Ma túy “đá” là một loại ma túy tổng hợp mạnh thuộc nhóm Methamphetamine ở dạng tinh thể
Ma túy “đá” là một loại ma túy tổng hợp mạnh thuộc nhóm Methamphetamine ở dạng tinh thể. Nó xuất hiện ở Việt Nam mấy năm trở lại đây. Ma túy “đá” có tác dụng kích thích nhất thời hệ thống thần kinh trung ương gây hưng phấn và ảo giác hoang tưởng...
Người sử dụng ma túy “đá”, bị “ngáo đá” phê thuốc thường mất kiểm soát hành vi, khuôn mặt ngáo ngơ, có những hành động kỳ quặc như: tưởng tượng mình là chim bay lượn, là cá bơi dưới nước,tự chặt ngón chân hoặc ngón tay của mình... Có những trường hợp sau khi sử dụng ma túy “đá” xuất hiện ảo giác rùng rợn, cho rằng những người xung quanh đang muốn hãm hại mình.
Có 5 dấu hiệu đặc trưng của các đối tượng “ngáo đá”: Mắt đảo điên, nghiến răng, thở nhanh, ngứa ngáy; Cách giao tiếp bất thường với những người xung quanh, kể cả người thân, bạn bè, hàng xóm và hay nói nhảm; Tự gây thương tích cho mình hoặc người khác bằng hung khí;
Có những hành động vô thức lặp đi lặp lại; Dễ nổi cáu, nổi giận, mất kiểm soát bản thân và có những hành vi vô thức.Cách nhận biết và phân biệt họ với người thường bằng trực quan như sau:
Mắt đảo qua đảo lại, đồng tử nở rộng
Người ta thường nói đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, có thể phản ánh tình trạng hiện tại của mọi cá nhân.Đối với người "ngáo đá", đôi mắt chính là nơi tố cáo họ đầu tiên. Mắt các con nghiện thường xuyên đảo qua đảo lại và đồng tử nở rộng. Theo các nhà khoa học, hiện tượng trên là do methamphetamine [thành phần chính của ma túy đá] khiến con nghiện luôn trong tình trạng “phê” và thèm “chuyện ấy”. Do đó, não bộ phản ứng bằng cách khiến đồng tử giãn rộng và mắt đảo liên tục, tương tự như khi con người xem phim khiêu dâm.
Da nhăn nheo, nhiều mụn trứng cá lở loét trên cơ thể
Bạch cầu cũng chết dần khiến da không còn độ đàn hồi và dễ bị tổn thương. Đó là lý do người hay “phê” loại ma túy này có làn da nhăn nheo, nhiều mụn trứng cá lớn và lở loét.
Men răng hỏng, miệng khô và hơi thở có mùi
Chưa hết, amoniac khan, phosphorus đỏ và lithium trộn lẫn trong ma túy đá là kẻ thù không "đội trời chung" của hàm răng. Chúng gây xói mòn men răng, khiến con nghiện khô miệng và ít tiết nước bọt. Thiếu nước bọt, con nghiện dễ bị sâu răng, viêm nướu và hơi thở có mùi khó chịu.
Hay bị chảy máu mũi
Mặt khác, nếu những con nghiện “đập đá” bằng cách hít thuốc qua đường mũi, họ rất hay bị chảy máu mũi. Methamphetamine khi tiếp xúc bên ngoài có thể ăn mòn vách ngăn bên trong niêm mạc mũi, lâu dần dẫn tới hiện tượng chảy máu cam thường xuyên và thậm chí bị bỏng ngoài da.
Có thói quen kỳ lạ: đi vệ sinh/khát nước liên tục, rửa tay liên tục
Ma túy đá khiến người dùng hạnh phúc liên tục trong 6 - 8 giờ trong những lần sử dụng đầu tiên. Song khi không sử dụng, con nghiện lâm vào tình trạng bồn chồn, căng thẳng, lo lắng tột độ. Hệ quả là những người này đôi khi có thói quen rất kì lạ, cứ vài phút lại khát nước/đi vệ sinh hoặc rửa tay một lần.
