tương lai trái đất và cuộc sống loài người sau này sẽ như thế nào nếu môi trường đất cứ bị ô nhiễm?

Hiện nay môi trường đang bị đe dọa trầm trọng vì tình hình thế giới phát triển càng lúc càng cao, các nhà máy, công trình, xưởng sản xuất mỗi ngày thải ra ngoài môi trường rất nhiều khí thải, chất thải nguy hại, dẫn đến môi trường bị đe dọa ô nhiễm. Môi trường toàn cầu hiện nay đầy những yếu tố, nào là hạn hán, đói kém, thiên tai, lũ lụt. Dưới đây sẽ phân tích các vấn đề nghiêm trọng mà trái đất đang phải chống chọi, đối mặt.

• Nguồn nước đang bị khan hiếm

       Hiện nay trên trái đất, diện tích nước chiếm tới khoảng 70% bề mặt, tuy nhiên chỉ có khoảng 2% là nước phù hợp cho tiêu dùng, được coi là nước tinh khiết. Nước được xem là một dạng tài nguyên được sử dụng nhiều nhất trên thế giới. Vấn đề nhắc tới là lượng nước sạch đến với mọi người trên thế giới là không đều.

       Nhiều khu vực vẫn phụ thuộc vào lượng nước mưa dự trữ, tuy nhiên nếu khí hậu biến đổi thì nguồn nước cung cấp từ thiên nhiên là vô cùng khan hiếm, dẫn đến khan hiếm nước cho sinh hoạt. Tuy nhiên có nơi lại lũ lụt thiên tai, lũ quét làm phá hủy hệ sinh thái tự nhiên và nhân tạo trong khu vực.

       Ngoài ra, một trong những mối quan tâm lớn về y tế liên quan trực tiếp với vấn đề môi trường này là việc tiếp cận với nước sạch. Rất ít người trên toàn thế giới có thể truy cập nguồn nước uống. Điều này gây ra một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho những người dân sống ở khu vực đó.

       Ngày nay thiên tai lũ lụt, hạn hán ngày càng nặng nề, đáng cảnh bảo, nguyên nhân sâu xa là do phần rừng bị khai thác một cách vô tội vạ. Nạn phá rừng hầu như xảy ra trên toàn thế giới, các tổ chức cây xanh trên thế giới đã cảnh báo rất nhiều về việc tàn phá hệ sinh thái cây xanh sẽ ảnh hưởng đến khí hậu toàn cầu.

 Phá rừng làm biến đổi khí hậu. [Ảnh minh họa]

       Cuộc sống phát triển, nhu cầu tiêu thụ nhu yếu phẩm, thực phẩm tăng lên, dẫn đến con người phải phá bỏ nhiều diện tích rừng cho việc trồng trọt. Xã hội phát triển, các đô thị, thành phố lớn mọc ra khiến các cánh rừng bị thay thế bới các tòa cao ốc. Khai thác khoáng sản, dầu và các tài nguyên khác cũng dẫn đến nạn phá rừng

       Với nạn phá rừng làm cho nhiều loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng. Xói lở đất, biến đổi khí hậu đáng kể và trong một số trường hợp thiên tai như sạt lở đất và lũ quét có thể là do, trực tiếp hoặc gián tiếp phá rừng .

• Sự biến đổi khí hậu toàn cầu

       Sự tăng nhiệt độ trái đất đáng kể trong những năm vừa qua đang làm cho thế giới không an tâm. Biến đổi khí hậu trên thế giới dẫn đến thiên tai, động đất, sóng thần, lũ lụt ngày càng xuất hiện với mật độ nhiều và nặng hơn.

       Những báo cáo về sự tăng nhiệt độ trong mùa hè, mùa đông không đủ lạnh và khối lượng đất đóng băng cũng giảm. Toàn bộ thế giới bị ảnh hưởng bởi sâu rộng trong tự nhiên. Ảnh hưởng của nó không chỉ gây tử vong cho con người mà còn cho các loài khác sống ở hành tinh này.

Biến đổi khí hậu toàn cầu [Ảnh minh họa].

•  Quản lý chất thải nguy hại

       Quản lý chất thải nguy hại liên kết chặc chẽ với phát triển dân số nhanh chóng trên toàn thế giới và tỷ lệ tiêu thụ, chất thải, và quản lý của nó đã trở thành một vấn đề lớn trên thế giới. Việc xử lý chất thải được tạo ra trong nhiều hình thức, mà có thể được phân loại rộng rãi trong hai hình thức. Một số chất thải phân hủy sinh học và một số không như vậy.

