Hoa cúc là cây ngắn ngày, trong điều kiện chiếu sáng bình thường cây sẽ ra hoa sớm ảnh hưởng đến chất lượng của cành hoa. Vì vậy để cho cây hoa đẹp, đạt chiều cao, hoa to thì nên trồng trong nhà kính và chiếu sáng bổ sung cho hoa bằng cách thắp điện.
Trước đây, đèn chiếu sáng trong nhà kính thời gian đầu sử dụng bóng đèn sợi đốt, loại bóng đèn này tốn điện, tỏa nhiệt lớn và tuổi thọ của bóng đèn ngắn, sau đó tiến đến sử dụng đèn compact thay cho bóng đèn sợi đốt vì nó tiết kiệm được điện, tỏa ít nhiệt và tuổi thọ bóng đèn kéo dài. Tuy đã giảm được lượng điện năng đáng kể so với đèn sợi đốt, nhưng chi phí điện năng khi sử dụng đèn compact chiếu sáng vẫn rất lớn. Người nông dân trồng hoa cúc ở Lâm Đồng không ngừng tìm hiểu các biện pháp để nâng cao hiệu quả sản xuất, đồng thời giảm lượng điện tiêu thụ ở mức thấp nhất.
Hiện nay, việc sử dụng đèn Led để chiếu sáng đang được rất nhiều lĩnh vực áp dụng, đặc biệt trong nông nghiệp sử dụng đèn Led chiếu sáng cho cây trồng đang là một mô hình mới tiết kiệm điện năng. Qua tìm hiểu trên mạng internet và qua giới thiệu của bạn bè về sử dụng đèn Led để chiếu sáng, nông hộ Nguyễn Văn Ký tại xã Quảng Lập, huyện Đơn Dương đã mạnh dạn đầu tư sử dụng đèn Led để chiếu sáng cho hoa cúc. Gia đình Anh sử dụng đèn Led công suất 10W và sử dụng thêm chóa đèn phản quang ở chuôi mỗi bóng đèn. Trên diện tích 1.000m2 anh mắc 120 bóng đèn Led loại 10W, khoảng cách bóng là 3x3 m. Để tiết kiệm thời gian và công lao động anh còn mắc rơle tự động và bộ hẹn giờ cứ 15 phút bật, 15 phút tắt, thời gian chiếu sáng từ 20 giờ tối nay đến 2 giờ 30 phút sáng hôm sau. Kết quả là cây hoa cúc vẫn đảm bảo đủ sáng để sinh trưởng, phát triển tốt, đạt chiều cao và tiêu chuẩn theo yêu cầu của người thu mua. So với những vụ cúc trước khi anh chưa sử dụng đèn Led, anh khẳng định là sử dụng đèn Led cây có phần đẹp hơn và đặc biệt là tiết kiệm điện. Anh Ký chia sẻ, khi sử dụng đèn compact mỗi vụ hoa cúc gia đình anh tốn khoảng 1,2 - 1,3 triệu đồng/1.000m2, nhưng chuyển sang sử dụng bóng đèn Led chi phí tiền điện một vụ hoa cúc của gia đình anh chỉ còn khoảng 300.000 - 500.000 đồng/1.000m2. Với chi phí tiền điện giảm đã tạo thêm thu nhập cho gia đình.
Chiếu sáng cho cây trồng bằng đèn Led còn có nhiều ưu điểm như: thân thiện môi trường, không chứa thủy ngân và các chất độc khác; dễ điều khiển bằng kỹ thuật số với khả năng thay đổi độ sáng 100%; chi phí bảo hành và thay thế hệ thống thấp; dễ dàng thay đổi nhiệt độ, màu khi cần thiết, giúp tiết kiệm điện năng... Tuy nhiên hiện nay rào cản duy nhất của công nghệ chiếu sáng này là giá thành của đèn Led khá cao. Một bóng đèn Led công suất 10W tùy theo công ty sản xuất có giá bán giao động từ 100.000 - 150.000đ/bóng, gấp 3- 4 lần so với giá đèn compact thông thường, song xét về tuổi thọ của bóng đèn thì đèn Led có tuổi thọ khoảng 10-15 năm, còn đèn compact khoảng 3-5 năm, nếu tính theo thời gian thì phải thay 3-4 bóng đèn compact thì mới phải thay 1 bóng đèn Led và sử dụng đèn Led lại tiết kiệm được từ 1/3-2/3 chi phí điện năng. Chính vì thế khi sử dụng đèn Led chiếu sáng sẽ tăng thêm hiệu quả kinh tế do giảm tiền điện và công lao động.
