Kế sách đánh giặc của quân ta là
(Bqp.vn) - Ba lần kháng chiến chống Nguyên - Mông không chỉ là cuá»™c Ä‘á» sức quyết liệt giữa má»™t đế quốc đầu sá» cỡ thế giá»›i vá»›i má»™t dân tá»™c nhá» bé nhÆ°ng kiên quyết đứng lên chống xâm lược để bảo vệ đất nÆ°á»›c, mà còn là cuá»™c đấu tranh gay gắt vá» tà i trà giữa hai ná»n nghệ thuáºt quân sá»± của Äại Việt và của đế quốc Nguyên - Mông. 1. Chiến lược Trong lần kháng chiến thứ nhất (1258), sau má»™t số tráºn đánh chặn kỵ binh Mông Cổ ở biên giá»›i Tây Bắc và nhất là quân tráºn Bình Lệ Nguyên, vua Trần cÅ©ng nhÆ° Lê Tần Ä‘á»u biết rằng không thể tiếp tục quyết chiến khi thế và lá»±c quân địch còn rất mạnh, cho nên đã chủ trÆ°Æ¡ng rút lui để bảo toà n lá»±c lượng. Trong lần kháng chiến thứ hai (1285), Trần Quốc Tuấn đã đóng đại bản doanh và chuẩn bị thế tráºn ở Ná»™i Bà ng để chặn đánh địch. NhÆ°ng trÆ°á»›c sức tấn công nhÆ° vÅ© bão của hà ng chục vạn quân Nguyên, nháºn thấy nếu tiếp tục quyết chiến vá»›i địch ở đấy thì chắc chắn ta không cản nổi địch mà còn bị tổn thất, nên Trần Quốc Tuấn đã kịp thá»i thay đổi ý định chiến lược, cho quân rút lui, trÆ°á»›c mắt là bảo toà n được lá»±c lượng và phá kế hoạch hợp vây của chúng. Trong cuá»™c kháng chiến lần thứ ba, do rút được kinh nghiệm hai lần trÆ°á»›c, ta không chủ trÆ°Æ¡ng quyết chiến khi quân Nguyên Ä‘ang à o ạt tiến công, mà vừa đánh chặn để tiêu hao địch, vừa rút lui để bảo toà n lá»±c lượng, đồng thá»i dẫn dắt Thoát Hoan và Ô Mã Nhi và o thế tráºn ta đã chuẩn bị sẵn. Äể là m cho địch hao mòn suy yếu theo kế "dÄ© dáºt đãi lao" - tức là lấy nhà n chá» mệt, lấy mạnh chá» yếu, lấy sung sức chá» hao mòn - tạo ra thế và thá»i cÆ¡ có lợi để phản công, bà quyết của thá»i Trần là phát huy sức mạnh của "cả nÆ°á»›c đánh giặc", váºn dụng linh hoạt các cách đánh: đánh nhá», đánh phân tán và đánh lá»›n, đánh táºp trung, kết hợp chặt chẽ các hoạt Ä‘á»™ng tác chiến của các lá»±c lượng: quân triá»u đình, quân các lá»™, các vÆ°Æ¡ng hầu và dân binh. ChÃnh nhá» tạo được thế tráºn chiến tranh nhân dân, cả nÆ°á»›c đánh giặc, kết hợp được các cách đánh và các lá»±c lượng cùng đánh nên quân và dân nhà Trần đã có được khả năng to lá»›n và tiến công địch ở khắp má»i nÆ¡i, má»i lúc, cả trÆ°á»›c mặt và sau lÆ°ng; khiến quân thù đông mà tản, nhiá»u hóa Ãt, mạnh hóa yếu, từng bÆ°á»›c bị tiêu hao, suy yếu, mệt má»i và cuối cùng bị phản công - tiến công tiêu diệt. Kỵ binh Mông Cổ cÅ©ng nhÆ° kỵ binh, bá»™ binh nhà Nguyên Ä‘á»u nổi tiếng là thiện chiến nhất Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i; đặc biệt kỵ binh Nguyên - Mông đã từng chiến thắng ở khắp nÆ¡i, nhÆ°ng khi đến Äại Việt lại không thể "thi thố được tà i năng" nhÆ° ở những nÆ¡i khác. Vì chúng đã gặp phải má»™t phÆ°Æ¡ng thức chống đối hoà n toà n khác lạ: đó là cuá»™c chiến tranh toà n dân dÆ°á»›i sá»± chỉ huy tà i tình của má»™t bá»™ tham mÆ°u thống nhất. Äó là cách đánh "dÄ© Ä‘oản chế trÆ°á»ng", biết hạn chế sở trÆ°á»ng của giặc, phát huy mặt mạnh của ta, từng bÆ°á»›c chuyển hóa lá»±c lượng; ta cà ng đánh cà ng mạnh, cà ng thắng, địch cà ng đánh cà ng yếu, cà ng thua. Biết tránh quyết chiến khi tình thế không có lợi, nhÆ°ng khi đã tạo ra được thá»i cÆ¡, tổ tiên ta ở thá»i Trần đã biết kịp thá»i nắm lấy thá»i cÆ¡, kiên quyết tiến lên tiến công, phản công địch, già nh thắng lợi quyết định. Trong cuá»™c kháng chiến lần thứ nhất, các nhà lãnh đạo nhà Trần đã kịp thá»i phát hiện được thá»i cÆ¡ chỉ sau 9 ngà y quân địch và o được Thăng Long và đã nhanh chóng chuyển sang phản công. Cách thức phản công là chỉ giáng má»™t đòn, dùng hình thức táºp kÃch, ban đêm bất ngỠđánh úp và o kỵ binh Mông Cổ Ä‘ang ngủ say trong lêu trại ở dã ngoại - nghÄ©a là và o nÆ¡i, và o thá»i Ä‘iểm mà kỵ binh tá» ra yếu nhất, thất thế nhất. Vá»›i cách đánh thông minh nhÆ° thế của ta, kỵ binh Mông Cổ còn tên nà o chỉ còn biết tìm Ä‘Æ°á»ng mà chạy tháo thân. Trong cuá»™c kháng chiến lần thứ hai khi thá»i cÆ¡ đến, ta tiến hà nh phản công theo cách: tiêu diệt từng bá»™ pháºn địch, đánh cánh quân yếu trÆ°á»›c, đánh cánh quân mạnh sau, rồi từ tiêu diệt má»™t bá»™ pháºn tiên lên tiêu diệt đại bá»™ pháºn. Trong cuá»™c kháng chiến lần thứ ba, vá»›i thế tráºn đã chuẩn bị sẵn, ta chuyển sang phản công đồng thá»i, trên cả hai hÆ°á»›ng thủy bá»™ và đánh địch trong má»™t tình huống có lợi nhất: đó là lúc chúng đã hết sức suy yếu, mất tinh thần và đang tìm cách tháo chạy vê nÆ°á»›c. Äể đôi phó vá»›i má»™t kẻ địch đông, mạnh, có nhiá»u kinh nghiệm tác chiến chiến trÆ°á»ng xa và luôn chủ trÆ°Æ¡ng đánh nhanh thắng chóng, tổ tiên ta đã khôn khéo biết khoét sâu và o yếu Ä‘iểm cÆ¡ bản của chúng là vấn Ä‘á» lÆ°Æ¡ng thảo, háºu cần. Vì thế trong cả ba lần chiến tranh, Ä‘á»u chủ trÆ°Æ¡ng bằng má»i cách hạn chế, triệt Ä‘Æ°á»ng lÆ°Æ¡ng thảo của chúng, gây cho địch má»™t khó khăn tổ tiên ta không thể khắc phục được. 2. Chiến thuáºt Nghệ thuáºt tổ chức và thá»±c hà nh các tráºn quyết chiến chiến lược nhÆ° Äông Bá»™ Äầu (1258), ChÆ°Æ¡ng DÆ°Æ¡ng - Thăng Long (1285) và Bạch Äằng (1288) đã để lại những bà i há»c vá» việc tạo thá»i cÆ¡, chuẩn bị lá»±c lượng cho địa hình, đánh váºn Ä‘á»™ng, đánh tiêu diệt trong má»™t tráºn quyết chiến. Trong các tráºn đó, nổi báºt nhất là tráºn Bạch Äằng (1288). Trần Quốc Tuấn đã thá»±c hà nh má»™t kế hoạch tác chiến được tÃnh toán kỹ cà ng, chuẩn bị chu đáo, từng bÆ°á»›c dẫn dắt địch hà nh Ä‘á»™ng theo ý định của ông, Ä‘Æ°a chúng và o tráºn địa đã chuẩn bị sẵn và đúng thá»i Ä‘iểm thuáºn lợi, kết hợp quân mai phục thủy bá»™ vá»›i bãi cá»c ngầm được đóng sẵn và lợi dụng quy luáºt lên xuống của nÆ°á»›c triá»u, để đánh tráºn tiêu diệt chiến lược. Trong quá trình chiến tranh, các hình thức chiến thuáºt nhÆ° táºp kÃch, phục kÃch, đánh tiêu hao, quấy phá địch bằng các lá»±c lượng đã được váºn dụng linh hoạt và có hiệu quả. Khi quân Nguyên muốn đánh lá»›n thì ta đánh nhá», khi quân giặc muốn táºp trung thì ta lại phân tán, buá»™c chúng đánh theo cách đánh của ta. Khi quân địch đã suy yếu thì ta phản công, tổ chức những tráºn đánh lá»›n, bất ngá», địch không kịp và không thể táºp trung đối phó được. Trong những lần quân Nguyên Ä‘uổi theo đánh và định bắt vua Trần, quân ta thÆ°á»ng khéo léo áp dụng các thủ Ä‘oạn nghi binh, đánh lừa địch, khiến cho tÆ°á»›ng giặc tức tối, lồng lá»™n và cuối cùng bị sa và o bẫy phục kÃch của ta. Khi địch mạnh, quân ta thá»±c hiện vừa đánh chặn, vừa rút lui; khi địch thua, tháo chạy thì quân ta chặn đánh và truy kÃch kiên quyết, có hiệu quả v.v... (Bách khoa Tri thức Quốc phòng toà n dân)
“Không ngại đánh, chỉ sợ lòng dân không theo” Tháng 9/1406, 20 vạn quân Minh xâm lược Đại Ngu. Để lung lạc ý chí của nhân dân ta, chúng lấy cớ “Phù Trần diệt Hồ”, cho khắc chữ lên rất nhiều tấm ván kể “mười tội lớn” của Hồ Quý Ly, đem thả xuống đầu nguồn để trôi theo dòng sông về xuôi. Đòn chiến tranh tâm lí ấy khiến một số quan chức bất mãn với nhà Hồ đi đón quân Minh và làm nội ứng cho chúng. Đến tháng 6/1407, dù kiên cường kháng cự với giặc nhưng cha con Hồ Quý Ly đều bị bắt. Trước đó, khi được Hồ Quý Ly giao phó việc quân sự, Hồ Nguyên Trừng nói: “Thần không ngại đánh, chỉ sợ lòng dân không theo”. Đánh giá về sự thất bại của triều Hồ, Giáo sư sử học Phan Huy Lê đã viết: “Thất bại của Hồ Quý Ly có nguyên nhân của nó trong tổ chức và chỉ đạo chiến tranh và cả trong cải cách, nhưng đó là thất bại của một sự nghiệp anh hùng, của một con người anh hùng”. Đền thờ Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi tại Côn Sơn, Chí Linh, Hải Dương Khi nhà Hồ thất bại, tông thất nhà Trần đã liên kết lại với nhau cùng nổi lên chống lại quân xâm lược cướp nước. Nhiều cuộc khởi nghĩa của nhân dân cũng đã nổ ra. Sách “Bình định Giao châu lục” của nhà Minh viết: “Lúc bấy giờ từ Đông Quan về phía đông, giặc cướp nổi lên như ong, gọi là dẹp yên chỉ có một thành Giao Châu mà thôi”. Sử thần Ngô Thì Sĩ thì nhận xét: “Người Minh thống trị nước ta, tự nghĩ có thể lấy oai lực mà áp chế được; nhưng từ tháng 5 Đinh Hợi bắt được Hồ (chỉ cha con Hồ Quý Ly) rồi, tháng 10 vua Giản Định lại lên ngôi, nói đến vua Trùng Quang, trong 5, 6 năm, chiến tranh không thôi, mới biết là khó bình được”. “Không đánh thành, chỉ đánh vào lòng người” Năm 1416, Nguyễn Trãi trốn khỏi Đông Quan, và sau đó dâng “Bình Ngô sách” cho Lê Lợi ở Lỗi Giang, Thanh Hoá. Trong bài tựa “Ức Trai di tập”, Ngô Thế Vinh cho biết: “Bình Ngô sách” đã “hiến mưu chước lớn không nói đến việc đánh thành, mà lại khéo nói đến việc đánh vào lòng người”. Sau khi xem “Bình Ngô sách”, Nguyễn Trãi được Lê Lợi phong cho chức Tuyên phong đại phu Thừa chỉ Hàn Lâm viện, ngày đêm dự bàn việc quân. Thuở đó, lòng dân còn phân tán. Muốn làm cho mọi người tin tưởng vào nghĩa quân Lam Sơn, Nguyễn Trãi sai người lấy mỡ viết vào lá cây trên rừng tám chữ: “Lê Lợi vi quân, Nguyễn Trãi vi thần” (Lê Lợi làm vua, Nguyễn Trãi làm tôi). Kiến, sâu ăn mỡ khoét lá rỗng thành chữ, lá rụng trôi theo dòng nước đến khắp mọi nơi. Nhân dân cho là “ý Trời” thương dân mượn tay Lê Lợi, Nguyễn Trãi khử bạo trừ hung nên rủ nhau nườm nượp về Lam Sơn tụ nghĩa và dốc hết lòng vào cuộc kháng chiến thần thánh. Kết quả là “Nhân dân bốn cõi một nhà, dựng cần trúc ngọn cờ phấp phới/ Tướng sĩ một lòng phụ tử, hòa nước sông chén rượu ngọt ngào” (Bình Ngô Đại Cáo). Trong truyền thuyết Hồ Gươm, việc Đức Long Quân “trao” kiếm khắc hai chữ “Thuận Thiên” cho Lê Lợi và sau đó sai Rùa Vàng đòi lại kiếm tại hồ Lục Thủy (tên khác là hồ Tả Vọng) sau khi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi chính là cũng là một cách “đánh vào lòng người”. Người tạo ra truyền thuyết này chính là Nguyễn Trãi. Sau khi khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi, nội dung của truyền thuyết đã được Nguyễn Trãi đưa vào trong sách “Lam Sơn Thực lục”. Ngoài những sự việc nói trên, Nguyễn Trãi còn giúp Lê Lợi làm nhiều việc thu phục lòng dân khác. Ngày 25 tháng Giêng năm Ất Tỵ (1425), khi nghĩa quân tiến vào Nghệ An, các chỉ huy khởi nghĩa Lam Sơn đã ra lệnh cho tướng sĩ: “Dân ta khốn khổ vì giặc đã lâu, phàm đến châu huyện nào mảy may không được xâm phạm”. Nhân nghĩa là cội nguồn của cuộc sống. Có nhân nghĩa thì thành công, không nhân nghĩa thì thất bại. Bọn giặc Minh xâm lược đã: “Dối trời, lừa dân đủ muôn nghìn kế/ Gây binh, kết oán trải hai mươi năm/ Bại nhân nghĩa, nát cả đất trời” (Bình Ngô Đại Cáo). Cho nên, “Lam Sơn Thực lục” cho biết, sau khi lệnh trên được thi hành, “nhân dân chẳng ai là không vui mừng, tranh nhau đem trâu, rượu ra đón khao dùng vào quân dụng”. Khi nghĩa quân Lam Sơn cho một bộ phận đột nhiên quay trở lại đánh úp Tây Đô thì nhân dân Thanh Hóa đều thi nhau đến cửa quân, xin hăng hái ra sức để mưu báo đền. “Lam Sơn Thực lục” cho biết thêm nữa, khi tiến ra Bắc, nghĩa quân Lam Sơn được nhân dân các lộ Đông Kinh cùng phiên trấn các xứ hân hoan, tranh nhau đem bò, dê, lương thực đến để khao tướng sĩ. Cuối năm 1426, khi quân ta tiến ra vây thành Đông Đô thì: “trong ba ngày đầu, nhân dân kinh lộ và các phủ châu huyện cùng các tù trưởng ở biên trấn đều tấp nập đến cửa quân, xin ra sức liều chết để đánh thành giặc các nơi”. Việc tổ chức Hội thề Đông Quan, để cho Vương Thông rút quân về nước cũng là một cách “đánh vào lòng người” của Nguyễn Trãi. Nguyễn Trãi đã đưa ra lý do là: “Ta lấy toàn quân là hơn, để nhân dân nghỉ sức/ Chẳng những mưu kế kì diệu/ Cũng là chưa thấy xưa nay”. Bởi lúc đó, thế ta đã thắng hoàn toàn, vì “Quân giặc các thành khốn đốn, cởi giáp ra hàng/ Tướng giặc bị cầm tù, như hổ đói vẫy đuôi xin cứu mạng” (Bình Ngô Đại Cáo). Việc tiêu diệt đạo quân Vương Thông “đã tham sống sợ chết mà hòa hiếu thực lòng” không chỉ giúp “dập tắt muôn đời chiến tranh”, “mở ra muôn thuở thái bình” mà còn giúp cho nhân dân ta và cả quân giặc và triều đình nhà Minh thấy được lòng nhân nghĩa của nghĩa quân Lam Sơn. “Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân/ Quân điếu phạt trước lo trừ bạo” (Bình Ngô Đại Cáo) - khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi cũng chính là do đây là đội quân lấy nhân nghĩa làm đầu. Có nhân nghĩa sẽ tạo ra được một đội quân không có kẻ thù nào có thể địch lại được. Đó chính là đỉnh cao của binh pháp “Đánh vào lòng người” của Nguyễn Trãi! Bởi thế, sau khi Vương Thông rút quân về nước, nhà Minh đã không dám xâm lăng nước ta thêm một lần nào nữa! Nguồn: DanvanTrunguong. |