Hướng dẫn Trả lời câu hỏi Bài 3: Các quốc gia cổ đại phương Đông, sách giáo khoa Lịch sử lớp 10. Nội dung trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10 bao gồm đầy đủ kiến thức lý thuyết và bài tập có trong SGK để giúp các em học tốt môn lịch sử lớp 10.
Lý thuyết
1. Điều kiện tự nhiên và sự phát triển kinh tế
- Điều kiện tự nhiên
– Thuận lợi: Đất đai phù sa màu mỡ, gần nguồn nước tưới, thuận lợi cho sản xuất và sinh sống.
+ Ai Cập: sông Nin
+ Lưỡng Hà: sông Ti gơ rơ và sông Ơ phrát
+ Ấn Độ: sông Ấn và sông Hằng
+ Trung Quốc: sông Hoàng Hà và Trường Giang.
– Khó khăn: Dễ bị lũ lụt, gây mất mùa, ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân.
– Do thủy lợi… người ta đã sống quần tụ thành những trung tâm quần cư lớn và gắn bó với nhau trong tổ chức công xã. Nhờ đó nhà nước sớm hình thành nhu cầu sản xuất và trị thủy, làm thủy lợi.
- Sự phát triển của các ngành kinh tế
– Khoảng 3500-2000 năm Trước công nguyên, cư dân cổ Tây Á, Ai Cập biết sử dụng đồng thau, công cụ bằng đá, tre và gỗ.
– Nghề nông nghiệp tưới nước là gốc, ngoài ra còn chăn nuôi là làm thủ công nghiệp.
– Cư dân Châu Á và Châu Phi sống bằng nghề nông, mỗi năm hai vụ.
– Sự xuất hiện của công cụ kim loại, con người bước vào thời đại văn minh.
– Những quốc gia cổ đại phương Đông đầu tiên hình thành ở lưu vực các dòng sông lớn vì có đất đai màu mỡ, mưa đều đặn, dễ trồng trọt, thuận lợi cho nghề nông như:
– Họ xây dựng hệ thống thủy lợi, công việc trị thủy khiến mọi người gắn bó với nhau trong tổ chức công xã, ngoài ra còn chăn nuôi, làm đồ gốm, dệt vải.
2. Sự hình thành các quốc gia cổ đại
Sản xuất phát triển dẫn đến sự phân hóa xã hội, xuất hiện kẻ giàu, người nghèo nên giai cấp và nhà nước ra đời:
– Thiên niên kỷ thứ IV Trước công nguyên, trên lưu vực sông Nin, cư dân Ai Cập cổ đại sống tập trung theo từng công xã. khoảng 3200 Trước công nguyên nhà nước Ai cập thống nhất được thành lập.
– Các công xã kết hợp thành liên minh công xã, gọi là các “Nôm”, khoảng 3200 Trước công nguyên, một quý tộc có thế lực đã chinh phục được tất cả các “Nôm” thành lập nhà nước Ai cập thống nhất.
– Ở lưu vực Lưỡng Hà [thiên niên Kỷ IV Trước công nguyênhàng chục nước nhỏ người Su me đã hình thành.
– Trên lưu vực sông Ấn, các quốc gia cổ đại ra đời giữa thiên niên kỷ III Trước công nguyên.
– Vương triều nhà Hạ hình thành vào thế kỷ XXI Trước công nguyên mở đầu cho xã hội có giai cấp và nhà nước Trung Quốc.
3. Xã hội cổ đại phương Đông
– Do nhu cầu thủy lợi, nông dân gắn bó và ràng buộc với nhau trong công xã nông thôn, thành viên trong công xã gọi là nông dân công xã.
– Nông dân công xã: Chiếm số đông trong xã hội, ở họ vừa tồn tại “cái cũ”, vừa là thành viên của xã hội có giai cấp. Họ tự nuôi sống bản thân và gia đình, nộp thuế cho nhà nước và làm các nghĩa vụ khác.
– Quí tộc: Gồm các quan lại ở địa phương, các thủ lĩnh quân sự và những người phụ trách lễ nghi tôn giáo. Họ sống sung sướng dựa vào sự bóc lột nông dân.
– Nô lệ: Chủ yếu là tù binh và thành viên công xã bị mắc nợ hoặc bị phạm tội. Họ phải làm việc nặng nhọc và hầu hạ quí tộc. Cùng với nông dân công xã họ là tầng lớp bị bóc lột trong xã hội.
4. Chế độ chuyên chế cổ đại
– Từ thiên niên kỷ IV đến thiên niên kỷ III Trước công nguyên, xã hội có giai cấp và nhà nước đã được hình thành ở lưu vực sông Nin, Ti gơ rơ và Ơ phơ rát, sông Ấn, Hằng, Hoàng Hà.
– Quá trình hình thành nhà nước là từ các liên minh bộ lạc, do nhu cầu trị thủy và xây dựng các công trình thủy lợi nên quyền hành tập trung vào tay nhà vua tạo nên chế độ chuyên chế cổ đại.
– Nhà nước chuyên chế trung ương tập quyền, đứng đầu là vua.
– Chế độ nhà nước do vua đứng đầu, có quyền lực tối cao và một bộ máy quan liêu giúp việc thừa hành, thì được gọi là chế độ chuyên chế cổ đại
– Vua dựa vào quý tộc và tôn giáo, bắt mọi người phải phục tùng. Vua chuyên chế – người Ai Cập gọi là Pha ra ôn [cái nhà lớn], người Lưỡng hà gọi là En xi[người đứng đầu],Trung Quốc gọi làThiên Tử [con trời ].
– Giúp việc cho vua là một bộ máy hành chính quan liêu gồm quý tộc, đứng đầu là Vidia [Ai cập], Thừa tướng [Trung quốc], họ thu thuế, xây dựng các công trình như đền tháp, cung điện, đường sá, chỉ huy quân đội.
5. Văn hóa cổ đại phương Đông
- Sự ra đời của Lịch pháp và Thiên văn học
– Lịch pháp và Thiên văn học ra đời sớm nhất, gắn liền với nhu cầu sản xuất nông nghiệp.
+ Thiên văn học và lịch là 2 ngành khoa học ra đời sớm nhất, gắn liền với nhu cầu sản xuất nông nghiệp.
+ Việc tính lịch chỉ đúng tương đối, nhưng nông lịch thì có ngay tác dụng đối với việc gieo trồng.
– Họ biết sự chuyển động của của Mặt trời, Mặt trăng →Thiên văn → Nông lịch.
– Một năm có 365 ngày, chia thành tháng, tuần, ngày, mỗi ngày có 24 giờ.
– Cư dân sông Nin còn dựa vào mực nước sông lên xuống mà chia làm 2 mùa: mùa mưa là mùa nước sông Nin lên; mùa khô là mùa nước sông Nin xuống, từ đó có kế hoạch gieo trồng và thu hoạch cho phù hợp
- Chữ viết
– Nguyên nhân ra đời của chữ viết: Do nhu cầu trao đổi, người ta cần ghi chép và lưu giữ kinh nghiệm mà chữ viết sớm hình thành từ thiên niên kỷ IV Trước công nguyên → Đây là phát minh lớn của loài người.
– Ban đầu là chữ tượng hình, sau được cách điệu hóa thành nét để diễn tả ý nghĩa của con người gọi là chữ tượng ý.
– Người Ai Cập viết trên giấy Pa pi rút.
– Người Su me ở Lưỡng Hà dùng cây sậy vót nhọn là bút viết trên những tấm đất sét còn ướt, rồi đem phơi nắng hay nung khô.
– Người Trung Quốc khắc chữ trên xương thú, mai rùa, thẻ tre, dải lụa…
♦ Tác dụng của chữ viết:
– Chữ viết là phát minh quan trọng nhất của loài người, nhờ đó mà các nhà nghiên cứu ngày nay hiểu được phần nào cuộc sống của cư dân cổ đại xưa.
– Đây là phát minh quan trọng nhất, nhờ nó mà chúng ta hiểu được phần nào lịch sử thế giới cổ đại.
- Toán học
– Nguyên nhân ra đời: Do nhu cầu tính lại ruộng đất, nhu cầu xây dựng tính toán,… mà toán học ra đời. Ra đời sớm do nhu cầu cuộc sống
– Ban đầu chữ số là những vạch đơn giản: người Ai Cập cổ đại giỏi về hình học, biết tính số Pi = 3,16
– Tính được diện tích hình tròn, hình tam giác, thể tích hình cầu, người – Lưỡng Hà giỏi về số học.
