Đánh giá vai trò phong trào nông dân tây sơn trong sự nghiệp thống nhất và bảo vệ đất nước

Vào cuối thế kỉ XVIII, chế độ phong kiến Đàng Ngoài cũng như Đàng trong bước vào giai đoạn khủng hoảng suy tàn. Một phong trào nông dân bùng lên rầm rộ, mở đầu từ ấp Tây Sơn. Sự kiên cường và bất khuất chiến đấu của nhân dân bước đầu đã thống nhất đất nước và đánh bại giặc ngoại xâm bảo vệ nền độc lập.

A. Kiến thức trọng tâm

I. Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước cuối thế kỉ XVIII

1. Bối cảnh đất nước đầu thế kỉ XVIII

• Đàng Ngoài: Chế độ phong kiến khủng hoảng sâu sắc.
• Đàng Trong: Chính quyền chúa Nguyễn mới thành lập nhưng cũng nhanh chóng bị suy thoái.

=> Đời sống nhân dân cực khổ. Phong trào nông dân bùng nổ

2. Phong trào Tây Sơn

• Thời gian: 1771
• Địa điểm: Ấp Tây Sơn [Bình Định]
• Lãnh đạo: 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ.
• Lực lượng: Dân nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số.
• Diễn biến:
  • 1783, quân khởi nghĩa lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong.
  • 1786-1788, tiến ra Bắc, lật đổ tập đoàn Lê-Trịnh.
• Kết quả: Lần lượt đánh đổ chính quyền phong kiến Đàng Trong và Đàng Ngoài.
• Ý nghĩa: Bước đầu thống nhất đất nước.

II. Các cuộc kháng chiến ở cuối thế kỉ XVIII

1. Kháng chiến chống Xiêm [1785]

• Nguyên nhân:
  • Nguyễn Ánh cầu cứu vua Xiêm
  • Ý đồ xâm lược nước ta của quân Xiêm
• Diễn biến: 1785, Nguyễn Huệ mai phục ở Rạch Gầm-Xoài Mút, đánh bại quân Xiêm.
• Ý nghĩa lịch sử:
  • Là một trong những trận thuỷ chiến lớn trong lịch sử dân tộc.
  • Đập tan âm mưu xâm lược của nhà Xiêm.
  • Khẳng định sức mạnh của nghĩa quân và tài năng quân sự của Nguyễn Huệ.

2. Kháng chiến chống Thanh [1789]

• Nguyên nhân:
  • Lê Chiêu Thống cầu cứu vua Thanh
  • Dã tâm xâm lược nước ta của triều đình phong kiến Trung Hoa
• Diễn biến:
  • Cuối năm 1788, 29 vạn quân Thanh kéo vào nước ta
  • 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung, chỉ huy quân tiến ra Bắc
  • Ngày mồng 5 tết 1789, chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa, đánh bại hoàn toàn quân xâm lược
• Kết quả:
  • Đánh đuổi 29 vạn quân Thanh ra khỏi bờ cõi nước ta.
  • Bảo vệ chủ quyền đất nước.
• Nguyên nhân thắng lợi:
  • Sự lãnh đạo tài tình của Quang Trung.
  • Được nhân dân ủng hộ.
• Ý nghĩa:
  • Đập tan âm mưu xâm lược của nhà Thanh.
  • Bảo vệ độc lập, lãnh thổ của đất nước.
  • Thể hiện tinh thần yêu nước của nhân dân ta và sự lãnh đạo tài tình của hoàng đế Quang Trung.

III. Vương triều Tây Sơn

• Sự thành lập vương triều Tây Sơn:
  • Năm 1778, Nguyễn Nhạc xưng Hoàng đế, lấy niên hiệu Thái Đức. Vương triều Tây Sơn thành lập.
  • Năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi cai quản vùng đất từ Thuận Hóa ra Bắc.
• Những việc làm của hoàng đế Quang Trung:
  • Chính trị: Thành lập chính quyền các cấp, lập lại sổ hộ khẩu.
  • Kinh tế: Ban chiếu khuyến nông kêu gọi nhân dân khôi phục sản xuất, giảm thuế.
  • Văn hoá giáo dục: Tổ chức lại giáo dục thi cử, đề cao chữ nôm.
  • Về quân sự: Quân đội được tổ chức quy củ, được trang bị vũ khí đầy đủ
  • Về ngoại giao: Quan hệ hoà hảo với nhà Thanh, quan hệ tốt đẹp với Chân Lạp và Lào.
• 1792: Quang Trung qua đời.
• 1802: Nguyễn Ánh tấn công, các vương triều Tây Sơn lần lượt sụp đổ.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Hướng dẫn trả lời câu hỏi giữa bài

Câu 1: Trang 117 – sgk lịch sử 10

Em biết gì thêm về trận Rạch Gầm – Xoài Mút?

Được tin quân Xiêm có ý định sang Gia Định hoành hành, đầu năm 1785 nghĩa quân Tây Sơn tiến vào đóng quân ở Mỹ Tho do Nguyễn Huệ đứng đầu. Sau khi nghiên cứu tình hình, Nguyễn Huệ quyết định chọn đoạn sông Rạch Gầm – Xoài Mút làm trận địa quyết chiến với giặc.

Bố trí xong trận địa, mờ sáng ngày 19 / 1/ 1785, Nguyễn Huệ dùng mưu nhử quân địch vào trận địa mai phục. Thủy binh ta từ Rạch Gầm, Xoài Mút và cù lao Thái Sơn đồng loạt xông thẳng vào đội hình địch đang xuôi theo dòng nước.

Tất cả thuyền chiến địch đều bị đánh tan, gần 4 vạn quân Xiêm chết tại trận, chỉ còn vài nghìn tên  sống sót theo đường bộ chạy về nước. Nguyễn Ánh thoát chết, sang Xiêm lưu vong.

Câu 2: Trang 119 – sgk lịch sử 10

Phân tích ý nghĩa đoạn trích trong bài hiểu dụ nói trên của vua Quang Trung?

Bài hiểu dụ của vua Quang Trung có viết:

“Đánh cho để tóc dài

Đánh cho để đen răng

Đánh cho nó chích luân bất phản

Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn

Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ”.

Ý nghĩa câu nói này của vua Quang Trung là:

     Đánh cho để đen răng

Nghĩa là đánh để bảo về và giữ gìn những phong tục tập quán lâu đời từ xa xưa của nhân dân ta.

• Đánh cho nó chích luân bất phản

     Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn

     Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ”

Nghĩa là đánh tiêu diệt, đánh cho quân giặc không còn một mảnh áo giáp, không còn một chiếc xe nào để trở về, đánh để cho kẻ thù biết sức mạnh của dân tộc ta là một dân tộc độc lập có chủ quyền.

=>Như vậy, ý nghĩa cuối cùng mà bài thơ này muốn nói đến chính là ý chí đánh tan quân xâm lược, bảo vệ độc lập dân tộc, giữ gìn nền văn hóa và những phong tục tập quán lâu đời của nhân dân. Ý chí quyết tâm tiêu diệt giặc khiến cho quân thù phải điêu tàn và khẳng định nước Nam đã có chủ.

Câu 3: Trang 119 – sgk lịch sử 10

Hãy cho biết đặc điểm của cuộc kháng chiến chống quân Thanh?

Đặc điểm của cuộc kháng chiến chống quân Thanh:

• Cuộc kháng chiến chống quân Thanh là cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ tổ quốc.
• Cuộc kháng chiến diễn ra nhanh chóng, táo bạo, bất ngờ và chắc thắng.
• Cuộc kháng chiến vừa giải phóng dân tộc vừa thống nhất đất nước.

Câu 4: Trang 120 – sgk lịch sử 10

Vương triều của Quang Trung đã làm được những gì? Đánh giá những việc làm đó?

Những việc mà vương triều Quang Trung làm được là:

• Ban chiếu kêu gọi nhân dân khôi phục sản xuất, lập lại sổ hộ khẩu, tổ chức lại giáo dục thi cử.
• Quân đội được tổ chức quy củ và trang bị vũ khí đầy đủ.
• Đặt quan hệ hòa hảo với nhà Thanh và được nhà Thanh rất tôn trọng.
• Quan hệ với Lào và Chân Lạp diễn ra tốt đẹp.

Từ những việc làm đó ta thấy:

• Những việc đó có tác dụng làm ổn định lại đất nước. Tuy nhiên, phạm vi ảnh hưởng của nó chưa lan rộng ra cả nước.
• Vua Quang Trung mất đột ngột đã không cho phép hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước, đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng.

Hướng dẫn giải câu hỏi cuối bài

Câu 1: Trang 120 – sgk lịch sử 10

Đánh giá công lao của phong trào Tây Sơn trong việc thống nhất đất nước?

Những việc mà vương triều Quang Trung làm được là:

• Ban chiếu kêu gọi nhân dân khôi phục sản xuất, lập lại sổ hộ khẩu, tổ chức lại giáo dục thi cử.
• Quân đội được tổ chức quy củ và trang bị vũ khí đầy đủ.
• Đặt quan hệ hòa hảo với nhà Thanh và được nhà Thanh rất tôn trọng.
• Quan hệ với Lào và Chân Lạp diễn ra tốt đẹp.

Từ những việc làm đó ta thấy:

• Những việc đó có tác dụng làm ổn định lại đất nước. Tuy nhiên, phạm vi ảnh hưởng của nó chưa lan rộng ra cả nước.
• Vua Quang Trung mất đột ngột đã không cho phép hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước, đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng.

Câu 2: Trang 120 – sgk lịch sử 10

Hãy trình bày đặc điểm và nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Thanh?

Đặc điểm và nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống quân Thanh.

Về đặc điểm cuộc kháng chiến chống quân Thanh:

• Cuộc kháng chiến diễn ra nhanh chóng, táo bạo, bất ngờ và chắc thắng.
• Cuộc kháng chiến này cũng chấm dứt thời kì xâm lược của các triều đại phong kiến Trung Quốc.
• Cuộc kháng chiến chống quân Thanh là cuộc kháng chiến giảo phóng dân tộc bảo vệ tổ quốc.

Nguyên nhân thắng lợi cuộc khởi nghĩa quân Thanh:

• Nhờ nghệ thuật lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Quang Trung
• Nhờ tinh thần chiến đấu hăng say, kiên cường của quân sĩ
• Nhờ truyền thống yêu nước và ý chí đấu tranh bất khuất chống ngoại xâm của dân tộc.

Câu 3: Trang 120 – sgk lịch sử 10

Em biết gì về Nguyễn Huệ – Quang Trung và đánh giá vai trò của ông  trong hai cuộc kháng chiến chống Xiêm và chống Thanh?

Một số thông tin về Nguyễn Huệ – Quang Trung:

• Nguyễn Huệ tên thật là Hồ Thơm . Ông là trụ cột của nghĩa quân Tây Sơn, có công lao to lớn trong sự nghiệp thống nhất đất nước giải phóng dân tộc.
• Năm 1788, Nguyễn Huệ tiến quân ra Bắc tiêu diệt quân Thanh, ông lên ngôi Hoàng đế lấy hiệu Quang Trung.
• Vai trò của Vua Quang Trung trong hai cuộc kháng chiến chống quân Xiêm và Thanh:
• Nguyễn Huệ – Quang Trung  là người có công lớn trong cuộc đập tan Chúa Nguyễn ở Đàng Trong và đánh bại quân xâm lược Xiêm. Ngoài ra, ông cong là người đem quân ra Bắc lật nhào Chúa Trịnh chuyên quyền, tôn phò nhà Lê và đánh bại quân xâm lược nhà Thanh.

=> Như vậy, vua Quang Trung vừa có công lao trong việc đánh bại các thế lực phong kiến Đàng Trong, Đàng Ngoài để thống nhất nước ta vừa có công trong việc đánh bại quân xâm lược Xiêm, Thanh để bảo vệ nền độc lập dân tộc. Từ một thủ lĩnh nông dân kiệt xuất, Quang Trung trở thành vị anh hùng dân tộc Vĩ đại.

Giới thiệu về Hội Gia sư Đà Nẵng – Trung tâm gia sư dạy kèm tại nhà

Chúng tôi tư vấn miễn phí phụ huynh tuyển gia sư dạy kèm tại nhà Đà Nẵng.Chúng tôi luôn đặt chất lượng dạy và học lên hàng đầu, giới thiệu gia sư uy tín dạy các môn, các lớp từ cấp 1, 2, 3, luyện thi lớp 10, luyện thi đại học.

Phụ huynh đừng quá lo lắng địa chỉ Hội Gia sư Đà Nẵng xa nhà của quý phụ huynh. Trong danh sách sinh viên cộng tác làm gia sư dạy kèm tại nhà, chúng tôi luôn sẵn sàng hàng trăm gia sư với tiêu chí: