Trung thu hay Tết đoàn viên là 1 nét văn hóa truyền thống của người Việt Nam hàng ngàn năm nay bởi nó mang trong mình nguồn gốc cũng như ý nghĩa nhân văn đầy thú vị. Tuy nhiên, không phải ai trong chúng ta cũng biết rõ Tết đoàn viên là gì và những phong tục xung quanh ngày này. Hãy cùng onfire-bg.com tìm hiểu câu trả lời trong bài viết cụ thể dưới đây nhé!
Tết đoàn viên là gì?
Trung thu là tết đoàn viên và được diễn ra vào ngày 15/8 âm lịch hàng năm. Dựa vào quan niệm dân gian, rằm tháng 8 hàng năm sẽ là ngày để tạ ơn thần Rồng vì đã mang mưa đến giúp mùa màng bội thu, các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau cùng ăn bữa cơm. Chính vì vậy ngày này còn được gọi là “Tết đoàn viên” giống với ý nghĩa của tên gọi.
Bạn đang xem: Tết đoàn viên là gì
Bên cạnh cách giải thích trên thì, mặt trăng vào ngày này sẽ rất tròn, mang ý nghĩa viên mãn tròn đầy nên cái tên Tết đoàn viên cũng có thể được hiểu theo nghĩa này.
Bài viết tham khảo: Đồ tra nam là gì? ý nghĩ của từ tra nam trong truyện ngôn tình TQ
Nguồn gốc của ngày Tết trung thu Tết đoàn viên
Như đã nói ở trên, Tết Trung thu [Tiếng Trung: 節中秋] có nghĩa là ngày Tết được tổ chức vào chính giữa của mùa thu, tính theo lịch âm tức là Rằm Tháng Tám [15/8].
Theo những nghiên cứu của các nhà khảo cổ học, Tết Trung thu đã có từ cách đây hàng nghìn năm ở Việt Nam, bằng chứng là những dấu vết được khắc lại trên mặt trống đồng Ngọc Lũ. Hình ảnh được tái hiện trên trống đồng chính là ngày lễ hội của những người nông dân sau vụ mùa. Họ đang tạ ơn thần linh vì đã ban cho một mùa màng bội thu.
Dựa vào văn bia được khắc ở chùa Đọi năm 1121 thì từ đời nhà Lý, Tết Trung thu đã được tổ chức ở kinh thành Thăng Long với nhiều hoạt động văn như lễ hội múa rối nước, đua thuyền và rước đèn. Đến đời Lê – Trịnh, Tết Trung thu thực sự được coi trọng khi còn được tổ chức xa hoa hơn nữa trong cung Vua, phủ Chúa.
Ngoài những bằng chứng mang tính lịch sử thì trong văn hóa dân gian nước ta cũng lưu truyền khá nhiều sự tích về nguồn gốc của ngày Tết Trung thu với nhiều màu sắc ly kỳ hấp dẫn như: Sự tích Hậu Nghệ và Hằng Nga, sự tích chú Cuội cung trăng, sự tích Thỏ Ngọc… Người Việt Nam đã chấp nhận và dung hòa tất cả những điển tích điển cố ấy trong tiềm thức để làm phong phú thêm cho nguồn gốc của ngày Tết Trung thu. Ngày nay, trong các hoạt động văn hoá nghệ thuật tổ chức vào ngày Tết Trung thu, người ta vẫn thường xây dựng hình ảnh một cung trăng có 3 nhân vật: Chú Cuội, chị Hằng và Thỏ Ngọc.
Ý nghĩa đằng sau ngày Tết Trung thu
Ý nghĩa ban đầu của Tết Trung thu là dịp để những người nông dân tạ ơn thần linh đã phù hộ và cùng nhau ăn mừng vụ mùa bội thu. Bởi Tết Trung thu được tổ chức vào Rằm Tháng Tám âm lịch, theo quan niệm dân gian thì đây là ngày mà mặt trăng tròn và sáng nhất trong năm nên ngày này cũng là dịp để các cao nhân ngắm trăng và tiên đoán mùa màng cũng như vận mệnh quốc gia, dân tộc. Theo nhiều ghi chép, trăng thu có màu vàng thì năm ấy sẽ trúng mùa tằm tơ, nếu trăng thu màu xanh hoặc lục thì năm đó sẽ xảy ra thiên tai còn nếu trăng thu màu cam trong sáng thì đất nước sẽ hưng thịnh.
