Nguyên nhân và cách khắc phục chuột rút

Các biện pháp phòng ngừa chuột rút bao gồm:

• Không tập luyện ngay sau khi ăn

• Duỗi cơ nhẹ nhàng trước khi tập luyện hoặc đi ngủ

• Uống nhiều nước (đặc biệt là đồ uống chứa kali) sau tập luyện

• Không dùng chất kích thích (ví dụ, caffeine, nicotine, ephedrine, pseudoephedrine)

Kéo giãn điền kinh là phương pháp hữu ích nhất. Đứng một chân về phía trước và uốn cong gối, chân sau thẳng gối, giống với tư thế chuẩn bị lao về phía trước. Tay có thể được đặt trên tường để giữ cân bằng. Cả hai gót chân vẫn đặt trên sàn. Đầu gối của chân trước được gấp nhiều hơn cho đến khi một cảm giác căng được cảm nhận dọc theo mặt sau của chân kia. Khoảng cách giữa hai chân càng lớn và đầu gối phía trước càng gập được nhiều, thì chân càng được duỗi mạnh. Mỗi lần duỗi trong 30 giây và lặp lại 5 lần. Lặp lại kéo giãn ở chân bên kia.

Hầu hết các loại thuốc được kê đơn để phòng ngừa chuột rút (như chất bổ sung canxi, quinine, magiê, benzodiazepine) đều không được khuyến cáo. Hầu hết không chứng minh được hiệu quả. Quinine có hiệu quả trong một số thử nghiệm nhưng thường không được khuyến cáo kéo dài vì đôi khi có các tác dụng phụ nghiêm trọng (như rối loạn nhịp tim, giảm tiểu cầu, ban xuất huyết hoại tử [TTP] và hội chứng tan máu tăng ure huyết -HUS, phản ứng dị ứng trầm trọng). Mexiletine đôi khi cũng có ích, nhưng liệu việc sử dụng nó có tương xứng khi so với nguy cơ các phản ứng phụ hay không vẫn chưa được làm rõ. Những tác dụng phụ này bao gồm buồn nôn, nôn mửa, ợ nóng, chóng mặt, và run.

Một số huấn luyện viên thể thao và bác sĩ khuyên dùng nước ép dưa chuột để giảm co cứng cơ, nhưng dữ liệu về hiệu quả của nó là không đủ.

Thực chất chuột rút là hiện tượng rất hay gặp nhưng trong một vài trường hợp nếu không được xử lý kịp thời sẽ để lại nhiều mối nguy cho sức khỏe sau này.

Chuột rút là gì?

Hiện tượng chuột rút hay còn gọi là vọp bẻ, là từ để chỉ những cơn co thắt mạnh của cơ gây ra những cơn đau đớn, khó chịu trong một khoảng thời gian nhất định. Những cơn chuột rút thường đến một cách đột ngột, khó phòng tránh và nếu không biết cách xử lý kịp thì có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Chuột rút gây ra những cơn đau đớn tạm thời cho người bị

Tùy theo thể trạng mỗi người mà cơn đau do hiện tượng này mang lại có thể kéo dài trong vài giây hay thậm chí vài phút. Chuột rút có thể xảy ra tại nhiều vị trí trên cơ thể con người nhưng phổ biến nhất là ở vùng bắp chân, bàn chân và các ngón chân.

Thời điểm những cơn chuột rút xuất hiện cũng không giống nhau ở tất cả mọi người. Thông thường hiện tượng này xảy ra khi vừa ngủ dậy hoặc đang ngủ, thậm chí là khi cơ thể đang vận động.

Nguyên nhân gây ra chuột rút

Nguyên nhân chuột rút đến từ nhiều yếu tố khác nhau nhưng phổ biến và thường gặp nhất có thể kể đến những nguyên do như:

Cơ bắp vận động quá sức

Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng chuột rút được ghi nhận ở đa số trường hợp. Trong chế độ sinh hoạt hàng ngày, bạn vận động quá sức hoặc gặp những chấn thương trong thể dục thể thao thì về đêm, các cơ bắp sẽ dễ bị chuột rút hơn do cơ mệt mỏi, thậm chí là gây đau nhức kéo dài, ảnh hưởng đến cuộc sống của người bị.

Lý giải một cách khoa học thì khi cơ thể vận động quá mức, lượng đường trong gan sẽ được giải phóng nhanh chóng để cung cấp năng lượng, nếu sau đó không nạp lại kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng chuột rút.  

Cơ thể thiếu hụt canxi, magie, kali

Các khoáng chất trên tuy chỉ cần một lượng rất nhỏ nhưng có ảnh hưởng lớn đối với sức khỏe. Chế độ ăn uống không bổ sung đủ khoáng chất, thiếu hụt canxi cùng cường độ vận động nhiều khiến mất nước và chất điện giải có thể tăng nguy cơ bị chuột rút.

Chuột rút là triệu chứng cảnh báo thiếu hụt khoáng chất

Hệ thống thần kinh cơ bắp hoạt động quá mức

Khi hệ thống các dây thần kinh ở cơ bắp hoạt động quá sức và mệt mỏi sẽ ảnh hưởng đến cảm giác, xúc giác tại những vị trí này. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến bạn thường xuyên bị chuột rút vào ban đêm.

Việc duy trì tư thế đứng, ngồi hoặc quỳ quá lâu sẽ ảnh hưởng đến các dây thần kinh và mạch máu, khiến máu không lưu thông tốt dẫn đến chuột rút. Chị em phụ nữ thường xuyên đi giày cao gót cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng trên.

Mất cân bằng các chất điện giải

Tập luyện quá sức khiến mồ hôi đổ nhiều kèm theo chất điện giải bị mất đi và sau đó không bổ sung đầy đủ lại cho cơ thể là nguyên nhân phổ biến gây ra chuột rút, đặc biệt ở những người có cường độ làm việc hoặc luyện tập cao.

Cơ thể mất nước và mất cân bằng các chất điện giải cũng sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy khác, thậm chí lâu dần có thể gây ra những bệnh lý nguy hiểm đối với sức khỏe con người.

Xử lý thế nào khi bị chuột rút?

Khi bạn đang vận động hoặc cảm thấy những cơn đau co rút do chuột rút thì hãy thực hiện những những cách sau:

• Dừng hoạt động ngay khi cảm nhận thấy mình bị chuột rút.

• Đối với chuột rút tay: Trường hợp này ít khi xảy ra nhưng không phải không có. Lúc này bạn nên thả lỏng các khớp tay, nhất là chỗ bị chuột rút để cơ bắp được thư giãn. Sau thi thả lỏng và cảm nhận cơn đau dịu lại, bạn bắt đầu cử động nhẹ nhàng, gập chậm các ngón tay lại.

• Đối với chuột rút chân: Nên duỗi thẳng chân ra một cách từ tốn, nhẹ nhàng và gập chân về phía đầu gối, dùng tay ép mạnh vào phần gót chân để thư giãn, giảm căng cơ. Khi hiện tượng chuột rút giảm dần, bạn nên xoa bóp nhẹ nhàng vùng cơ bắp chân để tăng lưu lượng máu, giảm khả năng chuột rút  tái phát.

• Đối với chuột rút ở lưng: Đầu tiên cần điều chỉnh tư thế sao cho thoải mái và các cơ được giãn ra nhất có thể, tốt nhất là nên nằm xuống. Các cơn co rút sẽ tự giảm bớt sau một vài phút và để hạn chế tình trạng này lặp lại, bạn nên thường xuyên vận động, vặn mình hoặc xoa bóp để phần cơ lưng thoải mái, tăng cường lưu thông máu đến vùng này.

Thả lỏng cơ thể và massage nhẹ giúp giảm đau khi chuột rút

Chuột rút không phải là bệnh lý nguy hiểm mà chỉ là tình trạng các cơ làm việc quá sức mà thôi. Khi gặp phải tình trạng này, bạn nên bình tĩnh và để cơ thể thư giãn hết mức, tránh các vận động mạnh khiến cơn đau kéo dài thêm. Nếu hiện tượng chuột rút xảy ra với tần suất cao thì bạn nên đến cơ sở y tế uy tín để thăm khám sớm nhất nhé. Hy vọng bài viết trên sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về chuột rút và nguyên nhân chuột rút. 

Hồng Nhung 

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Chuột rút, hay còn gọi là vọp bẻ, là một hiện tượng khá thường gặp. Đây là một hiện tượng có thắt cơ liên tục, ngoài ý muốn. Khi bị chuột rút bạn thường có cảm giác rất đau, đột ngột phải dừng hoạt động trong chốc lát. Mặc dù chuột rút thường vô hại, một số trường hợp chuột rút kéo dài có thể ảnh hưởng đến cơ. Bạn hoàn toàn có thể phòng ngừa chuột rút xảy ra. Việc trang bị những kiến thức cơ bản về chuột rút  phần nào giúp giải tỏa những thắc mắc và lo âu của bạn. Vì vậy, hãy cùng YouMed tìm hiểu những thông tin đó trong bài viết sau đây nhé!

1. Chuột rút là gì?

Chuột rút là sự co thắt đột ngột, không tự ý xảy ra ở nhiều cơ. Thông thường. chuột rút sẽ kéo dài từ vài giây cho đến vài phút. Tình trạng có thắt cơ này thường gây đau, thậm chí rất đau, và có thể tác động đến nhiều nhóm cơ khác nhau. Cường độ cơn đau của chuột rút có thể khiến bạn phải thức giấc vào ban đêm hoặc khó khăn trong đi lại.

Những nhóm cơ ở chân là những nhóm cơ thường bị ảnh hưởng: vùng cơ bắp chân, mặt sau đùi, phía trước đùi. Tuy nhiên, bạn cũng có thể bị chuột rút ở những nhóm cơ ở:

• Thành bụng.
• Cánh tay.
• Bàn tay.
• Bàn chân.

Hình ảnh minh họa chuột rút ở vùng bắp chân trong khi đang chạy bộ.

Trong một số trường hợp, khi bị chuột rút, bạn có thể sờ thấy một khối cơ bên dưới da của bạn.

Tập luyện thể thao hoặc lao động thể chất trong thời gian dài, đặc biệt trong thời tiết nóng, có thể dẫn đến chuột rút. Một số loại thuốc hoặc tình trạng bệnh lý nào đó cũng có thể gây nên chuột rút. Bạn thường có thể tự điều trị chuột rút tại nhà bằng các biện pháp tự chăm sóc.

2. Nguyên nhân của chuột rút là gì?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến chuột rút. Có thể kể đến một số nguyên nhân thường gặp như:

• Quá sử dụng cơ bắp: thường xuất hiện khi bạn tập luyện
• Sự mất nước: có thể bị mất quá nhiều dịch
• Sự căng cơ
• Giữ cơ thể ở một ví trí kéo dài

Tuy nhiên, nhiều trường hợp, nguyên nhân dẫn đến chuột rút là không rõ ràng. Mặc dù hầu hết chuột rút là vô hại, một số trường hợp có liên quan đến một tình trạng sức khỏe  nào đó. Có thể kể đến như:

• Sự cung cấp máu không đầy đủ.

Các động mạch nuôi dưỡng chân của bạn có thể bị hẹp. Điều này có thể dẫn đến giảm cung cấp máu cho cơ bắp ở chân. Khi bạn đi lại, chơi thể thao…, sự thiếu máu này có thể gây nên cơn đau như chuột rút. Những cơn chuột rút này có thể biến mất khi bạn dưng hoạt động.

Dây thần kinh tủy sống bị chèn ép cũng có thể tạo ra cơn đau giống chuột rút ở chân. Cơn đau này thường tồi tệ hơn khi bạn đi lại. Đi lại với tư thế hơi gấp phía trước – ví dụ như bạn đẩy một giỏ hàng đi trước bạn – có thể cải thiện hoặc trì hoãn sự xuất hiện các triệu chứng này.

Quá ít kali, calci hay magie trong thực đơn có thể góp phần gây nên chuột rút. Thuốc lợi tiểu – thuốc thường kê cho những người cao huyết áp – cũng có thể gây thiếu những khoáng chất này.

• Chứng nghiện rượu
• Suy thận
• Suy giáp
• Thai kì
  
  Chuột rút là tình trạng khá thường gặp ở phụ nữ mang thai.

3. Ai dễ bị chuột rút?

Những yếu tố có thể khiến bạn dễ bị chuột rút hơn những người khác. Có thể kể đến là:

Những người lớn tuổi sẽ bị mất dần khối cơ bắp theo thời gian. Vì vậy, những phần cơ bắp còn lại sẽ phải tăng hoạt động. Do đó, chúng dễ bị mỏi cơ hơn nhiều.

Những vận động viên dễ bị mệt mỏi và mất nước khi họ tham gia thể thao trong thời tiết nóng bức. Tình trạng này khiến họ dễ bị chuột rút hơn.

Có thắt cơ rất thường gặp khi bạn mang thai.

Bạn có thể dễ bị chuột rút hơn nếu bạn bị đái tháo đường, rối loạn thần kinh, gan, thận, hoặc tuyến giáp.

Chơi thể thao, đặc biệt trong thời tiết nóng dễ bị mất nước, điều này có thể dẫn đến chuột rút.

4. Triệu chứng của chuột rút là gì?

Hầu hết chuột rút xuất hiện ở chân, đặc biệt là khối cơ vùng bắp chân. Bên cạnh cơn đau chói, đột ngột, bạn cũng có thể cảm thấy hoặc thấy một khối cơ ngay dưới da của bạn.

Chuột rút thường vô hại và không yêu cầu sự chăm sóc y tế. Tuy nhiên, bạn nên đến gặp bác sĩ, nếu tình trạng chuột rút của bạn:

• Trầm trọng.
• Không cải thiện khi kéo dãn.
• Xảy ra trong thời gian dài.
• Đi kèm tình trạng yếu cơ, sưng chân, đỏ hoặc thay đổi màu da.
• Xuất hiện thường xuyên.
• Không liên quan đến những nguyên nhân trước đó, như tập luyện tích cực.

Những dấu hiệu này có thể chỉ ra một tình trạng y tế nào đó.

5. Chẩn đoán chuột rút như thế nào?

Để biết được nguyên nhân của chuột rút, bác sĩ sẽ thực hiện một bài kiểm tra thể chất cho bạn. Họ có thể hỏi bạn một số câu hỏi.Có thể kể đến là:

• Tần suất xảy ra chuột rút của bạn là như thế nào?
• Chuột rút ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn như thế nào?
• Những khối cơ nào bị chuột rút?
• Bạn có uống thuốc gì để điều trị chưa?
• Bạn có uống rượu bia hay không?
• Thói quen tập luyện hay chơi thể thao của bạn như thế nào?
• Mỗi ngày thói quen uống nước của bạn như thế nào?

Bạn cũng có thể cần làm một xét nghiệm máu. Mục đích để kiểm tra nồng độ kali, canci trong máu của bạn, cũng như chức năng gan, thận, tuyến giáp. Nếu là phụ nữ, bạn cũng có thể làm xét nghiệm kiểm tra mang thai hay không.

Ngoài ra đo điện cơ cũng là một xét nghiệm để đo hoạt động cơ và kiểm tra những bất thường cơ nếu có. Chụp cộng hưởng từ cũng có thể là một xét nghiệm có ích. Đây là một công cụ hình ảnh tạo ra một bức tranh về tủy sống của bạn.

Hãy báo cho bác sĩ của bạn nếu bạn cảm thấy yếu cơ, đau, hoặc mất cảm giác. Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của rối loạn thần kinh.

6. Phải làm gì khi bị chuột rút?

Khi đột ngột bị chuột rút, bạn có thể tự quản lí cơn chuột rút này.

• Bạn có thể áp dụng biện pháp băng ép nóng hoặc lạnh lên vùng cơ bị đau để giảm đau. Bạn cũng có thể sử dụng bất kì biện pháp nào sau đây: Một chiếc khăn nóng (hoặc lạnh), đá lạnh.

• Kéo dãn cơ bị chuột rút cũng có thể làm giảm cơn đau do co thắt cơ. Ví dụ, nếu bắp chân của bạn bị chuột rút, bạn có thể dùng tay kéo bàn chân của bạn lên cao để kéo dãn bắp chân. Hoặc bạn có thể ngồi lên sàn nhà hoặc một cái ghế với chân bị chuột rút được duỗi thẳng.
• Cố gắng kéo đầu ngón chân về phía đầu trong khi chân của bạn vẫn giữ tư thế thẳng. Điều này cũng giúp giảm chuột rút cho nhóm cơ sau đùi. Đối với nhóm cơ trước đùi, hãy cố gắng gấp gối, kéo bàn chân về phía mông. Có thể ổn định cơ thể bằng cách vịn một tay vào ghế.
  
  Minh họa cách kéo dãn khi bị chuột rút bắp chân.
• Nếu cơn đau không cải thiện, có thể uống thuốc không cần kê đơn của bác sĩ, thuốc kháng viêm, ví dụ như ibuprofen. Nó cũng có thể giúp kéo dãn nhẹ vùng cơ bị đau.
• Chuột rút có thể làm gián đoạn giấc ngủ của bạn. Nếu điều này xảy ra, hay nói với bác sĩ của bạn để kê thuốc giãn cơ. Thuốc này giúp thư giãn cơ và làm dịu đi cơn chuột rút.
• Kiểm soát tốt những nguyên nhân cơ bản dẫn đến chuột rút có thể cải thiện các triệu chứng và làm dịu đi cơn chuột rút. Ví dụ, bác sĩ có thể khuyến cáo bạn bổ sung nếu nồng độ kali hay canxi gây ra sự kích hoạt chuột rút.

7. Phải làm gì để ngăn ngừa tình trạng chuột rút xảy ra?

Cách đơn giản nhất để ngăn ngừa chuột rút xảy ra là tránh hoặc hạn chế những tập luyện gây căng cơ hoặc gây chuột rút.

Ngoài ra, bạn cũng có thể thực hiện một số biện pháp sau đây:

• Kéo dãn hoặc làm ấm trước khi tham gia thể thao hoặc tập luyện. Không làm ấm cơ thể trước có thể dẫn đến căng cơ và dễ chấn thương khi tập luyện. Nếu bạn hay bị chuột rút chân vào ban đêm khi ngủ, có thể kéo dãn nhẹ nhàng trước khi ngủ. Những bài tập nhẹ nhàng như đạp xe đạp tĩnh vài phút trước khi ngủ, cũng có thể giúp ngăn ngừa chuột rút.
• Không tập thể dục ngay sau khi ăn.
• Giảm lượng thức ăn và đồ uống có chưa caffein, chẳng hạn như cà phê hay sô cô la
• Hãy đảm bảo rằng bạn đã uống đủ nước trong ngày để tránh thiếu nước. Lượng nước nhập vào sẽ phụ thuộc vào chế độ ăn, giới tính, mức độ hoạt động, thời tiết, tuổi, sức khở hay thuốc mà bạn đang uống. Đầy đủ nước giúp cơ co và thư giãn, tránh bị kích thích. Cơ thể của bạn sẽ dễ bị mất nước hơn khi bạn hoạt động thể chất. Vì vậy, bạn nên tăng lượng nước uống vào khi bạn tập luyện nhé.
• Tăng lượng canxi hoặc kali nạp vào cơ thể hàng ngày bằng cách uống sữa, nước cam hoặc ăn chuối.
• Hãy thảo luận với bác sĩ của bạn về việc bổ sung vitamin. Điều này rất quan trọng vì cần đảm bảo rằng cơ thể của bạn nhận được những dinh dưỡng và khoáng chất cần thiết.

Kéo dãn cơ thể hoặc vận động nhẹ nhàng trước khi chơi thể thao là cách để phòng ngừa chuột rút xảy ra.

Những thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Nếu có bất kì thắc mắc hay lo lắng gì, hãy liên hệ ngay với bác sĩ của bạn. Tuyệt đối không tự ý điều trị!

Chuột rút là một tình trạng rất thường gặp trong đời sống. Đây là một tình trạng co thắt cơ đột ngột, gây đau và thường diễn ra trong thời gian ngắn. Những khối cơ vùng chân thường dễ bị chuột rút hơn. Thông thường chuột rút thường vô hại. Hy vọng bài viết cung cấp được những thông tin hữu ích về tình trạng chuột rút nhằm giải tỏa bớt lo âu của bạn đọc. Đừng ngại để lại những thắc mắc ở phần bình luận, cũng như chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích. Mong nhận được những phản hồi cũng như đồng hành cùng bạn ở những bài viết kế tiếp. YouMed luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn!