Đột quỵ là một nhóm bệnh không đồng nhất liên quan đến sự gián đoạn đột ngột và cục bộ của dòng máu não gây ra tổn thương thần kinh. Đột quỵ có thể là
Ở Mỹ, đột quỵ là nguyên nhân thường gặp thứ 5 gây tử vong và là nguyên nhân phổ biến nhất của tình trạng khuyết tật thần kinh ở người lớn.
Đột quỵ liên quan đến các động mạch của não, hoặc vòng tuần hoàn trước [các ] hoặc vòng tuần hoàn sau [các nhánh của động mạch nền và động mạch đốt sống].
Các động mạch não
Động mạch não trước cấp máu cho các phần trong của thùy trán và thùy đỉnh và thể chai. Động mạch não giữa cấp máu cho phần lớn các mặt bên của thùy trán, thùy đỉnh và thùy thái dương. Các nhánh của động mạch não trước và não giữa [các động mạch bèo vân] cấp máu cho hạch nền và trụ trước bao trong.
Các động mạch đốt sống và động mạch nền cấp máu cho thân não, tiểu não, vỏ não phía sau và thùy thái dương giữa. Các động mạch não sau tách ra từ động mạch nền để cấp máu cho thùy thái dương giữa [bao gồm hồi hải mã] và thùy chẩm, đồi thị, và các thể vú và thể gối.
Vòng tuần hoàn trước và vòng tuần hoàn sau thông nhau trong vòng Willis qua động mạch thông sau.
Dưới đây là các yếu tố có thể thay đổi được góp phần làm tăng nguy cơ đột quỵ:
- Hút thuốc lá
- Béo bụng
- Thiếu hoạt động thể lực
- Chế độ ăn nguy cơ cao [ví dụ: giàu chất béo bão hòa, chất béo chuyển dạng và năng lượng]
- Tăng đông [chỉ đột quỵ do huyết khối tắc mạch]
- Sử dụng một số chất nhất định [ví dụ, cocaine, amphetamines]
Các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi được bao gồm:
- Đột quỵ trước đó
- Tuổi cao
- Tiền sử gia đình có đột quỵ
- Yếu tố di truyền
- 1. Kernan WN, Viscoli CM, Furie KL, et al: Pioglitazone after ischemic stroke or transient ischemic attack. N Engl J Med 374 [14]:1321–1331, 2016. doi: 10.1056/NEJMoa1506930.
Triệu chứng bao gồm tê, yếu các chi và mặt đối bên; thất ngôn; lú lẫn; rối loạn thị giác ở một hoặc cả hai mắt [ví dụ, mù một mắt thoáng qua]; chóng mặt hoặc mất thăng bằng phối hợp động tác; đau đầu.
Các vùng chức năng của não.
Thiếu sót thần kinh được sử dụng để xác định vị trí của đột quỵ [xem bảng ]. Đột quỵ vòng tuần hoàn trước thường gây ra các triệu chứng một bên. Đột quỵ vòng tuần hoàn sau có thể gây ra những thâm sót một bên hoặc hai bên và nhiều khả năng ảnh hưởng đến ý thức, đặc biệt khi có liên quan đến động mạch nền.
Đôi khi có thể có rối loạn toàn thân hoặc thần kinh tự chủ [ví dụ, tăng huyết áp, sốt].
Các biểu hiện khác, ngoài các triệu chứng thần kinh, thường gợi ý thể đột quỵ. Ví dụ,
- Đau đầu nặng, đột ngột gợi ý chảy máu dưới nhện.
Các biến chứng của đột quỵ có thể bao gồm rối loạn giấc ngủ, lú lẫn, trầm cảm, cơ tròn không tự chủ, xẹp phổi, viêm phổi, và rối loạn nuốt, có thể dẫn đến sặc, mất nước, hoặc thiếu dinh dưỡng. Bất động có thể dẫn đến bệnh lý huyết khối tắc mạch, suy kiệt, mất khối cơ, nhiễm trùng tiết niệu, loét tỳ đè, và co cứng cơ.
Chức năng sinh hoạt hàng ngày [bao gồm cả khả năng đi bộ, nhìn, cảm nhận, nhớ, suy nghĩ và nói] có thể suy giảm.
Đánh giá nhằm mục đích xác định những vấn đề sau:
- Có hay không có đột quỵ
- Đột quỵ thiếu máu não cục bộ hay chảu máu não
- Có cần điều trị cấp cứu không
- Những chiến lược tốt nhất để dự phòng đột quỵ tái phát là gì
- Phục hồi chức năng có cần hay không và thực hiện như thế nào
Nghi ngờ đột quỵ khi có bất kỳ dấu hiệu sau đây:
- Triệu chứng thần kinh đột ngột tương ứng với tổn thương não ở một diện động mạch chi phối
- Cơn đau đầu nhiều xuất hiện đột ngột
- Hôn mê đột ngột, không giải thích được
- Suy giảm ý thức đột ngột
Đo đường máu tại gường để loại trừ tình trạng hạ đường máu.