Vào Tết Trung thu, gia đình nào cũng có 1 mâm ngũ quả bày biện bánh trái, hoa quả để dâng lên thần linh, thắp hương cho gia tiên rồi sau đó cùng nhau phá cỗ, ngắm trăng. Với sự giao thoa hai nền văn hóa Trung – Việt, chúng ta còn du nhập cả lễ hội rước đèn với mong muốn gặp được nhiều may mắn, xua tan những điều xấu.
Người Việt cũng có truyền thống tặng cho nhau những cặp bánh Trung thu với hai loại vỏ bánh truyền thống là nướng và bánh dẻo, tượng trưng cho sự trọn vẹn, đầy đủ.
Vì sao Tết Trung thu còn được gọi với cái tên là Tết Đoàn viên?
Có câu hát “quà nào bằng gia đình sum vầy tết nào vui bằng tết đoàn viên”. Đúng vậy, trong tâm thức của nhiều người Việt, Tết Trung thu là ngày lễ vô cùng quan trọng mà tất cả các thành viên trong gia đình dù có đang ở đâu cũng cố gắng sắp xếp để trở về nhà và cùng gia đình đoàn tụ, phá cỗ dưới ánh trăng sáng.
Trẻ em thì thích thú hát những bài hát Tết đoàn viên, chơi trò đeo mặt nạ, rước đèn ông sao,… Người lớn thì vui vẻ bên mâm hoa quả, bánh trái cúng rằm, tỉ tê những câu chuyện trong cuộc sống.
Có thể nói, Tết Trung thu của người Việt luôn rộn rã tiếng cười của trẻ thơ và người lớn, ai cũng muốn được thả mình vào phút giây thiêng liêng này mà cố gắng về nhà để tề tựu cùng gia đình, chính vì thế mà Tết Trung thu còn được coi là Tết Đoàn viên.
Những phong tục quen thuộc trong Tết đoàn viên
Phong tục cúng trăng [tế Nguyệt]
Trong ngày rằm, khi trăng tỏa sáng nhất thì lễ tế thần mặt trăng sẽ chính bắt đầu. Trên bàn thờ sẽ có hoa quả, bánh trung thu hay còn gọi là bánh “đoàn viên”, bởi lẽ vào dịp này, cả gia đình mới có dịp đoàn tụ để cùng phá cỗ và cùng thưởng thức trăng thu trong trẻo cùng bầu không khí ấm áp vui vẻ của đêm rằm.
Phong tục ngắm trăng
Ngắm trăng được bắt nguồn từ việc cúng trăng. Vào thời nhà Đường [Trung Quốc], thú thưởng nguyệt vào dịp Trung thu đã trở nên thịnh hành và còn được thể hiện trong thơ ca thời này.
Tuy nhiên, phải mãi đến thời nhà Tống thì lễ hội ngắm trăng mới chính thức được công nhận là 1 trong những phong tục trong Tết Trung thu. Tục lệ ăn bánh trung thu cũng bắt đầu từ thời này.
Xem thêm: Giới Thiệu Về Công Ty May 10 : Sáng Truyền Thống, Vững Tương Lai
Phong tục chơi đèn lồng, đèn ông sao
Tết Trung Thu cũng được gọi là tết của trẻ em. Ngay từ đầu tháng, những đứa bé đã được cha mẹ sắm sửa cho những chiếc đèn muôn màu sắc với đủ loại hình thù khác nhau.
Trẻ em đón tết thì có đèn xếp, đèn ông sao, đèn ông sao, đèn con giống… vô cùng sặc sỡ kéo nhau đi từng đoàn hát ca vui vẻ cùng nhau đi nhởn nhơ từ trong đường cho đến ngoài ngõ. Bên cạnh đó là những đám múa lân, múa sư tử với tiếng trống, tiếng thanh la náo nhiệt.
Thi bày mâm cỗ cúng trăng
Vào ngày trung thu người ta sẽ bày cỗ cùng với hoa quả, bánh nướng, bánh dẻo, trang trí đèn đuốc màu sắc sặc sỡ và cùng nhau nhảy múa ca hát, múa lân tưng bừng. Nhiều nơi còn tổ chức những cuộc thi bày cỗ, thi làm bánh giữa các xóm với nhau. Sau khi chơi cỗ trông trăng, các em nhỏ sẽ cùng nhau phá cỗ, tức là ăn mâm cỗ lúc đã khuya.
Bài viết tham khảo: Mang chủng là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của từ “mang chủng”
Thi hát Trống quân
Ở miền Bắc, tết Trung thu còn có tục hát trống quân truyền thống. Ðôi bên nam nữ sẽ vừa hát vừa đối đáp với nhau và đánh từng nhịp vào một sợi dây thép căng hoặc dây gai trên một chiếc thùng rỗng để bật ra những âm thanh “thình thùng thình” làm nhịp đệm cho câu hát.
Cuộc đối đáp trong những cuộc thi hát trống quân rất vui và khá gay cấn vì những câu đố hiểm hóc. Trai gái sẽ dùng điệu hát trống quân để hát trong đêm trăng tròn, nhất là vào rằm tháng tám. Trai gái hát ứng đối với nhau vừa để vui chơi cũng vừa để kén chọn bạn tình trăm năm. Người ta thường dùng những bài thơ được làm theo thể thơ lục bát hay lục bát biến thể để làm câu hát. Theo truyền thuyết, tục hát trống quân đã có từ thời vua Lạc Long Quân – Hồng Bàng. Bạn cũng nên nhớ rằng, Tết Trung Thu của người Hoa sẽ không có phong tục này.
Múa lân, sư tử
Người Hoa sẽ thường tổ chức múa lân trong dịp Tết Nguyên Đán còn người Việt lại đặc biệt tổ chức múa sư tử trong dịp Tết Trung Thu. Con lân là tượng trưng cho điềm lành, may mắn và người Trung Hoa không có phong tục này. Người ta thường tổ chức múa Lân vào hai đêm 14 và 15, đám múa lân gồm có một người đội đầu lân bằng giấy và mô phỏng lại những điệu bộ của con vật này theo tiếng trống.
Ðầu lân sẽ có một cái đuôi dài làm bằng vải màu do một người cầm và sẽ phất phất theo nhịp múa của đầu lân. Bên cạnh đó còn có thanh la, đèn màu, cờ ngũ sắc thậm chí là có cả người cầm côn đi hộ vệ đầu lân… Ðám múa lân sư tử đi đằng trước, người lớn trẻ con ríu rít đi theo sau vô cùng vui vẻ. Trong những ngày này, nhiều gia đình sẽ treo những giải thưởng bằng tiền ở trên cao cho con lân leo lên lấy với mục đích lấy may.
Cắt bánh Trung Thu
Bánh Trung Thu gồm bánh dẻo và bánh nướng là món ăn truyền thống của ngày tết này. Người Việt Nam ta thường có phong tục tặng quà nhau bằng cặp bánh này để tượng trưng cho lời chúc may mắn, viên mãn tròn đầy.
Bánh sẽ được cắt ngay sau khi đã phá cỗ xong và chia thành các miếng bằng đúng số thành viên ở trong gia đình. Theo quan niệm của cha ông ta, bánh cắt càng đều đặn thì gia đình năm ấy càng hòa thuận, êm ấm.
Các món ăn truyền thống trong ngày Tết đoàn viên
Bánh Trung thu
Khi nhắc đến các món ăn và ngày Tết trung thu thì không thể không nhắc đến những chiếc bánh nướng, bánh dẻo “huyền thoại”. Các loại bánh trung thu truyền thống thường có một lớp vỏ được cán rất mỏng, làm bằng bột mì, không có quá nhiều hương vị và được bao bọc bởi khối nhân rất ngọt.
Ngày nay, bánh Trung thu đã có nhiều biến tấu hơn với các loại nhân khác nhau phù hợp với gu ẩm thực của từng người. Bánh trung thu hiện đại đa phần là sự cách tân về kiểu dáng, đa dạng về nguyên liệu cũng như nhân bánh như: đậu xanh, cà phê, socola, khoai môn, matcha…
Xôi cốm
Mỗi dịp thu về lại gợi nhắc chúng ta, đặc biệt là những người Hà Nội về hương vị cốm thơm dịu nhẹ nhàng cùng những hạt cốm xanh mướt. Và chắc hẳn ai cũng sẽ biết đến món xôi cốm nóng hổi, thơm dẻo, ngọt dịu lại thêm chút bùi bùi, ngầy ngậy của hạt sen và lá dừa tươi rất hấp dẫn. Nghe đã thấy thèm rồi.
Chả cốm
Cốm là nguyên liệu thân quen thường thấy trong nhiều món ăn ngon như chè, bánh nhưng ngon nhất có lẽ phải là món chả cốm thơm dẻo hút mắt. Vị béo ngậy của chả và thịt được kết hợp với cái dẻo dẻo, bùi bùi của cốm đã tạo nên một món ăn độc đáo không gì sánh bằng.
Bài viết tham khảo: Trend là gì? những hot trend nổi bật trong thời gian vừa qua
Hy vọng những thông tin mà chúng tôi chúng tôi cung cấp trên đây đã giúp bạn hiểu Tết đoàn viên là gì và những phong tục truyền thống gắn liền với nó.