Với thành quả là vườn hoa cúc đua nhau nở những bông hoa to, đều và đẹp đặc biệt là chiều cao của hoa cúc đạt từ 1,2-1,3m. Vườn của gia đình anh Ký là điểm tham quan của bà con địa phương và mô hình cũng là động lực cho bà con nông dân nói chung và bà con nông dân trồng hoa cúc ở nhiều nơi, không chỉ trên địa bàn huyện Đơn Dương mà ở cả Tp. Đà Lạt, Lạc Dương, Đức Trọng… mạnh dạn chuyển sang sử dụng đèn Led để chiếu sáng. Sử dụng đèn Led chiếu sáng là công nghệ mới hứa hẹn sẽ nhanh chóng được nhân rộng góp phần tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp, hướng đến một nền sản xuất nông nghiệp bền vững.
Thu Hằng - TTKN Lâm Đồng
Cây hoa cúc là cây ngày ngắn, thường được trồng vào vụ đông, cho sản phẩm phục vụ thị trường chơi xuân, đặc biệt dịp lễ Tết. Nhưng khó khăn ở thời vụ này là "ngày ngắn, đêm dài" nên ảnh hưởng đến chất lượng cây hoa cúc. Từ thực tiễn này, Trung tâm ứng dụng, Thông tin Khoa học công nghệ và Đo lường thử nghiệm [Sở Khoa học và Công nghệ Ninh Bình] đã xây dựng và thực hiện mô hình "áp dụng công nghệ chiếu sáng nhân tạo bằng đèn Led chuyên dụng tiết kiệm điện điều tiết sinh trưởng trong trồng hoa cúc trên địa bàn tỉnh Ninh Bình".
Một số "nhà nông chuyên canh" ở vùng trồng hoa Ninh Phúc [thành phố Ninh Bình] chia sẻ, trong điều kiện chiếu sáng bình thường, cây hoa cúc sẽ ra hoa sớm, ảnh hưởng đến chất lượng của thân-cành lá - hoa, dẫn đến thành phẩm không đủ tiêu chuẩn thương mại.
Cùng với đó, trong sản xuất hoa cúc thương phẩm phục vụ Tết, cây cúc được trồng vào vụ đông là vụ có ngày ngắn đêm dài, thời gian chiếu sáng ít, cây giống vừa trồng xuống chưa kịp sinh trưởng đủ chiều cao đã gặp điều kiện thích hợp cho ra hoa.
Chính vì thế, trong sản xuất hoa cúc, người dân thường phải chiếu đèn cho cả cây dùng để lấy ngọn nhân giống cũng như cây trồng để lấy hoa thương phẩm. Thường ở vườn ươm cây giống phải chiếu đèn liên tục, còn ở vườn trồng phải chiếu đèn mỗi đêm từ 4 - 6 tiếng kể từ khi trồng, sau khi ngừng chiếu sáng, lúc này cây đã sinh trưởng đủ chiều cao và thân lá, sẽ hình thành nụ và cho hoa.
Những năm trước đây, người nông dân trồng hoa cúc trên địa bàn thường dùng bóng đèn Compact chiếu sáng để cây hoa cúc đạt tiêu chuẩn, tăng hiệu quả. Phương pháp canh tác này giúp hoa nở đúng dịp, hoa to, cánh đẹp, cây cao đạt tiêu chuẩn và dễ tiêu thụ. Tuy nhiên, mức độ tiêu tốn điện năng ở mức khá cao.
Thạc sỹ Nguyễn Thu Hương cho biết: Trước đây, đèn chiếu sáng mà các hộ dân trên địa bàn tỉnh sử dụng là bóng đèn sợi đốt, tỏa nhiệt lớn, tốn điện và tuổi thọ của bóng đèn ngắn. Sau đó tiến đến sử dụng đèn compact thay thế bóng đèn sợi đốt vì nó tiết kiệm được điện, tỏa ít nhiệt và tuổi thọ bóng đèn kéo dài.
Tuy đã giảm được lượng điện năng đáng kể so với đèn sợi đốt, nhưng chi phí điện năng khi sử dụng đèn compact chiếu sáng vẫn rất lớn. Theo tính toán, trung bình chi phí tiền điện khoảng gần 700.000 đồng/sào/vụ, tương đương với khoảng 19 triệu đồng/ha/vụ cho việc sử dụng đèn compact 20W để chiếu sáng.
Nhằm giảm chi phí cho sản xuất mà không ảnh hưởng đến sinh trưởng trong trồng hoa cúc, Trung tâm ứng dụng, Thông tin Khoa học công nghệ và Đo lường thử nghiệm Ninh Bình đã thực hiện mô hình sử dụng công nghệ chiếu sáng nhân tạo bằng đèn Led chuyên dụng tiết kiệm điện.