       Vấn đề mất gốc trong lối sống của chúng ta, đó là chuyển động nhanh và nhẫn tâm trong suy nghĩ và hành động. Vấn đề này thể hiện rõ ràng hơn xung quanh các vùng đô thị của thế giới. Các giải pháp sửa chữa nhanh chóng của các bãi chôn lấp và các trung tâm tái chế không được chứng minh. Trong thực tế, tràn đầy các bãi chôn lấp, đặc biệt là ở các nền kinh tế phát triển trên thế giới, đang gây ra sức khỏe nghiêm trọng hơn và các vấn đề môi trường trong khu vực.

• Đa dạng sinh học và sử dụng đất

       Đa dạng sinh học có nghĩa là sự đa dạng của cuộc sống tồn tại trong bất kỳ khu vực nhất định. Hôm nay với dân số ngày càng tăng và nhu cầu ngày càng tăng cho các nhu cầu cơ bản, đa dạng sinh học đang bị đe dọa ở nhiều khu vực trên thế giới. Nhu cầu cao cho quần áo, thực phẩm và nơi sinh ở đã dẫn đến một mô hình sử dụng đất sai lệch.

       Đất canh tác cho nông nghiệp hiện nay đang ít dần, cộng với nhiều vùng miền đang thiếu nước canh tác, hoặc nước nhiểm mặn không thế canh tác.Nhiều đất canh tác có thể dẫn đến các vấn đề về tình trạng thiếu nước và xâm nhập mặn đất. Điều này cũng dẫn đến các vấn đề khác như khai thác quá nhiều . Họ có thể để trồng thực phẩm hoặc các loại ngũ cốc hoặc thậm chí cả cây, nhưng những ảnh hưởng của sự thay đổi đó có ảnh hưởng lâu dài và gây hại cho môi trường làm cho các vấn đề môi trường ngày càng nghiêm trọng.

•  Hóa chất, chất thải độc hại và kim loại nặng

       Nhiều chất thải được tạo ra bởi con người có chứa một lượng cao các hóa chất và các chất độc. Chúng có tác động xấu đến môi trường. Các vấn đề của mưa axít là một ví dụ. Một số hóa chất và kim loại nặng có một hiệu ứng có thể gây tử vong trên con người cũng như đời sống động vật.Cần được chăm sóc thực hiện để ngăn chặn điều này xảy ra. Định mức phát thải nghiêm ngặt kiểm soát và các quy định cần phải được thực hiện để bảo vệ hệ sinh thái cũng như sức khỏe của con người từ vấn đề chết người này. Tái tạo nguồn năng lượng không tái tạo năng lượng, nhu cầu và tiêu thụ của họ là một nguyên nhân của vấn đề môi trường xung quanh hành tinh .

       Là một vấn đề rất nhạy cảm và rất gây tranh cãi. Khoa học đã giúp con người rất nhiều và đã đạt được nhiều bước đột phá về y học, công nghệ, y tế, thông tin liên lạc, vv . Trong thực tế, tất cả các khía cạnh của đời sống con người được cải thiện rất nhiều với sự giúp đỡ của khoa học. Sửa đổi di truyền của thực vật, động vật và có lẽ ngay cả con người trong tương lai gần có thể gây ra thiệt hại nhiều hơn lợi.

       Chúng ta không thể không đồng ý với việc nghiên cứu về di truyền học đã làm thay đổi cuộc sống của chúng ta như thế nào.Các thách thức khó khăn nhất được lan truyền nâng cao nhận thức và giáo dục người dân về sự thoái hóa các nguồn lực màu xanh. Nhiều vấn đề được gây ra bởi chúng ta làm theo lối sống, mà không có một ý thức về hậu quả.. Chúng tôi chỉ có một hành tinh, chỉ có một nhà, chúng ta không thể mất nó để thõa mãn sự tham lam của chúng ta!

Tổng hợp.

Bởi Châu Sa Nguyễn Phương Văn

Giới thiệu về cuốn sách này

Cùng ngày, CNN dùng tít “Hành tinh của chúng ta đang bị con người ăn hết”. Cả hai bài viết đều đưa tin về báo cáo mới nhất của Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu [IPCC, thuộc Liên Hiệp Quốc] công bố ngày 8-8, nhấn mạnh các vấn đề liên quan đến việc con người sử dụng tài nguyên đất và các ảnh hưởng của chúng lên biến đổi khí hậu.

