Ngân hàng hé lộ bức tranh lợi nhuận
Nửa đầu năm 2022, lợi nhuận của một số ngân hàng tăng 20-30%, thậm chí có ngân hàng dự báo lãi tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Tuy nhiên, lợi nhuận nửa cuối năm của các ngân hàng sẽ kém sáng sủa hơn, tùy thuộc vào mức độ tăng lãi suất cũng như room tín dụng.
Nhiều ngân hàng lãi lớn
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam [Vietcombank] - quán quân lợi nhuận của hệ thống ngân hàng, dự báo có mức tăng trưởng lợi nhuận đột phá sau 2 năm chấp nhận giảm lãi hỗ trợ khách hàng.
Ông Phạm Mạnh Thắng, Phó tổng giám đốc Vietcombank cho hay, 5 tháng đầu năm nay, ngân hàng tăng trưởng lợi nhuận 30%. Tín dụng phục hồi mạnh mẽ trong khi huy động Tiền gửi không kỳ hạn [CASA] tiếp tục tăng ấn tượng, giúp Vietcombank tăng trưởng lợi nhuận cao. Hiện nay, Vietcombank là một trong số ít ngân hàng trên thị trường chưa tăng lãi suất huy động cũng như lãi suất cho vay.
Ngoài Vietcombank, lãnh đạo nhiều ngân hàng TMCP ước tính lợi nhuận nửa đầu năm nay tăng 20-40%, thậm chí có ngân hàng tăng trưởng bằng vài lần. Lãnh đạo Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam [Eximbank] ước tính, nửa đầu năm nay, Eximbank đạt khoảng 1.800 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, tăng 2,7 lần cùng kỳ năm ngoái, riêng lợi nhuận trước thuế trong quý II/2022 của ngân hàng này tăng gấp 3 lần cùng kỳ năm ngoái.
Nền kinh tế phục hồi tốt hậu Covid-19 [GDP quý II/2022 tăng 7,72%, cao nhất trong 10 năm qua], tín dụng tăng mạnh so với cùng kỳ, cộng với hoạt động kinh doanh ngoài lãi tăng trưởng tốt, áp lực trích lập dự phòng rủi ro giảm, giúp các ngân hàng duy trì tốc độ tăng trưởng lợi nhuận tốt.
Riêng trong quý II/2022, Công ty Chứng khoán Yuanta dự báo, lợi nhuận sau thuế ngân hàng mẹ của 27 ngân hàng niêm yết có khả năng tăng tới 36% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, Yuanta ước tính thu nhập lãi thuần từ hoạt động tín dụng quý II/2022 sẽ tăng 14% so với cùng kỳ năm 2021 [mức tăng thấp hơn quý I/2022 do trong quý vừa qua hầu hết các ngân hàng đều đã cạn room tín dụng]. Thêm vào đó, thu nhập phí quý II/2022 ước tính tăng 5% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó, doanh thu bancassurance có thể thấp do hoạt động cho vay kém sôi động. Ngoài ra, chi phí hoạt động ước tăng khoảng 15%.
Triển vọng lợi nhuận cả năm 2022 vẫn sáng sủa
Động lực tăng trưởng của các ngân hàng nửa đầu năm nay là tín dụng bán lẻ, đặc biệt là cho vay mua nhà. Theo thống kê của Công ty Chứng khoán Vietcombank [VCBS], tỷ trọng tín dụng bán lẻ các ngân hàng niêm yết đã tăng từ mức 31% năm 2015, lên mức 45% tổng dư nợ tại thời điểm cuối quý I/2022, trong đó các sản phẩm cho vay mua nhà, mua ô tô, tài chính tiêu dùng đều ghi nhận mức tăng tích cực.
Triển vọng tăng trưởng 6 tháng cuối năm của các ngân hàng phụ thuộc rất nhiều vào room tín dụng mà Ngân hàng Nhà nước sẽ cấp thời gian tới. VCBS dự báo, Ngân hàng Nhà nước sẽ cấp room tín dụng cho các ngân hàng ngay đầu quý III/2022, song Yuanta lại cho rằng, Ngân hàng Nhà nước có thể dời việc cấp room sang tháng 8 để tiếp tục theo dõi lạm phát.
Tuy vậy, cũng như các năm trước, nhóm ngân hàng có hệ số an toàn vốn [CAR] cao, nợ xấu thấp, có mô hình quản trị rủi ro tốt [tuân thủ các chuẩn mực Basel II, Basel III, IFRS 9…], thực hiện tốt trách nhiệm hỗ trợ nền kinh tế [miễn giảm lãi suất và phí, tham gia tái cơ cấu 3 ngân hàng OceanBank, GPBank, VNCB] như Vietcombank, MB, Techcombank, VPBank, ACB, TPBank, MSB... được dự đoán sẽ được cấp hạn mức tín dụng cao. Ngược lại, các ngân hàng mạnh tay cho vay bất động sản, đầu tư trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua có thể bị hạn chế room tăng trưởng tín dụng ở mức vừa phải.
Ngoài room tín dụng, yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng nửa cuối năm 2022 là lãi suất. Hiện nay, 4 ngân hàng thương mại có vốn nhà nước vẫn giữ nguyên mặt bằng lãi suất huy động, còn lại 100% ngân hàng TMCP tư nhân đều đã tăng lãi suất huy động. Trong khi đó lãi suất cho vay chưa thể tăng ngay mà có độ trễ nhất định. Điều này sẽ làm biên lãi thuần [NIM] của các ngân hàng nửa cuối năm có nguy cơ giảm, ngoại trừ một số ngân hàng duy trì được tỷ lệ CASA cao.
Ngoài ra, thu nhập ngoài lãi gia tăng tỷ trọng chiếm trung bình 27% trong cơ cấu thu nhập của các ngân hàng với đóng góp chủ yếu từ thu nhập dịch vụ cũng giúp các ngân hàng tăng trưởng lợi nhuận tích cực.
Ẩn số nợ xấu năm nay cũng được coi là sẽ tác động đáng kể đến lợi nhuận ngân hàng nửa cuối năm. Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đang thảo luận về việc có tiếp tục gia hạn Thông tư 14/2021/TT-NHNN [Thông tư 14] về cơ cấu nợ hay không. Thông tư 14 hết hiệu lực vào cuối tháng 6/2022, nếu không được gia hạn, nợ xấu của các ngân hàng sẽ tăng lên. Dù vậy, các chuyên gia phân tích của VCBS cho rằng, thời gian qua, các ngân hàng TMCP đã tăng trích lập dự phòng cho nợ cơ cấu, nên ngay cả khi Thông tư 14 không được gia hạn, áp lực trích lập dự phòng của các ngân hàng cũng sẽ không quá lớn.
Nhìn chung, theo đánh giá của các chuyên gia, ngân hàng vẫn sẽ duy trì tăng trưởng lợi nhuận lạc quan năm nay. Dù vậy, trong năm 2023 sẽ có sự phân hóa rõ rệt về triển vọng lợi nhuận giữa các nhóm ngân hàng.
Ba tháng đầu năm, một vài ngân hàng báo mức tăng lợi nhuận cao hơn mặt bằng chung như VPBank, SHB, Eximbank, LienVietPostBank, Sacombank, SeABank. Đặc biệt với lợi nhuận khủng, VPBank đã soán ngôi đầu bảng lợi nhuận của Vietcombank do ghi nhận khoản thu nhập bất thường hơn 7.000 tỷ đồng – cao hơn nhiều so với lợi nhuận tạo ra được từ các hoạt động kinh doanh cốt lõi. Phần lớn khoản thu bất thường này đến từ việc ghi nhận doanh thu trả trước từ hợp đồng bảo hiểm độc quyền vừa được tái ký với AIA. Trong khi phần lớn ngân hàng chọn cách phân bổ khoản phí trả trước ra nhiều năm, VPBank ghi nhận phần lớn vào một kỳ dẫn đến kết quả kinh doanh quý đầu năm nhảy vọt. Nếu trừ đi khoản thu nhập bất thường, lợi nhuận từ hoạt động chính của VPBank vẫn thua xa so với Vietcombank. Một nhà băng khác cũng có kết quả quý đầu năm tốt hơn hẳn so với mặt bằng là SHB, nhờ thu nhập lãi thuần tăng trưởng tới 90% do thu lãi tiền vay tăng tốt còn chi phí huy động lại giảm. Xu hướng chung của ngành là lợi nhuận tăng trưởng tích cực, nhưng vẫn có một vài ngoại lệ là VietinBank và OCB. Lợi nhuận của VietinBank và OCB đều giảm mạnh, chủ yếu do chi phí trích lập dự phòng rủi ro tín dụng ăn mòn vào lợi nhuận. Đây cũng là hai nhà băng tăng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng mạnh nhất trong ba tháng đầu năm. Đơn cử tại VietinBank, lợi nhuận giảm tới 28% so với cùng kỳ do chi phí dự phòng tăng gần 230% cộng hưởng với thu nhập từ hoạt động tín dụng sụt giảm do có nhóm khách hàng bị ảnh hưởng vì Covid-19. VietinBank cũng là nhà băng có số dư nợ xấu tiềm tàng lớn với dư nợ cơ cấu vì Covid-19 cao gấp 2,5 lần số dư nợ xấu thực tế [tính đến cuối quý III/2021]. Tuy nhiên nhìn vào điểm tích cực, VietinBank nằm trong nhóm ngân hàng tín dụng bật tăng mạnh ngay quý đầu năm – điều không thường thấy ở các năm trước. Dư nợ tín dụng của ngân hàng quốc doanh này tăng 9% so với đầu năm, gần sử dụng hết hạn mức tín dụng được cấp. Tín dụng toàn hệ thống cũng cho thấy sự tăng tốc khi tăng hơn 5% so với đầu năm, trong khi mức tăng cùng kỳ năm ngoái chưa tới 2,2%. Một số ngân hàng tư nhân ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng so với mặt bằng chung bao gồm MB, Techcombank, TPBank và HDBank nhờ vào cho vay và mở rộng danh mục trái phiếu [trừ HDBank]. Bên cạnh thu nhập chính từ hoạt động tín dụng, nguồn thu dịch vụ là yếu tố quan trọng đóng góp tích cực vào mức tăng lợi nhuận của các ngân hàng tư nhân trong ba tháng đầu năm.
Nhóm ngân hàng tư nhân ghi nhận lãi thuần từ dịch vụ tăng tốt nhưng ngược lại, ba ngân hàng có vốn nhà nước Vietcombank, BIDV, VietinBank bị giảm khoản thu này. Lãi thuần từ dịch vụ tại VietinBank đi ngang và giảm mạnh tại Vietcombank [-20%], BIDV [-10%], có thể là do chương trình miễn phí chuyển tiền trực tuyến được khởi động trong vài tháng gần đây.
Nhìn chung, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh của các ngân hàng đều tăng trưởng so với cùng kỳ [trừ OCB]. Tuy nhiên, mức độ tăng lợi nhuận trước thuế sẽ có sự biến đổi, tuỳ thuộc vào khoản chi phí trích lập dự phòng rủi ro tín dụng trong kỳ. Bên cạnh việc trích dự phòng để có nguồn xử lý nợ xấu khi không thu hồi được nợ, các ngân hàng cũng phải trích lập dự phòng cho nợ tái cơ cấu vì Covid-19 đang được giữ nguyên nhóm.
Năm nay là năm thứ hai các ngân hàng phải trích lập cho nợ tái cơ cấu vì Covid-19 theo lộ trình ba năm. Trước áp lực này, phần đông ngân hàng đều đẩy chi phí dự phòng lên. Còn tại các nhà băng đã chủ động trích lập đủ 100% cho dư nợ tái cơ cấu như Techcombank, ACB và Vietcombank, gánh nặng trích lập giảm xuống trong quý đầu năm nay.
Việc tăng trích lập dự phòng là xu hướng chủ đạo khi tỷ lệ nợ xấu tại nhiều ngân hàng "xấu" hơn so với đầu năm. Nợ quá hạn nhưng chưa thành nợ xấu [nợ nhóm 2] cũng gia tăng tại hầu hết ngân hàng, đặc biệt tại SHB [tăng 90%] và OCB [tăng 97%].
Tỷ lệ nợ xấu tăng so với cuối năm 2021 tại nhiều ngân hàng nhưng cũng đang được kiểm soát dưới mức năm 2020 và 2019. Công ty chứng khoán SSI cũng đánh giá, chất lượng tài sản tại nhiều ngân hàng xấu đi do một số khoản vay hết thời hạn cơ cấu, nhưng đây cũng chưa phải là vấn đề đáng lo ngại. Tất nhiên, áp lực dự phòng với nhiều ngân hàng vẫn ở mức cao.
SSI cũng cho rằng, kết quả kinh doanh tích cực của ngân hàng quý đầu năm chưa phản ánh đầy đủ tác động của những động thái siết hoạt động cho vay bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp gần đây.
Dự báo cho cả năm, nhiều đơn vị đều đánh giá lợi nhuận toàn ngành vẫn tăng trưởng tích cực nhưng sẽ có mức độ phân hóa rõ rệt. Theo công ty chứng khoán Vietcombank, tiềm năng tăng trưởng thuộc về nhóm ngân hàng tư nhân tiếp tục hạ được chi phí vốn. Các ngân hàng có thể đạt được mức tăng trưởng lợi nhuận cao trên 20% bao gồm BIDV, MB, Techcombank, ACB, TPBank, MSB. Bên cạnh đó, Vietcombank và MB là hai cái tên có lợi thế về tăng trưởng tín dụng trong năm 2022 nhờ kế hoạch tham gia hỗ trợ tái cơ cấu các ngân hàng "0 đồng".
Quỳnh Trang