Những thế giới khác biệt [AU] là gì?
AU là một fan fiction về một tác phẩm nào đó, mà một phần trong tác phẩm nguyên bản đã bị sửa đổi. Sự sửa đổi có thể lớn hoặc nhỏ, tốt hoặc xấu. Một người đáng lẽ ra đã chết có thể vẫn sống, và một người lẽ ra vẫn sống thì lại đã chết. Bối cảnh của bộ nguyên bản có thể bị sửa đổi hoàn toàn mà thay vào đó là một bối cảnh khác chẳng liên quan gì tới bộ nguyên bản cả. Một câu chuyện AU là một câu chuyện dựa trên câu hỏi "Liệu điều gì sẽ xảy ra nếu..."
Tại sao ta lại viết AU?
Cũng giống như các thể loại fanfiction khác, AU được viết chỉ vì người viết muốn viết như vậy, và cảm thấy vui khi viết như vậy.
Điều thú vị đầu tiên AU đem lại là nó cho chúng ta cơ hội thổi một luồng gió trong lành và tươi mát vào câu chuyện nguyên bản đã trở nên quá quen thuộc. Con người nào đang nằm sau sự kiêu ngạo của Draco Malfoy? [Harry Potter] Chiều sâu nội tâm nào nằm sau sự vui vẻ của Ron? [Harry Potter] Mặt đen tối nào nằm sau sự thánh thiện của Yukina? [YYH] AU đem lại những cách nhìn hoàn toàn khác, và những điều mới mẻ để khám phá khi mà ta đã cày nát cái thế giới quen thuộc của tác phẩm nguyên bản rồi.
Ngoài ra, viết AU thú vị còn bởi vì chúng ta được nhìn thấy những nhân vật mình yêu thích trong những hoàn cảnh khác biệt, được theo dõi những hành động họ làm để đối đầu với những hoàn cảnh mới đó. AU còn là sự thú vị của việc đặt ra những câu hỏi nếu thì và con đường tự đi tìm câu trả lời cho chúng.
Sự hợp lý
Điều gì sẽ đem lại một câu chuyện AU hay? Điều quan trọng nhất chính là sự hợp lý. Một AU thành công không phụ thuộc vào việc bối cảnh truyện thay đổi như thế nào, mà phụ thuộc vào sự giữ đúng tính cách của nhân vật. Chính vì vậy, mỗi một câu chuyện AU là một câu chuyện mà sự hợp lý phải luôn ở mức cao. Liệu nhân vật này với tính cách của anh ta ở vào tình huống bạn đưa ra có hành động theo cách mà bạn muốn không?
Giả sử bạn muốn viết một câu chuyện dựa trên truyện cổ tích "Giai nhân và quái vật" mà trong đó Hisoka [HxH] là "quái vật"? Điều đó hoàn toàn là có thể. Tuy nhiên, hãy đặt ra câu hỏi: Vậy Hisoka sẽ là một "quái vật" như thế nào? Liệu Hisoka có chịu giam chân trong lâu đài đau khổ chỉ vì mình đã bị biến thành quái vật? Khi nhìn vào gương liệu Hisoka có giật mình sợ hãi vì nhìn thấy vóc dáng "quái vật" của mình, hay thích thú cười khoái trá? Nếu câu trả lời là 'thích thú cười khóai trá' thì liệu Hisoka có cố tìm cách thoát khỏi vóc dáng đó không, hay sẽ thản nhiên coi như không? Nếu câu trả lời là "giật mình sợ hãi" thì liệu Hisoka có tha cho "bà tiên" hay không hay sẽ săn lùng "bà tiên" tới cùng trời cuối đất?
Khi bạn đã xây dựng được một "quái vật" Hisoka? Liệu Hisoka của bạn sẽ ảnh hưởng thế nào đến thế giới xung quanh anh ta? Với tính cách của Hisoka, thì những người làm của Hisoka trong lâu đài liệu có tận trung với Hisoka và tìm mọi cách để biến Hisoka trở lại như cũ không? Nếu câu trả lời là "tận trung" thì những người làm đó, để có thể được Hisoka cho "tận trung" với mình thì liệu những người làm đó có thể là những người bình thường, tẻ ngắt hay không? Và "giai nhân" của Hisoka, giả sử bạn đặt là Illumi. Liệu Illumi khi nhìn thấy "quái vật" sẽ phản ứng như thế nào? Sợ hãi? Hay "ah" một tiếng rồi quay đi, vẻ mặt không hề thay đổi? Khi "giai nhân" bỏ đi, thì "quái vật" Hisoka sẽ làm gì? Đau khổ hay là tức điên lên, hay là nhếch mép cười "ngươi không thoát nổi ta đâu" và đi "săn" người đẹp?