Trong vòng 30 năm tới, dân số thế giới dự báo vượt mốc 9 tỉ người, đồng nghĩa với việc chúng ta phải tăng sản xuất lương thực thêm ít nhất 70% so với hiện tại để có thể tránh được nạn đói trên diện rộng.

Báo cáo IPCC nhấn mạnh: nhân loại không thể thực sự chống chọi với biến đổi khí hậu mà không giải quyết vấn đề đất đai, bao gồm suy thoái sinh cảnh, nạn phá rừng và đất bị giảm màu mỡ vì nông nghiệp, do lẽ 22% khí nhà kính toàn cầu đến từ hoạt động nông-lâm nghiệp.

Ngoài ra, lãng phí thực phẩm và tiêu thụ thịt cũng là tác nhân lớn cho việc Trái đất nóng lên, trong đó việc lãng phí thức ăn chiếm 8-10% phát thải toàn cầu, còn hoạt động chăn nuôi chiếm 14,5%, theo Quỹ quốc tế Bảo vệ thiên nhiên [WWF].

Thông điệp của báo cáo là “nếu chúng ta không tìm ra cách để nuôi sống giống loài mình [tức con người] bền vững hơn, biến đổi khí hậu sẽ tăng tốc và khiến việc trồng lương thực khó khăn hơn”. Các giải pháp đó là giảm việc ăn thịt, thay đổi cách trồng trọt và chăn nuôi, trồng thêm rừng, tất cả nhằm giúp việc sử dụng đất tốt hơn để nguồn tài nguyên này có thể tiếp tục chống lại biến đổi khí hậu, vừa đáp ứng nhu cầu lương thực của dân số toàn cầu đang tăng nhanh.

Chuyện cái ăn và tài nguyên đất

Ngành chăn nuôi vốn gây hại cho môi trường vì chăn nuôi số lượng lớn hay ô nhiễm từ chất thải của các trang trại gia súc nuôi lấy thịt và sữa sẽ làm suy thoái sinh cảnh [môi trường sống tự nhiên bị giảm sút đến mức sinh vật không thể sống được].

Ngoài ra, gia súc còn thải ra một lượng lớn khí metan, một loại khí làm Trái đất nóng lên mạnh gấp 3 lần so với CO2. Chăn nuôi cũng chiếm dụng đất để làm trang trại, bãi chăn thả hay tiêu tốn tài nguyên [một con bò có thể cần hơn 41.500 lít nước mỗi năm].

Theo báo cáo công bố vào tháng 7-2019 của Viện Tài nguyên thế giới, nếu con người giữ nguyên thói quen ăn uống như hiện tại sẽ cần thêm 593 triệu ha [gần gấp đôi diện tích Ấn Độ] dành cho trồng trọt chăn nuôi mới có thể đủ nuôi sống dân số dự báo ở mức 9,8 tỉ người vào năm 2050.

“Tóm lại, chúng ta phải cơ bản nghĩ lại cách chúng ta trồng trọt và chăn nuôi - bài trên WIRED viết - Nhưng nếu chúng ta không tìm ra cách để nuôi sống mình bền vững, biến đổi khí hậu sẽ tiếp tục tăng, khiến việc trồng đủ lương thực khó khăn hơn, hệ thống lương thực sẽ sụp đổ và con người sẽ chết”.

Ăn thịt và vấn đề của chúng ta

Theo CNN, mặc dù các chuyên gia IPCC không đưa ra khuyến nghị cụ thể nào, có thể suy được rằng báo cáo đặt mục tiêu hàng đầu là dịch chuyển chế độ ăn uống ở các nước phát triển theo hướng giảm việc tiêu thụ quá nhiều thịt và sản phẩm từ sữa.

“Để có được một tương lai tốt hơn, đồng nghĩa với việc chia tay một số thói quen ưa thích của chúng ta - tác giả viết trên CNN - Bạn có sẵn sàng làm điều này không? Câu trả lời sẽ nằm trong đĩa thức ăn nằm trước mặt trong bữa ăn kế tiếp của bạn”.

Ăn quá nhiều thịt vừa không tốt cho sức khỏe con người vừa là thảm họa môi trường. Các khu rừng nhiệt đới ở Brazil đang bị xóa sạch để lấy đất vừa làm bãi chăn thả bò nuôi lấy thịt, vừa trồng đậu tương để xuất sang châu Âu làm thức ăn gia súc.

