ phận thuộc đường hô hấp trên bao gồm: mũi, hầu, họng, xoang, thanh quản. Là những bộ phận có chức năng lấy không khí từ bên ngoài cơ thể, làm ấm, sưởi ấm và lọc khí trước khi đưa vào phổi. Đây là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài nên rất dễ xảy ra tình trạng viêm nhiễm.
Nguyên nhân Viêm đường hô hấp trên do một số virus và vi khuẩn lành tính gây nên. Với trẻ dưới 5 tuổi thì đa số các trường hợp mắc đều do nhiễm virus [virus hợp bào hô hấp, virus cúm, virus cúm, sởi, và một số loại nấm...].
Một số vi khuẩn gây viêm đường hô hấp trên: Hemophilus influenzae tuýp B [viết tắt là Hib], phế cầu khuẩn, liên cầu khuẩn, tụ cầu, vi khuẩn Bordetella...
Viêm đường hô hấp cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác như như: dị ứng với thời tiết, dị ứng với các tác nhân khác trong không khí, trong bụi, dị ứng với các hóa chất,...
Các bộ phận đường hô hấp trên
Triệu chứng dễ nhận biết của bệnh viêm đường hô hấp trên như: sốt cao, hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mũi, đau rát họng, khàn tiếng, ho nhiều, cơ thể mỏi mệt...
Trong thời gian bé trẻ bị nhiễm bệnh thường sẽ sốt cao kèm theo hơi thở hôi, đau bụng, nôn ói, tiêu chảy. Các cơn ho cũng nhiều dạng như ho khan kéo dài, ho có đờm, ho từng cơn...
Viêm đường hô hấp sẽ tự khỏi sau 5 - 7 ngày mắc bệnh, đây là loại bệnh thông thường không nguy hiểm nhưng lại hay tái phát nhiều lần gây ra nhiều vấn đề ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống hàng ngày. Vậy có những cách chữa nào là hiệu quả nhất?
3. Cách điều trị viêm đường hô hấp trên
Bạn có thể tham khảo và áp dụng những phương pháp sau đây để điều trị viêm đường hô hấp trên cho bé:
3.1. Điều trị bằng thuốc
Điều trị bằng thuốc chủ yếu là sử dụng các loại thuốc để giảm ho, giảm sốt, chống viêm tại chỗ,... Cần lưu ý không nên tự ý mua thuốc cho bé dùng, nên dùng thuốc theo tình trạng bệnh của bé và phải có chỉ định của bác sĩ.
Với các trường hợp biết được căn nguyên gây bệnh do virus gây ra thì hầu hết là sẽ điều trị các triệu chứng bằng những loại thuốc vừa kể trên. Còn trường hợp viêm đường hô hấp trên do vi khuẩn gây nên thì có thể dùng kháng sinh, kháng viêm theo chỉ định của bác sĩ.
3.2. Cách điều trị không dùng thuốc tại nhà
Bạn có thể giúp bé nhanh chóng khỏi bệnh bằng những cách làm sau:
Với trẻ bị ngạt mũi, chảy nhiều nước mũi:
- Làm thông thoáng mũi cho bé bằng cách lấy khăn khô mềm [khăn giấy là tốt nhất].
- Dùng nước muối sinh lý loại dành cho trẻ em, nhỏ vào 2 bên mũi để làm loãng dịch mũi, sau đó lấy dịch mũi ra bằng dụng cụ hút mũi [không dùng miệng để hút mũi cho bé, vì miệng người lớn có nhiều vi khuẩn gây hại cho bé]. Cuối cùng là dùng tăm bông sạch để làm khô mũi.
- Làm thông mũi cho bé trước khi cho bé ăn hoặc bú sữa nếu dịch mũi của bé quá nhiều, đặc quánh. Như vậy mới tránh cho bé bị nôn trớ khi ăn uống.
- Không nên lạm dụng nước muối sinh lý để làm thông thoáng mũi cho bé, vì dễ gây teo niêm mạc mũi.
- Nên đặt bé nằm cao đầu hoặc bế bé ở tư thế đứng song song với cơ thể mẹ.
- Giữ ấm cơ thể cho bé khi thời tiết lạnh, vệ sinh cho bé sạch sẽ, tránh ở những nơi ẩm thấp.
Bế bé ở tư thế cao đầu để bé dễ thở hơn
Với trẻ bị sốt cao:
- Nếu trẻ bị sốt ở mức nhiệt từ 37,5 - 38,5 độ C, hãy cho bé nằm trong phòng mát, mặc quần áo thoáng mát. Cho bé uống nhiều nước, lau mát cho bé ở các vùng trán, nách, bẹn bằng nước ấm. Cho bé ăn uống đầy đủ, đo nhiệt độ cơ thể cho trẻ để theo dõi xem trẻ có sốt không.
- Với trẻ sốt trên 38.5 độ C: vẫn tiếp tục lau mát ở các vùng trán, nách, bẹn cho bé bằng nước ấm. Cho bé dùng thuốc hạ sốt loại uống hoặc loại đặt hậu môn [thuốc paracetamol với liều từ 10 - 15mg/kg/lần]. Sau 4 - 6 tiếng có thể tiếp tục sử dụng thuốc hạ sốt nếu nhiệt độ cơ thể bé vẫn trên 38.5 độ C.
- Có thể kết hợp cho bé tắm nước ấm để hạ nhiệt độ cơ thể, tránh bị co giật khi sốt quá cao.
Với các triệu chứng ho:
- Các bậc cha mẹ cũng có thể cho bé uống một chút mật ong pha loãng, hoặc cho trẻ ăn quất hấp với đường kính và gừng cũng sẽ giúp giảm ho hiệu quả.
- Ngoài ra khi ho nhiều có thể sử dụng một số thuốc ho thảo dược hoặc thuốc ho có sự kê toa của bác sĩ.
Trẻ bị nôn:
- Khi trẻ bị nôn, bạn hãy cho bé nằm nghiêng đầu sang 1 bên, làm sạch chất nôn ở miệng, mũi, họng,...Nếu trẻ bị nôn nhiều kèm theo mắt trũng, da nhăn nheo, trẻ mệt li bì thì nên mang bé đến ngay bác sĩ để được khám chữa kịp thời.
Nhiều người vẫn lo lắng không biết viêm đường hô hấp trên có nguy hiểm không? Như vừa nói ở trên, đây là một bệnh thông thường lành tính. Nhưng nếu bạn thấy một trong những triệu chứng sau đây thì hãy đưa bé đến ngay bác sĩ để được điều trị kịp thời:
- Bé không ăn uống được hoặc không bú sữa.
- Trẻ khó thở, thở gấp, thở rút lõm lồng ngực... đây là biểu hiện của bệnh viêm phổi, cũng là biến chứng nguy hiểm của viêm đường hô hấp trên.
- Trẻ sốt cao kéo dài từ 2 - 5 ngày.
4. Phòng bệnh viêm đường hô hấp trên
Viêm đường hô hấp trên là bệnh dễ mắc và thường gặp nhất ở trẻ nhỏ, vì vậy, biện pháp phòng bệnh được đặt lên hàng đầu:
- Cho bé tiêm đầy đủ mọi chương trình tiêm chủng quốc gia.
- Cho trẻ bú đầy đủ sữa mẹ, không nên cai sữa quá sớm.
- Hạn chế cho bé đến nơi đông người vào mùa dịch bệnh.
- Giữ gìn vệ sinh cho bé, đặc biệt là thói quen rửa tay trước khi ăn để diệt trừ virus.
- Cho bé có một chế độ dinh dưỡng hợp lý, đủ mọi dưỡng chất để chủ động hơn trong việc tăng sức đề kháng cho bé.
Đây là những biện pháp phòng bệnh đơn giản nhưng lại rất hiệu quả trong việc phòng tránh viêm nhiễm đường hô hấp trên ở trẻ nhỏ. Hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất ngay khi có dấu hiệu bất thường như sốt cao, ho nhiều, nôn kéo dài, khó thở, thở co lõm ngực, tiêu chảy...để được chẩn đoán bệnh chính xác và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm xảy ra.
Khoa nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: Sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,....Với trang thiết bị hiện đại, không gian vô trùng, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh. Cùng với đó là sự tận tâm từ các bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn với các bệnh nhi, giúp việc thăm khám không còn là nỗi trăn trở của các bậc cha mẹ.
Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện Vinmec thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.
\>>Xem thêm: Viêm đường hô hấp trên ở trẻ em và cách tránh bệnh vào mùa lạnh- Bài viết được viết bởi Bác sĩ Lê Tuyết Nga - Bác sĩ chuyên khoa I - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số hoặc đặt lịch trực tiếp . Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Viêm mũi dị ứng khác gì viêm mũi thông thường?
Làm sao để bảo vệ trẻ em khỏi Covid-19?
XEM THÊM:
- Các nguyên nhân gây khó thở
- Làm thế nào khi bị ho có đờm lâu ngày không khỏi?
- Trẻ bị ho có đờm, khò khè thì phải làm thế nào?
Bài viết này được viết cho người đọc tại Sài Gòn, Hà Nội, Hồ Chí Minh, Phú Quốc, Nha Trang, Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng.
Viêm đường hô hấp trên bao lâu thì khỏi?
Viêm đường hô hấp trên gây nên các triệu chứng giống như cảm lạnh. Bệnh thường không gây nguy hiểm nhưng làm bệnh nhân mệt mỏi, khó chịu, gây khó khăn trong quá trình giao tiếp và làm việc. Thông thường, bệnh sẽ khỏi sau khoảng 2 tuần tùy vào khả năng miễn dịch của bệnh nhân.
Viêm đường hô hấp nguy hiểm như thế nào?
Viêm đường hô hấp thường xảy ra ở mức độ nhẹ và dễ điều trị. Tuy nhiên, trong một số trường hợp chủ quan, bệnh chuyển biến nghiêm trọng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: suy giảm trí nhớ, nhiễm trùng ổ mắt, giảm thị lực, tắc mạch xoang hoang, viêm não, viêm thanh quản, áp xe họng, nhiễm trùng huyết…
Tại sao trẻ em dễ mắc các bệnh về đường hô hấp?
Trẻ nhỏ thường dễ bị tấn công bởi các bệnh về đường hô hấp vì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và đủ cứng cáp để bảo vệ cơ thể. Giai đoạn này, sức đề kháng của bé còn yếu, chức năng phổi chưa hoàn thiện khiến vi-rút gây bệnh dễ xâm nhập.
Bị viêm đường hô hấp nên uống thuộc gì?
Penicillin VK [Penicillin V]: Penicillin là loại kháng sinh kháng khuẩn, là lựa chọn để điều trị viêm họng liên cầu khuẩn nhóm A. Bên cạnh đó, thuốc còn được chỉ định để điều trị nhiễm trùng gây ra bởi các sinh vật nhạy cảm liên quan đến đường hô hấp nói chung.