Đôi lúc bạn cảm thấy đầu óc trống rỗng, tư duy trì trệ và dường như bất lực trước các vấn đề, điều đó không phải do khả năng tư duy bị giới hạn mà là do bạn chưa biết cách làm cho nó trở nên sắc bén hơn. Hãy tham khảo 9 gợi ý sau đây:
Đa số người lớn tuổi thường suy nghĩ sáng suốt hơn vào buổi sáng, trong khi những người trẻ lại thường minh mẫn hơn vào buổi chiều. Do đó, hãy cố gắng tìm ra những "khoảnh khắc vàng" của bộ não và để dành chúng cho những công việc đòi hỏi tư duy nhiều nhất. Hãy dành một thời gian tối thiểu trong ngày cho việc rèn luyện cơ thể. Bạn sẽ thấy điều này không vô ích.
2. Viết ra những gì chợt đến trong đầu
Luôn luôn mang theo sổ và bút, hoặc bất cứ phương tiện nào giúp bạn ghi lại những gì nhìn thấy, nghe thấy mà bạn cho là quan trọng hoặc những ý tưởng chợt đến. Hơn 99% những điều này có thể là vô dụng, nhưng 1% còn lại sẽ khiến bạn trở thành thiên tài. Và bạn sẽ không thể nhớ được chúng nếu không ghi lại.
3. Xây dựng kiến thức mới trên nền tảng những gì đã có
Mỗi khi nhận được những thông tin mới, hãy liên hệ chúng với những gì bạn đã biết. Đó là phương pháp tối ưu khiến cho những kiến thức mới không bị rơi rụng và những hiểu biết đã có không bị lạc hậu.
4. Luôn luôn thực hành
5. Kết bạn với những người thông minh
Đừng bao giờ bỏ qua cơ hội kết bạn với những người có khả năng tư duy cao hơn bạn. Quan sát cách họ giải quyết vấn đề và suy nghĩ về điều đó, bạn sẽ rút ra cho mình được nhiều kinh nghiệm.
6. Học cách tập trung
Bạn đã bao giờ đột nhiên quên tên một người chỉ sau khi gặp anh ta vài phút? Vấn đề không phải trí nhớ mà là khả năng tập trung. Khi tiếp xúc với kiến thức mới hoặc bắt đầu một công việc trí tuệ, hãy cố gắng gạt bỏ ra khỏi đầu mọi vấn đề khác không liên quan. Nếu cảm thấy khó thực hiện, hãy tạo ra một môi trường thuận lợi: Đóng cửa phòng, tắt điện thoại, yêu cầu người khác không làm phiền..
7. Thư giãn
Một trong những biện pháp thư giãn tốt nhất cho những người làm việc trí tuệ là nghe nhạc Mozart. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh âm nhạc của ông vừa có tác dụng thư giãn, giảm stress, vừa kích thích sự hình thành mối liên hệ phức hợp giữa các phần của não. Khả năng trao đổi thông tin trong não nhờ vậy trở nên hiệu quả hơn và tốc độ tư duy sẽ nhanh hơn.
8. Thử thách bản thân ở những lĩnh vực mới
Bài học rút ra là đừng bao giờ ỷ lại vào kinh nghiệm. Kinh nghiệm có thể làm cho bạn trở thành chuyên gia trong nhiều lĩnh vực nhưng cũng có thể khiến bạn trở nên cổ hủ, lạc hậu trước sự biến đổi của thời cuộc. Vì vậy, từ khi còn trẻ, hãy tìm cơ hội để thử thách khả năng ở những lĩnh vự mới và đừng ngần ngại nếu phải làm lại từ đầu.
9. Rèn luyện cơ thể để bồi dưỡng tinh thần
Một tinh thần minh mẫn chỉ có được trong một cơ thể khỏe mạnh. Nếu bạn đang chọn cho mình một hình thức luyện tập thì aerobic có thể là quyết định đúng đắn. Nhiều công trình nghiên cứu gần đây cho thấy aerobic có thể cải thiện đáng kể khả năng làm việc trí óc.
Nguyên nhân có thể do các bài tập aerobic làm tăng lượng oxy và dưỡng chất lên não, đồng thời kích thích sản sinh một hợp chất tự nhiên là neurotrophin, vốn có tác dụng thúc đẩy các tế bào não phát triển. Vì thế, dù bận rộn, hãy dành một thời gian tối thiểu trong ngày cho việc rèn luyện cơ thể. Bạn sẽ thấy điều này không vô ích.
Khi trẻ bước vào bậc tiểu học, trẻ có những bước chuyển biến lớn về quá trình nhận thức. Ở giai đoạn này, tư duy trực quan sơ đồ ở trẻ được diễn ra một cách ưu thế. Song song đó, đây là độ tuổi trẻ bước đầu tiếp cận với lượng kiến thức mới, mang tính hệ thống và có nhiệm vụ nhận thức cụ thể. Nhưng hoạt động vui chơi vẫn còn có sức hấp dẫn và ảnh hưởng nhất định đến trẻ, trẻ vẫn hứng thú với việc vui chơi, chúng ta vẫn thường thấy hoạt động học tập của trẻ được tiến hành bằng hình thức “học mà chơi, chơi mà học”. Do đó, việc áp dụng các trò chơi luôn có một vai trò tích cực trong việc tác động, nâng cao nhận thức cho trẻ.
Trò chơi không chỉ giúp trẻ rèn luyện khả năng ghi nhớ, nhận biết mà còn góp phần hình thành tri giác về thế giới xung quanh, từ đó quá trình tư duy được kích thích phát triển mạnh mẽ. Trò chơi dù đơn giản cũng có các mức độ phát triển trí não nhất định theo từng cấp bậc khó hơn của trò chơi. Để rèn luyện trí não, bố mẹ cần tăng dần mức độ khó của trò chơi, giúp não bộ hoạt động hết công suất và tạo ra cảm giác thích thú cho trẻ. Ví dụ, khi chơi xếp hình, ban đầu chỉ là một hình đơn giản có 9 mảnh ghép, sau đó nâng lên hình 16 mảnh ghép, 40 mảnh ghép,…
Để rèn luyện trí não và kích thích tư duy cho trẻ, bố mẹ cần tránh chơi trò chơi quá đơn giản và lặp đi lặp lại nhiều lần mà không tăng dần các mức độ từ dễ đến khó. Bài viết gợi ý một số trò chơi đơn giản mà bố mẹ có thể tổ chức và chơi cùng trẻ. Chúng tôi hi vọng bài viết sẽ giúp việc làm “người thầy tại nhà” của con trở nên dễ dàng hơn với bố mẹ.
1. Phân biệt đồ vật
Chuẩn bị flash card [hoặc hình ảnh từ các tạp chí cũ in màu] về các đồ dùng hoặc con vật. Ở mức đơn giản nhất, bố mẹ sẽ cung cấp thông tin dạng miêu tả các thuộc tính bên ngoài của các hình ảnh cho trẻ sau đó yêu cầu trẻ lặp lại thông tin hoặc thử thách gọi tên bằng cách nghe miêu tả lại. Ở mức độ cao hơn, bố mẹ sẽ yêu cầu trẻ xếp nhóm, phân loại các đồ dùng, con vật với nhau theo một tiêu chí cụ thể: đồ dùng nhà bếp, dụng cụ học tập, vật dụng theo nhóm nghề nghiệp, các con vật sống dưới nước, ở xứ lạnh, ở xứ nóng,... nhằm giúp trẻ rèn luyện các thao tác tư duy.
2. Xếp hình tháp và lâu đài
Sáng tạo những lâu đài dựa trên các hình khối gồm nhiều kích thước, chất liệu màu sắc khác nhau giúp bé luyện kỹ năng vận động tinh, vận động thô, suy luận logic để có sự kết hợp các hình khối hợp lý cho công trình. Khi trẻ hoàn thành “công trình" của mình, hãy yêu cầu trẻ kể một câu chuyện về các nhân vật sẽ sống trong lâu đài ấy. Yêu cầu này tác động một cách trực tiếp nhất đến việc hình thành năng lực tư duy sáng tạo của trẻ, vì thế, bố mẹ cần lưu ý tránh đánh giá “đúng – sai” về câu chuyện của trẻ, hãy chỉ hỏi trẻ “vì sao?” cho những tình tiết được trẻ đưa ra.
3. Giấu đồ vật và chơi trò chơi tìm vật với bé
Theo từng bước, trước tiên cho trẻ thấy bạn giấu ở đâu, hỏi khéo và nhờ trẻ tìm. Từ từ tăng độ khó của việc tìm kiếm đồ vật để phát triển khả năng suy luận của trẻ. Bố mẹ hãy lưu ý đến các thông tin gợi ý sao cho phù hợp với năng lực của trẻ và đừng “keo kiệt” với trẻ một lời khen khi cuộc tìm kiếm của con thành công nhé!
4. Tranh ghép hình
Bố mẹ hãy cùng trẻ chọn mua những bức tranh mà trẻ thích. Nhiệm vụ được giao cho trẻ là ghép các mảnh sao cho bức tranh hoàn chỉnh và có ý nghĩa. Để hoàn thành nhiệm vụ chơi này, trẻ phải sử dụng thao tác khái quát hóa của tư duy để hình dung tổng thể về thành phẩm. Việc lựa chọn các mảnh ghép để khớp với nhau chính là lúc trẻ rèn luyện khả năng phân tích và đánh giá đối tượng mà mình tiếp xúc.
5. Ứng dụng việc phát triển tư duy thông qua hoạt động học tập
Giai đoạn tiểu học, hoạt động chủ đạo của trẻ từ vui chơi sang học tập. Bên cạnh sự phát triển tri giác, chú ý có chủ định của trẻ còn yếu, trẻ chưa có khả năng điều khiển chú ý của mình. Khi dạy trẻ tại nhà, bố mẹ cần thu hút trẻ bằng những hình ảnh, đồ dùng trực quan sinh động, hấp dẫn lôi cuối trí tò mò khả năng chú ý và tiếp thu bài của trẻ. Kích thích sự phát triển tư duy của trẻ bằng cách tối ưu hóa hoạt động của các giác quan: nhìn, nghe, sờ,… Tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc sự vật cụ thể [tranh ảnh, clip, vật thật…] để tri giác sự vật, từ đó làm giàu thêm vốn biểu tượng để thuận lợi cho quá trình tư duy ở trẻ.
6. Gợi mở liên tục tư duy trẻ
Khi trẻ học tập và vui chơi, thường xuyên gợi mở cho trẻ “ngoài cách giải này còn cách giải nào khác không?” cho trẻ thử suy nghĩ một “tình huống có vấn đề” khác để kích thích trẻ tư duy. Lưu ý, bố mẹ không nên nóng vội mà can thiệp vào quá trình tư duy của trẻ bằng cách gợi ý vấn đề quá sớm, phải có “thời gian chờ” để trẻ suy nghĩ và đưa ra câu trả lời. Không được cười nhạo trước sự ngây ngô hay sai lệch của trẻ mà phải kiên nhẫn gợi ý, gợi mở để hướng trẻ về câu trả lời phù hợp. Đời sống tâm lý của trẻ khác với người lớn nên hãy để trẻ suy nghĩ và tự đưa ra câu trả lời của chính mình. Đôi khi chính bố mẹ cũng sẽ hết sức bất ngờ với những phát hiện của trẻ.