Theo em, vì sao đoạn trích Trong lòng mẹ thuộc thể loại hồi ký

[Cánh diều] Giải SBT Ngữ văn 6 bài 3: Kí – Đọc hiểu Trong lòng mẹ

Đoạn trích Trong lòng mẹ

Nghe đoạn trích Trong lòng mẹ:

Tôi đã bỏ cái khăn tang bằng vải màn ở trên đầu đi rồi. Không phải đoạn tang thầy tôi mà vì tôi mới mua được cái mũ trắng và quấn băng đen.

Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa. Tôi nói “nghe đâu” vì tôi thấy người ta bắn tin rằng mẹ và em tôi xoay ra sống bằng cách đó.

Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên, cười hỏi:

- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mợ mày không?

Tưởng đến vẻ mặt rầu rầu và sự hiền từ của mẹ tôi, và nghĩ đến cảnh thiếu thốn một tình thương yêu ấp ủ từng phen làm tôi rớt nước mắt, tôi toan trả lời có. Nhưng, nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến... Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà. Tôi cũng đã cười đáp lại cô tôi:

- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.

Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:

- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu?

Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng, cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:

- Mày dại quá cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.

Nước mắt tôi đã ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa đầm đìa ở cằm và ở cổ. Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn. Nhưng không phải vì thấy mẹ tôi chưa đoạn tang thầy tôi mà đã chửa đẻ với người khác mà tôi có những cảm giác đau đớn ấy. Chỉ vì tôi thương mẹ tôi và căm tức sao mẹ tôi lại vì sợ hãi những thành kiến tàn ác mà xa lìa anh em tôi, để sinh nở một cách giấu giếm trốn tránh như một kẻ giết người lúng túng với con dao vấy máu của nó. Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:

- Sao cô biết mợ con có con?

Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở một bên rổ bóng đèn. Mẹ tôi ăn vận rách rưới, mặt mày xanh bủng, người gầy rạc đi, thấy thế bà ta thương tình toan gọi hỏi xem sao thì mẹ tôi vội quay đi, lấy nón che...

Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quá vồ lấy ngay mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kỳ nát vụn mới thôi.

Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai tôi, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:

- Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?

Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:

- Mấy lại rằm tháng tám là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?

Nhưng đến ngày giỗ thầy tôi, tôi không viết thư gọi mẹ tôi cũng về. Mẹ tôi về một mình đem rất nhiều quà bánh cho tôi và em Quế tôi. Chiều hôm đó, tan buổi học ở trường ra, tôi chợt thoáng thấy một bóng người ngồi trên xe kéo giống giống mẹ tôi. Tôi liền đuổi theo, gọi bối rối:

- Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!...

Nếu người quay lại ấy là người khác thì thật là một trò cười tức bụng cho lũ bạn tôi chúng nó khua guốc inh ỏi và nô đùa ầm ĩ trên hè. Và cái lầm đó không những làm tôi thẹn mà còn tủi cực nữa, khác gì cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt chảy dưới bóng râm đã hiện ra trước con mắt gần rạn nứt của người bộ hành ngã gục giữa sa mạc.

Xe chạy chậm chậm... Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và, khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:

- Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.

Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi nói. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong, và nước da mịn làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.

Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người miệng, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trên trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì. Trong những phút rạo rực ấy, cái câu nói của cô tôi lại nhắc lại:

- Mày dại quá! Vào Thanh Hóa đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và bế em bé chứ.

Nhưng bên tai ù ù của tôi, câu nói ấy bị chìm ngay đi, tôi không mảy may nghĩ ngợi gì nữa...

Bài văn mẫuQua đoạn trích Trong lòng mẹ, chứng minh nhận định: Hồi kí của Nguyên Hồng không phải...

