Bài thơ Từ ấy [Tố Hữu] - nội dung, dàn ý phân tích, bố cục, tác giả
- Soạn bài Từ ấy [hay nhất]
- Soạn bài Từ ấy [ngắn nhất]
- Soạn bài Từ ấy [siêu ngắn]
Bài giảng: Từ ấy - Cô Thúy Nhàn [Giáo viên Tôi]
- Tố Hữu [1920-2002] tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành
- Tố Hữu giác ngộ cách mạng từ rất sớm [mười sáu tuổi đã tham gia phong trào đấu tranh của học sinh sinh viên, mười tám tuổi được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương]. Cả cuộc đời ông gắn bó với cách mạng
- Với Tố Hữu lí tưởng đấu tranh cách mạng là lẽ sống và cũng là nguồn cảm hướng vô tận của thi ca
- Các tác phẩm chính:
+ thơ: Lượm [1949], Từ ấy [1946], Việt Bắc [1954], Gió lộng [1961], Ra trận [1962-1971], Máu và Hoa [1977], Từ Cuba, Một tiếng đờn [1992], Ta với ta [1999]
+ tiểu luận: Xây dựng một nền văn nghệ lớn xứng đáng với nhân dân ta, Thời đại ta, Cuộc sống cách mạng và văn học nghệ thuật
- Đặc điểm sáng tác:
+ thơ Tố Hữu gắn bó chặt chẽ với cuộc đấu tranh cách mạng nên các chặng đường thơ cũng song hành với các giai đoạn của cuộc đấu tranh ấy đồng thời thể hiện sự vận động trong tư tưởng nhà thơ
+ thơ ông có sự hòa quyện giữa chất trữ tình chí trị ở nội dung và tính dân tộc đậm đà trong nghệ thuật
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Tháng 7 năm 1938 Tố Hữu được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Để ghi lại kỉ niệm đáng nhớ ấy, ông đã viết bài thơ Từ ấy
- Bài thơ rút ra từ phần Máu lửa của tập thơ Từ ấy
2. Bố cục
- Đoạn 1: niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí tưởng cộng sản
- Đoạn 2: nhận thức mới về lẽ sống
- Đoạn 3: sự chyển biến sâu sắc trong tình cảm
3. Giá trị nội dung
- Bài thơ là lời tâm nguyện của người thanh niên yêu nước giác ngộ lí tưởng cộng sản
4. Giá trị nghệ thuật
- Sự vận động của tâm trạng nhà thơ được thể hiện sinhh động bằng những hình ảnh tươi sáng, các biện pháp tu từ và ngôn ngữ giàu nhạc điệu
1. Niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí tưởng cộng sản
a. Hai câu đầu
- Từ ấy là phút giây đầu tiên tác giả đón nhận ánh sáng của lí tưởng cộng sản. Đó là phút giây thiêng liêng trong cuộc đời nhà thơ
- Lí tưởng cộng sản là ánh nắng hạ chói chang tỏa ra từ mặt trời chân lí ⇒ đó là thứ ánh sáng của sự sống, của lí tưởng đúng đắn, cao đẹp
- Nhà thơ đã đón nhận bằng cả trái tim và khối óc, tâm hồn nhà thơ như bừng tỉnh. Hai động từ bừng, chói đã đặc tả sự thay đổi bất ngờ, mạnh mẽ ấy
b. Hai câu cuối
- Tâm hồn nhà thơ diễn ra cuộc tái sinh màu nhiệm. lí tưởng cộng sản như chiếc đũa thần biến tâm hồn tài lụi lâu nay của nhà thơ bỗng chốc thành vườn hoa lá rực rỡ sắc hương và rộn ràng tiếng chim
- Nhịp thơ linh hoạt , biến hóa, lối thơ vắt dòng khiến đoạn thơ như tiếng reo vui hân hoan, như khúc ca sôi nổi chứa chan niềm thành kính, tri ân với Đảng
2. Nhận thức mới về lẽ sống
- Trước khi bắt gặp lí tưởng cộng sản tâm hồn nhà thơ thu vào cái tôi cô đơn, sầu buồn, bế tắc như bao nhà thơ cùng thời
- Từ khi bắt gặp lí tưởng tâm hồn nhà thơ thay đổi diệu kì:
+ nhà thơ hòa vào khối đời chung vào cuộc sống của những người lao khổ để cùng phấn đấu vì lí tưởng cao cả
+ ông tự nguyện gắn kết đời mình với mọi người, với trăm nơi, với bao hồn khổ
+ mà sự gắn kết ấy mới máu thịt, thiết tha làm sao: gắn bó bằng cả tấm lòng, cả tâm hồn, cả trái tim
+ gắn kết để sẻ chia, tạo nên sức mạnh lớn lao, tạo nên khối đại đoàn kết vì độc lập tự do của dân tộc
- Hàng loạt điệp từ, điệp cấu trúc khiến lời thơ rắn rỏi như lời thề thiêng liêng
3. Sự chuyển biến sâu sắ trong tình cảm
- Tự nhận mình là con, là anh, là em, là anh của vạn nhà, vạn kiếp phôi pha, vạn đầu em nhỏ, Tố Hữu đã trở thành thành viên của đại gia đình – quần chúng nhân dân lao động
- Tình cảm giai cấp bỗng chốc đầm ấm, thân thương như tình cảm gia đình
- Hàng loạt các điệp từ là, của kết hợp chặt chẽ với lặp cấu trúc ngữ pháp thể hiện sự sâu sắc, bền chặt trong tình cảm nhà thơ với quần chúng nhân dân lao động
- Dấu ba chấm cuối bài thơ như sự kết đọng bao cảm xúc sâu lắng, tha thiết, mạnh mẽ
4. Nghệ thuật
- Bài thơ giàu nhạc điệu [cách ngắt nhịp thay đổi liên tục theo cảm xúc, có sức ngân vang]
- Các biện pháp tư từ so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ được sử dụng linh hoạt, hiệu quả
- Hình ảnh tươi sáng, rực rỡ
Xem thêm các bài viết về Tác giả, tác phẩm Ngữ văn lớp 11 hay khác:
Từ ấy - Tố Hữu
Xem thêm:
- Soạn bài Từ ấy siêu ngắn
- Soạn bài Từ ấy - Ngắn gọn nhất
- I. Tác giả
- II. Tác phẩm
- Nhận định
- I. Tác giả
- II. Tác phẩm
- Nhận định
I. Tác giả
1. Tiểu sử - Con người
- Tố Hữu [1920 - 2002]
- Thời thơ ấu: sinh ra và lớn lên trong gia đình Nho học ở Huế, vùng đất cố đô thơ mộng còn lưu giữ nhiều nét văn hóa dân gian.
- Thời thanh niên: sớm giác ngộ cách mạng, hăng say hoạt động và đấu tranh cách mạng, trải qua nhiều lần tù ngục.
- Sau đó, Tố Hữu liên tục giữ nhiều chức vụ quan trọng trong bộ máy lãnh đạo của đất nước, đặc trách mặt trận văn hóa văn nghệ.
2. Sự nghiệp văn học
a. Phong cách nghệ thuật
- Về nội dung: thơ Tố Hữu là thơ trữ tình - chính trị, gắn bó và phản ánh chân thực những chặng đường cách mạng đầy gian khổ, hi sinh và những chiến công. Thể hiện lẽ sống, lí tưởng, tình cảm cách mạng của người Việt Nam hiện đại.
- Nghệ thuật thơ Tố Hữu thể hiện ở phong cách trữ tình chính trị, đậm đà tính dân tộc.
b. Các tập thơ tiêu biểu: “Từ ấy”, “Việt Bắc”, “Gió lộng”, “Ra trận”, “Máu và hoa”, “Một tiếng đờn”, “Ta với ta” …
- Ông được tặng thưởng Huân chương sao vàng năm 1994; Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996 và Giải thưởng văn học ASEAN 1999.
=> Tố Hữu là nhà thơ lớn của dân tộc, là “lá cờ đầu của thơ ca cách mạng” Việt Nam hiên đại.
Sơ đồ tư duy - Tác giả Tố Hữu
II. Tác phẩm
1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác
- Bài thơ “Từ ấy” được Tố Hữu viết vào tháng 7/1938 nằm trong phần “Máu lửa” của tập thơ “Từ ấy”.
- Tập thơ “Từ ấy” là tập thơ đầu của Tố Hữu, gồm có ba phần: “Máu lửa”, “Xiềng xích”, “Giải phóng” [1937 – 1946].
- Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ ghi lại những cảm xúc, suy tư sâu sắc khi Tố Hữu được đứng vào hàng ngũ của Đảng.
b. Vị trí bài thơ: có ý nghĩa mở đầu cho con đường cách mạng, con đường thi ca và đánh dấu mốc quan trọng trong cuộc đời Tố Hữu.
c. Bố cục: 3 phần
- Khổ 1: Niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí tưởng của Đảng.
- Khổ 2: Nhận thức mới về lẽ sống.
- Khổ 3: Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm.
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Khổ 1: Niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí tưởng của Đảng.
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim
- “Từ ấy” : trạng từ chỉ thời gian, đánh dấu một thời điểm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong cuộc đời cách mạng và đời thơ của Tố Hữu – 7/1938, Tố Hữu được đứng vào hàng ngũ của Đảng.
- Nhan đề của bài thơ được lặp lại ngay khổ thơ I có tác dụng nhấn mạnh thời điểm nhà thơ giác ngộ lí tưởng cách mạng.
- Nghệ thuật ẩn dụ: “nắng hạ” và “mặt trời chân lí”.
+ Nắng hạ: là thứ nắng chói chang, rực rỡ, mạnh mẽ → nhấn mạnh niềm vui sướng trào dâng của khoảnh khắc nhà thơ được đón nhận lí tưởng cộng sản.
+ Mặt trời chân lí: Chân lí của Đảng, của Cách mạng.
- Sử dụng các động từ mạnh
+ Bừng: ánh sáng phát ra đột ngột.
+ Chói: Ánh sáng chiếu thẳng, mạnh.
→ Khẳng định lí tưởng cộng sản như một nguồn sáng mới làm bừng sáng cả trí tuệ và tâm hồn nhà thơ.
- Hồn tôi ... chim: so sánh + ẩn dụ kết hợp với các từ ngữ giàu sức biểu cảm đậm, rộn→ Tâm hồn nhà thơ khi được đón nhận lí tưởng cộng sản cũng căng tràn nhựa sống như một vườn cây lá xanh tươi, toả hương ngào ngạt và ríu rít tiếng chim kêu.
=> Bút pháp trữ tình lãng mạn kết hợp hình ảnh so sánh, ẩn dụ đã diễn tả cụ thể niềm vui sướng, say mê của nhà thơ trong buổi đầu đến với lí tưởng cộng sản.
b. Khổ 2: Nhận thức mới về lẽ sống
Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hòn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời
- Lẽ sống mới của Tố Hữu được thể hiện qua những từ ngữ đặc sắc, có tác dụng gắn kết như: Buộc, trang trải, gần gũi, khối đời
+ Buộc: buộc chặt, gắn bó với mọi người → ý thức quyết tâm cao độ muốn thoát khỏi giới hạn của “cái tôi” cá nhân để hướng vào cộng đồng.
+ Trang trải: sự trải rộng tâm hồn ra với đời.
+ Gần gũi: Gần nhau về quan hệ tinh thần, tình cảm, đó là sự gắn bó ruột thịt.
+ Khối đời: Hình ảnh ẩn dụ, chỉ một khối người đông đảo, cùng chung lí tưởng. Đó là sức mạnh của tập thể nhân dân.
- Điệp từ đểtạo nhịp thơ dồn dập, thôi thúc, hăm hở.
- Từ vớitạo mối liên kết chặt chẽ với nhân dân.
=> Lẽ sống mới được đặt ra ở đây là “cái tôi” hòa vào “cái ta”; mối quan hệ hài hòa giữa riêng - chung, cá nhân - cộng đồng. Đó là mối quan hệ đoàn kết gắn bó, tạo ra sức mạnh trong cuộc đấu tranh cách mạng.
c. Khổ 3: Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ...
- “Tôi đã là...” → cấu trúc khẳng định rõ ràng nhận thức của tác giả về vị thế của mình trong gia đình lớn, khẳng định ý thức tự giác, chắc chắn, vững vàng của tác giả.
+ Điệp từlà: mang tính khẳng định.
+ Số từ ước lệ vạn.
+ Cách xưng hô ruột thịt con, em, anh: khẳng định tình cảm đầm ấm, thân thiết, ruột thịt.
- Từ ngữ biểu cảmkiếp phôi pha, cù bất cù bơ: Tấm lòng đồng cảm, xót thương tới những kiếp người đau khổ, bất hạnh, những con người lao động vất vả.
=> Đây là tình cảm mới mẻ và cao đẹp của một chiến sĩ cách mạng, một nhà thơ cách mạng.
d. Giá trị nội dung
- Bài thơ thể hiện sâu sắc niềm vui sướng của nhà thơ khi được đón nhận lí tưởng cộng sản, những nhận thức mới về lẽ sống cũng như những chuyển biến trong nhận thức và hành động của Tố Hữu.
e. Giá trị nghệ thuật
- Hình ảnh tươi sáng, giàu ý nghĩa tượng trưng; ngôn ngữ gợi cảm, giàu nhạc điệu; giọng thơ sảng khoái; nhịp thơ hăm hở…
- Cách dùng hình ảnh ẩn dụ đầy sáng tạo; cách nói trực tiếp khẳng định.
Sơ đồ tư duy - Từ ấy
Nhận định
Một số nhận định về tác giả tác phẩm
1. Nhân xét về bài thơ "Từ ấy" của Tố Hữu có ý kiến cho rằng: "Từ ấy" là tiếng hát say mê, yêu đời; là lời tâm nguyện của người thanh niên yêu nước giác ngộ lý tưởng cộng sản".
2. Nhà thơ Hữu Thỉnh đã khẳng định: "Có sự thống nhất biện chứng giữa thân thế và sự nghiệp của Tố Hữu. Ở Tố Hữu tập trung tinh hoa, là một nhân cách văn hóa của dân tộc. Tố Hữu đã được ghi nhận với hai phương diện vừa là nhà cách mạng tiêu biểu, vừa là nhà thơ lớn. Một đời người chỉ cần làm một trong hai công việc đó đã đáng kính phục vô cùng. Thế mà Tố Hữu đã làm tốt cả hai.”
3. Theo nhà văn Mai Quốc Liên: "Tố Hữu là một tài năng thơ lớn, là nhà thơ lớn của dân tộc và của cách mạng. Đó là một tài năng thơ bẩm sinh: mới 16, 17 tuổi đã có những bài thơ hay, làm chấn động tâm hồn của cả một thế hệ. Có thể nói, gia đình, quê hương, văn hóa... đã tạo nên tài năng ấy. Nhưng cái chính vẫn là bản ngã của một tâm hồn.”
Loigiaihay.com
- Phân tích Khổ một bài Từ ấy của Tố Hữu
- Trong bài thơ Từ ấy xuất hiện một loạt từ chỉ số lượng nhiều: mọi người, trăm nơi, bao hồn khổ, khối đời, vạn nhà, vạn kiếp phôi pha, vạn đàn em nhỏ,... Việc dùng từ như thế nói lên điều gì?
- Viết một đoạn văn hình dung hoàn cảnh và tâm trạng của Tố Hữu khi viết bài thơ Từ ấy
- Phân tích bài thơ Từ ấy của Tố Hữu để thấy tâm trạng của một thanh niên say mê lí tưởng.
- Phân tích lẽ sống trong bài thơ Từ Ấy của Tố Hữu
Trình bày ngắn gọn nội dung từng tập thơ của Tố Hữu - Ngữ Văn 12
Đề bài
Trình bày ngắn gọn nội dung từng tập thơ của Tố Hữu
Lời giải chi tiết
a. Tập thơ “Từ ấy” [1937-1946]: tập thơ gồm ba phần tương ứng với ba chặng đường thơ trong mười năm hoạt động của Tố Hữu:
- Máu lửa: ca ngợi lý tưởng và kêu gọi quần chúng bị áp bức đứng lên đấu tranh.
- Xiềng xích: ghi lại những cuộc đấu tranh gay go của những chiến sĩ Cách mạng trong nhà tù thực dân. Thể hiện sự trưởng thành vững vàng của người thanh niên Cách mạng qua thử thách bộc lộ một tâm hồn yêu đời tha thiết.
- Giải phóng: thể hiện niềm vui chiến thắng, ca ngợi Cách mạng thành công.
b. Tập thơ “Việt Bắc” [1947-1954]: là chặng đường thơ của Tố Hữu trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Tập thơ ca ngợi cuộc kháng chiến, con người kháng chiến, đồng thời phản ánh những gian lao, lòng anh dũng của quân và dân ta. Sự trưởng thành của nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ đã đưa cuộc kháng chiến đến thắng lợi [Cả nước, Lên Tây Bắc, Việt Bắc, Bầm ơi, Lượm…]
c. Tập thơ “Gió lộng” [1955-1961]: là tiếng hát ca ngợi cuộc sống mới Xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và bộc lộ tình cảm tha thiết với miền Nam, đồng thời thể hiện ý chí thống nhất đất nước, tình cảm quốc tế vô sản với các dân tộc anh em trong niềm vui, Tố Hữu không quên nhớ về quá khứ để thấm thía những khổ đau của ông cha [Mùa thu tới, Ba mươi năm đời ta có Đảng, Quê mẹ…]
d. Tập thơ “Ra trận” [1962-1971] và “Máu và hoa” [1972-1977]: là hai tập thơ ra đời trong thời kì cả nước chiến đấu kiên cường, giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Cả hai tập thơ khẳng định phẩm chất con người Việt Nam, đồng thời là khúc ca khải hoàn kết thúc cuộc chiến đấu, Bắc Nam một nhà, non song liền một dải [Tiếng hát sang xuân, Nước non ngàn dặm]
e. Tập thơ “Một tiếng đờn” [1992] và “Ta với ta” [1999]: viết trong thời kì sau chiến thắng 1975 chan chứa niềm vui, biểu lộ những chiêm nghiệm và suy nghĩ sâu sắc trước cuộc đời, giọng thơ vì thế trầm lắng ,thấm đượm chất suy tư. Điều đáng trân trọng đó là: trước sau Tố Hữu vẫn kiên định niềm tin vào lý tưởng và con đường Cách mạng.
Loigiaihay.com