A. Lý thuyết, Nội dung bài học
I - CÁC CHỈ TIÊU CƠ BẢN ĐỂ ĐÁNH GIÁ CHỌN LỌC VẬT NUÔI.
1. Ngoại hình thể chất
a] Ngoại hình là hình dáng bên ngoài của con vật mang đặc điểm đặc trưng riêng của giống, qua đó thể hiện nhận định tình trạng sức khoẻ, cấu trúc hoạt động của các bộ phận bên trong cơ thể và dự đoán khả năng sản xuất của vật nuôi.
b] Thể chất là chất lượng bên trong cơ thể vật nuôi. Được hình thành bởi tính di truyền và điều kiện phát triển cá thể vật nuôi. Thể chất có liên quan đến sức sản xuất và khả năng thích nghi với điều kiện môi trường sống của con vật nuôi.
2. Khả năng sinh trưởng, phát dục
Khả năng sinh trưởng vật nuôi thường được đánh giá dựa vào: Tốc độ tăng khối lượng cơ thể [tính bằng g/ngày hay kg/tháng] và mức tiêu tốn thức ăn [số kg thức ăn để tăng 1kg khối lượng cơ thể]
Khả năng phát dục của vật nuôi được đánh giá bằng thời gian tính dục và thuần thục tính dục ở mỗi loài
Khả năng sinh trưởng, phát dục là căn cứ quan trọng đánh giá chọn lọc. Con vật được chọn làm giống phải có khả năng sinh trưởng, phát dục tốt, lớn nhanh, mức tiêu tốn thức ăn thấp, cơ thể phát triển hoàn thiện, thành thục dục tính rõ, phù hợp độ tuổi từng giống.
3. Sức sản xuất
Sức sản xuất là mức độ sản xuất ra sản phẩm của như : khả năng làm việc, khả năng sinh con, cho thịt, cho trứng, sữa,…
Giống vật nuôi khác nhau có sức sản xuất khác nhau, tuy nhiên còn phụ thuộc vào chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng và đặc điểm cá thể.
II - MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP CHỌN LỌC GIỐNG VẬT NUÔI:
1. Chọn lọc hàng loạt:
Là phương pháp được áp dụng khi cần chọn lọc một số lượng nhiều vật nuôi một lúc hay trong thời gian ngắn, thường sử dụng chọn giống tiểu gia súc và gia cầm cái sinh sản.
Trước khi chọn lọc, người ta đặt ra các chỉ tiêu cụ thể và các chỉ tiêu chọn lọc đối với con vật giống. Sau đó dựa vào các số liệu theo dõi được trên đàn vật nuôi để lựa chọn. Những cá thể đạt tiêu chuẩn giữ làm giống.
Ưu điểm: Nhanh, đơn giản, dễ thực hiện, không tốn kém, có thể thực hiện ngay trong điều kiện sản xuất nhưng hiệu quả chọn lọc không cao.
2. Chọn lọc cá thể được tiến hành tại các trung tâm giống để chọn lọc vật nuôi cần đạt yêu cầu cao về chất lượng giống [đực giống], quá trình chọn lọc gồm 3 bước:
a] Chọn lọc tổ tiên là dựa vào lí lịch để xem xét các đời tổ tiên con vật tốt hay xấu và dự đoán các phẩm chất sẽ có được ở đời con. Cá thể nào có tổ tiên tốt về nhiều mặt là cá thể có triển vọng tốt.
b] Chọn lọc bản thân là các con vật tham gia chọn lọc trong điều kiện tiêu chuẩn về chuồng trại, chăm sóc nuôi dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định tuỳ loại và được theo dõi chặt chẽ về các chỉ tiêu chọn lọc [kiểm tra năng suất cá thể], những cá thể có kết quả kiểm tra tốt sẽ được chọn làm giống.
c] Kiểm tra đời sau
Xác định khả năng di truyền các tính trạng tốt của bản thân con vật cho đời sau. Khi đánh giá, người ta căn cứ vào phẩm chất của đời con để quyết định có tiếp tục sử dụng bố hoặc mẹ chúng làm giống hay không.
Hiệu quả chọn lọc cao nhưng cần nhiều thời gian, điều kiện cơ sở vật chất tốt, trình độ khoa học – kĩ thuật cao
B. Bài tập trắc nghiệm
Câu 1:Điền vào chỗ trống: Khả năng sinh sản và phát dục của vật nuôi là tốc độ tăng khối lượng cơ thể và .................. đồng thời có sự ................................ biểu hiện rõ sự phù hợp và độ tuổi từng giống.
