Acid Uric là một hợp chất được cơ thể tạo ra trong quá trình chuyển hóa các chất đạm có nhân purin [được tìm thấy nhiều trong phủ tạng động vật, cá biển, bia, rượu,…], sau đó chúng được hòa tan vào trong máu, đưa đến thận rồi được đào thải qua đường nước tiểu.
Khi chúng ta ăn các đồ ăn nhiều đạm, uống nhiều bia rượu khiến cơ thể tăng tổng hợp acid uric hoặc do chức năng của thận suy giảm hay do sử dụng một số loại thuốc làm giảm đào thải acid uric làm cho lượng acid uric trong máu tăng cao.
Ở người bình thường, giới hạn chỉ số Acid Uric trong máu ở các đối tượng [phụ thuộc vào chiều cao, cân nặng, độ tuổi, giới tính] cụ thể như sau:
- Nam: 2.5-8 mg/dL
- Nữ: 1.9–7.5 mg/dL
- Trẻ em: 3-4 mg/dL.
Bất kỳ nguyên nhân nào làm giảm hoặc tăng chỉ số này ngoài mức giới hạn đều có thể tác động xấu đến cơ thể.
Xét nghiệm chỉ số acid uric được thực hiện như thế nào?
Chỉ số acid uric là kỹ thuật đơn giản, được thực hiện thông qua xét nghiệm máu. Tuy nhiên để có kết quả chính xác, không bị nhiễm thì kỹ thuật đòi hỏi các yêu cầu sau:
– Xét nghiệm được thực hiện vào buổi sáng, bệnh nhân cần nhịn ăn trước đó ít nhất 4 giờ. Vì nồng độ acid uric bị ảnh hưởng bởi chế ăn nhiều purin. Và vào buổi sáng, nồng độ acid uric lắng đọng tốt nhất
– Sau khi lấy mẫu máu sẽ cho vào ống nghiệm có chứa chất chống động sau đó ly tâm và tiến hành xét nghiệm.
– Kết quả được trả về sau 1 tiếng
Mẫu máu được lấy ngoài dùng để xét nghiệm nồng độ acid uric máu cũng có thể được dùng đồng thời để đánh giá công thức máu, tỷ prothrombin…
Chỉ số Acid Uric phản ánh điều gì?
Các bệnh liên quan khi chỉ số acid uric cao
– Bệnh Gout. Tăng acid uric máu là một trong những yếu tố nguy cơ rõ ràng cho sự hình thành bệnh gout. Tuy nhiên, đây không phải tiêu chuẩn duy nhất để chẩn đoán bệnh gout, còn các dấu hiệu đi kèm khác đó là sự lắng đọng acid uric và gây tổn thương ở khớp hay những tổ chức khác.
Acid uric được tạo ra khi cơ thể phân hủy các bazơ purin ngoại sinh có trong thực phẩm hoặc purin nội sinh tạo ra trong quá trình phá hủy tế bào tự nhiên trong cơ thể. Quá trình này được thực hiện chủ yếu ở gan, sau đó acid uric được lọc ở thận và bài tiết ra ngoài theo nước tiểu. Một ít acid uric được thải qua đường tiêu hóa. Acid uric trong máu tăng được gọi là hội chứng tăng acid uric máu. Xét nghiệm acid uric rất hữu ích trong xác định bệnh gout, bệnh thận và một số tình trạng khác.
Xét nghiệm acid uric máu là một xét nghiệm thường quy được sử dụng để chẩn đoán một số bệnh lý gây tăng hoặc giảm acid uric trong máu.
Có nhiều nguyên nhân làm acid uric tăng bao gồm chế độ ăn và một số bệnh lý. Người bệnh có chế độ ăn mất cân đối, uống nhiều bia rượu, tiêu thụ nhiều thức ăn chứa đầy chất đạm như thịt đỏ, hải sản. Bệnh nhân bị gút, biểu hiện qua các đợt gút cấp. Người mắc các bệnh ung thư như ung thư di căn, đa u tủy xương,... hoặc/và đang trong liệu trình điều trị ung thư bằng hóa trị, xạ trị….
Vì vậy mà xét nghiệm acid uric máu có thể chỉ ra một số tình trạng sức khỏe làm tăng tổng hợp quá mức acid uric và/hoặc giảm thải acid uric. Mức độ acid uric máu có thể được phát hiện dễ dàng qua xét nghiệm máu.
Ý nghĩa của việc xét nghiệm acid uric
Xét nghiệm này là một phần của khám sức khỏe tổng quát định kỳ để kiểm tra nồng độ acid uric trong máu. Qua đó, tìm nguyên nhân gây tăng sản xuất acid uric hoặc giảm thải acid uric, cũng như tầm soát các bệnh lý do tăng acid uric máu gây ra.
Xét nghiệm acid uric không phải là xét nghiệm chẩn đoán bệnh gout, nhưng các triệu chứng của gout kết hợp với acid uric máu cao là cơ sở để chẩn đoán. Tuy nhiên, khoảng 20-30% trường hợp bị gout nhưng có nồng độ acid uric bình thường. Cần làm thêm các xét nghiệm cận lâm sàng khác để xác định nguyên nhân.
- Acid uric trong máu tăng do tăng sản xuất acid uric. Một số nguyên nhân gây tăng sản xuất acid uric thường gặp là: Tăng acid uric máu tiên phát; Thiếu máu do tan máu; Béo phì; Chế độ ăn giàu purin; Nhiễm độc thai nghén; tiền sản giật…
- Một số nguyên nhân gây giảm bài tiết acid uric thường gặp là: Suy thận; Nghiện rượu; Dùng thuốc lợi tiểu; Suy tim…
Khi bạn thấy các triệu chứng như sau thì nên đi làm xét nghiệm acid uric máu:
- Đau ngón chân, tay, mắt cá chân, đầu gối…
- Bị sưng đỏ, tấy các vùng khớp
- Khớp có cảm giác ấm khi chạm vào.
Xét nghiệm acid uric có thể được chỉ định để theo dõi bệnh gout, suy giảm chức năng thận, suy thận, các bệnh máu và thiếu máu do tan máu, bệnh nhân nghiện rượu. Ở bệnh nhân điều trị ung thư bằng hóa trị hoặc xạ trị, xét nghiệm acid uric đảm bảo rằng nồng độ acid acid không tăng cao nguy hiểm.
Acid uric trong máu cao hơn bình thường nhưng không gây ra triệu chứng nào được gọi là tăng acid uric máu không triệu chứng.
Phải làm gì khi tăng acid uric máu?
Acid uric trong máu cao hơn bình thường nhưng không gây ra triệu chứng nào được gọi là tăng acid uric máu không triệu chứng. Trường hợp này khá phổ biến, phần lớn không cần điều trị mà chỉ cần điều chỉnh lối sống.
Chỉ số uric cao bao nhiêu thì bị bệnh là lo lắng của rất nhiều người. Theo tiêu chuẩn y khoa, ở nam giới mức acid uric trong máu được coi là bình thường sẽ nằm trong khoảng 202 - 416 μmol/l; còn ở nữ giới là từ 143 - 399 μmol/l. Vượt quá giới hạn này đồng nghĩa với việc bạn đang bị tăng acid uric máu. Nồng độ acid uric trong máu cũng sẽ tăng giảm tùy theo chế độ dinh dưỡng. Nồng độ acid uric sẽ gia tăng khi tăng tiêu thụ lượng lớn purin vào cơ thể như các loại thịt đỏ, hải sản có vỏ, rượu bia…
Ngoài ra, nồng độ acid uric máu cũng tăng trong những trường hợp tổn thương thận như suy thận, làm giảm thải trừ acid uric ra khỏi cơ thể. Những bệnh lý đột biến gen gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa purin và đào thải acid uric cũng gây nên tình trạng này.
Khi acid uric tăng cao kèm theo triệu chứng, tùy vào tình trạng của mỗi người mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Nếu được chẩn đoán gout, bạn cần điều trị bao gồm dùng thuốc và điều chỉnh lối sống. Đó là: