Rh trong xét nghiệm máu là gì năm 2024

Phụ nữ mang thai thường được chỉ định xét nghiệm yếu tố máu Rh trong những tuần đầu của thai kỳ. Đây là xét nghiệm quan trọng mà mẹ bầu không thể bỏ qua.

Yếu tố máu Rh là gì?

Trong máu của mỗi người đều tồn tại yếu tố máu Rh là Rh+ [dương tính] hoặc Rh – [âm tính]. Yếu tố máu Rh là một kháng nguyên hay protein đặc biệt trong tế bào hồng cầu giúp cơ thể hình thành cơ chế tự bảo vệ bằng cách phân biệt hóa máu của chính mình. Yếu tố xác định nhóm máu của trẻ đều được thừa hưởng từ gen của cha mẹ mình.

Hệ thống nhóm máu Rh gồm gần 50 loại kháng nguyên, trong đó kháng nguyên D là quan trọng nhất với tính sinh miễn dịch cao. Trong hai loại thì nhóm máu Rh+ phổ biến hơn cả và nhóm máu Rh- được coi là nhóm máu hiếm. Tuy nhóm máu Rh- không được coi là một loại bệnh và không ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến thai kỳ nếu người này mang thai.

Nguy cơ sẽ xảy ra khi người mẹ mang nhóm Rh- nhưng mang thai đứa con có nhóm Rh+. Lúc này, cơ thể người mẹ có thể sản xuất kháng thể chống lại các tế bào hồng cầu có Rh+ của trẻ và gây ra những biến chứng nguy hiểm không thể lường trước. Việc xét nghiệm yếu tố máu Rh giúp tầm soát nguy cơ tai biến ở thai phụ và thai nhi.

Lý do cần phải xét nghiệm yếu tố máu Rh khi mang thai

Trong máu của mỗi người đều tồn tại yếu tố máu Rh + [dương tính] hoặc Rh – [âm tính]

Nếu người mẹ có yếu tố máu Rh- nhưng lại mang bầu bé có nhóm máu Rh+[do bố có yếu tố máu Rh+], thì trẻ có thể bị biến chứng tán huyết do cơ thể mẹ bầu sản xuất ra kháng thể chống lại yếu tố Rh- trong tế bào hồng cầu của thai nhi. Vì yếu tố máu Rh không tương thích giữa mẹ và con, nên khi máu của thai nhi rò rỉ vào cơ thể mẹ trong thời kỳ mang thai, cơ thể mẹ bầu sẽ sinh ra kháng thể tấn công máu của thai nhi, làm tổn hại đến tính mạng của bé.

Để ngăn chặn hậu quả nghiêm trọng do bất đồng yếu tố máu giữa mẹ và con, các bác sĩ sản khoa khuyến cáo mẹ bầu nên thực hiện xét nghiệm yếu tố máu Rh ở thời gian đầu thai kỳ.

Thông thường, nếu hai vợ chồng mang yếu tố máu Rh khác nhau, các bác sĩ sẽ phải theo dõi suốt quá trình mang thai để đảm bảo cơ thể mẹ không sản sinh ra kháng thể chống lại yếu tố máu bất đồng trong cơ thể bé.

Đăng ký xét nghiệm yếu tố máu Rh trong dịch vụ thai sản trọn gói qua hotline: 0919 645 271 hoặc điền vào form dưới đây

Không tương thích Rh gặp ở những đối tượng nào?

Đối với bất kỳ người phụ nữ nào nếu có nhóm máu Rh- và mang thai em bé có yếu tố nhóm máu Rh+ hoặc chưa xác định được tình trạng nhóm máu Rh thì đều có nguy cơ xảy ra bất đồng nhóm máu Rh.