A. Mức độ tiêu tốn thức ăn / sự thành thục tính dục
B. Thức ăn của vật nuôi / lớn lên
C. Thức ăn của vật nuôi / sự thành thục tính dục
D. Mức độ tiêu tốn thức ăn / lớn lên
Đáp án: A. Mức độ tiêu tốn thức ăn / sự thành thục tính dục
Giải thích: Khả năng sinh sản và phát dục của vật nuôi là tốc độ tăng khối lượng cơ thể và mức độ tiêu tốn thức ăn đồng thời có sự sự thành thục tính dục biểu hiện rõ sự phù hợp và độ tuổi từng giống - SGK trang 69
Câu 2:Các chỉ tiêu cơ bản để đánh giá chọn lọc vật nuôi là :
A. Ngoại hình thể chất, Khả năng sinh trưởng và phát dục, Chu kỳ động dục
B. Ngoại hình thể chất, Khả năng sinh trưởng và phát dục, Sức sản xuất
C. Ngoại hình thể chất, Chu kỳ động dục, Sức sản xuất
D. Tất cả đều sai
Đáp án: B. Ngoại hình thể chất, Khả năng sinh trưởng và phát dục, Sức sản xuất
Giải thích:Các chỉ tiêu cơ bản để đánh giá chọn lọc vật nuôi là : Ngoại hình thể chất, Khả năng sinh trưởng và phát dục, Sức sản xuất – SGK trang 68,69
Câu 3: Mục tiêu của chọn lọc bản thân là:
A. Đánh giá ngoại hình, thể chất con vật.
B. Đánh giá nguồn gốc của con vật.
C. Đáp án A hoặc đáp án B
D. Đáp án A và đáp án B
Đáp án: A. Đánh giá ngoại hình, thể chất con vật.
Giải thích: Mục tiêu của chọn lọc bản thân là: đánh giá con vật theo các chỉ tiêu chọn lọc [kiểm tra năng suất cá thể] sau đó chọn ra những cá thể có kết quả tốt làm giống - SGK trang 69
Câu 4:Quá trình chọn lọc cá thể gồm ... bước.
A. 2
B. 3
C. 4
D. 5
Đáp án: B. 3
Giải thích: Chọn lọc cá thể là hình thức nhà chọn giống chọn lọc theo kiểu gen của mỗi cá thể riêng biêt, quá trình gồm 3 bước: Chọn lọc tổ tiên-Chọn lọc bản thân-Kiểm tra đờì sau – SGK trang 69,70
Câu 5: Chọn phát biểu không đúng về thể chất của vật nuôi:
A. Thể chất được đánh giá dựa vào tốc độ tăng khối lượng cơ thể
B. Thể chất là chất lượng bên trong cơ thể vật nuôi
C. Thể chất có liên quan đến sức sản xuất và khả năng thích nghi với điều kiện môi trường sống của vật nuôi
D. Thể chất được hình thành bở tính di truyền và điều kiện phát triển cá thể của vật nuôi
Đáp án: A. Thể chất được đánh giá dựa vào tốc độ tăng khối lượng cơ thể
Giải thích:Thể chất là chất lượng bên trong cơ thể. Được hình thành bởi tính di truyền và điều kiện phát triển cá thể, liên quan đến sức sản xuất và khả năng thích nghi với điều kiện môi trường sống cuar con vật – SGK trang 68
Câu 6: Đặc điểm của chọn lọc hàng loạt là:
A. Nhanh gọn.
B. Tốn kém.
C. Khó thực hiện.
D. Sử dụng để chọn gia cầm đực sinh sản.
Đáp án: A. Nhanh gọn.
Giải thích: Đặc điểm của chọn lọc hàng loạt là: Nhanh gọn - SGK trang 69
Câu 7: Mục tiêu của chọn lọc tổ tiên là:
A. Đánh giá ngoại hình, thể chất con vật.
B. Đánh giá nguồn gốc của con vật.
C. Đáp án A hoặc đáp án B
D. Đáp án A và đáp án B
Đáp án: B. Đánh giá nguồn gốc của con vật.