Theo đó, mục tiêu là xây dựng mô hình trồng thử nghiệm 1.500 m2 hoa cúc áp dụng công nghệ chiếu sáng nhân tạo bằng đèn Led chuyên dụng tiết kiệm điện điều tiết sinh trưởng, từ đó tuyên truyền, phổ biến trên địa bàn tỉnh. Để thực hiện mô hình, Trung tâm đã phối hợp với Hợp tác xã hoa Ninh Phúc.
Với 1.500 m2 hoa cúc, Trung tâm đã hỗ trợ toàn bộ cây giống hoa cúc [75.000 cây], 188 bóng đèn LED, 188 đui đèn và 578m dây điện, cử cán bộ xuống hướng dẫn kỹ thuật trực tiếp triển khai. Định kỳ hàng tuần, các cán bộ kỹ thuật của Trung tâm xuống kiểm tra, theo dõi quá trình sinh trưởng, phát triển của cây, hướng dẫn các hộ tham gia mô hình chăm sóc cây hoa cúc, đảm bảo các điều kiện tốt nhất cho sự sinh trưởng, phát triển của cây.
Ông Điền Văn Nhẫn ở thôn Đoài Thượng, xã Ninh Phúc - hộ xã viên tham gia mô hình áp dụng công nghệ cho hay: Cây hoa cúc tại mô hình được trồng từ tháng 10/2019, sau 4 tháng trồng, cây sinh trưởng, phát triển tốt, cành hoa to khỏe, không có sự khác biệt so với cây hoa được chiếu sáng bằng đèn compact. Thậm chí cây phát triển đồng đều hơn so với sử dụng đèn compact.
Về lượng điện năng tiêu thụ trên 1 sào Bắc Bộ [360m2], nếu sử dụng đèn compact 20w, với số lượng bóng đèn là 45 chiếc, chiếu sáng trong 30 ngày, mỗi ngày 8 giờ thì sẽ tiêu tốn 216kWh. Trong khi cũng sử dụng 45 bóng đèn Led 9w, số ngày chiếu sáng tương đương, thời gian chiếu sáng giảm còn 6 giờ/ ngày, sẽ chỉ tiêu tốn 72,9 kWh, giảm gần 3 lần so với bóng đèn Compact.
Trung bình giá điện 2.000 đồng/kWh, trên 1 sào trồng sử dụng đèn Led cho chi phí thấp hơn 286.200 đồng [gần 8 triệu đồng/ha] so với bóng đèn compact. Kết quả cây hoa cúc trồng tại mô hình đang cho nụ, nụ hoa to, đều, đẹp, chiều cao của hoa cúc đạt tiêu chuẩn từ 1 - 1,2m, bán đúng dịp chơi xuân, đón Tết.
Với giá bán tại vườn dao động từ 3.000 - 3.500 đồng/cành hoa, trừ các chi phí, cây hoa cúc cho thu lãi từ 10 - 12 triệu đồng/sào. Theo tính toán của các cán bộ kỹ thuật thực hiện mô hình, ưu điểm vượt trội của đèn Led là có dải quang phổ hẹp, cây có thể hấp thụ hầu hết lượng điện năng ánh sáng phát ra.
Hơn nữa, cấu tạo bằng các chất liệu kim loại và plastic, nên đèn Led chịu lực tác động khá tốt, không bị nứt, không dễ vỡ khi trời mưa hoặc khi nhiệt độ thay đổi đột ngột như các bóng đèn khác có vỏ bằng thủy tinh. Việc chiếu sáng bằng đèn Led còn có ưu điểm khác, như thân thiện với môi trường, bóng đèn không chứa thủy ngân và các chất độc khác, chi phí bảo hành và thay thế hệ thống thấp nên tiết kiệm đầu tư...
Về tuổi thọ, đèn Led có tuổi thọ khoảng 10-15 năm, còn đèn compact chỉ khoảng 3-5 năm. Chính vì thế khi sử dụng đèn Led chiếu sáng sẽ tăng thêm nhiều hiệu quả kinh tế do giảm tiền điện và công lao động qua các vụ.
Mô hình sử dụng công nghệ chiếu sáng nhân tạo bằng đèn Led chuyên dụng tiết kiệm điện điều tiết sinh trưởng của hoa cúc là giải pháp tiết kiệm điện hiệu quả, mang lại giá trị kinh tế cho người dân. Mô hình mang lại nhiều lợi ích, như: tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, hướng đến một nền sản xuất nông nghiệp bền vững hy vọng sẽ sớm được nhân rộng không chỉ trong trồng hoa cúc mà còn áp dụng nhiều trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp nói chung.
Bài, ảnh: Nguyễn Minh