Khoa các khoa học liên ngành là gì

Trước hết xin bà cho biết về vai trò và vị thế của khoa học liên ngành [KHLN] trong nghiên cứu khoa học và giáo dục đại học?

PGS. TS. Nguyễn Thị Hồng Minh: Phân nhỏ, chuyên sâu là quy luật phát triển của các khoa học chuyên ngành giúp con người nhận thức sâu sắc về thế giới tự nhiên và xã hội. Tuy nhiên, các khoa học chuyên ngành lại có hạn chế nhất định bởi sự chia cắt, phân lập. Tiếp cận liên ngành trong khoa học xuất hiện như một quy luật tất yếu khi phải đứng trước những đối tượng hay vấn đề nghiên cứu mà một khoa học chuyên ngành riêng lẻ không đủ sức giải quyết với phương pháp luận và công cụ của ngành đó. Cần có sự phối hợp, gắn kết của nhiều ngành, chuyên ngành khác nhau để giúp cho nhận thức về xã hội, tự nhiên và mối quan hệ với con người trong một tổng thể phức tạp, đa chiều trở nên đầy đủ và toàn diện hơn. Khoa học liên ngành không mâu thuẫn hay làm cản trở khoa học chuyên ngành. Trái lại, nó bổ sung, thúc đẩy và đặt ra những bài toán mới cho sự phát triển khoa học chuyên ngành, thông những vách ngăn tạo sự tác động qua lại giữa các ngành khoa học.

Tiếp cận liên ngành đã và đang trở thành một xu thế tất yếu và cần thiết để giải quyết các vấn đề của khoa học và thực tiễn. Hơn thế, liên ngành không chỉ còn là phương pháp tiếp cận mà đã thực sự trở thành những khoa học mới. KHLN thúc đẩy mạnh mẽ sự sáng tạo khi có gắn kết giữa những khái niệm, phương pháp và các lý thuyết của nhiều ngành khoa học với nhau.

Xin bà cho biết về sự cần thiết của việc phát triển KHLN ở Việt Nam và trách nhiệm của các đơn vị đào tạo như thế nào?

Quá trình toàn cầu hóa đã đặt Việt Nam hòa vào dòng chảy hội nhập với các xu thế chung của thế giới. Chúng ta rất cần đội ngũ chuyên gia, nguồn nhân lực làm chính sách, chiến lược, những người có tư duy liên ngành với khả năng tiếp cận tổng thể để có thể nhận diện và đề xuất giải pháp cho các vấn đề đặt ra. Việc phát triển các khoa học liên ngành đang ngày càng được nhiều cơ sở đào tạo và nghiên cứu quan tâm, đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức để chúng ta khẩn trương hòa chung vào xu thế phát triển khoa học của thế giới.

Là cơ sở đào tạo đại học đa ngành, đa lĩnh vực với thế mạnh ở nhiều ngành khoa học, ĐHQGHN có nhiều lợi thế trong  phát triển các Khoa học liên ngành. Hơn nữa, với sứ mệnh của cơ sở giáo dục hàng đầu trong cả nước, ĐHQGHN luôn quyết tâm trong xây dựng và phát triển các lĩnh vực mới trên cơ sở sự gắn kết nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau.

Thực ra, ý tưởng chỉ đạo về phát triển khoa học liên ngành ở ĐHQGHN không phải là mới. Vào năm 2002, ngay khi nhận quyền tự chủ về tổ chức đào tạo sau đại học, ĐHQGHN đã quyết định thành lập Khoa Sau đại học, một đơn vị trực thuộc có chức năng thực hiện công tác quản lý đào tạo sau đại học ở ĐHQGHN, đồng thời có nhiệm vụ tổ chức thực hiện những chương trình đào tạo sau đại học có tính liên ngành, liên lĩnh vực liên quan đến nhiều đơn vị, những chương trình đào tạo thí điểm các ngành sau đại học mới chưa có trong danh mục các ngành đào tạo của Nhà nước…. Sau 15 năm hoạt động, khẳng định những định hướng và quy trình tổ chức thực hiện các chương trình đào tạo liên ngành, khoa Sau đại học đã được quyết định đổi tên thành Khoa Các Khoa học Liên ngành, tập trung phát triển các KHLN mới cung cấp nguồn nhân lực có trình độ, có tư duy KHLN đáp ứng những nhu cầu cấp bách của đất nước. Những KHLN mà chúng tôi đã phát triển và đang thực hiện bắt đầu từ các chương trình đào tạo thạc sĩ, bao gồm: Biến đổi khí hậu; Khoa học bền vững; Quản lý Phát triển Đô thị. Tiếp theo trong thời gian tới đây sẽ là Khoa học Di sản; Khoa học Logistics; Khoa học Nhận thức…

