Nhiều người vẫn thường hay thắc mắc về bán hàng đa cấp là gì? Hình thức kinh doanh đa cấp hay còn gọi là tiếp thị đa cấp theo mạng lưới, đây là một chiến lược tiếp thị để bán sản phẩm và/hoặc dịch vụ đang gây tranh cãi và bị cho là lừa đảo. Vậy đặc điểm của bán hàng đa cấp là gì? Làm sao để nhận biết bán hàng đa cấp lừa đảo. Mời bạn đọc tham khảo bài viết dưới đây, để hiểu chi tiết hơn.
Bán hàng đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp hay nhiều nhánh. Trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng, cũng như các lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới [được quy định tại khoản 1 Điều 2 Nghị định 40/2018/NĐ-CP].
- Đa cấp là gì? Đây là một hình thức bán lẻ hàng hóa, sản phẩm: Công ty bán hàng đa cấp có thể là công ty trực tiếp sản xuất, tiếp thị và bán lẻ sản phẩm hoặc phân phối hàng hóa do các công ty khác sản xuất. Công ty đa cấp bán lẻ hàng hóa thông qua mạng lưới tiếp thị.
- Việc bán hàng được thực hiện bởi mạng lưới người tham gia với nhiều cấp và nhiều nhánh khác nhau:
Các doanh nghiệp thường bán hàng qua đại lý, cửa hàng, siêu thị… Còn trong hoạt động bán hàng đa cấp, không có các đại lý, cửa hàng hay siêu thị mà hàng hóa được các nhà phân phối trực tiếp sử dụng hay giới thiệu và bán cho người tiêu dùng.
- Người tham gia bán hàng đa cấp được hưởng hoa hồng, tiền thưởng từ kết quả bán hàng của mình và từ người khác trong mạng lưới do mình tổ chức:
Người tham gia bán hàng đa cấp được hưởng thù lao từ 2 nguồn dưới đây:
- Hoa hồng trực tiếp được tính trên doanh số bán hàng của mình
- Hoa hồng gián tiếp là khoản tiền thưởng trong việc xây dựng mạng lưới tiêu thụ của người tham gia bán hàng đa cấp.
Như vậy, với khái niệm đa cấp là gì? Người bán hàng đa cấp sẽ giúp doanh nghiệp bán hàng, được trả hoa hồng chứ không phải là người tham gia đầu tư để hưởng lợi nhuận.
- Người tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp phải đặt cọc, mua hàng hoặc đóng tiền: Khi được mời tham gia một doanh nghiệp bán hàng đa cấp. Lưu ý nếu phải bỏ ra một khoản tiền để đặt cọc và mua hàng thì cần phải cẩn trọng.
Việc tiêu dùng hay bán hàng hóa của doanh nghiệp là tùy thuộc nhu cầu và khả năng của bản thân người tham gia. Công ty không được yêu cầu người tham gia phải mua một lượng hàng hóa nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp, khác với khái niệm đa cấp là gì mà chúng tôi đã giới thiệu ở trên.
Nhiều công ty bán hàng đa cấp bất chính tồn tại đến nay nhờ vào số tiền những người mới gia nhập bỏ ra mua hàng. Khi không tuyển thêm được người hay khi người được tuyển không mua hàng, công ty sẽ rất khó để tồn tại.
- Chỉ tập trung tìm kiếm người mới để tham gia vào hệ thống: Công ty cho người tham gia bán hàng đa cấp nhận “hoa hồng” từ việc giới thiệu được người khác tham gia vào hệ thống mà không phải từ việc mua hay bán hàng hóa của người được giới thiệu đó.
Một công ty bán hàng đa cấp chân chính, thì việc tuyển dụng sẽ không mang lại lợi ích nếu những người được tuyển dụng không bán hàng. Bởi vì chỉ có bán hàng mới giúp hàng hóa được tiêu thụ và mang về doanh thu cho doanh nghiệp. Từ đó nhà phân phối mới được trả hoa hồng.
- Hứa hẹn những khoản lợi nhuận hấp dẫn: Bán hàng đa cấp là một hình thức bán hàng và phân phối hàng hóa. Nhưng không phải là một hình thức đầu tư, do đó phải cân nhắc khi nghe những lời hứa hẹn hấp dẫn về lợi nhuận kiếm được.
- Không có giấy phép bán hàng đa cấp
- Không cho trả hàng trong thời gian 30 ngày: Theo khoản 1 Điều 47 Nghị định 40, thì người tham gia bán hàng đa cấp có quyền trả lại hàng hóa đã mua từ công ty đa cấp trong thời gian 30 ngày kể từ ngày nhận hàng.
