Nhận định chung trong năm 2016, việc triển khai thực hiện QCDC ở các loại hình cơ sở tiếp tục có những chuyển biến tích cực. Các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo việc triển khai thực hiện QCDC ở cơ sở; đẩy mạnh công tác tuyên truyền phổ biến các quy định về DCCS gắn với triển khai Nghị quyết của Đảng. Chính quyền các cấp đã thực hiện tốt việc công khai minh bạch các chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước cùng việc thực hiện tốt công tác cải cách hành chính, giải quyết khiếu nại tố cáo của công dân. Việc đối thoại , tổ chức Hội nghị người lao động, ký kết thỏa ước lao động tập thể, thực hiện nghĩa vụ trich nộp thuế và các lọai bảo hiểm trong doanh nghiệp có chuyển biến tích cực. Hoạt động của BCĐ các cấp chủ động tích cực hơn trong công tác tham mưu cấp ủy lãnh đạo chỉ đạo việc triển khai thực hiện QCDC ở cơ sở, chủ động đề xuất nhiều nội dung mới trong công tác củng cố kiện toàn BCĐ, thi đua khen thưởng, tổ chức tập huấn …
Tại huyện Hòa Vang, ông Ngô Minh Lệ, Trưởng ban dân vận huyện ủy, đã khẳng định vai trò vị trí của Ban thanh tra nhân dân 11/11 xã trong việc thực hiện chức năng giám sát đầu tư của cộng đồng đối với các công trình xây dựng trên địa bàn. Toàn thành phố có 50/56 Ban thanh tra nhân dân xã phường hoạt động khá, 06 Ban Thanh tra nhân dân hoạt động khá, không có trung bình, yêu kém Trong năm 2016 có 651/745 công trình dự án được giám sát , số kiến nghị được giải quyết là 74/74. Hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập trong năm 2016 theo tinh thần Nghị quyết 04/2015 của Chính phủ đã đạt được những kết quả tốt theo đúng quy định. Hướng đến việc phục vụ người dân tốt hơn nhiều đơn vị đã những cải tiến trong giải quyết thủ tục hành chính, giảm thủ tục, giảm thời gian giải quyết, được công dân đánh giá cao.
Trong các doanh nghiệp cũng ghi nhận những bước chuyển biến tích cực việc triển khai thực hiện QCDC, đặc biệt là ở các DN có tổ chức Đảng và tổ chức công đoàn, góp phần duy trì hiệu quả sản xuất kinh doanh và chăm lo đời sống cho người lao động. Theo Chủ tịch Liên đoàn lao động Lương Nguyễn Minh Triết, nhờ thực hiện tốt các quy định về DCCS, nhất là giải quyết tốt mối quan hệ giữa chủ DN và người lao động nên trong năm chỉ xảy ra một vụ đình công nhỏ. So với nhiều địa phương khác, Đà Nẵng được đánh giá là nơi làm tốt việc quan hệ chủ DN và người lao động Tuy vậy đến nay tỷ lệ đơn vị tổ chức Hội nghị người lao động, đối thoại định kỳ vẫn còn thấp, chỉ có 436/778 DN có tổ chức công đoàn trực thuộc các cấp công đoàn thành phố tổ chức Hội nghị người lao động [đạt 56%] và 327/778 DN tổ chức đối thoại định kỳ [đạt 42%]. Cũng theo ông Lương Nguyễn Minh Triết, một mặt nhiều doanh nghiệp không quan tâm đến việc thực hiện các nội dung quy định trong Nghị định 60/2013/ NĐ-CP về QCDC, nhưng mặt khác hiện nay nhận thức của người lao động về quyền lợi của chính mình cũng rất hạn chế. Theo đề xuất của ông, cần có quy định cụ thể người lao động trước khi được tuyển dụng vào làm việc trong doanh nghiệp thì phải trải qua lớp bồi dưỡng kiến thức cơ bản về luật pháp và quyền lợi, được cấp chứng nhận đàng hoàng. Hiện Liên đoàn lao động thành phố đã tổ chức phân loại theo các mức đối với các thỏa ước lao động, trong số 622 thỏa ước lao động thì có 26,5% thỏa ước lao động đạt mức A, tức là có nhiều điều khoản có lợi hơn cho người lao động.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Phó Bí thư Thành ủy Võ Công Trí đánh giá cao những kết quả đtạ được trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện QCDC ở cơ sở, đồng thời chỉ ra những mặt hạn chế trong công tác này. Trong năm 2017, Phó bí thư Thành ủy yêu cầu phải thực hiện tốt hơn QCDC ở cơ sở, các cấp các ngành phải coi đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên. Cụ thể là phải tăng cường phổ biến quán triệt các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Trung ương, thành phố nhằm nâng cao nhận thức cho cộng đồng , xã hội hiểu biết về QCDC, để từ đó đem lại những kết quả bằng và vượt hơn so với năm trước. Đặc biệt gắn việc thực hiện QDCD với Nghị quyết TW 4 nhằm phát huy vai trò của người dân trong xây dựng chỉnh đốn đảng thông qua việc giám sát và góp ý cho tổ chức đảng và đảng viên. Gắn QCDC với chương trình xây dựng “Thành phố 4 an” theo Nghị quyết của Thành ủy. Đồng thời phải nâng cao vai trò, trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan đơn vị, doanh nghiệp trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về dân chủ cơ sở; hoàn thiện các quy định, quy chế; nâng cáo trách nhiệm, tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân kết hợp với tăng cường kỷ luật kỷ cương hành chính trong đội ngũ CBCCVC….