Hầu hết thai phụ sau khi xét nghiệm yếu tố máu Rh và ra kết quả Rh- đều không ảnh hưởng đến lần mang thai đầu tiên. Lý do của hiện tượng này là cơ thể mẹ phải mất một khoảng thời gian để có thể tạo ra kháng thể để yếu tố Rh- chống lại yếu tố Rh+. Vì vậy, trong lần mang thai tiếp theo nếu đứa trẻ tiếp tục mang Rh+ thì các kháng thể Rh có thể đi qua nhau thai và phá hủy các tế bào hồng cầu của thai nhi.

Ngoài ra, sản phụ có thể tiếp xúc với máu Rh+ của bé trong các xét nghiệm hoặc thủ tục trước sinh như chọc ối.

Triệu chứng khi không tương thích Rh

Thông qua xét nghiệm yếu tố máu Rh, các bác sĩ có thể xác định được tình trạng không tương thích Rh ở thai phụ và thai nhi. Sự ảnh hưởng của việc không tương thích này có thể gây ra những biến chứng từ nhẹ cho đến nặng, nguy hiểm nhất là đe dọa trực tiếp đến tính mạng em bé. Khi các kháng thể của mẹ được sản xuất và tấn công tế bào hồng cầu của thai nhi sẽ gây ra các triệu chứng của bệnh tan máu, đồng nghĩa với việc tế bào hồng cầu của đứa trẻ đang bị phá hủy và tích tụ bilirubin trong máu.

Trong trường hợp có quá nhiều nồng độ bilirubin trong máu, em bé khi sinh ra sẽ có một vài triệu chứng như vàng da và vàng củng mạc, trương lực cơ thấp, hôn mê… Những triệu chứng này thường sẽ thuyên giảm qua quá trình điều trị.

Ở các mẹ bầu, không tương thích yếu tố Rh có thể làm mẹ thường xuyên thấy đau bụng dưới và có thể thấy máu âm dạo, đối mặt với nguy cơ sinh non.

Nếu người mẹ có yếu tố máu Rh- nhưng lại mang bầu bé có nhóm máu Rh+, thì trẻ có thể bị biến chứng tán huyết

Biến chứng của không tương thích Rh

Không tương thích Rh nếu được phát hiện kịp thời thông qua xét nghiệm yếu tố máu Rh và có những can thiệp cần thiết thì có thể hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng. Tuy nhiên trong một số trường hợp, thực hiện xét nghiệm yếu tố máu Rh quá muộn [khi cơ thể mẹ đã tạo ra kháng thể] và những ảnh hưởng của tình trạng bất đồng Rh không được ngăn chặn thì có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như:

Co giật
Thiếu máu
Suy tim
Trẻ gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần, vận động, thính giác,…
Tổn thương não thai nhi hay vàng da nhân não
Tử vong ở cả mẹ và thai nhi

Chẩn đoán không tương thích yếu tố Rh bằng cách nào?

Trong lần khám thai đầu tiên, bác sĩ sẽ chỉ định sản phụ thực hiện xét nghiệm yếu tố máu Rh để xác định tình trạng của bản thân.

Nếu kết quả là nhóm máu Rh- thì có thể người chồng cũng được đề nghị kiểm tra yếu tố này để có nhận định chính xác hơn. Trong trường hợp người chồng mang nhóm máu Rh- thì sẽ không cần phải lo lắng. Ngược lại, nếu người chồng mang nhóm máu Rh+ thì cần thực hiện một số xét nghiệm khác để tìm kiếm những yếu tố bất đồng nhóm máu.

Theo đó, sản phụ có thể thực hiện thêm xét nghiệm dương tính gián tiếp Coombs. Phương pháp này sẽ sử dụng mẫu máu để tìm sự hiện diện của các kháng thể phá hủy tế bào trong huyết tương.

Ngoài ra, các bác sĩ còn căn cứ vào nồng độ bilirubin trong máu của em bé để xác định sự bất động nhóm máu. Nếu chỉ số cao hơn bình thường thì đó là dấu hiệu của sự không tương thích.

Một hình thức khác nữa là tiến hành lấy máu sau đó kiểm tra dưới kính hiển vi để xác định hình dạng và cấu trúc của các tế bào hồng cầu để xem có xuất hiện dấu hiệu phá hủy hồng cầu trong máu trẻ sơ sinh hay không.

Điều trị bất đồng nhóm máu Rh

Nếu trường hợp bất đồng nhóm máu Rh ở thể nhẹ thì em bé ngay sau khi sinh có thể được điều trị theo 3 cách chính là truyền máu, truyền chất điện giải và quang trị liệu.

Theo đó, quang trị liệu là phương pháp sử dụng đèn huỳnh quang chiếu lên cơ thể trẻ để làm giảm hàm lượng bilirubin trong máu và được tiến hành lặp đi lặp lại cho đến khi các kháng thể Rh âm tính cùng lượng bilirubin dư thừa được loại bỏ khỏi máu.

Còn đối với mẹ bầu trong giai đoạn mang thai nếu chưa tạo ra kháng thể thì sẽ được tiêm globulin miễn dịch để phòng tránh bất đồng nhóm máu.

Tiêm globulin miễn dịch để phòng tránh bất đồng nhóm máu với mẹ chưa sản sinh kháng thể

Cách phòng tránh bất đồng nhóm máu Rh

Điều đầu tiên để phòng tranh bất đồng nhóm Rh thì người phụ nữ cần thực hiện xét nghiệm yếu tố máu Rh khi mang thai để phân loại nhóm máu Rh+ hay Rh-. Sau đó nếu kết quả là Rh- thì cần có phương pháp can thiệt kịp thời như hỏi ý kiến bác sĩ về kế hoạch tiêm globulin miễn dịch trong khi mang thai.

Việc tiêm dự phòng kháng thể anti-D Immunoglobuli trong ba tháng cuối của thai kỳ là biện pháp cần thiết để trung hòa mọi kháng nguyên RhD dương tính, giúp ngăn tạo ra kháng thể chống lại hồng cầu của thai nhi.

Rh trọng máu dương tính là gì?

Yếu tố rhesus, hay yếu tố Rh là một loại protein có thể có trên bề mặt của các tế bào hồng cầu [RBC]. Nếu các tế bào hồng cầu chứa kháng nguyên Rh thì được gọi là Rh dương tính và nếu không thì gọi là Rh âm tính.

Nhóm máu Rh+ là nhóm máu gì?

Nhóm máu Rhesus – kháng nguyên D Kháng nguyên D thuộc hệ nhóm máu Rhesus là kháng nguyên có tính sinh miễn dịch mạnh nhất trong tất cả các hệ nhóm máu ngoài hệ ABO. Hầu hết mọi người có mang kháng nguyên D trên hồng cầu và chúng ta thường gọi là Rh+ [chính xác là “Rhesus D dương”].

Nhóm máu ABO Rh D là nhóm máu gì?

Hệ nhóm máu ABO gồm 4 nhóm máu là A, B, O và AB với tỷ lệ phân bố trong cộng đồng khác nhau ở từng chủng tộc. Ở Việt Nam, tỷ lệ này là: nhóm O khoảng 45%, nhóm B khoảng 30%, nhóm A khoảng 20% và nhóm AB khoảng 5%. Hệ Rh có 2 nhóm máu thường gặp là Rh[D] dương và Rh[D] âm, hay còn gọi là Rh[D]+ và Rh[D]-.

Điều gì sẽ xảy ra nếu người mẹ mang thai có nhóm máu hiếm Rh?

Đối với bất kỳ người phụ nữ nào nếu có nhóm máu Rh- và mang thai em bé có yếu tố nhóm máu Rh+ hoặc chưa xác định được tình trạng nhóm máu Rh thì đều có nguy cơ xảy ra bất đồng nhóm máu Rh. Hầu hết thai phụ sau khi xét nghiệm yếu tố máu Rh và ra kết quả Rh- đều không ảnh hưởng đến lần mang thai đầu tiên.