Ở sinh vật lưỡng bội , thể dị hợp là một cá thể có hai alen khác nhau về một tính trạng cụ thể.
Một alen là một phiên bản của gen hoặc trình tự DNA cụ thể trên nhiễm sắc thể . Các alen được di truyền qua sinh sản hữu tính vì kết quả là con cái thừa hưởng một nửa số nhiễm sắc thể của chúng từ mẹ và một nửa từ bố.
Tế bào ở sinh vật lưỡng bội chứa bộ nhiễm sắc thể tương đồng , là những cặp nhiễm sắc thể có các gen giống nhau ở các vị trí giống nhau trên mỗi cặp nhiễm sắc thể. Mặc dù các nhiễm sắc thể tương đồng có các gen giống nhau nhưng chúng có thể có các alen khác nhau cho các gen đó. Các alen xác định cách các tính trạng cụ thể được biểu hiện hoặc quan sát.
Ví dụ: Các gen cho hình dạng hạt ở cây đậu Hà Lan tồn tại dưới hai dạng, dạng này hay dạng alen cho hình tròn hạt giống [R] và một cho hình dạng hạt nhăn nheo [r] . Một cây dị hợp tử sẽ chứa các alen sau đối với hình dạng hạt: [Rr] .
Thừa kế dị hợp tử
Ba kiểu di truyền dị hợp là trội hoàn toàn, trội không hoàn toàn và trội đồng hợp.
- Ưu thế hoàn toàn: Sinh vật lưỡng bội có hai alen cho mỗi tính trạng và các alen đó khác nhau ở các cá thể dị hợp. Trong di truyền trội hoàn toàn, một alen là trội và alen kia là lặn. Tính trạng trội được quan sát và tính trạng lặn bị che lấp. Sử dụng ví dụ trước, hình dạng hạt tròn [R] là trội và hình dạng hạt nhăn [r] là tính trạng lặn. Một cây có hạt tròn sẽ có một trong các kiểu gen sau : [RR] hoặc [Rr]. Một cây có hạt nhăn nheo sẽ có kiểu gen sau: [rr] . Kiểu gen dị hợp tử [Rr] có kiểu hình hạt tròn trội là alen lặn [r]được che khuất trong kiểu hình .
- Trội không hoàn toàn : Một trong các alen dị hợp tử không trội hoàn toàn với alen kia. Thay vào đó, một kiểu hình khác được nhìn thấy là sự kết hợp của các kiểu hình của hai alen. Một ví dụ về điều này là màu hoa hồng trong snapdragons. Alen quy định màu hoa đỏ [R] không biểu hiện hoàn toàn so với alen quy định màu hoa trắng [r] . Kết quả trong kiểu gen dị hợp tử [Rr] là kiểu hình hỗn hợp giữa đỏ và trắng, hoặc hồng.
- Thể dị hợp: Cả hai alen dị hợp tử đều biểu hiện hoàn toàn ra kiểu hình. Một ví dụ về sự đồng trội là thừa kế nhóm máu AB. Các alen A và B được biểu hiện đầy đủ và như nhau trong kiểu hình và được cho là đồng trội.
Dị hợp tử so với Đồng hợp tử
Cá thể đồng hợp tử về một tính trạng có các alen quy định tương tự.
Không giống như các cá thể dị hợp tử với các alen khác nhau, các cá thể đồng hợp tử chỉ tạo ra con cái đồng hợp tử. Những con cái này có thể là đồng hợp tử trội [RR] hoặc đồng hợp tử lặn [rr] về một tính trạng. Chúng có thể không có cả alen trội và lặn.
Ngược lại, cả con cái dị hợp tử và đồng hợp tử đều có thể có nguồn gốc từ dị hợp tử [Rr] . Con cái dị hợp tử có cả alen trội và lặn có thể biểu hiện trội hoàn toàn, trội không hoàn toàn hoặc trội hoàn toàn.
Đột biến dị hợp tử
Đôi khi, đột biến có thể xảy ra trên nhiễm sắc thể làm thay đổi trình tự DNA. Những đột biến này thường là kết quả của một trong hai lỗi xảy ra trong quá trình meiosis hoặc do tiếp xúc với các đột biến.
Ở sinh vật lưỡng bội, đột biến chỉ xảy ra trên một alen của gen được gọi là đột biến dị hợp tử. Những đột biến giống nhau xảy ra trên cả hai alen của cùng một gen được gọi là đột biến đồng hợp tử. Đột biến dị hợp tử xảy ra do các đột biến khác nhau xảy ra trên cả hai alen của cùng một gen.