Trang web này phụ thuộc vào doanh thu từ số lần hiển thị quảng cáo để tồn tại. Vui lòng tắt trình chặn quảng cáo của bạn hoặc tạm dừng tính năng chặn quảng cáo cho trang web này.
173 16 MB 21 68
Nhấn vào bên dưới để tải tài liệu
Đang xem trước 10 trên tổng 173 trang, để tải xuống xem đầy đủ hãy nhấn vào bên trên
1 ^
T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C KINH TỂ Q U Ố C D Â N
B ộ MÔN KINH TẾ CHÍNH TRỊ
~P$K Chủ biên: PGS.TS Trần Bình Trọng Giáo M i trình
m ề M í C Á C L Í H Ọ K Í [Tái C H S C N
bản Ỉ T H
lần H T
thứ U Ế
hai] NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN Y E T TRƯỜNG Đ Ạ I HỌC K I N H T Ế QUỐC DÂN
B ộ M Ô N K I N H T Ế C H Í N H TRỊ
C h ủ b i ê n : PGS.TS. T R A N BÌNH TRỌNG Ạ _
G I Ả O L Í C H S Ử C Á C H Ó C V
T R I N H T H U Y Ế T K I N H T Ê m ơ i N H À X U Ấ T B Ả N Đ Ạ I HỌC K I N H T Ế QUỐC DÂN Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN //www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN //www.lrc-tnu.edu.vn ỊgíSi Lởi giói thiệu LÒI G I Ớ I THIỆU Lịch sử các học thuyết kinh tế là môn khoa học xã hội,
n g h i ê n cứu q u á trình ra đ ờ i , p h á t triển, đ ấ u tranh và thay t h ế l ẫ n
nhau của c á c h ệ thống quan đ i ể m k i n h t ế của c á c giai cấp cơ bản
d ư ớ i nhũng h ì n h thái k i n h t ế - x ã h ộ i k h á c nhau.
Ngay từ thòi c ổ đ ạ i , n g ư ờ i ta đ ã n g h i ê n cứu c á c v ấ n đ ề k i n h
tế. C á c học g i ả trong x ã h ộ i c h i ế m hữu n ô l ệ và phong k i ế n đ ã
trình b à y n h i ề u quan đ i ể m k i n h t ế trong c á c tác p h ẩ m của m ì n h .
T ừ t h ế k ỷ X V , k h i n ề n k i n h t ế h à n g h ó a tư bản chủ nghĩa bắt
đ ầ u p h ô i thai, c á c v ấ n đ ề k i n h t ế được n g h i ê n cứu m ộ t c á c h c ó
hệ thống. T ừ t h ế k ỷ x v n - x v m , nền lanh t ế h à n g h ó a T B C N
p h á t .triển m ạ n h m ẽ , c á c vấn đ ề k i n h t ế c h í n h trị được n g h i ê n
cứu m ộ t c á c h tỉ m ỉ , t o à n d i ệ n và trở t h à n h m ô n khoa học thật sự
- m ô n k i n h t ế c h í n h trị.
T i ế p đ ó , theo đ à p h á t t r i ể n của k i n h t ế thị trường đ ã c ó
nhiều học thuyết k i n h t ế xuất h i ệ n l à m cơ sở lý l u ậ n cho c á c
chiến lược k i n h t ế của N h à nước và quy luật k i n h doanh của c á c
doanh nghiệp.
T ư duy khoa học là sự phản á n h đ ú n g h i ệ n thực k h á c h quan.
N h ư n g h i ệ n thực k h á c h quan rất phức tạp và thường x u y ê n b i ế n
đ ộ n g . V ì v ậ y , trong việc n g h i ê n cứu các vấn đ ề k i n h t ế c h í n h trị
k h ô n g thể b ỏ qua tính lịch sử của c h ú n g , chỉ c ó t h ể h i ể u được
cặn k ẽ và h o à n chỉnh m ô n k i n h t ế chính trị sau k h i n g h i ê n cứu
m ô n lịch sử c á c học thuyết k i n h tế. Đ ồ n g thòi, việc n g h i ê n cứu
m ô n khoa học n à y c ò n g i ú p n g ư ờ i học m ở rộng k i ế n thức v ề n ề n
k i n h t ế thị trường.
P h ư ơ n g p h á p n g h i ê n cứu của lịch sử c á c học thuyết k i n h t ế
Trường Đại học Kinh t ế Quốc dân
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ì //www.lrc-tnu.edu.vn Giáo trinh LỊCH SÍT Cấc Bạc THUYẾT KỈNH TE
là phương pháp duy vật biện chứng được áp dụng trong tiến trình
lịch sử c á c h ì n h thái k i n h t ế - x ã h ộ i . N g u y ê n tắc chung cho
p h ư ơ n g p h á p l u ậ n của lịch sử c á c học thuyết k i n h t ế là n g h i ê n
cứu m ộ t c á c h h ệ thống c á c quan đ i ể m k i n h tế, đ ồ n g t h ờ i p h ả i
đ á n h giá đ ú n g đ ắ n c ô n g lao v à hạn c h ế của c á c n h à lý l u ậ n k i n h
t ế trong lịch sử. M ặ t k h á c , cũng phản á n h k h á c h quan t í n h p h ê
p h á n v ố n c ó của c á c học thuyết k i n h t ế , k h ô n g phủ n h ậ n tính
đ ộ c lập t ư ơ n g đ ố i của c á c học thuyết và ảnh h ư ỏ n g của c h ú n g
đ ố i v ớ i sự p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i .
X u ấ t p h á t từ y ê u cầu đ à o tạo c á n b ộ quản lý k i n h t ế v à quản
trị k i n h doanh, B ộ m ô n K i n h t ế c h í n h t r ị trường Đ ạ i học K i n h
t ế Quốc d â n b i ê n soạn tập b à i giảng " L ị c h sử c á c h ọ c t h u y ế t
k i n h t ế " . T ậ p b à i giảng n à y được b i ê n soạn theo c h ư ơ n g trình
m ô n học " L ị c h sử c á c học thuyết k i n h t ế " do H ộ i đ ồ n g đ à o tạo
n g à n h k i n h t ế thuộc B ộ G i á o dục và Đ à o tạo duyệt n g à y 24 v à
25 t h á n g 7 n ă m 1990, được d ù n g l à m tài l i ệ u giảng dạy, học tập
và n g h i ê n cứu ở c á c trường đ ạ i học thuộc k h ố i k i n h t ế v à quản
trị k i n h doanh trong cả nước.
Tập bài giảng n à y được x u ấ t bản l ầ n đ ầ u v à o t h á n g 11 n ă m
1991 và được tái bản n h i ề u l ầ n .
Đ ể t i ế p tục g ó p phần tích cực v à o q u á trình đ ổ i m ớ i đ à o tạo
sinh viên k i n h t ế và quản trị k i n h doanh v à do nhu cầu đ ổ i m ớ i
c h ư ơ n g trình, g i á o trình phục vụ giảng dạy, học tập, H ộ i đ ồ n g
T h ẩ m định và Đ á n h giá g i á o trình Trường Đ ạ i học K i n h t ế Quốc
d â n đ ã quyết định B ộ m ô n K i n h t ế c h í n h t r ị b i ê n soạn m ớ i
" G i á o t r ì n h L ị c h sử c á c học t h u y ế t k i n h t ế " .
Biên soạn g i á o trình n à y g ồ m c ó PGS.TS. M a i N g ọ c Cường,
PGS.TS. V ũ V a n H â n , G V C . N g u y ễ n Quốc H ù n g , PGS.TS Đ a o
P h ư ơ n g L i ê n , TS. N g u y ễ n A n N i n h , GS.TS. Phạm Quang Phan,
ThS. Phạm T h à n h , PGS.TS. L ê Thục, PGS.TS. M a i H ữ u Thực
4 Trưởng Đại học Kỉnh tế Quốc dãn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN //www.lrc-tnu.edu.vn Lòi giới thiệu , : -Ì PGS.TS. Trần Bình Trọng [kiêm chủ biên], ThS. Nguyễn Văn
T ư ờ n g , G V C . L ê V i ệ t , PGS.TS. Đ ặ n g V ă n Thắng, PGS.TS. T ô
Đức H ạ n h , ThS. T r ầ n Thanh H ư ơ n g , TS. T r ầ n V i ệ t T i ế n .
T h a m gia t h ẩ m đ ị n h đ á n h giá g i á o t r ì n h g ồ m : GS.TS. V ũ
Đ ì n h B á c h , GS.TS. N g u y ễ n Đ ì n h H ư ơ n g , PGS.TS. Đ o à n Quang
T h ọ v à hai p h ả n b i ệ n : PGS.TS. Phạm T h ị Q u ý , PGS.TS. Đ ỗ
Quang V i n h .
G i á o trình " L ị c h sử c á c học thuyết k i n h t ế " x u ấ t bản l ầ n đ ầ u
c ó t h ể c ò n n h i ề u t h i ế u sót. C h ú n g tôi mong n h ậ n được sự g ó p ý
của bạn đ ọ c .