Trong thời đại ngày nay, có thể nói là mọi ngành khoa học đều phải sử dụng công nghệ thông tin [CNTT] như một công cụ phát triển. Xin bà cho biết vai trò và ý nghĩa của CNTT với KHLN.

Bản thân tôi từng theo học ngành Toán - Cơ trước những năm 1990, sau đó chuyển sang nghiên cứu và làm công tác giảng dạy trong lĩnh vực Toán-Tin và CNTT. Rất nhiều người trong lứa chúng tôi đã có những chuyển đổi như vậy, do sự hình thành của lĩnh vực khoa học thông tin thời kỳ đó, xu thế phát triển của nó trong giai đoạn vừa qua và vai trò đối với các ngành khoa học khác. Có thể nói, CNTT là một ngành khoa học bên cạnh những xu hướng học thuật riêng, thì nó có sự gắn kết rất chặt chẽ với nhiều ngành khoa học khác. Một sự gắn kết trong nguyên tắc kết hợp liên ngành. Đó là: Sử dụng khái niệm và phương pháp của chuyên ngành này áp dụng vào chuyên ngành khác để giải quyết vấn đề; Vận dụng quy luật của ngành này vào ngành khác để định hướng và tìm giải pháp mang tính hiệu quả cho vấn đề.

Hiện nay khi phát triển các chương trình đào tạo mới chúng tôi chú ý hơn việc tích hợp CNTT vào các chương trình đào tạo, đảm bảo phát huy được vai trò của CNTT như một khoa học trong các lĩnh vực liên ngành mới. Trong chương trình đào tạo thạc sĩ Quản lý Phát triển Đô thị mà chúng tôi mới phát triển trong thời gian vừa qua, một thời lượng tương đối đã được dành cho mô-đun với tên gọi Công cụ Tích hợp trong Quản lý Phát triển Đô thị, nhằm cung cấp một số công cụ, phương pháp của CNTT trong quản lý phát triển đô thị bao gồm phân tích dữ liệu bao gồm cả dữ liệu không gian, mô hình hóa, hệ thống quản lý thông tin…

Theo ý kiến của GS VS Châu Văn Minh – Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam thì “KHLN là vấn đề của nhận thức. Nhưng một khi nhận thức chưa thay đổi thì không thể ép được nhau bất cứ cái gì”. Bà có bình luận gì về nhận xét này?

Đó là một thực tế hoàn toàn chính xác. Vì mỗi ngành khoa học đều có những đối tượng, phương pháp luận riêng. Nếu như những người làm việc trong các lĩnh vực đó chỉ có kiến thức, kinh nghiệm trong chuyên ngành của mình mà không cập nhật kiến thức của các lĩnh vực khác thì rất khó bàn đến KHLN, khó có thể tiếp cận và xem xét đối tượng nghiên cứu từ nhiều góc độ khác nhau.

Tôi đã từng được tham gia khá nhiều hoạt động trong quá trình xây dựng các chương trình đào tạo sau đại học liên ngành ở ĐHQGHN. Một điều tôi nhận thấy và cho rằng yếu tố dẫn tới thành công đó là sự tâm huyết, nhiệt tình và cởi mở của các nhà khoa học. Dù là các chuyên gia đầu ngành ở những chuyên ngành khác nhau, nhưng khi tham gia vào sân chơi liên ngành, các thầy cô đều rất sẵn sàng lắng nghe, kết nối và tìm được tiếng nói chung với các chuyên gia từ các ngành khác trong một lĩnh vực mới.

Mấu chốt thành công của phát triển KHLN là phải có sự hòa đồng, thỏa hiệp và thậm chí đánh giá cao những quan điểm, phương pháp của các chuyên gia chuyên ngành khác nhau. Một chương trình liên ngành mới sẽ không thể thành công nếu các thành viên vẫn còn bị bó cứng trong chuyên ngành hẹp của mình.

Với những thực tế đang diễn ra sôi động của KHLN, theo chúng tôi thì chương trình đào tạo cử nhân cũng cần phải tiếp cận và ủng hộ sinh viên đến với KHLN. Bà nghĩ gì về thực tế này?

Cũng có quan niệm rằng đào tạo trình độ bậc đại học là bước đầu trang bị kiến thức, phương pháp, công cụ của một ngành khoa học, chủ yếu là trang bị nền tảng, chưa nên đặt vấn đề liên ngành từ bậc đào tạo này. Nhưng tôi cho rằng không hẳn thế!

Một số chương trình đào tạo bậc đại học đã có thể được xây dựng theo tiếp cận liên ngành và đã tổ chức đào tạo hiệu quả. Tôi có một minh chứng từ trong chính gia đình của mình. Con gái tôi đã theo học ngành Tin sinh [Bioinformatics] tại Đại học Quốc gia Singapore [NUS] từ năm 2009. Khi được nghe giới thiệu đây là chương trình đào tạo liên ngành với 4 trụ cột chuyên môn chính là toán học, thống kê, tin học và sinh học, chúng tôi cũng có những băn khoăn nhất định về sự kết hợp này. Nhưng thời gian đã cho tôi câu trả lời qua sự đáp ứng với công việc sau khi tốt nghiệp và sự trưởng thành trong lĩnh vực chuyên môn mà cháu theo đuổi. Theo tôi, liên ngành ngay từ bậc cử nhân đã có thể trang bị cho người học những kiến thức, phương pháp và công cụ đủ để tiếp cận đáp ứng với yêu cầu của ngành học mới. Dù việc học tập và nghiên cứu theo những liên ngành ngày là khá vất vả và trầy trật [cười].

Tôi ủng hộ quan điểm có thể phát triển những ngành học liên ngành cho sinh viên ngay từ bậc đại học. Tuy nhiên, phải hết sức chú ý về sự kết hợp của các lĩnh vực khoa học chuyên ngành khác nhau trong liên ngành đảm bảo tính chất và thời lượng phù hợp. Việc trang bị kiến thức liên ngành cũng có thể dùng các hình thức khác nhau như nghiên cứu khoa học, các hoạt động ngoại khóa…

Xin cám ơn bà!

Hầu hết các chương trình đại học đều có các khóa học bắt buộc mà bạn phải tuân theo, một số trong số đó không có mối liên hệ nào với ngành học chính mà bạn muốn theo học. Các chương trình như vậy có thể được gọi là mức độ nghiên cứu liên ngành.

Các nghiên cứu liên ngành đôi khi được gọi là chuyên ngành nghiên cứu tổng quát tại một số trường có một số khóa học khác nhau cho phép bạn tùy chỉnh bằng cấp của mình và chọn những gì bạn muốn học.

Trong khi mỗi cơ sở giáo dục xác định bằng cấp của họ dựa trên sở thích của họ. Xuyên qua nghiên cứu liên ngành, sinh viên có thể chọn một số lĩnh vực quan tâm liên quan và theo dõi hầu hết các bài học của họ liên quan đến các chủ đề này.

Trong văn bản này, chúng tôi sẽ xem xét chi tiết chủ đề của mức độ Nghiên cứu liên ngành: công việc, yêu cầu và mức lương.

Về nghiên cứu liên ngành

Chương trình độc đáo này cho phép sinh viên học hỏi bằng cách tạo ra các kết nối khái niệm giữa các ý tưởng và sự kiện được trải rộng trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Những sinh viên này có thể đồng thời áp dụng kiến ​​thức thu được trong một môn học này sang môn học khác để cải thiện trải nghiệm học tập của họ.

Các chương trình học liên ngành phổ biến nhất cho phép sinh viên xây dựng quỹ đạo học thuật của riêng mình bằng cách chọn các khóa học hữu ích cho cá nhân họ.

Ví dụ: học sinh sẽ dễ dàng khám phá các chủ đề phổ biến trong nghệ thuật, lịch sử và văn học, hoặc khoa học, và ứng dụng toán học. Học theo chủ đề là một cách tuyệt vời để tích hợp các ý tưởng và tạo ra những trải nghiệm học tập thú vị.

Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất trong việc đạt được một môi trường liên ngành là tạo điều kiện cho sự hợp tác giữa các bộ phận và các nhà giáo dục. Học tập liên ngành được tối đa hóa khi giáo viên từ các ngành khác nhau làm việc cùng nhau để giúp học sinh tạo ra các kết nối có ý nghĩa giữa các lĩnh vực chủ đề khác nhau.

Làm cho mối quan hệ nhận thức giữa các khái niệm khác nhau là rất hữu ích. Ví dụ, sinh viên rất có động lực vì họ đam mê các chủ đề. Điều này làm cho trải nghiệm học tập tập trung vào và mở rộng quan điểm của các sinh viên.

Tại sao nên chọn một chuyên ngành nghiên cứu liên ngành?

Các chương trình học liên ngành có sẵn thông qua một số trường đại học và cho phép sinh viên thiết kế và điều chỉnh chuyên ngành của riêng họ. Một chương trình học liên ngành cho phép bạn chọn chuyên ngành hoặc tập trung vào nhiều lĩnh vực và nghiên cứu các chủ đề và chủ đề mà bạn quan tâm

Mặc dù bằng cấp liên ngành khác với bằng cấp truyền thống, bạn vẫn phải chọn nồng độ hoặc lĩnh vực chính mà bạn muốn học. Hầu hết các trường cung cấp cho bạn tùy chọn chỉ chọn một ngành học chính hoặc tối đa ba mức độ tập trung.

Một nghiên cứu liên ngành chính cung cấp cho sinh viên cơ hội kết hợp tốt nhất các lĩnh vực chủ đề khác nhau xung quanh một chủ đề. Các chủ đề như xa hội học, tâm lý học, quản trị kinh doanh, chính sách công, ngôn ngữ, công tác xã hội, nghiên cứu môi trường và sức khỏe.

Một số sinh viên có thể nghĩ rằng một nghiên cứu liên ngành là tốt nhất cho những người không biết họ có thể học gì, nhưng những chương trình này có thể giúp bạn hạn chế sự tập trung và giúp bạn trong sự nghiệp của mình.

Nếu bạn muốn làm việc với những người nhập cư gần đây, bạn có thể học tiếng Tây Ban Nha hoặc một ngoại ngữ khác, công tác xã hội và chính sách của chính phủ. Các chương trình học liên ngành cũng có thể giúp bạn chuyên sâu về một chủ đề mà đại học không cung cấp.

Một trường đại học có thể cung cấp một vài bài học xã hội học và công tác xã hội mà không cung cấp một chuyên ngành trong cả hai khóa học. Bạn có thể học những bài học liên quan đến những môn học đó để lấy bằng tốt nghiệp và hiểu rõ hơn về những môn học đó.

Cử nhân nghệ thuật và cử nhân khoa học trong nghiên cứu liên ngành

Cử nhân nghệ thuật và Cử nhân Khoa học trong các chương trình nghiên cứu liên ngành nhấn mạnh trải nghiệm học tập rộng và quan điểm rộng hơn so với các chuyên ngành đại học truyền thống.

Họ cung cấp cho sinh viên cơ hội tham gia vào giáo dục liên ngành, có trách nhiệm về mặt học thuật và mục tiêu liên quan trực tiếp đến sự phát triển trí tuệ và nguyện vọng nghề nghiệp của sinh viên.

Chuyên ngành nghiên cứu liên ngành cung cấp cho bạn một mức độ linh hoạt đặc biệt tập trung vào các mục tiêu nghề nghiệp của bạn.

Cử nhân trong các nghiên cứu liên ngành là một kế hoạch nghiên cứu phong cách nghệ thuật tự do cho phép sinh viên đạt được các mục tiêu khác nhau, bao gồm kết hợp các lĩnh vực khác nhau trong giáo dục đại học, chuyển từ một trường cao đẳng cộng đồng với các tín chỉ khác nhau hoặc có bằng tốt nghiệp cho sinh viên yêu cầu có được các kỹ năng mới để học được điều quan trọng tại nơi làm việc.

BS trong các nghiên cứu liên ngành là một bằng tốt nghiệp dựa trên khoa học nghiêm ngặt dành cho những sinh viên muốn kết hợp khoa học với các lĩnh vực quan tâm khác như quản trị kinh doanh, tâm lý học, nhân văn, hoặc là khoa học Xã hội.

Nghiên cứu liên ngành Yêu cầu giáo dục chung

Mặc dù chương trình học liên ngành cho phép bạn học bài học từ nhiều ngành, bạn vẫn phải đáp ứng các yêu cầu cơ bản để tốt nghiệp.

Các trường cao đẳng thường yêu cầu sinh viên cử nhân theo dõi ít ​​nhất 30 tín chỉ của các lớp học chung. Những bài học này có thể bao gồm các bài học toán cao hơn như đại số đại học hoặc thống kê, ít nhất một bài học về thành phần tiếng Anh, bài học khoa học đời sống và một khóa học nghiên cứu.

Trường học của bạn cũng có thể yêu cầu sinh viên học một bài học về giao tiếp hoặc nói trước công chúng và một khóa học về các hình thức công nghệ mới.

Gì Tôi có thể kiếm được việc làm với tấm bằng nghiên cứu liên ngành?

Sinh viên tốt nghiệp có thể bắt tay vào một loạt các cơ hội nghề nghiệp. Một số sinh viên ghi danh vào các chương trình liên ngành đại học chỉ cho mục đích giáo dục, trong khi những người khác cố gắng thực hiện hoặc thay đổi nghề nghiệp.

Các khóa học liên ngành đương nhiên bao gồm nhiều lĩnh vực học thuật, giúp sinh viên có cơ sở học tập vững chắc cho nhiều ngành nghề và các chương trình sau đại học khác nhau.

Tùy thuộc vào các khóa học có trong chương trình cấp bằng, các cựu sinh viên có bằng cử nhân nghiên cứu liên ngành sẵn sàng gia nhập các tổ chức chăm sóc sức khỏe, nghiên cứu môi trường, báo chí, quản lý và phi lợi nhuận hoặc trong các ngành nghề mà kiến ​​thức khoa học là tài sản, chẳng hạn như bán dược phẩm .

Cựu sinh viên với các nghiên cứu liên ngành được nhận vào các chương trình sau đại học về thần học, nghiên cứu môi trường, ngành y tế, nhân văn, nghiên cứu liên ngành, luật, quản lý và khoa học xã hội.

Các nghề nghiệp cũng đa dạng như các đối tượng nghiên cứu. Trong thực tế, nhiều sinh viên nghiên cứu liên ngành điều chỉnh chuyên ngành của họ với một nghề nghiệp trong tương lai trong tâm trí.

Các lĩnh vực nghề nghiệp bao gồm chính sách, quy hoạch đô thị, nhân quyền, tổ chức cộng đồng, tiếp cận, lãnh đạo tổ chức, khoa học xã hội, y tế, tư vấn, quản lý thể thao, truyền thông, nghệ thuật và giải trí, và tôn giáo.

Tôi sẽ kiếm được bao nhiêu với bằng cấp về nghiên cứu liên ngành?

Bằng cách hoàn thành các nghiên cứu liên ngành, bạn có thể nhận công việc từ các ngành khác nhau thay vì tập trung vào các chủ đề liên quan đến một lĩnh vực cụ thể.

Khi bạn theo một chương trình học liên ngành, bạn có thể tự hỏi mình có thể làm gì trong tương lai và mức lương bạn có thể nhận được từ nó. Hãy xem xét một số công việc và mức lương hàng năm của nó trong các nghiên cứu liên ngành;

• Quản lý nhân sự [HR]: $ 69,067
• Quản lý dự án, [Loại không xác định / Chung]: $ 64,906
• Quản lý hoạt động: $ 60,799
• Giám đốc điều hành: $ 58,690
• Giáo viên tiểu học: $ 44,092
• Giáo viên trung học: $ 45,858
• Trợ lý hành chính: $ 36,717

Các trường hàng đầu cung cấp các nghiên cứu liên ngành là gì?

Sinh viên quan tâm đến nghiên cứu liên ngành có thể đăng ký vào các chương trình liên ngành được thiết lập hoặc thiết kế chuyên ngành liên ngành của riêng họ, dẫn đến bằng đại học hoặc sau đại học hoặc chứng chỉ.

Dưới đây đại diện cho một số trường hàng đầu với các nghiên cứu liên ngành trong Mỹ. Các nghiên cứu liên ngành có phạm vi rộng và cung cấp cho sinh viên cơ hội tham gia các khóa học tại các khoa hoặc ngành khác nhau.

Yêu cầu bằng cấp có thể thay đổi tùy theo sở thích của từng học sinh và trường học.

#1 Đại học Nam California, Los Angeles

Đại học Nam California tại Los Angeles là một trong những trường lớn cung cấp các nghiên cứu liên ngành trong Cử nhân Nghệ thuật ở một trong hai lĩnh vực: nghiên cứu tường thuật hoặc sức khỏe và nhân loại. Trẻ vị thành niên có sẵn trong Pháp y và Tội phạm, Nhiếp ảnh và Thay đổi xã hội, Hành vi của người tiêu dùng và Văn hóa đại chúng Mỹ.

Sau khi đăng ký, các giáo viên bộ môn chính thiết kế nghiên cứu của riêng họ, làm việc trên các dự án nghiên cứu và hoàn thành một luận án tùy chỉnh.

#2 Đại học Illinois - Urbana-Champaign

Trường đại học cung cấp chương trình đại học 150 và hơn các chương trình sau đại học 100 tại các trường khác nhau 17, qua đó sinh viên có thể theo học các chương trình đại học liên ngành về văn minh Mỹ, văn minh thời trung cổ hoặc nghiên cứu thời Phục hưng.

Trẻ vị thành niên cũng có sẵn trong các nghiên cứu châu Á, Mỹ Latinh, châu Phi và toàn cầu, ngoài các lĩnh vực nghiên cứu khác. Một giảng viên giám sát từng lĩnh vực học tập và cố vấn có sẵn để hỗ trợ sinh viên trong việc lựa chọn một khóa học.

Chương trình được giám sát bởi các giáo sư có nghiên cứu và các khóa học riêng dựa trên nhiều lĩnh vực học thuật.

#3 Đại học William và Mary, Williamsburg, VA

Tại Đại học William và Mary, sinh viên theo học một khóa học liên ngành có thể chọn tự học hoặc chọn từ một loạt các chuyên ngành và trẻ vị thành niên có cấu trúc trước với quan điểm của nhiều khoa.

Chương trình học liên ngành cung cấp bằng cử nhân về nghiên cứu điện ảnh, khoa học môi trường và chính sách, khoa học thần kinh và chính sách công.

Trẻ vị thành niên có các chuyên ngành Hóa sinh, Nghiên cứu Phụ nữ và Ngôn ngữ học. Tất cả sinh viên hoàn thành khóa học Viết và Công nghệ Máy tính cơ bản và tham gia các bài học từ ba khoa khác nhau.

#4 Đại học Duke, Durham, NC

Đại học Duke cung cấp một số lượng lớn các chương trình liên ngành. Sinh viên có thể chọn từ các chuyên ngành liên ngành như nghiên cứu văn hóa toàn cầu, nghiên cứu thị giác và truyền thông và khoa học thần kinh.

Chương trình Focus mang đến cho sinh viên năm thứ nhất cơ hội tham gia các hội thảo nhỏ. Trường cũng cung cấp chương trình II, một lựa chọn quan trọng tự thiết kế.

Ở cấp độ sau đại học, các chương trình bao gồm kinh tế chính trị phân tích, y tế toàn cầu và nghiên cứu tự do.

Ngoài ra còn có các lựa chọn chứng chỉ đại học trong các môn như khoa học ra quyết định và phát triển con người, chứng chỉ tốt nghiệp trong các môn như nghiên cứu nữ quyền và khoa học nano, và chứng chỉ chuyên môn trong các môn như giao tiếp kinh doanh và tin học điều dưỡng.

Những câu hỏi thường gặp