Có định nghĩa cho rằng nghệ thuật chân chính phải là thứ nghệ thuật vị nhân sinh - phải gắn với cuộc đời của con người. Và một người làm nghệ thuật xuất sắc phải thông qua các nhân vật, thông qua từng câu văn con chữ cất lên những tiếng nói đắng cay đang rên rỉ trong lòng xã hội còn lắm bất công. Nguyên Hồng - người dành cả đời cầm bút để viết cho những người khốn khổ có một vị trí quan trọng trong nền văn học Việt Nam hiện đại. Mỗi tác phẩm của ông đều thấm đượm một tình cảm nhân đạo tha thiết đối với quần chúng ta động nghèo khổ, đặc biệt là những người phụ nữ và trẻ em. Ông hiểu họ, đồng cảm với họ, cùng họ đau một nỗi đau. Nguyên Hồng nổi tiếng và thành công nhất với thể loại kí, có người đã nhận xét rằng "Hồi kí của Nguyên Hồng không phải là những trang ghi chép một cách giản đơn, khô khan những sự việc đã qua. Ông viết hồi kí theo cách thức của một nhà văn với một rung động mãnh liệt của trái tim người nghệ sĩ". Điều này được thể hiện rất rõ qua đoạn trích "Trong lòng mẹ" - chương 4 tác phẩm "Những ngày thơ ấu".

Tuy chỉ là một chương hồi kí trong nhưng "Trong lòng mẹ" đủ để lột tả hết cái chất trữ tình đầy ngọt ngào, xuất phát từ trái tim một người nghệ sĩ giàu lòng nhân hậu như Nguyên Hồng. Cả chương sách, mỗi câu văn, con chữ đều dạt dào cảm xúc đến nghẹn ngào. Đầu tiên nói về nhân vật chú bé Hồng - một đứa trẻ bất hạnh, mồ côi cha, dòng đời xô đẩy bắt buộc mẹ chú phải đi tha hương cầu thực nơi xứ người. Hồng chỉ là một đứa trẻ nhưng lại phải chịu đựng cảnh sống thiếu thốn tình cảm gia đình, mất đi vòng tay che chở của cha mẹ. Nhưng đáng thương thêm, chú phải sống với một bà cô cay nghiệt, nhỏ nhen, ích kỉ, giả dối, độc ác. Một con người luôn muốn đem đến đau thương cho đứa trẻ bất hạnh bằng cách gièm pha, nói xấu người mẹ, tìm mọi cách để rót vào tai Hồng những lời nói vu oan, mong muốn nó phải khinh miệt, ruồng rẫy chính mẹ đẻ của mình.

Ở đoạn đối thoại giữa chú bé và bà cô thâm độc, người đọc có thể thấy cảm xúc của Hồng đã cố nén, cố gằn lại, sâu bên trong là cái nỗi căm ghét đến tận xương hủ tục, căm ghét cả bà cô thâm độc đang làm tổn thương tình yêu mẹ của chú bé. Nhưng khi nỗi đau đã vượt qua ngưỡng chịu đựng của một đứa trẻ còn ngây thơ, chú bé đã khóc rất nhiều, "nước mắt ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa, đầm đìa ở cằm và ở cổ". Chẳng dừng lại ở đó, người cô ruột lại còn biểu lộ cái nét mặt "tươi cười" khoét sâu vào nỗi đau đang rỉ máu của một đứa trẻ nghe tình cảnh túng quẫn, hình ảnh gầy guộc, rách rưới của người mẹ khiến bé Hồng nghẹn họng mà "khóc không ra tiếng".

Có thể thấy qua ngòi bút của Nguyên Hồng, nhân vật bà cô được thể hiện một cách sắc sảo, sinh động. Bà ta đại diện cho cái nhìn thành kiến cổ hủ, cho sự phi nhân đạo của cả một xã hội mà người phụ nữ phải gánh chịu. Giữa cái cổ hủ và nhân đạo đó, có một chú bé Hồng vẫn luôn dành tình yêu thiêng liêng cao đẹp nhất dành cho người đã sinh thành ra mình. Tình yêu ấy không gì có thể dẫm đạp lên, không gì có thể dập tắt, nó bất diệt mạnh mẽ hơn tất cả mọi thứ thị phi trên đời này.

