Biện chứng pháp là gì Trần Thái Đỉnh PDF

Sài Gòn 1969 Hướng Mới

“Biện chứng pháp là phương pháp nghiên cứu được con người sử dụng ngay từ những bước đầu của hai nền văn học Âu Á. Và càng ngày nó càng tỏ ra hiệu nghiệm cho việc tìm hiểu thực chất của xã hội và con người, xưa kia Platon coi toán học là điều kiện tất yếu để vào học triết, và ổng đã cho ghi trên cửa trường câu “Ai không giỏi toán xin đừng vào đây (…) Biện chứng pháp xuất hiện rất sớm, có thể nói là ngay từ khi con người biết suy tưởng. Mà cũng không thể khác được: sự suy nghĩ luôn tiến bước trên hai chân cũng như con người đi đứng bằng hai chân. Suy nghĩ của ta, nhận thức của ta chỉ có thể hoặc quyết, hoặc chối, khẳng định hoặc phủ định. Nếu chỉ có khẳng định mà không có phủ định, thì tư tưởng không thể tiến được bước nào nữa, cũng như người chỉ có một chân“. [1]

“Biện chứng pháp là con đường đưa tới thực tại, chứ nó không phải là tất cả thực tại. Đàng khác, nơi chữ dialectique có ý chỉ một dia, nghiã là vượt qua: cho nên biện chứng pháp là đường đi, chứ không phài là khởi điểm và cũng phải là chỗ đến”. 

“Chữ dialectique của Pháp do phiên âm chữ dialecktikè của Hy Lạp, và chữ này thành bởi hai chữ: dia, nghĩa là cả hai, xuyên qua và legein, nói. Như vậy biện chứng pháp là đi từ đầu đến cuối đường, từ chỗ u minh tới chỗ sáng sủa, từ chỗ nghi hoặc đến chỗ phân minh: nó chính là con đường dẫn chúng ta đi tới như vậy. Đi tới luôn, không bao giờ dừng lại, bởi vì nó có ba nhịp:

Nhịp đầu là chính đề (khi hai chân còn liền với đất).
Nhịp hai là phản đề (khi chân đã lìa đất)
Và nhịp ba là tổng đề (khi chân lại đặt trên đất, nơi một chỗ xa hơn trước).

Rồi nhịp ba này tức khắc trở thành nhịp một cho một vận động khác tiếp theo.
Trên con đường biện chứng pháp, chính đề là nhận thức đầu tiên, phản đề là nhận thức kế tiếp và chống lại nhận thức trước: do sự cọ sát của hai nhận thức tương phản này mà sinh ra nhận thức thứ ba, vừa phủ nhận hai nhận thức trên đây, vừa giữ lại những gì là tích cực của hai nhận thức đó”.[2]

[1] Trần Thái Đỉnh. 1969. Biện Chứng Pháp là gì ? Saigon: Hướng Mới, 6.

[2] Trần Thái Đỉnh. Sđd, 20-21.