Rất tiếc, ở đây không có câu trả lời đúng, mà chỉ có những khả năng. Tất cả còn phụ thuộc vào cách nhìn nhân vật, và cách nhìn sự kiện của người viết. Đồng thời, nó còn phụ thuộc vào việc bạn sẽ dẫn dắt câu chuyện như thế nào. Chẳng hạn bạn hoàn toàn có thể viết rằng khi Illumi bỏ đi, Hisoka vô cùng đau khổ sau khi đã dùng hàng trang giấy trước đó diễn tả Hisoka dần dần có tình cảm với Illumi và nhận ra mình coi Illumi không chỉ là một món đồ chơi như thế nào. Nhưng nếu đột ngột bạn để Hisoka ủ rũ đau khổ như là một điều hiển nhiên: "Hai người đó rõ ràng là dành cho nhau nên đương nhiên anh ta phải đau khổ" thì với tính cách của Hisoka, đó thực sự là điều phi lý.
Ở đây xuất hiện một khía cạnh khác. Nếu tôi đang viết một câu chuyện OCC [out of character - sai tính cách nhân vật] thì sao? Tôi đang viết một câu chuyện AU theo hướng hài hước, và tôi muốn sử dụng OCC để tạo nên tính hài hước đó. Lúc này, việc quan tâm tới tính hợp lý như ở trên có cần thiết hay không.
Câu trả lời vẫn là có. Không phải hễ cứ OCC, hễ bạn viết nhân vật làm những hành động mà thực tế họ sẽ không làm thế là câu chuyện của bạn sẽ có tính hài hước. Ngược lại, đôi khi nếu bạn áp dụng tính OCC quá đà thì nó sẽ rất phản cảm cho câu chuyện của bạn. Bạn có thể viết "Illumi sợ đến khóc thét, mặt méo xệch", nhưng lạy Chúa, trừ phi cái bối cảnh xung quanh dòng văn đó thực sự rất buồn cười, nếu không bạn hãy thử nghĩ xem các fan của HunterxHunter, đặc biệt là các fan của Illumi sẽ cảm thấy thế nào khi đọc dòng văn đó. Nắm bắt tính cách nhân vật thật tốt sẽ giúp bạn biết hành động OCC nào sẽ đem lại hiệu quả lớn nhất, và khi nào thì hành động OCC sẽ đi quá đà và gây phản cảm.
Đồng thời, cũng nên nhớ rằng OCC là một cách tốt để tạo tính hài hước, nhưng nó không bao giờ là cách tốt nhất. Các fan fiction hài hước hay nhất thường luôn là các fan fiction cố gắng giữ được đúng tính cách nhân vật. Đối với thể loại AU càng như vậy. AU khai thác các khả năng có thể có khi đặt nhân vật vào một tình huống hoàn toàn xa lạ. Nếu áp dụng OCC quá mức, bạn sẽ bỏ phí đi tính chất này cũng như cắt bỏ mọi liên kết giữa fic của bạn và tác phẩm nguyên bản.
'Kurapika không hề trải qua vụ thảm sát của gia tộc. Cậu đã có một cuộc sống yên bình và vì vậy mà có một tính cách lạc quan, yêu đời và dễ gần.'
Ở đây có hai trường hợp. Trong bối cảnh thứ nhất.
'Kurapika không hề trải qua vụ thảm sát của bộ tộc. Cậu đã có một cuộc sống yên bình và vì vậy mà có một tính cách lạc quan, yêu đời và dễ gần. Khi Ryodan tấn công vào bộ tộc, băng Nhện đã thất bại, và thủ lĩnh của chúng bị bắt và giam giữ trong một căn hầm tại nhà tộc trưởng.'
Ở bối cảnh này truyện diễn ra vào lúc mà tính cách mạnh mẽ, cô độc của Kurapika chưa hình thành nên bạn đặt tính cách Kurapika như vậy là điều cần thiết. Nhưng hãy xét bối cảnh thứ hai:
'Kurapika không hề trải qua vụ thảm sát của gia tộc. Cậu đã có một cuộc sống yên bình và vì vậy mà có một tính cách lạc quan, yêu đời và dễ gần. Khi lớn lên, Kurapika quyết định trở thành một Hunter, và cậu đã gặp Kuroro, thủ lĩnh của băng Ryodan tại đây.'
Trong bối cảnh này, truyên không diễn ra ở thời điểm hình thành tính cách cô độc của Kurapika, vì vậy bạn không thể chỉ đơn giản là lộn vòng về khoảng thời gian đó, thay đổi nó và quyết định tính cách của Kurapika. Thay đổi tính cách một nhân vật cần nhiều trang giấy hơn, nhiều công sức hơn, nhiều lời giải thích hơn, và vi phạm điều này là cách tồi tệ nhất trong việc thiết lập một tính cách không giống truyện chính, và cũng là điều làm nên những câu chuyện OOC và AU tồi.