Thay mặt tập thể tác giả
PGS.TS. T r ầ n B ì n h T r ọ n g T r ư ở n g Đ ạ i học Kinh t ế Quốc đ á n
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ì //www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN //www.lrc-tnu.edu.vn Chương ỉ. Đối tượng và phương Chương pháp nghiên cứu... ì ĐÔI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu
CỦA M Ô N LỊCH s ử CÁC HỌC THUYẾT K I N H T Ế Xã hội loài người đã và đang trải qua những hình thái
k i n h t ế - x ã h ộ i k h á c n h a u . ở m ỗ i giai đ o ạ n p h á t t r i ể n của
l ị c h sử x ã h ộ i l o à i n g ư ờ i đ ề u có n h ữ n g h i ể u b i ế t v à c á c h
giải thích các h i ệ n tượng k i n h t ế - xã h ộ i n h ấ t định. Việc
giải t h í c h các h i ệ n tượng k i n h t ế - xã h ộ i n g à y c à n g trở
n ê n h ế t sức c ầ n t h i ế t đ ố i v ớ i đ ờ i s ố n g k i n h t ế c ủ a x ã h ộ i
loai n g ư ờ i . L ú c đ ầ u việc g i ả i t h í c h các h i ệ n t ư ợ n g k i n h t ế xã h ộ i x u ấ t h i ệ n dưới h ì n h thức n h ữ n g tư tưởng k i n h t ế l ẻ
t ẻ , r ờ i r ạ c , v ề sau m ớ i t r ở t h à n h n h ữ n g q u a n n i ệ m , q u a n
đ i ể m k i n h t ế có t í n h h ệ t h ố n g c ủ a c á c g i a i c ấ p k h á c n h a u .
Cho đ ế n n g à y nay, đã xuất h i ệ n nhiều trường p h á i với n h ữ n g đ ạ i b i ể u đ ư a ra n h ữ n g quan đ i ể m k h á c nhau k h i
đứng trước h i ệ n thực k i n h t ế - xã hội.
Đ ể cung cấp m ộ t c á c h có hệ thống các quan đ i ể m , các học
thuyết kinh t ế của các trường phái, c á c đ ạ i biểu tiêu biểu trên t h ế
g i ở i gắn v ớ i đ i ề u k i ệ n lịch sử xuất h i ệ n của c h ú n g , m ô n lịch sử
các học thuyết k i n h t ế ra đòi đ á p ứng yêu cầu đ ó .
I. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN cứu CỦA MÔN LỊCH sử CÁC HỌC THUYẾT
KINH TẾ
L ị c h sử c á c học thuyết k i n h t ế là m ộ t m ô n khoa học xã h ộ i
nghiên cứu quá trình phát sinh, phát triển, đấu tranh và thay lẫn nhau của các hệ thống quan điểm kinh tế của các giai
Trường Đại học Kinh t ế Quốc dãn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN thế
cấp
7 //www.lrc-tnu.edu.vn Giáo trình LỊCH s ử CÁC HÓC THUYẾT KÍNH TỀ
. cơ bản trong các hình thái kỉnh tế- xa hội khác
Đối tượng nghiên
tế là các hệ thống
khác nhau nhau. cứu của môn lịch sử các học thuyết kinh quan điểm kinh tế của đại biểu các giai Trong các hình thái kinh tế - xã hội khác nhau cáp
gàn với các giai đoạn lịch sử nhất định. N ó chỉ ra những c ố n g h i ế n ,
những giá trị khoa học cũng n h ư p h ê p h á n c ó tính lịch sử những
hạn c h ế của c á c đ ạ i b i ể u c á c trường p h á i k i n h t ế học.
N h ư v ậ y , lịch sử c á c học thuyết k i n h t ế chỉ n g h i ê n cứu
những quan đ i ể m k i n h t ế đ ã được h ì n h t h à n h t h à n h m ộ t hệ thống
nhất định. H ệ thống c á c quan đ i ể m k i n h t ế là tổng hợp những tư
tưởng k i n h tế, g i ả i thích thực chất của c á c h i ệ n tượng k i n h t ế
nhất định, c ó m ố i liên h ệ phụ thuộc l ẫ n nhau và tư tưởng k i n h t ế
đ ó phát sinh n h ư là k ế t q u ả của sự phản á n h c á c quan h ệ sản
xuất v à o ý thức.
