Bơm xi măng sinh học giải cứu cụ ông 85 tuổi bị xẹp đốt sống, đau lưng không đi lại được
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ vừa tiến hành thực hiện thủ thuật đổ xi măng cột sống số hóa xóa nền cho một cụ ông 85 tuổi. Đây là lần thứ 2 bệnh viện thực hiện phương pháp này cho bệnh nhân bị xẹp đốt sống do loãng xương.
Ngày 17/2, cụ ông L. V. L. [85 tuổi, ở An Giang] được người nhà đưa đến Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ tái khám sau đột quỵ và bị đau lưng. Con trai cụ L. cho biết, 2 ngày trước, cụ than đau đầu, đau lưng, hạn chế vận động kéo dài gần 2 tháng không giảm.
Tại Bệnh viện S.I.S, bệnh nhân được chụp MRI, kết quả: Xẹp nặng thân đốt sống L4, xẹp trung bình thân đốt sống L1. Êkip bác sĩ tiến hành hội chẩn và tư vấn gia đình hướng điều trị bằng phương pháp bơm xi măng sinh học.
Hình chụp chọc kim thăm dò đốt sống bị xẹpChiều 25/2, bệnh nhân đã được các bác sĩ tiến hành thủ thuật đổ xi măng cột sống số hóa xóa nền [DSA]. Ngay ngày hôm sau, cụ L. đã đứng thẳng, đi lại bình thường.ThS.BS Nguyễn Lưu Giang – Trưởng đơn vị Can thiệp DSA, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ, người trực tiếp thực hiện thủ thuật cho biết xẹp đốt sống thường xảy ra ở phụ nữ sau tuổi mãn kinh vì đối tượng này hay bị loãng xương. Khi loãng xương, mật độ xương ở thân đốt sống cũng bắt đầu giảm. Khi bị tác động nhẹ như té ngã sẽ gây xẹp thân đốt sống. Đối với những bệnh nhân đau lưng tại chỗ, các bác sĩ sẽ áp dụng kỹ thuật bơm xi măng. Tuy nhiên, với những bệnh nhân xẹp đốt sống gây liệt 2 chi dưới, biện pháp duy nhất là mổ.
Đối với trường hợp của cụ ông L. V. L, yếu tố lớn tuổi gây loãng xương. Kết quả chụp MRI cho thấy bệnh nhân xẹp 2 đốt: đốt phía trên đã liền xương, nhưng đốt L4 chưa có hình ảnh liền xương và xảy ra hiện tượng phù tủy xương. Bệnh nhân đã lớn tuổi, đau lưng không đi lại được, các bệnh nền như huyết khối, tim mạch, nhồi máu gây thuyên tắc động mạch phổi, bệnh nhân nằm lâu một chỗ cũng dễ viêm phổi. Chính vì những lý do này, êkip bác sĩ quyết định áp dụng kỹ thuật bơm xi măng để bệnh nhân có thể đi lại được.
Cụ L. vui vẻ chụp hình cùng bác sĩ sau 1 ngày thực hiện thủ thuậtKỹ thuật bơm xi măng có 2 phương pháp chính: bơm xi măng sinh học không dùng bóng [Vertebroplasty] và bơm xi măng sinh học dùng bóng [Kyphoplasty].Đối với bơm xi măng sinh học không dùng bóng [Vertebroplasty], bác sĩ sẽ chọc kim qua da, qua cuống sống, sau đó vào thân đốt sống. Dưới màn hình DSA, bác sĩ định vị thân đốt sống xẹp và bơm xi măng loãng vào làm cứng thân đốt sống. Kỹ thuật này giúp giảm đau cho bệnh nhân và tạo hiệu quả rất cao. Hầu hết 90% bệnh nhân sẽ giảm đau ngay sau khi làm thủ thuật, ngay hôm sau người bệnh sẽ đi lại được. Bệnh nhân L. được bác sĩ áp dụng phương pháp này.Với kỹ thuật bơm xi măng sinh học dùng bóng [Kyphoplasty], bác sĩ sẽ chọc kim qua da, qua các cơ của cột sống cho đến khi đầu kim xác định vùng tổn thương. Sau đó đưa bong bóng lên bơm tạo thành khoang trong đốt sống và bơm xi măng vào. Kỹ thuật này phức tạp hơn, thời gian làm lâu hơn và chi phí đắt hơn.
Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng đã từng bị đột quỵ 4 lần. Kết quả chụp mạch máu não cho thấy động mạch cảnh hẹp 60%. Bệnh nhân được điều trị phòng ngừa bằng thuốc chống kết tập tiểu cầu, điều chỉnh rối loạn mỡ máu, huyết áp…
Hải Yến
Cổng thông tin Tư vấn sức khỏe AloBacsi.com
Xẹp, phù nề thân đốt sống là một trong những biến chứng thường gặp do loãng xương, sau chấn thương hoặc do các tổn thương bệnh lý khác [U máu thân đốt, tổn thương thứ phát do di căn..] trên nền bệnh nhân loãng xương, gây đau lưng nhiều cho bệnh nhân và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Phẫu thuật tạo hình thân đốt sống bằng phương pháp bơm xi măng sinh học qua cuống là một phẫu thuật ít xâm lấn: Xi măng sinh học được bơm vào thân đốt sống với mục đích giảm đau, nâng chiều cao thân đốt sống, tái khôi phục đường cong sinh lý và tăng độ vững cho cột sống.
1. Đối tượng chỉ định và chống chỉ định
Chỉ định:
- Gãy xẹp đốt sống gây đau có dấu hiệu phù nề thân đốt sống trên phim chụp cộng hưởng từ.
- Làm cứng dự phòng do những “đốt sống yếu” trước khi phẫu thuật.
- Làm tăng cường độ cứng cho thân đốt sống trong phẫu thuật hàn xương.
- Những BN không có xẹp thân đốt sống nhưng đốt sống phù nề, tổn thương và gây đau tại chỗ tương ứng như u máu thân đốt sống, di căn cột sống …
Chống chỉ định:
- Rối loạn đông máu
- Nhiễm trùng tại chỗ vùng cột sống cần can thiệp hoặc tình trạng nhiễm trùng toàn thân
- Tổn thương đốt sống có chèn ép ống sống với triệu chứng của tủy hoặc rễ.
- Xẹp quá 50% chiều cao thân đốt sống
- Xẹp đốt sống nhưng không có loãng xương
- Xẹp đốt sống nhưng BN không đau hoặc đau rất ít cũng nên cân nhắc chỉ định bơm xi măng
Ngoài ra, tuy không chống chỉ định tuyệt đối, nhưng cần thận trọng trong những trường hợp thành sau thân đốt sống bị vỡ, sẽ làm tăng cao nguy cơ thoát xi măng vào trong ống sống gây chèn ép tổ chức thần kinh.
Ưu điểm của kỹ thuật
- Phương pháp can thiệp tối thiểu [vết chọc kim 60 tuổi], phụ nữ sau mãn kinh, sau dùng corticosteroid.
+ Alendronate: Fosamax plus [Alendronate 70mg + Cholecalciferol 2.800IU] hoặc Fosamax 5600 [Alendronate 70mg + Cholecalciferol 5.600IU].
Liều lượng: 1 viên/ tuần
Cách dùng: uống vào buổi sáng, khi đói. Bệnh nhân không nằm sau khi uống thuốc ít nhất 30 phút nhằm làm giảm biến chứng viêm loét thực quản.
+ Zoledronic acid [Aclasta, 5mg/ 100ml]
Liều lượng: 1 chai 5mg/ năm, liều duy nhất
Cách dùng: Truyền tĩnh mạch chậm 1 chai 5mg/ 100ml trong thời gian trên 30 phút. Cần đảm bảo đủ lượng canxi và vitamin D cho bệnh nhân trước truyền thuốc.
Chống chỉ định: bệnh nhân có chức năng thận suy giảm [hệ số thanh thải Creatinin ≤ 30ml/ phút] hoặc những bệnh nhân có rối loạn nhịp tim.
+ Calcitonine:
Chỉ định: bệnh nhân mới có gãy xương kèm đau xương nhiều do loãng xương. Cần kết hợp điều trị cùng nhóm biphosphonate.
Liều lượng: 50-100IU/ ngày, trong vòng 10-15 ngày/ đợt điều trị
Cách dùng: tiêm dưới da hoặc tiêm bắp sau ăn.
Thận trọng: một số trường hợp có tiền sử dị ứng cần thử test da trước khi tiêm, không sử dụng thuốc liên tục, kéo dài.
- Chất điều hòa chọn lọc thụ thể estrogen [SERMs]: Raloxifen [Evista]
Chỉ định: phụ nữ loãng xương sau mãn kinh
Liều lượng: viên 60mg/ ngày, thời gian dùng không quá 2 năm
* Các nhóm thuốc khác
- Nhóm thuốc tăng tạo xương và ức chế hủy xương: Strontium ranelate [Protelos]: Liều dùng 2g/ ngày. Cách dùng: uống một lần duy nhất vào buổi tối, sau ăn 2h
Tuy nhiên, do những tác dụng phụ nghiêm trọng của thuốc trên hệ tim mạch nên hiện thuốc chưa được áp dụng điều trị rộng rãi trên lâm sàng
- Thuốc làm tăng quá trình đồng hóa: Deca-Durabulin và Durabolin
MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA
Hình 1: Phẫu thuật bơm xi măng tạo hình thân đốt tại Khoa Ngoại Thần kinh – Bệnh viện TƯQĐ 108
Hình 2: Hình ảnh x-quang cột sống sau bơm xi măng
BS. Trần Quang Dũng – Khoa Ngoại thần kinh