Nếu công ty không cho phép người tham gia bán hàng đa cấp trả lại hàng hóa đã mua thì cần phải xem xét cẩn trọng.
XEM THÊM: Học luật cần có những tố chất nào?
Tóm lại vấn đề “Đa cấp”
Với những chia sẻ về đa cấp là gì, cũng như cách nhận biết bán hàng đa cấp ra sao? Hiện nay có quá nhiều biến tướng của loại hình kinh doanh này nên những ai có dự định tham gia cần phải xem xét và đánh giá toàn diện các yếu tố liên quan đến hoạt động của công ty đa cấp đó.
Đầu tiên phải khẳng định, kinh doanh đa cấp được pháp luật Việt Nam thừa nhận là hợp pháp và là ngành nghề kinh doanh có điều kiện và chỉ được hoạt động khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp theo quy định của Chính phủ.
Tuy nhiên, một số người, nhóm người đã sử dụng mô hình này với mục đích vụ lợi ngay từ đầu, họ tìm cách dụ dẫn người khác đưa tiền cho mình rồi tìm cách tháo chạy an toàn và mang theo số tiền đó.
Thời gian qua, tình trạng kinh doanh theo phương thức đa cấp đã diễn biến phức tạp, có dấu hiệu biến tướng, tiềm ẩn các hành vi có tính chất lừa đảo. Một số tổ chức đa cấp giả mạo trang bị nhiều thủ đoạn tinh vi, đánh vào lòng tham và sự thiếu hiểu biết của nhiều người để lôi kéo, kêu gọi các thành viên tham gia mạng lưới đa cấp phi pháp.
Ai cũng có thể tham gia đường dây bán hàng đa cấp, từ sinh viên, mẹ bỉm sữa cho đến những người hưu trí.
Cùng với đó tận dụng sự phát triển của công nghệ thông tin, loại hình bán hàng đa cấp lại càng được mở rộng và thu hút nhiều khách hàng tham gia. Theo quy định hiện nay, các hoạt động kinh doanh đa cấp bị cấm bao gồm: dịch vụ, hàng hóa nhưng không có giấy chứng nhận do Bộ Công Thương cấp; các hình thức lợi dụng mô hình đa cấp khác không phải là mua bán hàng hóa như tiền ảo, huy động vốn dự án, thương mại điện tử…
Khoản 1 Điều 3 Nghị định số 98/2020/NĐ-CP quy định xử phạt hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ người tiêu dùng quy định:
Kinh doanh theo phương thức đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới.
Dưới đây là một số chiêu trò lừa đảo bán hàng đa cấp phổ biến mà bạn nên lưu ý:
Kêu gọi góp vốn với con số cực nhỏ
Để lôi kéo nhiều người tham gia vào mạng lưới bán hàng, thông thường các công ty đa cấp sẽ chào mời người bán với số vốn rất nhỏ và hứa hẹn những khoản lợi nhuận hấp dẫn.
Chiêu thức này sẽ đánh vào tâm lý của rất nhiều đối tượng ham làm giàu, từ học sinh, sinh viên, đến các bà nội trợ, những người đã về hưu,…
Các công ty đa cấp lợi dụng sự thiếu hiểu biết của những người mới tham gia nhằm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản bằng nhiều hình thức tinh vi khác nhau: Mua hàng của công ty để trở thành hội viên, lấy tiền của người vào sau trả hoa hồng cho người vào trước…
Yêu cầu đặt cọc, mua hàng
Bất cứ yêu cầu bắt buộc mua hàng hóa, đặt cọc, phải nộp tiền là điều kiện để tham gia hệ thống công ty đa cấp đều là biểu hiện của hoạt động đa cấp biến tướng, vi phạm quy định pháp luật.
Theo quy định pháp luật lao động, người sử dụng lao động không được yêu cầu người lao động phải thực hiện biện pháp bảo đảm bằng tiền hoặc tài sản khác cho việc thực hiện hợp đồng lao động và không được thu học phí của người tham gia học nghề.
Tuy nhiên thời gian đần đây rất nhiều công ty đa cấp yêu cầu người mới tham gia phải đóng cọc giữ chỗ hoặc mua hàng thì mới được hoạt động trong hệ thống, nhưng một khi đã đóng tiền thì người tham gia sẽ không thể rút lại vốn. Tại đây, những hội viên tham gia bán hàng luôn được động viên đóng thêm tiền, đồng thời lôi kéo người khác tham gia. Nếu không, người tham gia sẽ không được rút lại số vốn đã bỏ.