Những quan đ i ể m k i n h t ế c h ư a t h à n h h ệ thống n h ư n g c ó ý
nghĩa lịch sử thuộc m ô n Lịch sử tư tưởng kinh tế. T r o n g lịch sử
tư tưởng k i n h tế, các quan đ i ể m k i n h t ế của t h ế g i ớ i c ổ đ ạ i , c á c
trào lun đ ố i lập k h á c cũng n h ư c á c trường p h á i d â n tộc được
trình bày k ế tiếp nhau theo t i ế n trình lịch sử. C ò n đ ố i tượng
n g h i ê n cứu của m ô n Lịch sử các học thuyết kinh ré'chỉ là m ộ t bộ phận cấu t h à n h của đ ố i tượng m ô n Lịch sử tư tưởng kinh tế. M ặ t k h á c , n g o à i việc n g h i ê n cứu h ệ thống c á c quan đ i ể m
k i n h t ế của c á c n h à tư tưởng thuộc l ĩ n h vực k i n h t ế c h í n h trị học,
lịch sử c á c học thuyết k i n h t ế c ò n n g h i ê n cứu h ệ thống c á c quan
đ i ể m k i n h t ế của c á c n h à tư tưởng k h ô n g liên quan đ ế n c á c vấn
đ ề k i n h t ế c h í n h trị. D o đ ó , k h ô n g đ ồ n g nhất lịch sử ra đ ờ i , p h á t
t r i ể n của m ô n kinh t ế c h í n h trị v ớ i m ô n lịch sử c á c học thuyết
k i n h tế, lịch sử c h í n h trị v ớ i m ô n lịch sử c á c học thuyết k i n h t ế .
L ị c h sử k i n h t ế c h í n h trị là c ơ sở của lịch sử c á c học thuyết k i n h
tế. H ơ n nữa, n ó là đỉnh cao của sự p h á t t r i ể n đ ố i tượng n g h i ê n
8 Truông Đại học Kinh tế Quốc dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN //www.lrc-tnu.edu.vn Chương I Đôi tupng và phương pháp nghiên cứu... cứu m ô n lịch sử c á c học thuyết kinh tế. M ô n L ị c h sử c á c học
thuyết k i n h t ế c ò n c ó m ố i quan hệ v ớ i Lịch sử phát t r i ể n kinh t ế
quốc d â n . M ô n L ị c h sử kinh t ế quốc d â n n g h i ê n cứu q u á trình
phát triển k i n h t ế của c á c quốc gia, rút ra t h à n h tựu và các k h ó
k h ă n trở ngại của sự phát triển, n g u y ê n n h â n của t h à n h tựu và sự
hạn c h ế của t i ế n trình phát t r i ể n k i n h t ế trong từng giai đ o ạ n lịch
sử ở m ỗ i quốc gia. Đ ó là c h â n lý, tiêu chuẩn đ ể đ á n h giá tính
khoa học và thực t i ễ n của c á c quan đ i ể m , tư tưởng và c á c học
thuyết k i n h t ế của c á c tác g i ả và trường p h á i k i n h tế, là cơ sở đ ể
c h ú n g phê p h á n , lựa chọn và thay t h ế l ẫ n nhau trong lịch sử.
li. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu CỦA MÔN LỊCH sử CÁC HỌC
THUYẾT KINH TẾ
Đ ể n g h i ê n cứu m ộ t c á c h sâu sắc c á c h i ệ n tượng kinh t ế - xã
h ộ i , k h ô n g thể k h ô n g sử dụng p h ư ơ n g p h á p nhận thức khoa học.
P h é p b i ệ n chứng duy vật - học thuyết về những m ố i liên h ệ ,
những quy luật chung nhất của sự phát triển của t ồ n t ạ i và tư
duy, là c ơ sở của việc n g h i ê n cứu khoa học. V ì vậy, p h ư ơ n g
p h á p n g h i ê n cứu lịch sử c á c học thuyết k i n h t ế là p h ư ơ n g p h á p
duy vật b i ệ n chứng.
H ộ thống c á c quan đ i ể m kinh t ế là k ế t quả của việc phản
ánh quan h ệ sản xuất vào ý thức con n g ư ờ i trong những giai
đ o ạ n lịch sử nhất định. Các quan đ i ể m k i n h t ế là y ế u t ố quan
trọng của k i ế n trúc thượng tầng tư tưởng của xã h ộ i . P h ư ơ n g
thức nhận thức khoa học chỉ ra rằng cần phải tìm k i ế m nguồn
"ốc ra đ ờ i của c á c lý l u ậ n kinh tế, những đ i ề u k i ệ n phát t r i ể n và
diệt vong của c h ú n g ở ngay trong c ơ sở k i n h t ế xã h ộ i . Đ ồ n g
thời sự p h â n tích khoa học k h ô n g t h ể k h ô n g xác định m ố i liên
hệ lịch sử c ơ bản, k h ô n g thể k h ô n g p h â n chia thành c á c giai
đ o ạ n của sự phát t r i ể n của c h ú n g . Đ i ề u đ ó c ó nghĩa là việc
n g h i ê n cứu hệ thống c á c quan đ i ể m k i n h t ế đòi h ỏ i phải thực
Trường Đại học Kinh t ế Q u ố c dàn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ì //www.lrc-tnu.edu.vn This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.
Video liên quan