– Người Ấn Độ phát minh ra số 0.
– Tác dụng: Phục vụ cuộc sống lúc bấy giờ và để lại kinh nghiệm quí cho giai đoạn sau.
- Kiến trúc
– Nguyên nhân:
+ Do uy quyền của các nhà vua, do chiến tranh giữa các nước.
+ Do muốn tôn vinh các vương triều của mình mà các quốc gia cổ đại phương Đông đã xây dựng nhiều công trình đồ sộ như: Kim tự tháp Ai Cập, Vạn lý trường thành ở Trung Quốc, khu đền tháp ở Ấn Độ, thành Babilon ở Lưỡng Hà…
– Các công trình này thường đồ sộ thể hiện cho uy quyền của vua chuyên chế.
– Ngày nay còn tồn tại một số công trình như Kim tự tháp Ai Cập, Vạn lý trường thành, cổng I-sơ-ta thành Ba-bi-lon,…
– Những công trình này là những kì tích về sức lao động và tài năng sáng tạo của con người [trong tay chưa có khoa học, công cụ cao nhất chỉ bằng đồng mà đã tạo ra những công trình khổng lồ còn lại mãi với thời gian]. Hiện nay còn tồn tại một số công trình như: Kim tự tháp Ai Cập, Vạn lý trường thành, cổng thành I-sơ-ta thành Ba-bi-lon.
Trước khi đi vào Hướng dẫn Trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10 chúng ta hãy trả lời câu hỏi in nghiêng giữa bài [Câu hỏi thảo luận trên lớp] sau đây:
Thảo luận
1. Trả lời câu hỏi bài 3 trang 13 sgk Lịch sử 10
Tại sao xã hội có giai cấp và nhà nước lại phát triển sớm ở lưu vực các con sông lớn thuộc châu Á và châu Phi?
Trả lời:
Xã hội có giai cấp và nhà nước phát triển sớm ở lưu vực các con sông lớn thuộc châu Á và châu Phi vì:
– Đây là khu vực có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho đời sống của con người: đồng bằng rộng lớn, đất đại màu mỡ, dễ canh tác, lượng mưa đều đặn,.. thuật lợi cho sản xuất nông nghiệp.
– Do nhu cầu trị thủy, xây dựng các công trình thủy lợi phục vụ cho sản xuất nông nghiệp nênmọi người liên kết, gắn bó với nhau và sống tập chung ở một khu vực.
Hãy nêu các ngành kinh tế chính ở khu vực này?
Trả lời:
Các ngành kinh tế chính ở các quốc gia cổ đại phương Đông gồm:
– Nông nghiệp là chủ yếu.
– Các ngành kinh tế bổ trợ cho nghề nông: nuôi gia súc, làm gốm, dệt vải,.. Ngoài ra, họ tiến hành trao đổi sản phẩm giữa vùng này với vùng khác.
2. Trả lời câu hỏi bài 3 trang 14 sgk Lịch sử 10
Các quốc gia cổ đại phương Đông đã được hình thành ở đâu và từ bao giờ?
Trả lời:
Các quốc gia cổ đại phương Đông được hình thành từ rất sớm khoảng thiên niên kỉ IV- III TCN trên lưu vực các con sông lớn ở châu Á và châu Phi:
– Khoảng thiên nhiên kỉ thứ IV TCN, nhà nước Ai Cập cổ đại đã được thành lập trên lưu vực sông Nin.
– Thiên niên kỉ thứ IV TCN, hàng chục nước nhỏ của người Su-me được hình thành ở lưu vực Lưỡng Hà.
– Giữa thiên niên kỉ thứ III TCN, ở Ấn Độ những quốc gia cổ đại đầu tiên ra đời trên lưu vực sông Ấn.
– Khoảng thế kỉ XXI TCN, vương triều Hạ được hình thành ở Trung Quốc.
3. Trả lời câu hỏi bài 3 trang 15 sgk Lịch sử 10
Hãy trình bày vai trò của nông dân công xã trong xã hội cổ đại phương Đông.