Đến đoạn tả cảnh bé Hồng gặp mẹ, nhào vào lòng mẹ, thực sự ngòi bút tác giả đã chạm đến trái tim cảm xúc người đọc. Những xéo xắt của sự hủ tục, khinh miệt, vô nhận đạo nhường chỗ cho tư tưởng xã hội tươi sáng và tình cảm mẫu tử thiêng liêng. Nguyên Hồng không xây dựng cốt truyện mà là kể lại những kỉ niệm thơ ấu chính bản thân mình đã trải qua. Mỗi câu văn đều như rưng rức dòng nước mắt tươi rói vào cái ngày Hồng được sà vào vòng tay mẹ. Tình yêu thương dâng trào thành cảm xúc mãnh liệt khao khát của một đứa trẻ đã thèm hơi ấm của mẹ quá lâu.

Chú bé cảm thấy ngây ngất hạnh phúc, sung sướng khi tìm lại được thứ cảm giác mà bấy lâu nay đã mất đi: "Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt". Chú đắm đuối nhìn ngắm gương mặt mẹ để thấy mẹ vẫn đẹp như thuở nào "vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn làm nổi bật màu hồng của hai gò má". Thậm chí, đến những điều nhỏ nhặt nhất như hơi thở của mẹ cũng được ghi lại chân thưc "Hơi quần áo của mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường". Và tình yêu mẹ dâng lên đầy cảm xúc khi cậu bé Hồng nghẹn ngào "Phải bé lạị và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng". Hạnh phúc ấy lớn lao đến nỗi bé Hồng như quên hết những lời buồn tủi, cay độc trước kia: "Bên tai tôi ù đi, lời bà cô chìm xuống, tôi không mảy may nghĩ ngợi gì nữa..." Mẹ về và được ở trong lòng mẹ chính là liều thuốc tốt nhất để chữa lành mọi tổn thương trong tâm hồn chú bé tội nghiệp.

Trong lòng mẹ là hồi kí, lời của nhân vật cũng xuất phát từ chính tâm hồn tác giả nên mỗi cảm xúc trong chú bé Hồng dạt dào sống động như chính chúng ta đang chứng kiến một câu chuyện về tình mẫu tử thiêng liêng diễn ra. Trong khi nhân vật đang thổn thức kể lại câu chuyện của mình, nhà văn còn khéo léo đan xen những lời bình đây xúc động, ngọt ngào, dịu êm. Dưới cái tài năng của ngòi bút viết hồi kí, với một trái tim đa cảm tràn đầy yêu thương, Nguyên Hồng nắm bắt và miêu tả tỉ mỉ đến chính xác từng chuyển động tinh tế nhất của nội tâm nhân vật. Mỗi cảm xúc giống như một cơn sóng trào lên từng đợt, không lần nào giống lần nào. Từ sự kìm nén đau thương đến nức nở đột ngột. Tất cả mang đến sức hấp dẫn và lay động lòng người đến kì lạ.

Không đi theo sự sắp đặt của lí trí tỉnh táo, mạch văn trong đoạn trích Trong lòng mẹ xuất phát từ chính trái tim đang tuôn chảy dòng máu nóng, chan chứa yêu thương của tác giả Nguyên Hồng. Mỗi dòng chữ, mỗi câu văn đều đang tràn đầy nhựa sống mang lại một sức hút đặc biệt cho người đọc. Và hơn cả, ta cảm nhận được tấm lòng nhân đạo, niềm tin khao khát về những điều tốt đẹp trong cuộc sống mà Nguyên Hồng muốn truyền tải.

-----------------HẾT-------------------

Trong lòng mẹ là đoạn trích đặc sắc trong hồi kí "Những ngày thơ ấu" của Nguyên Hồng, sau khi tìm hiểu bàiQua đoạn trích Trong lòng mẹ, chứng minh nhận định: Hồi kí của Nguyên Hồng không phải là những trang ghi chép một cách giản đơn,các em có thể tham khảo thêm:Giá trị nhân đạo trong đoạn trích Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng, Nêu suy nghĩ về tình mẫu tử trong đoạn trích Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng, Chứng minh Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và trẻ em,Phân tích người mẹ trong đoạn trích Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng.