Hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên hiện nay

Dưới đây, xin nêu ra một số khó khăn cụ thể cũng như những điểm cần lưu ý đối với các bạn sinh viên khi tiến hành nghiên cứu một đề tài khoa học:

1. Ý tưởng của đề tài:

Vấn đề đầu tiên mà các bạn sinh viên thường hay gặp phải chính là tìm kiếm ý tưởng cho đề tài. Thông thường, để bắt đầu một đề tài NCKH, chúng ta cần xác định chính xác nội dung nghiên cứu. Đó có thể là một vấn đề phát sinh trong chính quá trình học tập của sinh viên, hay những vấn đề bức xúc trong cuộc sống hàng ngày mà chưa được giải quyết triệt để, hoặc đơn giản là sự phát triển các đề tài có trong tiểu luận trên lớp học,…

Đề tài được chọn nên chứa đựng trong nó những vấn đề mang tính cấp thiết và có ý nghĩa cao. Có thể những gì sinh viên nêu ra chỉ là một sự kiện nhỏ song một ý tưởng táo bạo, mới mẻ và sáng tạo sẽ luôn được đánh giá cao. Vấn đề có thể chưa được giải quyết triệt để, song nó sẽ là cơ sở, nền tảng cho những nghiên cứu sâu hơn trong tương lai.

Tên của đề tài nên được “chính xác hóa”, “cụ thể hóa” về mặt đối tượng nghiên cứu, cũng như về thời gian và không gian khảo sát. Tên đề tài cần được viết rõ ràng, tránh dài dòng hoặc gây hiểu lầm không cần thiết.

2. Xác định chính xác các nội dung trong phần mở đầu:

Phần mở đầu của một đề tài có ý nghĩ rất quan trọng. Nó cho thấy cái nhìn tổng quan và toàn diện về những định hướng và dự kiến nội dung cần thiết đối với người nghiên cứu, đồng thời thông qua phần mở đầu, các cấp quản lý mới có thể xem xét và quyết định có chấp nhận cho tác giả [hoặc nhóm tác giả] tiếp tục thực hiện đề tài hay không. Trong phần này, sinh viên thường không phân phân biệt chính xác một số khái niệm cơ bản như “đối tượng nghiên cứu” và “khách thể nghiên cứu”. Không phải lúc nào đối tượng nghiên cứu cũng là “con người”, đây là điểm các bạn rất hay nhầm lẫn.

3. Tìm kiếm tài liệu

Sinh viên cũng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm tài liệu, thông tin phục vụ đề mục “lịch sử nghiên cứu đề tài” [hay tổng quan tình hình nghiên cứu]. Những đề tài đã hoặc đang nghiên cứu liên quan tới vấn đề tác giả quan tâm có thể tham khảo tại nhiều nguồn khác nhau, trong đó Internet là công cụ rất hiệu quả để tìm kiếm thông tin. Ngoài ra, sinh viên có thể sử dụng danh mục tài liệu trong thư viện của trường, các luận văn, đồ án tốt nghiệp của các Khoa. Việc tìm hiểu tổng quát các đề tài, báo cáo, tài liệu,… của các tác giả khác sẽ giúp sinh viên có thể biết được đề tài đang triển khai đã được các tác giả khác nghiên cứu tới đâu, có thể kế thừa và phát triển như thế nào, từ đó có định hướng cụ thể cho nội dung sẽ nghiên cứu.

4. Về phương pháp nghiên cứu:

Hiện nay sinh viên chủ yếu tiến hành đề tài bằng phương pháp điều tra xã hội học, song việc thu thập và xử lý thông tin từ phương pháp này cũng chưa được thực hiện triệt để. Hầu hết các bảng số liệu được trình bày trong đề tài chỉ thể hiện được hai chỉ số, đó là: số lượng [Friquency] và tỷ lệ phần trăm [Percen]. Tuy nhiên, người nghiên cứu nên kết hợp với cách tính trị trung bình [Mean] để phân tích số liệu và xếp hạng các nội dung khi cần thiết.

Bên cạnh đó, hầu hết sinh viên chưa đánh giá đúng tầm quan trọng của các phương pháp thu thập thông tin định tính như phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm, quan sát, nghiên cứu tài liệu,… Việc xử lý thông tin định tính cũng là vấn đề khó khăn đối với mỗi sinh viên do lượng thông tin thu thập được nhiều nên khó tổng hợp lại được, đồng thời, sinh viên cũng không xác định được thông tin nào là cần thiết, thông tin nào có thể bỏ qua.

5. Về văn phong trình bày:

Đây có lẽ là điều nên được quan tâm và chú ý. Một đề tài NCKH của SV được đánh giá cao không hẳn vì có nội dung tốt mà quan trọng hơn là hình thức trình bày phải rõ ràng, mạch lạc, văn phong khoa học và chặt chẽ. Khá nhiều sinh viên còn yếu về mặt này, bài viết thường mắc nhiều lỗi chính tả, cách dùng từ ngữ còn theo kiểu “văn nói”, thậm chí câu văn rất lủng củng, thiếu logic, không thuyết phục người đọc. Để cải thiện tình trạng này, các bạn nên tham khảo cách thức trình bày trong các đề tài, luận văn, công trình nghiên cứu cụ thể của các tác giả khác. Đây là cơ hội để các bạn lĩnh hội những kinh nghiệm vô giá từ những người đi trước, bổ sung và làm giàu thêm tri thức cho bản thân, đặc biệt là cách thức diễn đạt. Để hình thành khả năng diễn đạt tốt, không còn cách nào khác, sinh viên cần phải rèn luyện thường xuyên để dần hình thành cho mình một phong cách riêng.

6. Lên kế hoạch cụ thể cho các hoạt động nghiên cứu:

Tác giả hoặc nhóm tác giả [nếu có nhiều thành viên tham gia] cần xây dựng kế hoạch công việc thật chi tiết và cụ thể, bao gồm các mốc thời gian cần hoàn thành và nguồn lực dự kiến. Cần có sự phân công trách nhiệm rõ ràng giữa các thành viên trong nhóm. Một thực tế dễ nhận thấy là nhiều nhóm đề tài chưa sử dụng hết khả năng của mỗi thành viên.Điều này có thể dẫn đến tính kém hiệu quả của đề tài, thậm chí gây ra sự mất đoàn kết trong nhóm. Ngoài ra, việc lên kế hoạch công việc còn quan trọng bởi vì thông thường hoạt động NCKH của sinh viên trùng với thời gian học tập chính thức. Do đó, cần sắp xếp và giành một khoảng thời gian nhất định hằng ngày cho việc thảo luận nhóm, thu thập tài liệu và viết nội dung đề tài. Nếu để mọi việc ứ đọng, sẽ dẫn đến sự chán nản, lo lắng, có thể làm ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng và tiến độ triển khai đề tài.

7. Lưu ý thêm về tài liệu tham khảo:

Một trong những trở ngại lớn đối với mỗi sinh viên là chưa biết sử dụng nguồn tài liệu tham khảo từ nhiều phương tiện khác nhau. Hiện nay, việc tìm kiếm thông tin phục vụ đề tài [đặc biệt là với phần cơ sở lý luận] không còn là vấn đề quá lo lắng đối với mỗi sinh viên. Tuy vậy, làm thế nào để có những thông tin phù hợp, giúp giải quyết, bổ trợ cho các nội dung đang nghiên cứu, đồng thời tham khảo ý tưởng thế nào là không vi phạm bản quyền tác giả, không bị coi là “đạo văn”,… lại là những vấn đề cần quan tâm. Theo tôi, với những ý tưởng, nội dung tham khảo trực tiếp của các tác giả khác, cần phải được cước chú [footnote] rõ ràng, tránh sử dụng nguyên trạng ý tưởng của họ. Nếu chỉ lấy một số ý nào đó trong bài viết, cần phát triển theo tư duy của bản thân sao cho phù hợp với phần nội dung trình bày.

8. Đối với việc trao đổi cùng giảng viên hướng dẫn

Các bạn nên gửi bài viết hoặc những gì đã chuẩn bị qua Email cho thầy cô trước khi gặp trực tiếp. Điều này sẽ giúp thầy cô có thêm thời gian đọc và nghiên cứu những gì các bạn đang thực hiện, từ đó có sự hướng dẫn, định hướng cho các bạn tốt hơn. Nhiều sinh viên thường “ngại” hoặc tìm cách né tránh giảng viên hướng dẫn. Đây là một nhược điểm cần được khắc phục.Sinh viên nên có tinh thần ham học hỏi, tiếp thu sự hướng dẫn của giáo viên, điều này sẽ là kinh nghiệm tốt không chỉ áp dụng trong việc thực hiện đề tài NCKH mà còn góp phần xây dựng thái độ tích cực của sinh viên trong suốt quá trình học tập của mình.

NCKH là dạng hoạt động đòi hỏi phải có sự đầu tư về thời gian, trí tuệ cũng như tiền bạc. Hoạt động này thường vất vả, có thể gặp phải không ít khó khăn thậm chí là thất bại. Do đó, chỉ những ai thật sự yêu thích và đam mê mới có thể vững vàng trên con đường đầy khó khăn, nhưng cũng rất vinh quang này.

Nguồn: //www.khoahoctre.com.vn

bởi quản trị viên | Ngày đăng: 19-04-2021

Chắc chắn hiện nay không ít các bạn sinh viên luôn thắc mắc là tại sao sinh viên luôn được nhà trường và khoa chuyên môn khuyến khích nên tham gia các dự án nghiên cứu khoa học ?

Để trả lời câu hỏi này, trước hết phải hiểu nghiên cứu khoa học là gì ?

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC [NCKH]

Có thể hiểu đơn giản NCKH là một dự án nhóm. Dự án này giúp các bạn sinh viên có thể vận dụng vận dụng và thực hành lý thuyết đã và đang được học để giải quyết các vấn đề trong thực tế dưới sự hướng dẫn của các giảng viên. Do đó, việc thực hiện các đề tài NCKH giúp cho các bạn sinh viên thu được thêm rất nhiều kiến thức, kinh nghiệm trong quãng thời gian còn là sinh viên.

Sinh viên NCKH là một trong những phương thức học tập hiệu quả nhất hiện nay, bởi trong quá trình nghiên cứu, sinh viên có thể tiếp cận kiến thức lý luận và kiến thức thực tiễn thông qua nhiều kênh thông tin khác nhau: qua bài giảng trên lớp, nghiên cứu tài liệu, sách, báo trên Internet, hoặc các sản phẩm thực tiễn trong cuộc sống… qua đó tạo cho mình cách học tập khoa học và khơi gợi khả năng sáng tạo. Có thể khẳng định rằng, sinh viên tham gia NCKH sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho bản thân.

NHỮNG LỢI ÍCH CHUNG CHO SINH VIÊN TỪ VIỆC THAM GIA NCKH

Thứ nhất, NCKH không những giúp sinh viên nắm chắc kiến thức mà còn tiếp cận nhiều hơn kiến thức mới

Mỗi sinh viên thi tham gia NCKH đều đòi hỏi phải có nền tảng kiến thức cơ bản, nhưng không chỉ dừng lại ở các kiến thức đó, trong quá trình nghiên cứu còn đòi hỏi người nghiên cứu không ngừng bổ sung, hoàn thiện kiến thức của mình. Do đó việc tìm kiếm và đọc thêm các tài liệu bổ trợ là cần thiết. Điều này tạo cho sinh viên kỹ năng nghiên cứu và kiến thức phục vụ cho đề tài của mình sẽ tăng lên. Đồng thời, các bạn có cơ hội được làm việc cùng với giảng viên hướng dẫn nên sẽ được định hướng và chỉ dẫn thấu đáo hơn đối với các vấn đề nghiên cứu.

Thứ hai, NCKH giúp sinh viên phát triển và rèn luyện các kỹ năng tư duy sáng tạo, làm việc độc lập và làm việc theo nhóm

Khi tham gia nghiên cứu khoa học, sinh viên sẽ được tiếp cận với những vấn đề cụ thể, có ý thức đào sâu suy nghĩ và tập cách tư duy để tự nghiên cứu giải quyết một vấn đề. Trong quá trình thực hiện đề tài sinh viên sẽ nảy sinh ra nhiều hướng giải quyết khác nhau. Quá trình này sẽ giúp sinh viên rèn luyện tư duy độc lập, biết bảo vệ lập trường khoa học của mình. Đối với đề tài khoa học do một nhóm từ hai sinh viên trở lên cùng thực hiện thì việc cùng thực hiện một đề tài nghiên cứu cũng giúp sinh viên phát triển các kỹ năng làm việc theo nhóm với sự chia sẻ ý thức và trách nhiệm, thêm vào đó là biết phân công công việc phù hợp với khả năng và sở trường của từng thành viên.

Thứ ba, phát triển và rèn luyện kĩ năng mềm trong đó có kỹ năng thuyết trình để bảo vệ đề tài nghiên cứu của mình

Bên cạnh đó, việc thực hiện và bảo vệ một đề tài nghiên cứu khoa học sẽ rèn giũa cho sinh viên kỹ năng diễn đạt, trình bày một vấn đề, kỹ năng thuyết trình, tập cho sinh viên phong thái tự tin khi bảo vệ trước hội đồng khoa học.  Đây cũng là trải nghiệm rất quý báu và thú vị mà không phải bất kỳ sinh viên nào cũng có được trong quãng đời sinh viên của mình.

Thứ tư, cải thiện tiếng Anh chuyên ngành

Khi tham gia dự án NCKH, các bạn sinh viên sẽ được cải thiện thêm tiếng Anh chuyên ngành, có kinh nghiệm trong việc đọc, tìm tài liệu, cách trích dẫn tài liệu, tổng hợp phân tích báo cáo. Những điểm thuận lợi này cũng giúp sinh viên nâng cao kỹ năng viết chuyên đề, viết luận văn tốt nghiệp và những kỹ năng viết báo cáo khi đi làm.

Thứ năm, thiết lập thêm các mối quan hệ mới

NCKH tạo môi trường để mở rộng mối quan hệ với bạn bè, anh chị, thầy cô trong Khoa, Trường và các tổ chức, cơ quan bên ngoài xã hội. Nắm trong tay những mối quan hệ tốt đẹp đó cũng là một lợi thế, để sinh viên có thể học hỏi, mở mang tầm kiến thức đa đạng và phong phú hơn… Điều đó sẽ tạo thuận lợi cho sinh viên khi xin việc sau này.

 Thứ sáu, xây dựng hành trang cho mình bằng những thành tích đạt được và cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp

Bên cạnh những kiến thức và kinh nghiệm thu được thông qua việc nghiên cứu khoa học, sinh viên còn tạo dựng được những thành tích tốt trong quá trình học tập. Đồng thời, những đề tài đạt giải được Khoa, nhà trường và các tổ chức trong xã hội khen thưởng. Đây cũng là cách thức giúp xây dựng hành trang trước khi tốt nghiệp của mình. Với những thành tích đạt được trong quá trình học tập, những sinh viên tích cực NCKH sẽ được các tổ chức, doanh nghiệp để ý đến và tạo cơ hội việc làm ưu tiên là điều đương nhiên.

LỢI ÍCH TĂNG THÊM KHI NCKH TẠI KHOA XUẤT BẢN, PHÁT HÀNH

Những lợi ích ở trên là những lợi ích chung nhất cho sinh viên khi nghiên cứu khoa học, còn nếu sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học tại khoa Xuất bản, Phát hành thì ngoài những lợi ích kể trên thì các bạn còn được Khoa xét thưởng 3 đến 5 triệu đồng/đề tài [ bên cạnh kinh phí trường cấp là 5 triệu/đề tài] và được Khoa hỗ trợ sử dụng một số phương tiện, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu. Nhằm giúp sinh viên đạt được kết quả cao nhất trong quá trình thực hiện đề tài, Khoa cũng tổ chức các buổi hướng dẫn kỹ năng NCKH, quy trình nghiên cứu, thực hành phân tích dữ liệu trên phần mềm SPSS, kỹ năng viết báo cáo và thuyết trình giúp cho sinh viên có đầy đủ nhận thức về hoạt động nghiên cứu khoa học, tiếp cận phương pháp và kỹ năng triển khai thực hiện đề tài.

Hơn nữa, sau khi hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình, các em sẽ được Khoa ưu tiên tham dự các hội nghị, hội thảo khoa học; ưu tiên xét cấp học bổng, xét các danh  hiệu thi đua và hình thức khen thưởng nếu có thành tích trong NCKH; tính điểm rèn luyện sinh viên và cấp Giấy chứng nhận NCKH của Khoa Xuất bản, Phát hành [khi xin việc, hồ sơ của sinh viên sẽ được đánh giá cao hơn nếu có giấy chứng nhận này]. Đối với những đề tài có tính khoa học cao, ứng dụng trong thực tiễn sẽ được phát triển bồi dưỡng thêm để tham dự tiếp các giải nghiên cứu khoa học ở cấp trường, cấp bộ …

 Nói tóm lại, hoạt động nghiên cứu khoa học giúp các bạn sinh viên xây dựng và phát triển được tính năng động, sáng tạo, khả năng tư duy độc lập, tự nghiên cứu và khả năng làm việc nhóm của mình. Qua đó cũng giúp sinh viên trau dồi kiến thức, phát huy những điểm mạnh, áp dụng khoa học công nghệ vào giải quyết vấn đề thực tiễn, tích lũy kỹ năng nghề nghiệp… để đảm bảo sinh viên sau khi ra trường đáp ứng được nhu cầu sử dụng lao động của xã hội.

ThS. Nguyễn Ngọc Thanh

Giảng viên khoa Xuất bản, Phát hành