Trả lời:
Vai trò của nông dân công xã trong xã hội cổ đại phương Đông:
– Là bộ phận đông đảo nhất có vai trò to lớn trong sản xuất.
– Họ nhận ruộng đất của công xã để canh tác song phải nộp một phần thu hoạch và làm không công cho quý tộc.
4. Trả lời câu hỏi bài 3 trang 16 sgk Lịch sử 10
Ở các nước phương Đông, vua có những quyền gì?
Trả lời:
Quyền của vua ở các nước phương Đông. Vua đứng đầu nhà nước chuyên chế trung ương tập quyền, có quyền lực tối cao:
– Dựa vào quý tộc và tôn giáo bắt nông dân công xã và nô lệ phải phục tùng.
– Tự coi mình là người đại diện của thần thánh ở dưới trần gian, người chủ tối cao của đất nước.
– Tự quyết định mọi chính sách, công việc của đất nước.
Tại sao gọi chế độ nhà nước phương Đông là chế độ chuyên chế cổ đại?
Trả lời:
Chế độ chuyên chế cổ đại là : Ở các quốc gia cổ đại phương Đông, do nhu cầu sản xuất nông nghiệp, nười ta phải liên kết với nhau để khai phá đất đai và làm thủy lợi. Một số công xã tập hợp lại thành tiểu quốc, đứng đầu tiểu quốc gọi là Vua. Mọi quyền hành tập trung trong tay nhà vua, tạo nên chế độ quân chủ chuyên chế.
5. Trả lời câu hỏi bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10
Hãy cho biết những thành tựu văn hóa lớn của các quốc gia cổ đại phương Đông?
Trả lời:
Những thành tựu văn hóa lớn của các quốc gia cổ đại phương Đông:
– Sự ra đời của Lịch pháp và Thiên văn học: Biết những tri thức về Thiên văn học và Lịch pháp học, sự chuyển động của mặt trời, mặt trăng. Từ những tri thức đó người phương Đông sáng tạo ra lịch. [một năm có 365 ngày và chia thành 12 tháng].
– Chữ viết: Chữ viết là một phát minh lớn của loài người. Các cư dân phương Đông là người đầu tiên phát minh ra chữ viết.
+ Khoảng tiên niên kỉ IV TCN, chữ viết đã xuất hiện ở Ai Cập và Lưỡng Hà.
+ Đầu tiên là chữ tượng hình, sau là chữ tượng ý.
– Toán học:
+ Toán học xuất hiện rất sớm do nhu cầu tính toán ruộng đất, tính toán trong xây dựng.
+ Biết các số từ 0 đến 1 triệu, Pi = 3,16; tính được diện tính hình tròn, hình tam giác, thể tích hình cầu, làm bốn phép tính,
– Về kiến trúc: Phát triển rất phong phú với những công trình kiến trúc tiêu biểu: Kim tự tháp Ai Cập, những khu đền tháp ở Ấn Độ, thành Ba-bi-lon ở Lưỡng Hà,.
Dưới đây là Hướng dẫn Trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10. Các bạn hãy đọc kỹ đầu bài trước khi giải nhé!
Giaibaisgk.com giới thiệu với các bạn đầy đủ phương pháp trả lời câu hỏi lịch sử 10 kèm câu trả lời chi tiết câu hỏi 1 2 3 4 bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10 của Bài 3: Các quốc gia cổ đại phương Đông trong Chương II – Xã hội cổ đại của Phần một. Lịch sử thế giới thời nguyên thủy, cổ đại và trung đại cho các bạn tham khảo. Nội dung chi tiết câu trả lời từng câu hỏi các bạn xem dưới đây:
1. Trả lời câu hỏi 1 bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10
Tại sao cư dân trên lưu vực các dòng sông lớn ở châu Á, châu Phi có thể sớm phát triển thành xã hội có giai cấp và nhà nước? Đặc điểm kinh tế của các vùng này là gì?
Trả lời:
– Trên lưu vực các dòng sông lớn ở châu Á, châu Phi có thể sớm phát triển thành xã hội có giai cấp và nhà nước vì:
+ Đây là khu vực có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho đời sống của con người: đồng bằng rộng lớn, đất đại màu mỡ, dễ canh tác, lượng mưa đều đặn,.. thuật lợi cho sản xuất nông nghiệp.
+ Do nhu cầu trị thủy, xây dựng các công trình thủy lợi phục vụ cho sản xuất nông nghiệp nênmọi người liên kết, gắn bó với nhau và sống tập chung ở một khu vực.
– Đặc điểm kinh tế của vùng này:
+ Nông nghiệp là chủ yếu.
+ Các ngành kinh tế bổ trợ cho nghề nông: nuôi gia súc, làm gốm, dệt vải,.. Ngoài ra, họ tiến hành trao đổi sản phẩm giữa vùng này với vùng khác.
2. Trả lời câu hỏi 2 bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10
Xã hội cổ đại phương Đông gồm những tầng lớp nào? Hãy giải thích tại sao ở đây lại hình thành các tầng lớp xã hội đó.
Trả lời:
– Xã hội cổ đại phương Đông gồm 2 tầng lớp:
+ Thống trị: vua, quý tộc, quan lại, tăng lữ.
+ Bị trị: nông dân công xã, nô lệ.
– Hình thành 2 tầng lớp xã hội đó là do sự xuất hiện của tư hữu. Tư hữu dẫn đến sự phân hóa xã hội, xuất hiện kẻ giàu, người nghèo, quý tộc và bình dân. Người có quyền và kẻ bị lệ thuộc đã xuất hiện, từ đó xã hội bắt đầu phân chia giai cấp.
3. Trả lời câu hỏi 3 bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10
Em hiểu thế nào là chế độ chuyên chế cổ đại phương Đông?
Trả lời:
Chế độ chuyên chế cổ đại phương Đông là chế độ nhà nước của xã hội có giai cấp đầu tiên ở phương Đông. Trong đó vua là người đứng đầu nhà nước và có quyền lực tối cao nắm mọi quyền hành.
4. Trả lời câu hỏi 4 bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10
Cư dân phương Đông thời cổ đại đã có những đóng góp gì về mặt văn hóa cho nhân loại?
Trả lời:
Những thành tựu văn hóa lớn của các quốc gia cổ đại phương Đông:
– Sự ra đời của Lịch pháp và Thiên văn học: Biết những tri thức về Thiên văn học và Lịch pháp học, sự chuyển động của mặt trời, mặt trăng. Từ những tri thức đó người phương Đông sáng tạo ra lịch. [một năm có 365 ngày và chia thành 12 tháng].
– Chữ viết: Chữ viết là một phát minh lớn của loài người. Các cư dân phương Đông là người đầu tiên phát minh ra chữ viết.
+ Khoảng tiên niên kỉ IV TCN, chữ viết đã xuất hiện ở Ai Cập và Lưỡng Hà.
+ Đầu tiên là chữ tượng hình, sau là chữ tượng ý.
– Toán học:
+ Toán học xuất hiện rất sớm do nhu cầu tính toán ruộng đất, tính toán trong xây dựng.
+ Biết các số từ 0 đến 1 triệu, Pi = 3,16; tính được diện tính hình tròn, hình tam giác, thể tích hình cầu, làm bốn phép tính,
– Về kiến trúc: Phát triển rất phong phú với những công trình kiến trúc tiêu biểu: Kim tự tháp Ai Cập, những khu đền tháp ở Ấn Độ, thành Ba-bi-lon ở Lưỡng Hà,..
Bài trước:
- Trả lời câu hỏi 1 2 bài 2 trang 11 sgk Lịch sử 10
Bài tiếp theo:
- Trả lời câu hỏi 1 2 3 bài 4 trang 27 sgk Lịch sử 10
Xem thêm:
- Các bài Lịch sử 10 khác
- Để học tốt môn Toán lớp 10
- Để học tốt môn Vật lí lớp 10
- Để học tốt môn Sinh học lớp 10
- Để học tốt môn Ngữ văn lớp 10
- Để học tốt môn Địa lí lớp 10
- Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 10
- Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 10 thí điểm
- Để học tốt môn Tin học lớp 10
- Để học tốt môn GDCD lớp 10
Chúc các bạn làm bài tốt cùng giải bài tập sgk lịch sử lớp 10 với trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 3 trang 19 sgk Lịch sử 10