Tại Hội nghị, 17 đơn vị và 8 cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện QCDC ở cơ sở đã được UBND thành phố tặng bằng khen.
Phát huy quyền làm chủ của nhân dân vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng. Bước sang thời kỳ đổi mới, Đảng ta khẳng định phải “lấy dân làm gốc” và đã đề ra phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”; đồng thời ngày 18/02/1998 Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 30-CT/TW về “Xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở”; Chính phủ ban hành Nghị định số 04/2015/NĐ-CP về “thực hiện dân chủ trong hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập” thay cho Nghị định 71 của Chính phủ ngày 08/9/1998 với những nội dung thiết thực, góp phần quan trọng vào việc hoàn thiện các thiết chế làm chủ của nhân dân.
Việc ban hành Qui chế dân chủ ở cơ sở; Nghị định dân chủ trong hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập là chủ trương hết sức đúng đắn, thể hiện được ý Đảng lòng dân; đáp ứng kịp thời tâm tư, nguyện vọng, những vấn đề bức xúc của người dân, được đại bộ phận các tầng lớp nhân dân đồng thuận và tích cực hưởng ứng. Vì vậy, sau hơn 15 năm thực hiện QCDC đã tác động tích cực đến tất cả các lĩnh vực, là động lực quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của tỉnh, phát huy quyền làm chủ của đảng viên, cán bộ, công chức và nhân dân, khơi dậy và phát huy nguồn lực vật chất và tinh thần to lớn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc về xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn hiện nay. Kết quả, tính đến tháng 9/2016 toàn tỉnh đã công nhận được 05/15 phường, thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh ; 14/49 xã đạt chuẩn văn hoá nông thôn mới; 516/518 khu dân cư đạt chuẩn văn hóa; 193.121/196.400 gia đình đạt chuẩn văn hoá và 518/518 quy ước khu dân cư. Đồng thời, qua thực hiện QCDC, cán bộ, công chức và nhân dân còn tích cực tham gia vào việc xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền và các đoàn thể trong cơ quan, đơn vị.
Cùng với sự tham gia tích cực của chính quyền, MTTQ và các đoàn thể, các tổ chức xã hội, sự đồng tình ủng hộ của các tầng lớp nhân dân trong tỉnh, việc thực hiện các Chỉ thị, Nghị định, các văn bản của Trung ương, Chính phủ, của tỉnh về quy chế dân chủ ở cơ sở đã tác động tích cực đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh như: cuối năm 2015 Tổng sản phẩm trong tỉnh [GRDP] đạt 15.017 tỷ đồng; GRDP bình quân đầu người ước đạt 43,67 triệu đồng; tỷ lệ hộ sử dụng điện đạt trên 97%; có 38/64 xã, phường, thị trấn đạt chuẩn về y tế; hỗ trợ cấp thẻ bảo hiểm y tế ch0 100% hộ nghèo, hộ cận nghèo… Đồng thời, qua đó niềm tin của nhân dân vào đường lối lãnh đạo của Đảng được củng cố và tăng cường. Tình hình an ninh chính trị ổn định, bộ mặt nông thôn từng bước đổi mới, đời sống vật chất tinh thần của nhân dân được nâng lên, những truyền thống tốt đẹp của dân tộc được giữ gìn và phát huy; khối đại đoàn kết toàn dân được tăng cường, tình làng nghĩa xóm được duy trì, các hiện tượng tiêu cực, quan liêu, tham nhũng từng bước được đẩy lùi; giải quyết tốt khiếu nại tố cáo những đề nghị của công dân. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân các cấp trong tỉnh được tăng cường cả về tổ chức và chất lượng hoạt động, thể hiện tốt vai trò trách nhiệm trong tham gia giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền gắn với thực hiện QCDC ở cơ sở.