Sụt cân và gầy đi rất nhanh
Một điều nữa rất dễ nhận ra, đó là gần như tất cả những người “ngáo đá” đều sụt cân và gầy đi rất nhanh. Nguyên nhân là bởi Methamphetamine khiến não bộ giải phóng hormone sung sướng dopamine và adrenaline cao gấp 15 lần so với bình thường. Những chất này làm cơ thể “phê” tới mức không ăn mà vẫn thấy no trong nhiều ngày.
Mồ hôi có mùi khai
Không chỉ bị sụt cân, việc không muốn ăn trong thời gian dài khiến cơ thể con nghiện thiếu hụt năng lượng trong việc bài tiết chất thải như bình thường. Amoniac vì vậy sẽ bị đào thải qua da, khiến mồ hôi của con nghiện ma túy đá tiết ra rất nhiều và có mùi như... nước tiểu mèo.
Xuất hiện quầng thâm mắt rõ rệt
Tiếp tục đập đá, Methamphetamine sẽ gần như phá hỏng hoàn toàn cơ chế tiết dopamine của não bộ. Sau khi "thăng hoa", con nghiện có thể không ngủ trong vòng cả tuần. Tuy nhiên, những người xung quanh hoàn toàn có thể nhận ra điều này qua hiện tượng mắt thâm quầng hay các bọng mắt xuất hiện.
Cơ thể gặp ảo giác của hội chứng "kiến bò dưới da"
Cuối cùng, ảo giác và sự thay đổi thất thường tâm trạng chính là biểu hiện rõ nét nhất của những con nghiện ma túy đá lâu năm.Họ thường gặp phải “hội chứng kiến bò”, nghĩa là liên tục thấy ngứa ngáy như có côn trùng bò dưới da. Hệ quả là con nghiện gãi cho tới khi làn da chảy máu và lở loét mà vẫn không đỡ.
Khi một người bị gọi là ngáo đá, hành động của họ sẽ khó kiểm soát, tinh thần không ổn định và rất dễ gây ra tổn thương không chỉ cho bản thân mình và cả án mạng với những người xung quanh.
Ma túy đá là gì? Ma túy đá có gây nghiện không?
Amphetamin: được tổng hợp lần đầu năm 1887 tại Đức. Chất kích thích này có nguồn gốc từ thực vật ephedra [cây ma hoàng] chứa 2 ankaloit chính là ephedrin và pseudoephedrin. Ma hoàng là vị thuốc đã được sử dụng phổ biến từ rất lâu trong Y học cổ truyền [YHCT]. Amphetamin với liều vừa phải có tác dụng làm tăng khả năng làm việc trí óc, giảm buồn ngủ, tăng sức lực, với liều cao gây choáng, suy sụp, không muốn ăn uống, loạn nhịp tim, đột quỵ và tử vong. Amphetamin là chất gây nghiện nguy hiểm điển hình là MDMA [nhóm thuốc lắc]
Methamphetamin: được tổng hợp lần đầu năm 1917 tại Nhật Bản bằng cách Methyl hóa Amphetamin
- Tên khoa học: ± - S-N-dimethylphenthylamine
- Công thức: C10H15N
- Dạng bào chế: Bột tinh thể, viên nén, con nhộng
hoặc dung dịch
Ở Việt Nam phổ biến ở dạng tinh thể trong như cánh mỳ chính hoặc phèn chua thường được gọi là MA TUÝ ĐÁ. Trong y học Methamphetamin được dùng để điều trị bệnh trầm cảm, hen suyễn và giảm cân, sau đó bị lạm dụng và trở thành chất gây nghiện. Methamphetamin là chất gây nghiện nguy hiểm và mạnh: Lúc đầu gây kích thích thần kinh, sau đó phá hủy hệ thống cơ thể và hậu quả là nhiễm độc thần kinh, suy nhược thần kinh suy kiệt cơ thể gây bệnh cho tim, tổn thương não, mất trí nhớ và rối loạn tâm thần.