Độ hấp dẫn
Để câu chuyện AU của bạn có đủ sức hấp dẫn người đọc, sự thay đổi để tạo nên AU phải thực sự đáng kể cũng như đáng chú ý. Để tạo nên sự thay đổi đáng kể đó, bạn cần chọn một sự thay đổi nào đó sẽ gây hứng thú cho người đọc, hoặc sẽ ảnh hưởng tới toàn bộ những sự kiện của tác phẩm nguyên bản. Những thay đổi đó đôi khi có thể tìm thấy từ những câu hỏi "nếu-thì sao" rất bình thường. Một câu hỏi "nếu sau cuộc thi HxH, Kurapika quyết định để tóc dài thì sao?" có thể sẽ dẫn tới câu trả lời "cậu ta quên mất rằng tóc dài có thể gây vướng víu trong cận chiến, và khi đấu với một cao thủ, hắn ta chộp được tóc cậu, và....". Một câu hỏi khác được đặt ra trong tình huống này "Vậy nếu Kurapika bị thương thì sao?". Câu trả lời có thể là "Cậu ta ở vào thế bất lợi khi đấu với Ryodan, và có thể bị bắt." Lúc này, bạn đã có được một tình huống AU thú vị, với câu hỏi thực sự sẽ là "Nếu Kurapika bị Ryodan bắt thì sao?"
Còn một yếu tố nữa để đảm bảo tính hấp dẫn khi bạn viết AU dựa trên một câu truyện khác có sẵn như truyện cố tích chẳng hạn. Nếu bạn định viết OCC thì hãy thể hiện tính OCC ấy thực sự rõ rệt. Nếu bạn định viết không OCC mà dựa trên tính hợp lý, sự phù hợp tính cách nhân vật, thì hãy nhất nhất đi theo tính hợp lý, sự phù hợp tính chất nhân vật đó. Nhưng nhất định bạn phải theo một trong 2 hướng trên. Trên mạng bạn chỉ cần tìm một lúc là ra hàng tá truyện AU của bất kỳ fandom nào. Nhưng rất nhiều AU fic dựa trên truyện cổ tích lại mắc phải một lỗi cơ bản là chúng chỉ bê nguyên cái tên nhân vật đặt vào truyện cổ tích. Chấm hết. Không có bất kỳ một thay đổi đáng kể nào đối với truyện cố tích đó cũng như với nhân vật. Nếu Lọ Lem bị mẹ kế đè nén, thì Akira-Lọ Lem cũng bị mẹ kế đè nén. Nếu Lọ Lem đến dạ hội và đánh mất một chiếc dày, thì Akira-Lọ Lem cũng đến dạ hội và đánh mất một chiếc giày. Nếu Lọ Lem được thử dày, thì Akira-Lọ Lem cũng vậy. Một câu chuyện như vậy thực sự rất buồn chán. Nó chẳng khác gì truyện cổ tích nguyên bản, chỉ khác là những cái tên, những miêu tả đã thay đổi đi ít nhiều.
Các loại thế giới AU
+ Thế giới AU thuần: Đó là những bối cảnh hoàn toàn không liên quan gì tới bối cảnh trong tác phẩm nguyên bản. Những nhân vật sống trong bối cảnh đó hoàn toàn không biết gì về thế giới nguyên bản cũng như con người mà mình đã có thể là trong tác phẩm nguyên bản. Người viết có thể nói rõ điều gì đã thay đổi, và cũng có thể không. Những sự kiện, những xung đột, những rắc rối nảy sinh trong bối cảnh đó hòan toàn nhờ những yếu tố nội tại của chính bản thân nó. Thế giới AU loại này thường là những bối cảnh dựa trên một tác phẩm khác, như truyện cổ tích, một bộ phim nào đó, một manga nào đó khác, hoặc một bối cảnh thực sự khác biệt. Akira là một nhà thơ, và Hikaru là một nhạc sĩ. Một ngày họ gặp nhau. Đó là một thế giới AU thuần. Câu hỏi để xây dựng thế giới AU thuần thường là "Nếu ta đặt nhân vật này vào tình huống này thì sao?"
+ Thế giới AU "nếu-thì": Đó là những bối cảnh được bắt đầu tại một thời điểm nhất định trong tác phẩm chính, sau đó bị bẻ cong đi trở thành một thế giới AU. Bối cảnh của nó được xây dựng dựa trên câu hỏi "Nếu truyện nguyên bản không xảy ra như thế này, mà lại xảy ra như thế kia thì sao?" Nếu Ryodan thất bại trong việc ám sát bộ tộc của Kurapika, và Kuroro bị bắt thì chuyện gì sẽ xảy ra giữa hai người đó? Trong thế giới AU này bắt buộc bạn phải giữ đúng tính cách nhân vật ở điểm bắt đầu. Kết thúc của fic có thể dẫn tới sự thay đổi về tính cách nhân vật, nhưng đoạn đầu thì tính cách phải đi sát nguyên bản. Cũng có trường hợp điểm bị bẻ cong ở trong quá khứ, và truyện bắt đầu sau đó. Trong trường hợp này bạn không cần giữ chính xác tính cách nhân vật ở điểm bắt đầu. Tuy nhiên nhiều đặc điểm trong tính cách của nhân vật có thể sẽ không thay đổi, hoặc không thay đổi hoàn toàn.
+ Thế giới AU gương: Thế giới AU gương nằm đâu đó giữa hai thế giới trên. Đó là những bối cảnh khác biệt được tung vào trong bối cảnh nguyên bản, hoặc những nhân vật khác biệt được cho gặp gỡ với bản thể nguyên bản của mình. Điều cần chú ý là các nhân vật khác biệt đó phải phản chiếu đúng những nhân vật mà bạn muốn nói tới.