Liên tục tuyển dụng cộng tác viên
Đặc trưng của bán hàng đa cấp là phải lôi kéo thật nhiều người vào đường dây của mình để thành lập nhóm, nếu số lượng thành viên càng đông thì số tiền được trích hoa hồng càng nhiều vì mỗi người khi tham gia là thành viên của đường dây đều phải đóng một khoản tiền theo quy định.
Khi bạn được giới thiệu về một doanh nghiệp bán hàng đa cấp, bạn cần quan sát các hoạt động thường xuyên của doanh nghiệp đó. Nếu doanh nghiệp đó chỉ chú trọng tổ chức các buổi tuyển dụng mà không tổ chức đào tạo bán hàng cho nhà phân phối thì bạn cần cẩn trọng.
Nhiều doanh nghiệp bán hàng đa cấp bất chính chỉ tồn tại nhờ số tiền những người mới gia nhập bỏ ra mua hàng. Công ty thu lợi nhuận từ khoản tiền này và cũng dùng khoản này để chia hoa hồng cho những người có công tuyển dụng.
Những doanh nghiệp như vậy sẽ không tồn tại được khi không tuyển thêm được người hoặc khi người được tuyển không mua hàng, vì họ không chú trọng bán hàng, không có nguồn doanh thu từ việc tiêu thụ hàng hóa.
Không chú trọng sản phẩm
Bản chất của hoạt động bán hàng đa cấp là giới thiệu, chia sẻ về các sản phẩm chất lượng tốt để bán các sản phẩm đó cho người tiêu dùng. Như vậy, nếu sản phẩm không tốt thì bạn không có gì để giới thiệu, chia sẻ và do đó sẽ khó bán được hàng, khó có thể kiếm được tiền hoa hồng.
Bán hàng đa cấp là một hình thức bán hàng. Tuy nhiên nếu doanh nghiệp đó liên tục hướng dẫn bạn cách lôi kéo thêm nhiều người cùng tham gia mà không chú trọng bán hàng, tiêu thụ sản phẩm thì bạn cần suy nghĩ doanh nghiệp đó có tồn tại được lâu dài hay không, và tồn tại dựa trên nguồn doanh thu nào.
Dùng các mỹ từ thuyết phục người tham gia
Bằng cách mở ra các khóa học, chương trình giúp đỡ khởi nghiệp để trở thành doanh nhân thành đạt với đồ hiệu, xe sang đã khiến nhiều người trẻ dễ dàng bị thu hút.
Theo đó các công ty đa cấp biến tướng luôn tìm cách tẩy não người tham gia với các điệp khúc như: tương lai của bạn là do bạn quyết định đừng bao giờ bị cản trở bởi người khác, muốn thành công thì phải hành động dù đó là hành động sai trái như lấy tiền của gia đình và nói dối, muốn làm chủ thì phải bỏ tiền đầu tư…
Các công ty đa cấp có một đội ngũ Marketing chuyên nghiệp dễ dàng dẫn dụ nhiều sinh viên, người ít hiểu biết bị choáng ngợp trước sức mạnh của đồng tiền. Vậy nên để tránh bị mời gọi và gia nhập các đường dây này, bạn cần tìm hiểu rõ thông tin của công ty đó, chủ sở công ty, ngành nghề hoạt động để không bị mời gọi tới các địa điểm được dựng lên và liên tục thay đổi. Thông tin của bất kỳ doanh nghiệp nào cũng được con bố công khai tại cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp.
Trên đây là những chiêu trò lừa đảo bán hàng đa cấp phổ biến mà mọi người nên lưu ý, khi nhận biết được chân tướng các doanh nghiệp này thì bạn sẽ không vướng phải tình cảm “tiền mất tật mang”.
Nghị định số 98/2020/NĐ-CP quy định xử phạt hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ người tiêu dùng quy định về đối tượng kinh doanh theo phương thức đa cấp như sau:
1. Hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp chỉ được thực hiện đối với hàng hóa. Theo phương thức đa cấp với đối tượng không phải là hàng hóa đều bị cấm, chưa trường hợp pháp luật có quy định khác.
2. Những hàng hóa sau không được kinh doanh theo phương thức đa cấp
a. Hàng hóa gọi là thuốc, trang thiết bị y tế, các loại thuốc thú y [bao gồm cả thuốc thú y thủy sản], thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn hạn chế sử dụng và cấm sử dụng trong lĩnh vực gia dụng và y tế và các loại hóa chất nguy hiểm;
b. Sản phẩm nội dung thông tin số
Hoài Thơm