Sau khi đột quỵ được xác định là thiếu máu não cục bộ hay chảy máu não, các xét nghiệm được thực hiện để xác định nguyên nhân. Bệnh nhân cũng được đánh giá về những tình trạng cấp tính chung [như nhiễm trùng, mất nước, giảm oxy máu, tăng đường máu, tăng huyết áp]. Bệnh nhân được hỏi bệnh đánh giá trầm cảm, thường xảy ra sau đột quỵ. Một đội chuyên về nuốt khó sẽ đánh giá nuốt; đôi khi nghiệm pháp nuốt với barium là cần thiết.
- Ổn định
- Tái tưới máu cho một số trường hợp đột quỵ thiếu máu não cục bộ
- Các biện pháp hỗ trợ và điều trị các biến chứng
- Chiến lược dự phòng đột quỵ về sau
Các phương pháp điều trị cấp tính cụ thể khác nhau tùy thuộc vào thể đột quỵ. Chúng có thể bao gồm [ví dụ, chất hoạt hóa plasminogen mô tái tổ hợp, tiêu huyết khối, lấy huyết khối cơ học] cho một số trường hợp đột quỵ thiếu máu não cục bộ.
Chăm sóc hỗ trợ, điều chỉnh các tình trạng bệnh đi kèm [ví dụ như sốt, thiếu oxy máu, mất nước, tăng đường máu, đôi khi tăng huyết áp] và phòng và điều trị các biến chứng là rất quan trọng trong giai đoạn cấp tính cũng như giai đoạn hồi phục [Xem bảng ]; những biện pháp này cải thiện rõ ràng kết cục lâm sàng [ ]. Trong quá trình hồi phục, các biện pháp phòng , huyết khối tĩnh mạch sâu Phòng Ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu Tốt hơn và an toàn hơn trong ngăn ngừa DVT hơn là điều trị nó, đặc biệt ở bệnh nhân có nguy cơ cao. Dự phòng DVT bắt đầu bằng đánh giá nguy cơ. Nguy cơ, cùng với các yếu tố khác, cho phép lựa... đọc thêm , , và có thể cần thiết. Các bài tập thụ động, đặc biệt là chân tay bên liệt, và các bài tập thở được bắt đầu sớm để phòng co cứng cơ, suy kiệt, và viêm phổi.
Trầm cảm sau đột quỵ có thể cần dùng thuốc chống trầm cảm; nhiều bệnh nhân được hưởng lợi nhờ các biện pháp tư vấn.
Thay đổi các yếu tố nguy cơ thông qua thay đổi lối sống [ví dụ, ngừng hút thuốc lá] và điều trị dùng thuốc [ví dụ, tăng huyết áp] có thể giúp trì hoãn hoặc dự phòng đột quỵ tái phát. Các chiến lược dự phòng đột quỵ khác được lựa chọn dựa trên các yếu tố nguy cơ của bệnh nhân. Đối với , các chiến lược có thể bao gồm các phẫu thuật hay thủ thuật can thiệp [ví dụ, phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh, đặt stent động mạch], liệu pháp chống tiểu cầu, và chống đông.
- 1. Powers WJ, Rabinstein AA, Ackerson T, et al: 2018 Guidelines for the early management of patients with acute ischemic stroke: A guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke 49 [3]:e46–e110, 2018. doi: 10.1161/STR.0000000000000158. Epub 2018 Jan 24.
Bản quyền © 2024 Merck & Co., Inc., Rahway, NJ, USA và các chi nhánh của công ty. Bảo lưu mọi quyền.
Tại sao đột quỵ lại chết?
Đột quỵ xảy ra khi xuất hiện hiện tượng vỡ mạch máu não hoặc tắc mạch khiến dòng máu lên nuôi não bị ngưng trệ, không tuần hoàn. Nếu không được điều trị kịp thời, các tế bào trong não sẽ nhanh chóng bị ngừng hoạt động. Điều này có thể khiến cho người bệnh đối mặt với di chứng tàn tật, thậm chí là tử vong.
Đột quỵ sau bao lâu thì chết?
Đột quỵ não nguy hiểm như thế nào? Đột qụy làm cho phần não bị thiếu oxy, tế bào não bị chết chỉ sau vài phút. Sau khi đột qụy xảy ra, mỗi phút trôi qua sẽ có gần 2 triệu tế bào não bị chết và làm người bệnh già hơn khoảng 3 tuần tuổi. Chính vì vậy, “thời gian chính là Não”.
Đột quỵ não có ảnh hưởng gì không?
Đột quỵ tai biến mạch máu não là bệnh có thể gây tử vong nhanh, có tỷ lệ tử vong cao, đứng hàng đầu trong các bệnh lý ở hệ thần kinh, là nguyên nhân gây tử vong thứ ba chỉ sau bệnh ung thư và các bệnh lý tim mạch.
Triệu chứng của bệnh đột quỵ như thế não?
Dấu hiệu đột quỵCử động khó hoặc không thể cử động chân tay, tê liệt một bên cơ thể. Dấu hiệu đột quỵ chính xác nhất là không thể nâng hai cánh tay qua đầu cùng một lúc. Khó phát âm, nói không rõ chữ, bị dính chữ, nói ngọng bất thường.