Khi tham gia vào thị trường chứng khoán lần đầu, khá nhiều nhà đầu tư thắc mắc không hiểu thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp là gì? Trong bài viết hôm nay, Infofinance sẽ đưa ra một vài tiêu chí so sánh thị trường chứng khoán sơ cấp và thứ cấp để mọi người có thể dễ dàng phân biệt.
Thị trường chứng khoán sơ cấp và thứ cấp là gì?
Thị trường chứng khoán sơ cấp và thị trường chứng khoán thứ cấp là hai phân khúc chính của thị trường chứng khoán mà bất kỳ nhà đầu tư nào muốn tham gia thị trường chứng khoán cũng nên tìm hiểu qua.
Thị trường chứng khoán sơ cấp là gì?
Thị trường sơ cấp được hiểu đơn giản đúng với cái tên của nó”sơ cấp” thì đây chính là thị trường làm tiền đề cho sự ra đời và phát triển của thị trường chứng khoán, đây là một bộ phận đóng góp xây dựng nên thị trường chứng khoán.
Thị trường sơ cấp hay còn gọi là thị trường phát hành là nơi mà các nhà phát hànhsẽ phát hành chứng khoán lần đầu ra công chúng hay nói cách khác đây chính là nơi thực hiện giao dịch, trao đổi mua bán những mã chứng khoán mới phát hành.
Dưới đây là thông tin chung về thị trường chứng khoán sơ cấp
| Chủ thể phát hành | + Chính phủ
+ Doanh nghiệp [ Công ty TNHH, Công ty Cổ phần, Công ty hợp danh] + Quỹ đầu tư |
| Phương thức phát hành | + Phát hành riêng lẻ – không phát hành rộng rãi ra công chúng mà chỉ phát hành cho những nhà đầu tư nhất định
+ Chào bán ra công chúng: Phát hành rộng rãi cho tất cả các nhà đầu tư |
Thị trường chứng khoán thứ cấp là gì?
Thị trường thứ cấp chính là phiên bản tiếp theo của thị trường sơ cấp, nơi đây sẽ diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán những mã chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp của các nhà đầu tư hay nói cách khác là các nhà đầu tư có thể mua đi, bán lại các mã chứng khoán để thu về lợi nhuận.
Bên cạnh thị trường chứng khoán sơ cấp, thị trường chứng khoán thứ cấp cũng là một mảnh ghép không thể thiếu hay tách rời ra khỏi thị trường chứng khoán.
Ví dụ về thị trường chứng khoán thứ cấp:
+ Sở giao dịch chứng khoán New York – NYSE
+ Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội – HNX
+ Sở giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh – HOSE
+ Sở giao dịch chứng khoán Quốc gia – NSE,…
Phân loại thị trường chứng khoán thứ cấp
Khác với thị trường chứng khoán sơ cấp, thị trường chứng khoán thứ cấp có thể chia thành những thị trường nhỏ hơn tùy theo tính chất hay loại hàng hóa giao dịch, cụ thể như sau:
Phân loại theo tính chất:
Xét về tính chất tổ chức thị trường, thị trường chứng khoán thứ cấp được chia thành hai thị trường nhỏ như:
+ Thị trường chứng khoán phi tập trung: Đây chính là thị trường OTC nơi diễn ra các hoạt động giao dịch chứng khoán chưa được niêm yết
+ Thị trường chứng khoán tập trung: Đây là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, giao dịch các mã chứng khoán đã niêm yết với quy trình chặt chẽ. Các loại chứng khoán này được giao dịch theo phương thức khớp lệnh tập trung
Phân loại dựa trên sản phẩm giao dịch:
Nếu xét về các sản phẩm giao dịch, thị trường chứng khoán thứ cấp bao gồm:
+ Thị trường chứng khoán phái sinh
+ Thị trường cổ phiếu
+ Thị trường trái phiếu
So sánh thị trường chứng khoán sơ cấp và thứ cấp
Đối với thị trường chứng khoán sơ cấp và thị trường thứ cấp, mỗi một thị trường sẽ có chức năng khác nhau và đảm nhiệm những vai trò riêng biệt, tuy nhiên hiện nay mọi người vẫn hay nhầm lẫn giữa hai thị trường này. Việc nhầm lẫn này có thể gây khó khăn cho mọi người trong việc gia nhập vào thị trường chứng khoán bây giờ và sau này.
