Như đã nói từ phần mở đầu, Chủ đề là một trong các khái niệm thường xuyên được nhắc tới thuộc về mặt nội dung của văn bản.
Chủ đề được hiểu là các vấn đề cơ bản được nêu ra trong văn bản. Chủ đề thể hiện điều quan tâm cũng như chiều sâu nhận thức của nhà văn đối với cuộc sống.
Ví dụ:
– Chủ đề của tác phẩm “Tắt đèn” là sự mâu thuẫn giữa nông dân và bọn cường bá, quan lại xã hội Việt Nam về thời kỳ phong kiến.
– Chủ đề của tác phẩm truyện ngắn “Lão Hạc” là cuộc sống khốn khổ của người nông dân trước cảnh chiến tranh, đói nghèo. Qua đó, toát lên nhân cách cao đẹp, lòng tự trọng của họ trước hoàn cảnh cuộc sống nghiệt ngã.
Những đặc điểm cơ bản của Chủ đề
Thứ nhất: Chủ đề không phụ thuộc vào khuôn khổ văn bản.
Chủ đề của văn bản là những tư tưởng hoặc những vấn đề mà thông qua tác phẩm, tác giả muốn truyền tải và phản ánh hiện thực tới người đọc. Vì vậy, có thể tác phẩm đó là truyện, có thể là tùy bút, có thể là thơ, … có thể ngắn, có thể dài nhưng chủ đề mà tác giả truyền tải chỉ có một. Nói cách khác, chủ đề nhiều hay ít không phải dựa vào độ dài của tác phẩm được viết ra.
Ví dụ:
– Trong “Nam Quốc Sơn Hà” của Lý Thường Kiệt, bài thơ chỉ vỏn vẹn có 4 câu tương đương với 28 chữ, tuy nhiên, có lại như một bản tuyên ngôn độc lập dưới thời nhà Trần. Khẳng định độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, là sự quyết tâm chống lại 3 lần xâm lược của quân Nguyên – Mông hung hãn.
– Hay trong tác phẩm truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành, một tác phẩm truyện ngắn với nội dung và độ dài của truyện khá lớn. Thông qua tác phẩm, tác giả muốn khai thác sâu hơn về vẻ đẹp của những người con vùng đất Tây Nguyên gan dạ, kiên cường, dũng cảm trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
– Hoặc trong tác phẩm tùy bút “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long, chủ đề được tác giả nêu lên một cách vô cùng nổi bật. Đó chính là sự cống hiến, hy sinh vô cùng thầm lặng của những người con sinh ra trên mảnh đất Sa Pa đầy thơ mộng, đó có thể là anh thanh niên công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 mét, đó cũng có thể là bác lái xe, hoặc cũng có thể là ông họa sỹ già, … họ là những người âm thầm lặng lẽ cống hiến cho quốc gia, đất nước, và mong muốn đất nước ngày một tốt đẹp hơn.
Thứ hai: Mỗi văn bản có thể có một hoặc nhiều chủ đề tùy thuộc và quy mô và ý định của tác giả.
Một tác phẩm văn học được viết ra, nó là tâm huyết của tác giả trong một thời gian ngắn, cũng có thể là tâm huyết cả cuộc đời họ, mà trong đó, họ đã đặt nặng những tâm tư, tình cảm của mình. Thông qua tác phẩm, họ có thể muốn truyền đạt những điều tốt đẹp trong cuộc sống, hoặc cũng có thể nêu bật lên những cái tiêu cực, đồng thời, mong muốn con người hướng tới những điều tốt đẹp hơn trong cuộc sống.
Bởi vậy, tùy thuộc vào tâm nguyện của tác giả đối với tác phẩm mà chủ đề được nêu bật lên trong tác phẩm có thể là một, hoặc hai, hoặc nhiều hơn thế nữa.
Ví dụ:
Trong tác phẩm “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân, hai chủ đề lớn được tác giả nêu nổi bật lên trong tác phẩm, đó chính là:
– Vẻ đẹp vô cùng chân thực của người lao động vùng núi Tây Bắc. Đó là một ông lão già dặn nhưng sức mạnh phi thường, thông thạo địa hình, qua đó, ca ngợi sức mạnh của con người có thể vươn lên trên mọi hoàn cảnh, chiến thắng sự dữ dội và khắc nghiệt của thiên nhiên.