Thực hiện QCDC trong hoạt động của cơ quan làm cho dân chủ trong cơ quan thực sự được mở rộng, phát huy quyền làm chủ của mỗi cán bộ, công chức góp phần xây dựng cơ quan trong sạch, vững mạnh. Thông qua việc thực hiện QCDC, pháp lệnh cán bộ công chức, quy chế đánh giá cán bộ công chức từng bước đã xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cấu, nhiệm vụ trong tình hình mới.
Tuy nhiên, những kết quả đó mới chỉ là bước đầu, tình trạng vi phạm dân chủ, hay dân chủ hình thức còn diễn ra ở một số nơi, nhất là ở các doanh nghiệp; Vẫn còn những cán bộ hách dịch, cửa quyền, vi phạm quyền làm chủ của nhân dân, sống xa dân, tham ô, tham nhũng, lãng phí. Qua đó, cho thấy nơi nào QCDC ở cơ sở không được thực hiện đầy đủ thì nơi đó khả năng phát triển kinh tế - xã hội thiếu ổn định và cũng là tiền đề cho tệ quan liêu, tiêu cực, tham nhũng có thể xuất hiện bất cứ lúc nào.
Để góp phần quan trọng phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời ngăn chặn, đẩy lùi tệ quan liêu, tham nhũng trong tình hình hiện nay, các cấp, các ngành phải đẩy mạnh hơn nữa việc thực hiện dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của nhân dân theo một số giải pháp đề xuất sau:
Một là, nâng cao ý thức, nhận thức về quyền làm chủ của người dân trong việc đấu tranh phát hiện, ngăn chặn những sai phạm, hiện tượng tiêu cực trên cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền về quan điểm làm chủ của Đảng, về mục tiêu phát huy quyền làm chủ của nhân dân để mọi người dân có trách nhiệm phát huy dân chủ và quyền làm chủ của mình trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Hai là, tạo điều kiện để người dân thể hiện được quyền làm chủ trực tiếp của mình, trong đó có trưng cầu ý kiến của nhân dân. Thực tế cho thấy ý kiến của nhân dân là những đóng góp, phát hiện từ thực tế sinh động của cuộc sống để xây dựng, thực thi đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Ba là, cấp ủy, chính quyền các cấp cần cụ thể hóa Qui chế dân chủ ở cơ sở bằng những qui định cụ thể những điều dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra để nhân dân phát huy quyền làm chủ của mình, bởi nhân dân là chủ thể của xã hội vừa là mục tiêu phát triển của xã hội. Tạo mọi điều kiện cho người dân có quyền dân chủ bàn bạc, quyết định những công việc thiết thực ở cơ sở như: chủ trương và mức đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng, xây dựng nông thôn mới, các công trình phúc lợi; xây dựng quy ước khu dân, nếp sống văn minh, bài trừ các hủ tục mê tín dị đoan, các tệ nạn xã hội, giữ gìn an ninh trật tự; quyết định và theo dõi các khoản thu, chi do nhân dân đóng góp; giám sát các công trình xây dựng, phương án đền bù, giải phóng mặt bằng, các nguồn vốn đầu tư của Nhà nước...
Bốn là, tăng cường sự lãnh đạo, công tác kiểm tra của cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp với thực hiện Qui chế dân chủ ở cơ sở. Đảng ta đã ban hành nhiều hướng dẫn, qui định về thực hiện Qui chế dân chủ ở cơ sở. Nhưng để thực hiện được điều đó, trước hết đi sâu nâng cao chất lượng thực hiện dân chủ ngay trong cấp ủy gắn với việc tiếp tục thực hiện hiệu quả Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 [Khóa XI] của Đảng và Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
Năm là, Phát huy hơn nữa vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể trong thực hiện Quy chế giám sát và phản biện xã hội và Quy định tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Sáu là, xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở, nhất là người đứng đầu có đủ phẩm chất và năng lực, tiêu biểu, gương mẫu để hướng dẫn, chỉ đạo, qui tụ nhân dân. Kiên quyết từ thói quan liêu, mệnh lệnh sang dân chủ, công khai, sát dân, tôn trọng và lắng nghe ý kiến của nhân dân.
Với những nội dung chia sẻ nói trên, cùng với sự tích cực, chủ động của các ngành, các cấp trong tỉnh; tin tưởng rằng việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cở sở sẽ hiệu quả hơn và trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn, đẩy lùi tệ quan liêu, tham nhũng ở địa phương, đơn vị.
Trọng Nghĩa – MTTQ tỉnh