Giải thích: Chọn lọc tổ tiên là: dựa vào phả hệ xem xét các đời tổ tiên của con vật tốt hay xấu và dự đoán các phẩm chất sẽ có ở đời con. Cá thể nào có tổ tiên tốt về nhiều mặt là cá thể triển vọng – SGK trang 69
Câu 8:Sức sản xuất của vật nuôi có thể là:
A. Khả năng tiêu tốn thức ăn
B. Tốc độ tăng khối lượng cơ thể.
C. Tốc độ phát triển hoàn thiện.
D. Khả năng sinh sản.
Đáp án: D. Khả năng sinh sản.
Giải thích:Sức sản xuất của vật nuôi có thể là: Khả năng sinh sản- SGK trang 69
Câu 9: Mức tiêu tốn thức ăn là số kg thức ăn để tăng bao nhiêu khối lượng cơ thể:
A. 100g.
B. 1kg.
C. 10kg.
D. 500g.
Đáp án: C. 10kg.
Giải thích: Mức tiêu tốn thức ăn là số kg thức ăn để tăng 1kg khối lượng cơ thể - SGK trang 69
Câu 10:Đặc điểm của Kiểm tra đời sau:
A. Căn cứ vào phẩm chất của đời bố mẹ.
B. Hiệu quả chọn lọc thấp.
C. Ít tốn kém.
D. Phải có trình độ khoa học – kĩ thuật cao.
Đáp án: D. Phải có trình độ khoa học – kĩ thuật cao.
Giải thích: Đặc điểm của Kiểm tra đời sau: Phải có trình độ khoa học – kĩ thuật cao – SGK trang 70
Trình bày phương pháp chọn lọc cá thể và nêu ưu, nhược điểm của phương pháp này.
Đề bài
Trình bày phương pháp chọn lọc cá thể và nêu ưu, nhược điểm của phương pháp này.
Lời giải chi tiết
- Phương pháp chọn lọc cá thể: Đầu tiên ta chọn những cá thể có tổ tiên tốt về nhiều mặt, những cá thể này sau đó được nuôi trong điều kiện tiêu chuẩn những cá thể nào có kết quả kiểm tra năng suất tốt sẽ được giữ lại làm giống. Cuối cùng người ta đánh giá khả năng di truyền các tính trạng tốt của con vật cho đời sau.
- Ưu điểm: Cho giống khỏe mạnh, tốt, sạch bệnh. Hiệu quả chọn lọc rất cao.
- Nhược điểm: Đòi hỏi nhiều thời gian, cơ sở vật chất và yêu cầu trình độ khoa học kĩ thuật phải cao.
Loigiaihay.com
Câu 1 trang 70 SGK Công nghệ 10
Trình bày những chỉ tiêu cơ bản để đánh giá, chọn lọc vật nuôi làm giống?
Trả lời:
- Chọn ngoại hình: Ngoại hình gia súc là hình dáng, cấu tạo bên ngoài của cơ thể gia súc, phản ánh phẩm chất giống và hướng sản xuất của chúng. Muốn xác định phẩm chất giống và hướng sản xuất của gia súc về ngoại hình thường dùng phương pháp nhìn, quan sát, so sánh, cân và đo các chiều đo của cơ thể.
- Chọn thể chất: Thể chất gia súc là chất lượng bên trong cơ thể gia súc, là tổng hợp những đặc điểm quan trọng nhất về hình thái, sinh lí, sinh hoá như một thể thống nhất cấu trúc bên trong với dáng vóc bên ngoài, được xác lập bởi tính di truyền và điều kiện phát triển cá thể, có liên quan đến tính sản xuất và khả năng thích nghi của cơ thể gia súc với điều kiện ngoại cảnh và môi trường sống của nó.
- Sức sản xuất: Chính là các chỉ tiêu đánh giá năng suất và chất lượng sản phẩm của các loại gia súc gia cầm khác nhau có các chỉ tiêu khác nhau.
Câu 2 trang 70 SGK Công nghệ 10
Trình bày phương pháp chọn lọc hàng loạt. Ứng dụng và ưu, nhược điểm của phương pháp này.
Trả lời:
- Chọn lọc là khâu kĩ thuạt quan trọng, là biên pháp đầu tiên để cải tiến tính di truyền nhằm tạo ra các giống mới.
Chọn lọc hàng loạt là phương pháp chọn lọc trong đó các nhà chọn giống chỉ tiến hành chọn các cá thể theo các tính trạng kiểu hình mà không kiểm tra theo gen.
Ví dụ: Trong 1 đàn gà lơgo chọn ra những con có sản lượng trứng cao từ 200 quả đến 250 quả/môt chu kì 300 ngày sẽ được giữ lại làm giống, những con đẻ số lượng trứng ít hơn bị loại thải.