Nhu cầu thịt cao đòi hỏi tăng lượng gia súc phải nuôi và điều này gián tiếp gây sức ép lên nông nghiệp, nguồn cung thức ăn gia súc. Điều đáng nói là trồng trọt cũng chiếm rất nhiều tài nguyên - đất trồng, nước tưới, phân bón. Vì thế, con người còn ăn nhiều thịt thì đường nào cũng làm trầm trọng thêm biến đổi khí hậu.

Trong bài viết “Tránh ăn thịt là cách làm duy nhất và hữu hiệu nhất để giảm tác động của mỗi cá nhân lên biến đổi khí hậu” vào tháng 5-2018, Guardian dẫn một nghiên cứu cho biết nếu không dùng thịt và sản phẩm từ sữa, lượng đất nông nghiệp toàn cầu có thể giảm hơn 75% - bằng diện tích của Mỹ, Trung Quốc, các nước Liên minh châu Âu và Úc cộng lại, mà nhân loại vẫn đủ lương thực để dùng.

“Giảm tiêu thụ các thực phẩm sử dụng nhiều tài nguyên để làm ra như thịt đỏ có thể giúp cứu hành tinh này” - Sujatha Bergen, giám đốc các chiến dịch sức khỏe liên quan đến thực phẩm thuộc Hội đồng Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên Mỹ, viết trên trang web của tổ chức này.

Trả lời phỏng vấn CNN, Sharon Palmer, chuyên gia dinh dưỡng và phát triển bền vững người Mỹ, cho biết “giảm mạnh việc ăn thức ăn từ động vật và chuyển sang chủ yếu dùng lương thực từ thực vật là một trong những cách quyết liệt nhất chúng ta có thể làm để giảm tác động của mình lên hành tinh trong cuộc đời mình”.

Báo cáo của IPCC cũng gợi ý thực phẩm làm từ thực vật có thể là những cây họ đậu và các loại rau, củ, quả và hạt. Nhưng vì sao ăn thực vật lại tốt cho môi trường hơn? Palmer cho rằng các loại cây họ đậu như đậu, đậu hà lan, đậu lăng là nguồn protein bền vững nhất trên hành tinh này vì chúng chỉ cần rất ít nước để mọc và có thể được trồng ở các môi trường khô, khắc nghiệt.

“Chúng cũng như một loại phân bón thiên nhiên khi hấp thu khí nitơ trong không khí rồi chuyển xuống đất, và điều này sẽ làm giảm nhu cầu phải sử dụng phân bón tổng hợp” - Palmer giải thích.

Khẩu phần chủ yếu là thực vật không chỉ tốt cho Trái đất, mà còn cho sức khỏe bản thân người ăn khi chúng làm giảm nguy cơ béo phì, bệnh tim mạch và tiểu đường tuýp 2, theo CNN.

Ngoài việc chuyển sang ăn thực vật [không nhất thiết đồng nghĩa với ăn chay], giới khoa học cũng đang tích cực theo đuổi việc tạo ra thịt trong phòng thí nghiệm thay vì chăn nuôi gia súc gây ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên, do “thịt nhân tạo” vẫn chưa thể trở thành sản phẩm chủ lưu, CNN cho rằng việc tốt nhất mà mỗi cá nhân người tiêu dùng ở các nước phương Tây có thể làm là từ bỏ món bíttết hay thịt cừu yêu thích của mình. Càng giảm nhu cầu thịt thì diện tích nông nghiệp càng giảm, dành ra thêm nhiều đất đai cho tự nhiên.

Chống lãng phí thực phẩm cũng là một cách bảo vệ hành tinh. Theo báo cáo của IPCC, lãng phí thực phẩm chiếm 10% phát thải nhà kính do con người gây ra. Tình hình lãng phí hiện rất đáng lo ngại khi có 25-30% thực phẩm làm ra không bao giờ được tiêu thụ mà phải bỏ đi, trong khi có đến 821 triệu người thiếu ăn khắp thế giới.

“Giảm lãng phí thực phẩm đồng nghĩa sẽ giảm bớt lượng đất và tài nguyên dùng trong nông nghiệp, từ đó giảm phát thải nhà kính” - báo cáo của IPCC viết.■

TỊNH ANH