Thông qua khái niệm về hai loại thị trường ở trên chắc hẳn mọi người cũng một phần nào thấy được sự khác nhau của hai loại thị trường rồi đúng không. Dưới đây chúng tôi sẽ đưa ra một số tiêu chí chuyên sâu để mọi người có thể phân biệt hai loại thị trường này:
| Tiêu chí so sánh | Thị trường chứng khoán sơ cấp | Thị trường chứng khoán thứ cấp |
| Thời gian hoạt động | Chỉ hoạt động khi có đợt phát hành chứng khoán mới chứ không hoạt động liên tục | Hoạt động liên tục song song với thị trường chứng khoán |
| Khối lượng giao dịch | Thấp, chỉ những cổ phiếu mới mới được giao dịch | Cao hơn gấp nhiều lần so với thị trường sơ cấp |
| Hoạt động | Phát hành chứng khoán lần đầu ra thị trường | Trao đổi, mua bán , chuyển giao quyền sở hữu chứng khoán |
| Chức năng | + Huy động nguồn vốn cho nền kinh tế
+ Phân bổ vốn một cách hiệu quả + Là công cụ hữu hiệu để nâng cao hiệu quả hoạt động của nền kinh tế |
+ Thay đổi quyền sở hữu của các mã chứng khoán đã phát hành trên thị trường sơ cấp
+ Thực hiện các giao dịch chuyển đổi chứng khoán thành tiền mặt một cách dễ dàng thông qua mua bán |
| Thành phần tham gia | + Nhà phát hành chứng khoán
+ Nhà đầu tư + Nhà bão lãnh |
+ Nhà đầu tư |
| Nguồn vốn | Tiền tiết kiệm của người dân và các tổ chức phi tài chính | Tiền từ các nhà đầu tư chứng khoán |
| Vai trò | + Luân chuyển nguồn tiền từ những người nhàn rỗi để đưa vào đầu tư
+ Thúc đẩy các khoản tiết kiệm được đưa vào đầu tư |
+ Đảm bảo tính thanh khoản cho các loại chứng khoán đã phát hành trên thị trường sơ cấp
+ Xác định giá chứng khoán phát hành ở thị trường sơ cấp |
| Người nắm giữ tiền bán cổ phiếu | Nhà phát hành | Nhà đầu tư bán chứng khoán |
| Giá cổ phiếu | Cố định, do nhà phát hành quyết định | Biến động liên tục theo nhu cầu cung cầu trên thị trường |
Qua những tiêu chí ở trên chắc hẳn mọi người đã có thể dễ dàng phân biệt thị trường chứng khoán sơ cấp và thị trường chứng khoán thứ cấp rồi đúng không. Mặc dù hai thị trường này hoàn toàn khác nhau về bản chất, tuy nhiên chúng đều nằm trong thị trường chứng khoán nên sẽ có mối quan hệ tương quan với nhau. Dưới đây chúng ta sẽ cùng tìm hiểu mối quan hệ của hai thị trường này.
Mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán sơ cấp và thứ cấp
Là hai phân khúc của thị trường chứng khoán, thị trường chứng khoán sơ cấp và thị trường chứng khoán thứ cấp có mối liên hệ chặt chẽ với nhau và không thể tách rời. Mối quan hệ đó thể hiện như sau:
+ Thị trường chứng khoán sơ cấp là cơ sở, là tiền đề cho sự ra đời và phát triển của thị trường chứng khoán thứ cấp
+ Nếu không có thị trường chứng khoán sơ cấp thì thị trường chứng khoán thứ cấp sẽ không có lượng cổ phiếu để lưu hành
+ Nếu không có thị trường chứng khoán thứ cấp thì chứng khoán mà thị trường sơ cấp phát hành sẽ khó lưu thông và trao đổi mua bán
+ Thị trường chứng khoán thứ cấp sẽ xác định giá và đảm bảo tính thanh khoản cho các chứng khoán phát hành từ thị trường sơ cấp.
Tóm lại, thị trường chứng khoán sơ cấp và thị trường chứng khoán thứ cấp có mối liên hệ tác động qua lại và phụ trợ cho nhau.
Thực tiễn thị trường chứng khoán Việt Nam
Hiện nay chúng ta có thể thấy việc đầu tư chứng khoán trên thị trường Việt Nam chưa được diễn ra sôi nổi và chưa phát triển so với các quốc gia trên thế giới. Với nhiều người chứng khoán còn là một cái gì đó rất mới mẻ. Dưới đây chúng ta sẽ cũng tìm hiểu sự phát triển của thị trường chứng khoán sơ cấp và thứ cấp ở Việt Nam:
Thị trường chứng khoán sơ cấp Việt Nam
Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, hầu như rất ít người biết đến và tham gia vào thị trường chứng khoán sơ cấp. Do vậy khối lượng chứng khoán được phát hành lần đầu rất thấp và thị trường chứng khoán sơ cấp Việt Nam chưa thể thực hiện chức năng huy động vốn cho nền kinh tế.
Ngoài ra, với sự hoạt động lặng lẽ như vậy nên thông tin về thị trường chứng khoán sơ cấp còn rất đơn sơ và nhiều nhà đầu tư không có cơ sở để đánh giá mức độ uy tín hay mức độ rủi ro của thị trường này.
Thị trường chứng khoán thứ cấp Việt Nam
So với thị trường chứng khoán sơ cấp thì thị trường chứng khoán thứ cấp hoạt động có phần sôi nổi hơn, tuy nhiên so với các quốc gia trên thế giới thì cũng chưa gọi là có sự phát triển.
Đối với thị trường chứng khoán thứ cấp, chỉ có thị trường chứng khoán tập trung phát triển trên cơ sở hình thành các Sở giao dịch chứng khoán, còn thị trường OTC cũng chưa được biết đến nhiều.
Ngoài ra, thị trường chứng khoán Việt Nam chỉ diễn ra các hoạt động tro đổi, mua bán cổ phiếu, còn đối với việc giao dịch trái phiếu và chứng khoán phái sinh thì hầu như ảm đạm, đóng băng.
Trên đây là các tiêu chí so sánh thị trường chứng khoán sơ cấp và thị trường chứng khoán thứ cấp. Hi vọng với những thông tin mà chúng tôi cung cấp, mọi người sẽ phân biệt được hai loại thị trường này và trang bị thêm kiến thức trước khi gia nhập vào thị trường chứng khoán.
Xem thêm:
+ Các mã cổ phiếu ngành Bán lẻ tốt trên sàn chứng khoán
+ Cách Tính Phí Qua Đêm Swap Cổ Phiếu Chứng Khoán Quốc Tế