– Ca ngợi vẻ đẹp của con sông Đà hùng vĩ và dữ dội, hung bạo nhưng cũng đầy trữ tình của con sông Đà, qua đó thể hiện cái đẹp vô cùng tươi mới, đầy sức sống mãnh liệt, kiêu sa của thiên nhiên vùng núi Tây Bắc đầy khắc nghiệt.
Mọi người cùng hỏi:
Câu hỏi 1: Văn học là gì?
Trả lời: Văn học là một ngành nghệ thuật và lĩnh vực nghiên cứu liên quan đến việc sáng tác, phân tích và tìm hiểu các tác phẩm văn học như tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kịch và các hình thức văn học khác. Nó không chỉ tập trung vào nội dung của các tác phẩm mà còn chú trọng đến các yếu tố về ngôn ngữ, cấu trúc, ý nghĩa và tác động của chúng đối với xã hội và cá nhân.
Câu hỏi 2: Vai trò của văn học trong xã hội là gì?
Trả lời: Văn học có vai trò quan trọng trong xã hội với nhiều khía cạnh:
- Giáo dục và truyền đạt kiến thức: Các tác phẩm văn học giúp con người hiểu sâu hơn về lịch sử, văn hóa, tư duy và giá trị của mọi nền văn minh.
- Giải trí và giả tưởng: Văn học cung cấp niềm vui, thách thức trí tuệ và giúp người đọc tiến xa trong thế giới tưởng tượng.
- Phản ánh xã hội: Văn học thường phản ánh thực tế và vấn đề xã hội qua các câu chuyện và nhân vật.
- Tạo đồng cảm và kết nối: Các tác phẩm văn học giúp con người đồng cảm với những trải nghiệm và cảm xúc của nhân vật, tạo kết nối giữa tác giả, người đọc và thế giới trong tác phẩm.
Câu hỏi 3: Các thể loại văn học phổ biến là gì?
Trả lời: Có nhiều thể loại văn học phổ biến như tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kịch, sách phi hư cấu, sách hư cấu, văn bản phi hư cấu, tiểu luận, hồi ký, và nhiều thể loại khác. Mỗi thể loại có cách sử dụng ngôn ngữ và cấu trúc riêng để truyền tải thông điệp và tác động tới độc giả.
Chủ đề trong một văn bản là gì?
Chủ đề là một ý tưởng, vấn đề hoặc trạng thái tổng quát mà tác giả muốn truyền tải thông qua tác phẩm của mình. Nó là một khía cạnh trung tâm, một góc nhìn chính và là mắt xích liên kết các yếu tố khác nhau trong tác phẩm.
Đề tài và chủ đề của văn bản là gì?
- Chủ đề là vấn đề chính yếu được nhà văn nêu lên trên cơ sở đề tài. - Đề tài để giải đáp cho câu hỏi “Tác phẩm viết về phạm vi hiện thực nào?” - Chủ đề trả lời cho câu hỏi “Vấn đề cơ bản nào được đặt ra trong phạm vi hiện thực đó?”
Chủ đề là gì cho ví dụ?
Chủ đề được hiểu là các vấn đề cơ bản được nêu ra trong văn bản. Chủ đề thể hiện điều quan tâm cũng như chiều sâu nhận thức của nhà văn đối với cuộc sống. Ví dụ: – Chủ đề của tác phẩm “Tắt đèn” là sự mâu thuẫn giữa nông dân và bọn cường bá, quan lại xã hội Việt Nam về thời kỳ phong kiến.
Ngữ văn lớp 6 chủ đề là gì?
- Chủ đề là vấn đề chính mà người kể thể hiện trong câu chuyện, là điều mà người kể muốn khẳng định, đề cao, ngợi ca hoặc muốn phê phán, lên án, chế giễu. Nếu như đề tài là cái cho ta biết bài văn kể về cái gì thì chủ đề là cái cho ta biết câu chuyện nói lên điều gì, để làm gì.