- Ưu điểm: Phương pháp này đơn giản, không đỏi hỏi phải có trình đô khoa học kĩ thuật và máy móc hiên đại, mà hiêu quả chọn lọc lại tương đối tốt.
- Nhược điểm: Do khi chọn lọc chỉ căn cứ vào kiểu hình, không kiểm tra được kiểu gen vạt nuôi nên chỉ có hiêu quả với các tính trạng có hê số di truyền cao như màu lông, chân, đầu mạt, hình dáng con vạt. Các tính trạng có hê số di truyền thấp như năng suất sữa, trứng... không ổn định qua các thế hê nếu điều kiên ngoại cảnh thay đổi.
Câu 3 trang 70 SGK Công nghệ 10
Trình bày phương pháp chọn lọc cá thể và nêu ưu, nhược điểm của phương pháp này.
Trả lời:
- Chọn lọc cá thể là hình thức nhà chọn giống chọn lọc theo kiểu gen của mỗi cá thể riêng biêt, quá trình gồm 3 bước:
a. Chọn lọc tổ tiên:
Mục tiêu là đánh giá con vật theo nguồn gốc để biết rõ phả hệ [lí lịch] của vật nuôi. Biết rõ phả hệ vật nuôi là rất cần thiết, vì nhờ biết rõ quá khứ, lịch sử của con vật, người chọn giống có thể dự đoán được những đặc tính di truyền của nó.
Trong trường hợp thông qua phả hệ mà có nhiều vật nuôi có những tiêu chuẩn ngang nhau thì cần xét bổ sung thêm các tiêu chuẩn ngoại hình, thể chất, sức sinh sản... con nào có tiêu chuẩn trôi hơn là con tốt hơn.
Có thể nói, chọn lọc phả hệ là một phương tiện giúp cho người chăn nuôi hoàn chỉnh việc đánh giá con vật được chọn làm giống. Vì vậy, các cơ sở sản xuất giống nhất thiết phải có phả hệ của các con giống.
b. Chọn lọc bản thân: Nôi dung chủ yếu là đánh giá ngoại hình, thể chất con vật. Đối với con cái, phải có thể chất tốt để đảm bảo mang thai trong một thời gian dài và sau khi đẻ đảm bảo nuôi dưỡng tốt con của nó sinh ra trong thời gian tiếp theo. Với con đực cần quan tâm đến các dấu hiệu bề ngoài thuộc giới tính như hình thái các cơ quan thuộc hệ sinh dục, màu sắc lông đặc trưng cho giống, trường mình, lưng thẳng, bụng không sệ, mông và vai nở, bốn chân thăng bằng, cứng cáp, móng gọn và đứng, hai tinh hoàn to và đều nhau... Khi đánh giá bản thân con vật phải chú ý liên hệ, so sánh ngoại hình thể chất với bố mẹ, ông bà... để dự đoán khả năng sản xuất của con vật.
c. Kiểm tra qua đời sau:
Đây là phương pháp xem xét, đánh giá khả năng di truyền trực tiếp của con vật dùng làm giống.
Trong công tác chọn giống, khi đánh giá một con đực giống qua thế hệ đời con cần chú ý:
+ Một con đực thường giao phối với nhiều con cái nên phải đánh giá được thế hệ con của hầu hết các con cái đẻ ra khi giao phối với đực giống này mới có kết luận khách quan và chính xác.
+ Phải đặc biệt quan tâm đến tuổi giao phối vì khi con giống còn non cho giao phối thì tính di truyền kém hơn khi đã trưởng thành, cho nên phải kết hợp đánh giá tính di truyền qua nhiều thế hệ các đời con từ đời thứ 1 đến đời thứ 2, thứ 3... để có kết luận chính xác tính ổn định và chất lượng con giống.
+ Điều kiện nuôi dưỡng, chăm sóc các thế hệ đời con phải ngang nhau mới đánh giá ngoại hình, thể chất qua đời con chính xác được.
+ Khi đánh giá thế hệ các đời con phải kết hợp đánh giá tổng hợp nhiều mặt như số lượng, chất lượng, sức sản xuất của sản phẩm, ngoại hình, thể chất, sức đề kháng với bệnh tật...
+ Lúc đánh giá các đặc điểm ở đời con không những phải quan tâm đến các mặt tốt mà còn phải chú ý đến cả những mặt xấu để tìm ra nguyên nhân và có kết luận chính xác, khách quan.
Giaibaitap.me