CÁCH SỬ DỤNG MA TÚY ĐÁ
Ma túy “Đá” thường được đóng thành từng gói nhỏ đựng trong túi nilon trong suốt có trọng lượng khoảng 1 gam [1 chấm] và có giá từ 1,5 đến 2 triệu đồng; 1 chấm có thể dùng cho 4 đến 5 người trong vòng 3 đến 4 tiếng
- Ma túy “Đá” có thể nuốt, hít hoặc tiêm, nhưng phổ biến nhất là hút bằng một dụng cụ gọi là “ục”, ục có thể được chế tạo cầu kỳ hoặc tự chế đơn giản bằng chai nhựa đựng nước và ống hút. Bộ phận quan trọng nhất để hút đá là 1 cái tẩu bằng thủy tinh chịu nhiệt để nấu đá vì nhiệt độ nóng chảy của đá rất cao từ 172 đến 200 độ C [cóng hoặc coóng thủy tinh - Sài gòn gọi là nỏ]. Khói ma túy khi hút không có mùi đặc trưng và để lại cặn có thể hút lại được.
AI LÀ NGƯỜI SỬ DỤNG MA TÚY ĐÁ?
Người đang nghiện Heroine lấy ma túy đá để cai Hêroin gọi là "lấy đá đè trắng" và bị nghiện đá. Người nghiện Heroine đã cai, nay chuyển sang nghiện ma túy đá. Người muốn có khả năng tỉnh táo trong một thời gian dài để học tập, làm việc được lâu hơn. Người làm ăn thua lỗ, thất tình, bệnh tật, người say muốn giải rượu, người béo muốn giảm cân, người sống dựa dẫm vào gia đình, sống mờ nhạt không có định hướng và mục đích trong cuộc sống. Còn lại 90% là do tò mò, sành điệu, đua đòi, thể hiện đẳng cấp, bị bạn bè lôi kéo, do chủ quan cho rằng đá không gây nghiện và chơi đá là một thú chơi tao nhã, sành điệu và đẳng cấp, chơi đá để tăng sức mạnh dẻo dai để thăng hoa, để làm người hùng trong trong quan hệ tình dục.
Ngược lại với Heroine, người sử dụng ma túy đá đa phần có học thức, có công việc ổn định, có địa vị xã hội. So với số lượng người nghiện Heroine trước đây thì đội quân nghiện ma túy đá hiện nay đông gấp nhiều lần theo cấp số nhân.
KIỂU SỬ DỤNG.
Sử dụng không thường xuyên [còn gọi là Amatơ]
Thỉnh thoảng dùng, có thể sử dụng một mình hoặc cùng bạn bè ở nhà hoặc ở các bữa tiệc khi không sử dụng vẫn duy trì các hoạt động thường ngày.
Sử dụng thường xuyên [sử dụng mạn tính]
Dùng nhiều lần trong ngày và gần hầu hết các ngày trong tháng [trên 20 ngày]
Sử dụng liên tục đến khi kiệt sức
Dùng liên tục vài ngày cho đến khi kiệt sức không thể thức và sử dụng thêm được nữa [khoảng từ 2 - 3 ngày] sau đó thức trắng 3 – 4 ngày, rồi ngủ bù liên tục 3 – 4 ngày. Khi tỉnh dậy chu kỳ lại lặp lại. Các trường hợp loạn thần và đối tượng đột quỵ hoặc tử vong thường rơi vào trường hợp này do chơi liên tục không ăn chỉ uống nước [do mất cảm giác đói]. Những trường hợp có quan hệ tình dục thì tình trạng còn thê thảm hơn.
TÁC HẠI CỦA MA TÚY ĐÁ
- Sau khi sử dụng cảm thấy khỏe khoắn, lâng lâng, tỉnh táo, tràn đầy sinh lực, tăng khả năng giao tiếp, cảm thấy mình thông thái hơn, hấp dẫn hơn, quyến rũ hơn, không có cảm giác đói và buồn ngủ, nhịp tim tăng, thở nhanh, vã mồ hôi, giãn đồng tử.
- Sử dụng liều cao và kéo dài sẽ xuất hiện cảm giác hùng vĩ thấy mình biến thành anh hùng, siêu nhân, cảm giác có sức mạnh phi thường,hung hăng gây gổ, hoang tưởng suy đoán, lú lẫn, hoảng sợ, mất kiểm soát hành vi, nhịp tim nhanh, tiếng tim yếu, xuất huyết não, đột quỵ có thể dẫn đến tử vong.
HẬU QUẢ LÂU DÀI.
Người bệnh sẽ thay đổi tính nết, nhân cách theo chiều hướng xấu, hoặc rất xấu. Lười biếng, ich kỉ, vô cảm, nóng tính, cục tính, trở nên thô bạo, bạo lực mà không có lý do cụ thể, tập trung kém, hay quên, chóng quên. Cảm thấy buồn, tiêu cực, trầm cảm, đặc biệt là hoang tưởng suy diễn thường tin vào những điều không có thật. Hậu quả là thường gây nguy hiểm cho chính mình và mọi người xung quanh như: Ghen tuông vô cớ, tấn công bạo lực, tự gây thương tích và tự sát. Ngoài ra người nghiện thường suy kiệt do bị rối loạn quá trình cung cấp và hấp thu dinh dưỡng nên cơ thể hay bị ốm và hay mắc bệnh hơn.
MA TÚY ĐÁ CÓ GÂY NGHIỆN KHÔNG?
Không giống như Heroin khi người sử dụng ma túy đá giảm liều hoặc dừng đột ngột cơ thể sẽ không xuất hiện hội chứng cai [ngáp, chảy nước mắt , hắt hơi, sổ mũi, đau bụng đi ngoài, sốt nóng, sốt lạnh, dòi bò và đau nhức trong xương, vật vã cuồng loạn]. Đây chính là lí do mà người sử dụng cho rằng ma túy đá không gây nghiện như Heroin. Tùy vào mức độ và thời gian sử dụng, tình trạng sức khỏe, trạng thái tâm lí mà có các biểu hiện như sau: Mất ngủ, mệt mỏi tột độ và kiệt sức, cảm thấy đói, lo lắng bồn chồn bất an sợ hãi, tức giận dễ nổi cáu và kích động, nếu ngủ nhiều thì không ngon giấc, hay gặp ác mộng, trầm cảm, thiếu nghị lực, thất vọng tiêu cực, thèm nhớ và tìm mọi cách để sử dụng lại ma túy đá. Với người nghiện Heroin khi đói thuốc sẽ xuất hiện hội chứng cai [vật vã] nhưng nếu được dùng trở lại hội chứng cai sẽ lập tức biến mất và cơ thể trở về trạng thái bình thường, nhưng ở người nghiện đá sẽ xẩy ra hai giai đoạn. Giai đoạn 1: khi không dùng ma túy đá sẽ xuất hiện các triệu chứng rối loạn cơ thể như bồn chồn cáu gắt khó chịu, mệt mỏi kiệt sức, khi được dùng ma túy đá trở lại cơ thể trở về trạng thái bình thường. Giai đoạn 2: càng dùng nhiều thuốc các rối loạn cảm xúc rối loạn cơ thể càng dữ dội và rơi vào trạng thái mất kiểm soát hành vi [loạn thần]. Đây là chỉ báo của hệ thống thần kinh đã hoàn toàn bị suy kiệt cần được cấp cứu.
MA TÚY ĐÁ GÂY NGHIỆN MẠNH, NGUY HIỂM VÀ KHÓ ĐIỀU TRỊ PHỤC HỒI
CAI NGHIỆN MA TÚY ĐÁ.
Phát hiện
Trường hợp sử dụng ít chưa thường xuyên
Người sử dụng ma túy đá ở giai đoạn đầu nói chung chưa có thay đổi gì nhiều và không mang tính quy luật như ở người sử dụng heroin nhưng nếu gia đình quan tâm theo dõi sát sao sẽ phát hiện được ở họ những dấu hiệu không bình thường như sau: Có nhiều thay đổi về quy luật sinh hoạt và làm việc, sao nhãng với các sở thích của họ trước đây, ít hoặc không quan tâm đến gia đình và người thân, ăn ngủ thất thường sức khỏe giảm sút. Ma túy đá làm cho người sử dụng có thể không ngủ trong nhiều ngày, sau đó ngủ li bì 2 – 3 ngày liên tiếp, nếu thấy không ngủ nhiều ngày mà vẫn tỉnh táo và tràn đầy sinh lực cần phải chú ý theo dõi.
Trường hợp sử dụng nhiều và thường xuyên
- Có nhiều thay đổi bất thường về qui luật sinh hoạt và làm việc theo chiều hướng rất xấu, chán ăn đến mức giảm cân nhanh chóng do bị đá làm cho mất cảm giác đói. Có hiện tượng bồn chồn, thở nhanh không rõ lí do, máy cơ, tăng trương lực cơ, đồng tử giãn, rung giật nhãn cầu, hay có những động tác bất thường như: Nghiến răng, vặn vẹo người và chân tay một cách vô thức.
- Thay đổi tính nết hành vi theo hướng tiêu cực, hay cáu gắt, cục tính, hay quên chóng quên, nói năng không logic, nói lắp, nói nhịp nhanh hoặc chậm hơn bình thương, mạch tư bị duy lộn xộn, đứt đoạn, hay lẫn lộn giữa quá khứ và hiện tại và tương lai hoặc bị cuốn quá sâu vào một việc nào đó như: Tháo lắp sửa chữa đồ đạc, nghe nhạc, chơi game v.v... Giai đoạn nặng hơn thường nghe thấy, nhìn thấy, hay nói, suy nghĩ và hành động theo những điều không có thật theo mô típ ghen tuông vô cớ và ám ảnh bị hại.
- Hay nói dối và sao nhãng trong học tập, công việc, thường bi quan và buông xuôi theo chiều hướng tiêu cực, u uất. Do phải chi một khoản tiền lớn và thường xuyên cho ma túy ĐÁ nên không tránh khỏi việc hao hụt về tài chính bất minh về thời gian và thường được che đậy bằng những lí do không hợp lí.
Người sử dụng ma túy đá nếu không được phát hiện ngăn chặn và điều trị kịp thời thì đều dẫn tới nghiện, nhiễm độc và suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, gây bệnh cho tim, tổn thương não, giảm trí nhớ, mất trí nhớ và rối loạn tâm thần.
Phương án giải quyết cụ thể
Giai đoạn 1: Mới sử dụng, sử dụng không thường xuyên [Amatơ]
Theo dõi và giám sát chặt chẽ quy luật sử dụng quỹ thời gian cụ thể trong ngày, tìm và tịch thu các đồ dùng liên quan đến việc sử dụng ma túy đá để làm bằng chứng đối chất như: Cóong đá, chai nước, ống hút, bật lửa, bình ga mini..vv. Tìm chất gây nghiện bằng que thử chuyên dụng hoặc xét nghiệm máu. Giai đoạn này chủ yếu dùng phương pháp tư vấn, giáo dục răn đe kết hợp giải độc, bồi dưỡng cơ thể bằng phác đồ : Giải độc và phục thần.
Chú ý: que thử ma túy trước đây [que thử 1 chân] chỉ thử được heroin muốn thử được ma túy tổng hợp ma túy đá phải dùng que thử tổng hợp [que thử 4 chân]. Sau khi vào cơ thể ma túy đá tồn tại trong máu từ 8h đến 12h sau đó được đào thải ra ngoài qua gan, thận theo đường nước tiểu trong vòng 2 đến 4 ngày [24h đến 96h]. Đây là kết quả thực tế đã được kiểm tra lại rất nhiều lần.
Giai đoạn 2: Sử dụng thường xuyên [lệ thuộc]
- Thay đổi tính nết quá nhiều, ăn ngủ kém, đầu óc không tỉnh táo, hoang tưởng, ảo giác, lo sợ bị làm hại, bị truy sát hoặc có ý định tấn công làm hại mọi người xung quanh
- Sút cân nhanh, sắc mặt nhợt nhạt, thần khí kém.
Trường hợp này sẽ chia làm 2 phương án:
- Phương án 1: Bệnh nhân chưa chống đối hoàn toàn, gia đình vẫn kiểm soát được nên cho điều trị tại nhà theo phác đồ: Giải độc – Phục thần và Dưỡng thần
- Phương án 2: Bệnh nhân chống đối không chấp nhận chữa bệnh [thường ngụy biện rằng mình không nghiên, không có bệnh] thì bắt buộc phải cưỡng chế để điều trị cách ly tại bệnh viên tâm thần từ 10 đến 20 ngày sau đó chuyển sang điều trị theo phác đồ: Trấn kinh anh thần - Giải độc – Phục thần và Dưỡng thần của YHCT.
Giai đoạn 3:
- Sử dụng thường xuyên, loạn thần, hoang tưởng ảo giác, lúc tỉnh lúc mê không làm chủ được nhận thức và hành vi, luôn sợ bị tấn công sát hại, truy sát người xung quanh và có ý định tự tử.
- Biện pháp giải quyết: Cưỡng chế điều trị loạn thần tại các bệnh viện tâm thần [để đảm bảo an toàn tính mạng cho bệnh nhân, người nhà bệnh nhân và xã hội cần cưỡng chế điều trị càng sớm càng tốt] sau khi hết loạn thần chuyển sang điều trị phục hồi bằng YHCT.
Hiện nay do thiếu thông tin và kiến thức về Ma túy đá [Ma túy tổng hợp] nên ở giai đoạn 1 và 2 động cơ chữa bệnh ở bệnh nhân cũng như gia đình rất thấp, thường để kéo dài sang giai đoạn 3: Gây nguy hiểm cho tính mạng bệnh nhân [tử vong do đột quỵ] cũng như an toàn xã hội [gây rối, tai nạn, giết người] và thời gian điều trị kéo dài tốn kém nhiều trường hợp dẫn đến tử vong hoặc tâm thần suốt đời. Đại bộ phận mọi người, thậm chí cả các thầy thuốc hiện nay đều dùng kiến thức và kinh nghiệm về heroine làm hệ quy chiếu để kiểm tra và giám sát điều trị và quản lí người sử dụng ma túy đá nên đã mắc rất nhiều sai lầm.
KẾT LUẬN
Ma túy đá là chất gây nghiện nguy hiểm và mạnh, lúc đầu gây kích thích thần kinh sau đó phá hủy chúng dẫn đến hậu quả gây tổn thương não, mất trí nhớ và mắc bệnh tâm thần. Ma túy đá là đại dịch, so với Heroine ma túy đá có quy mô và số lượng cũng như mức độ hủy diệt lớn gấp nhiều lần. Nghiện ma túy đá dẫn tới rối loạn tâm thần nên cần được thăm khám và điều trị bởi các thầy thuốc có chuyên môn, các nhà trị liệu tâm lí có kinh nghiệm trong điều trị cai nghiện ma tuý đá chứ không thể dùng biện pháp răn đe, trừng phạt để làm cho hết nghiện được. Do cơ chế gây bệnh của ma túy đá khác cơ chế của heroine nên phác đồ điều trị ma túy trước đây không còn tác dụng trong điều trị nghiện ma túy đá.
Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Ma túy đá và sức khỏe răng miệng