Thứ phát và nguyên phát là gì

Người dịch: Ths Phạm Võ Phương Thảo

Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Văn Tuy

Ung thư thứ phát là một loại ung thư mới xảy ra ở người đã bị ung thư trước đó.

Đây là một loại ung thư hoàn toàn mới và khác với loại ung thư đầu tiên.

Ung thư thứ phát không giống như ung thư tái phát. Tái phát xảy ra khi ung thư đầu tiên quay trở lại. Nếu bạn là người sống sót sau ung thư, có lẽ bạn sẽ theo dõi tái phát. Tái phát là cùng loại ung thư bạn đã bị trước đây, ngay cả khi nó phát triển ở một bộ phận khác của cơ thể.

Ung thư thứ phát không phải là hiếm. Cứ 6 người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư thì có 1 người bị ung thư thứ phát.

Các yếu tố nguy cơ gây ung thư thứ phát

Nguy cơ mắc bệnh ung thư thứ phát cao hơn đối với những người đã mắc một số loại ung thư. Các bác sĩ không thể chắc chắn ai sẽ bị ung thư thứ phát, nhưng họ biết một số yếu tố nguy cơ. Bao gồm:

• Di truyền gen. Một gen di truyền được truyền từ cha mẹ sang con trong một gia đình. Nguy cơ di truyền có thể bao gồm một hoặc một số thành viên gia đình bị ung thư hoặc một tình trạng liên quan đến ung thư.
• Ung thư vẫn còn sau khi điều trị. Một số người có thể có lượng tế bào ung thư còn lại rất thấp trong cơ thể ngay cả sau khi điều trị.
• Một số phương pháp điều trị ung thư. Một số loại hóa trị và xạ trị làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư thứ phát. Nguy cơ cao hơn nếu bạn đã điều trị khi còn là một đứa trẻ, thiếu niên hoặc thanh niên.

Các yếu tố nguy cơ cũng bao gồm những điều tương tự khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh ung thư đầu tiên, chẳng hạn như:

• Hút thuốc
• Độc tố môi trường
• Thừa cân
• Uống quá nhiều rượu
• Ăn một chế độ ăn uống không lành mạnh

Tôi có cần sàng lọc ung thư thường xuyên không?

Bạn cần được kiểm tra sự tái phát của căn bệnh ung thư lần đầu. Bác sĩ cũng có thể cho bạn biết nếu bạn cần được kiểm tra các bệnh ung thư khác. Nếu bạn có nguy cơ mắc bệnh ung thư cao, bạn có thể được kiểm tra thường xuyên hơn những người khác. Hãy cung cấp cho bác sĩ càng nhiều thông tin càng tốt về tiền sử gia đình của bạn và điều trị ung thư trước đó.

Triệu chứng của bệnh ung thư thứ phát

Các triệu chứng của bệnh ung thư thứ phát có thể bao gồm:

• Cảm thấy mệt
• Bị đau mà không lành như bình thường.
• Có giọng nói thay đổi hay ho
• Chán ăn, khó tiêu hóa thức ăn hoặc khó nuốt
• U cục chảy máu, hoặc to lên ở một vị trí nhất định
• Cảm giác đau nhức xương
• Nhức đầu và thay đổi thị lực

Nếu bạn nhận thấy bất kỳ thay đổi nào trong số này, hãy nói chuyện với nhóm chăm sóc sức khỏe càng sớm càng tốt.

Ung thư thứ phát có thể được ngăn chặn?

Bạn không thể kiểm soát một số yếu tố nguy cơ, chẳng hạn như điều trị ung thư trong quá khứ. Nhưng bạn có thể làm một số điều để giảm nguy cơ ung thư nói chung, chẳng hạn như:

• Tập thể dục thường xuyên và ăn một chế độ ăn uống lành mạnh
• Không hút thuốc
• Hạn chế sử dụng rượu [hỏi bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể]

Bạn có thể nói chuyện với một chuyên gia di truyền về việc kiểm tra đột biến gen có liên quan đến ung thư. Nếu các xét nghiệm cho thấy bạn có đột biến, bạn có thể chọn phương pháp điều trị để giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư trong tương lai.

Nỗi sợ ung thư thứ phát hoặc tái phát

Sợ bị ung thư thứ phát là phổ biến bên cạnh nỗi sợ về căn bệnh ung thư đầu tiên quay trở lại. Nói chuyện với nhóm chăm sóc sức khỏe về những nguy cơ của bạn và những gì bạn có thể làm để giữ sức khỏe tốt nhất.

Nói chuyện với bác sĩ, những người thân yêu hoặc một chuyên gia có thể giúp bạn đối mặt với nỗi sợ hãi về căn bệnh ung thư thứ phát. Bạn cũng có thể tham gia một nhóm hỗ trợ trực tiếp hoặc trực tuyến. Dành thời gian với những người khác cũng bị ung thư có thể rất hữu ích.

Đối mặt với ung thư thứ phát

Phát hiện và điều trị ung thư sớm rất quan trọng, giống như với căn bệnh ung thư lần đầu. Hãy chắc chắn rằng bác sĩ biết về bệnh ung thư đầu tiên, cách điều trị và sức khỏe tổng trạng của bạn.

Nếu một phương pháp điều trị ung thư trước đây có khả năng gây ra bệnh ung thư thứ phát, bạn có thể tự trách mình. Nhưng điều quan trọng cần nhớ là phương pháp điều trị ung thư thay đổi theo thời gian. Bạn và bác sĩ rất có thể đã chọn các lựa chọn tốt nhất có sẵn cho điều trị trước đó.

Những gì bạn biết về ung thư, bệnh viện và chăm sóc sức khỏe có thể giúp bạn đối phó với ung thư thứ phát. Kinh nghiệm trước đây về bệnh ung thư có thể giúp bạn đưa ra những quyết định về căn bệnh ung thư thứ hai. Ví dụ, bạn có thể muốn điều trị trong cùng một bệnh viện hoặc trung tâm ung thư. Bạn cũng có thể muốn hỗ trợ tương tự như trước đây, hoặc bạn có thể chọn làm những việc khác nhau.

Câu hỏi đặt ra cho đội chăm sóc sức khỏe

Cân nhắc hỏi nhóm chăm sóc sức khỏe những câu hỏi sau:

• Là ung thư trước đây hay điều trị là nguyên nhân của bệnh ung thư này?
• Lựa chọn điều trị của tôi là gì?
• Tôi đã bị ung thư hai lần. Đột biến gen có thể là nguyên nhân hay không?
• Nói chuyện với một chuyên gia di truyền hoặc có xét nghiệm di truyền nào giúp tôi?
• Tôi có thể nói chuyện với ai về mối quan tâm của mình?
• Ung thư này có thể được chữa khỏi? Kết quả nào có thể mong đợi từ điều trị?

Tài liệu tham khảo

What second cancer