Việc sử dụng và lạm dụng chất gây nghiện đang diễn ra ngày càng phổ biến trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Chúng gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe bản thân, ảnh hưởng đến cuộc sống, gia đình của họ. Do đó việc xét nghiệm tìm các chất gây nghiện để phát hiện những người có sử dụng chúng là rất quan trọng.
1. Chất gây nghiện được hiểu thế nào?
Chất gây nghiện là tất cả những chất mà khi vào cơ thể đều làm thay đổi trạng thái, nhận thức và sinh lý của cơ thể. Nó làm cho cơ thể phụ thuộc vào chúng, gây ra cảm giác thèm thuồng, muốn sử dụng theo những mức độ khác nhau.
Hình 1: Các chất gây nghiện ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người
Các chất này hầu như đều gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, làm cơ thể bị ảo giác thay đổi suy nghĩ, nhận thức và hành vi. Đây là các chất kích thích mà khi mới sử dụng nó đem lại cảm giác thích thú, hưng phấn cho người dùng và dần dần khi sử dụng lâu sẽ làm cơ thể quen thuốc và bị lệ thuộc vào nó.
2. Thế nào là xét nghiệm tìm chất gây nghiện?
Tùy theo mục đích xét nghiệm mà có thể sử dụng bệnh phẩm là máu, nước tiểu, tóc,… để tìm các chất gây nghiện.
- Xét nghiệm thường được thực hiện trong một số trường hợp sau:
+ Trong những đợt khám sức khỏe tuyển chọn nghĩa vụ quân sự.
+ Khám sức khỏe sàng lọc trước kỳ thi quốc gia vào các trường công an, bộ đội.
+ Để phát hiện một người nghi ngờ có sử dụng chất gây nghiện.
- Phương pháp xét nghiệm nước tiểu hiện đang được sử dụng phổ biến nhất hiện nay vì quá trình lấy mẫu dễ dàng, nhanh chóng và quy trình thực hiện cũng đơn giản. Tuy nhiên kết quả của phương pháp này bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như: việc sử dụng thuốc, nước tiểu bị pha loãng,…
Hình 2: Xét nghiệm máu có thể phát hiện được những người có sử dụng chất gây nghiện
3. Xét nghiệm máu phát hiện được những chất gây nghiện nào?
Bất kỳ chất gây nghiện nào khi được đưa vào cơ thể cũng sẽ có mặt một phần trong máu. Xét nghiệm máu có thể phát hiện được một số chất sau:
3.1. Cần sa
- Thành phần kích thích thần kinh chính của cần sa là tetrahydrocannabinol [THC].
- Cách sử dụng: hút, hít hơi khói, trộn vào thực phẩm.
- Hậu quả: tạo cảm giác bay bổng, thay đổi nhận thức, tâm trạng háo hức và kích thích cảm giác thèm ăn sau khi sử dụng. Gây giảm trí nhớ, khô miệng, kỹ năng vận động suy giảm, tạo cảm giác hoang tưởng, lo lắng và gây nghiện khi sử dụng lâu.
Cần sa cũng đã được chứng minh có gây ảnh hưởng đến nhiều hệ, cơ quan trong cơ thể:
+ Ảnh hưởng đến hệ hô hấp: do ảnh hưởng của khói cần sa, trong khói cần sa có chất gây ung thư phổi như trong thuốc lá, hít khói cần sa gây viêm phế quản, làm hẹp đường thở.
+ Ảnh hưởng đến sinh dục: làm giảm khả năng tình dục và giảm hormone testosterone và có thể gây ung thư tinh hoàn. Nam giới hút cần sa nhiều sẽ làm giảm số lượng tinh trùng, giảm nội tiết sinh dục nam.
+ Ảnh hưởng đến hệ miễn dịch: cần sa phá hủy và ức chế sinh sản tế bào T.
+ Ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn và tim mạch: người cao tuổi sử dụng cần sa gây bệnh tim mạch, cao huyết áp, bệnh mạch máu não.
- Xét nghiệm: cần sa tạo cảm giác hưng phấn sau khi sử dụng khoảng 20 - 120 phút và tồn tại trong máu trong khoảng 2 tuần.
Hình 3: Cần sa
3.2. Morphin, heroin
Morphin là thành phần có hàm lượng cao nhất trong nhựa khô của quả cây thuốc phiện.
- Cách sử dụng: hít qua miệng hoặc tiêm vào tĩnh mạch.
- Hậu quả: gây cảm giác khoái cảm. Làm người sử dụng có cảm giác lâng lâng, lạc quan, yêu đời dễ chịu, mất cảm giác đói. Khi sử dụng liều cao thì làm hạ huyết áp, ức chế hô hấp. Sử dụng quá liều có thể gây tử vong.
- Xét nghiệm: morphin có tác dụng nhanh sau khi sử dụng khoảng 30 - 60 phút, thải nhanh trong vòng 6 giờ sau khi sử dụng. 30% được thải qua thận, 10% qua nước tiểu, một phần nhỏ qua dịch hay dịch vị và ra ngoài theo phân; một phần thải qua mồ hôi, sữa,…
Heroin khi được đưa vào cơ thể sẽ nhanh chóng chuyển thành morphin, tồn tại trong máu khoảng 12 giờ.
Hình 4: Heroin
3.3. Ma túy đá [MET]
Là loại ma túy tổng hợp được phối trộn phức tạp từ nguyên liệu tự nhiên và các chất hóa học khác nhau. Được gọi là ma túy đá vì hình dạng bên ngoài trông giống đá tinh thể.
- Cách sử dụng: nuốt trực tiếp, hút hoặc tiêm chích.
- Hậu quả: gây cảm giác hưng phấn cho người nghiện và khiến người dùng muốn quan hệ tình dục. Sử dụng ma túy đá gây tàn phá sức khỏe nghiêm trọng và ảnh hưởng đến gia đình, xã hội: người sử dụng có hành vi chém giết người vô cớ, cuồng dâm, hoang tưởng, mất ý thức, tâm thần .
Sử dụng liều cao gây trầm cảm, ảo giác, có hành vi tự hủy hoại bản thân, bạo lực.
- Xét nghiệm: ma túy đá tồn tại trong máu chưa đến 12 giờ.
Hình 5: Ma túy đá
3.4. Thuốc lắc
Là một dạng ma túy tổng hợp, là một trong những chất gây nghiện được giới trẻ sử dụng nhiều nhất.
- Cách sử dụng: uống trực tiếp.
- Hậu quả: Thuốc lắc tạo ra cho con người cảm giác đặc biệt, đầu tiên là hiện tượng tê buồn các ngón tay sau đó cảm thấy hưng phấn cực độ, chân tay mềm dẻo, cơ thể chuyển động mềm dẻo; cực thích thú các loại nhạc rap hay mix. Khi đến cao trào thì người dùng cảm thấy sợ ánh sáng, toát mồ hôi, sảng khoái và muốn yêu đương; cảm thấy rất tự tin và dễ thông cảm với những người xung quanh.
Đây là loại thuốc được tìm thấy nhiều nhất trong các quán bar, vũ trường. Những người dùng sẽ cảm thấy vui vẻ, yêu âm nhạc, nhảy lắc nhiều mà không thấy mệt mỏi, cảm thấy tự tin hoạt bát hơn.
Khi sử dụng liều cao sẽ dẫn đến tử vong do rối loạn điều hòa thân nhiệt.
- Xét nghiệm: thuốc lắc có tác dụng sau khi dùng 30 phút. Đạt đỉnh sau 1 giờ và kéo dài trong khoảng 2 - 3 tiếng.
Hình 6: Thuốc lắc
Các chất gây nghiện chỉ tồn tại trong máu với thời gian xác định. Do đó, để xác định được các chất này trong máu cần biết rõ thời gian sử dụng chúng. Kết quả xét nghiệm tìm các chất này trong máu sẽ phụ thuộc vào thời gian cuối cùng và loại chất được sử dụng.
Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC có thực hiện đầy đủ các xét nghiệm tìm chất gây nghiện bằng nhiều phương pháp khác nhau đảm bảo kết quả xét nghiệm bạn nhận được là chính xác nhất. Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC có sở hữu những phương tiện máy móc hiện đại, quy trình kiểm soát kết quả được thực hiện bởi các bác sĩ có chuyên môn cao nhiều năm kinh nghiệm đảm bảo kết quả đưa đến tay bạn là tin cậy nhất.
Mọi thắc mắc cần giải đáp và những thông tin về dịch vụ khám chữa bệnh sẽ được tư vấn miễn phí khi bạn gọi điện đến số tổng đài 1900 56 56 56.
Ma túy và chất gây nghiện là một trong những tệ nạn xã hội phổ biến nhất không chỉ ở Việt Nam mà còn ở trên toàn thế giới. Càng ngày càng xuất hiện nhiều loại chất gây nghiện được sử dụng. Xét nghiệm chất gây nghiện trong nước tiểu là một phương pháp an toàn và ít tốn thời gian nhất. Vậy có thể phát hiện được những chất gây nghiện nào trong nước tiểu
1. Ma túy, chất gây nghiện là gì?
Ma túy là những chất có nguồn tự nhiên hoặc tổng hợp, khi sử dụng nó sẽ gây ra các biến đổi về trạng thái nhận thức, tâm sinh lý và có thể gây nghiện.
Giống như tên của nó chất gây nghiện là những chất một khi đã sử dụng sẽ gây ra sự thay đổi chức năng bình thường của cơ thể theo hướng tạo ra sự phụ thuộc vào chất đó hoặc gây ra các cảm giác thèm thuồng, nghiện tùy theo mức độ sử dụng khác nhau.
Chất gây nghiện nói chung có khả năng kích thích hệ thần kinh trung ương, gây ra sự ảo giác, sự vui thích, cảm giác kích thích chưa bao giờ có,... Vì vậy nhiều người sử dụng nó như một thú vui tiêu khiển nhưng nếu sử dụng nhiều lần và sử dụng quá nhiều sẽ gây phụ thuộc thuốc, gây ra hậu quả rất nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm tính mạng.
Chất gây nghiện có thể được phát hiện trong các bệnh phẩm như: máu, nước tiểu, da, tóc, nước bọt,... Phương pháp phổ biến nhất vẫn là xét nghiệm qua đường máu và nước tiểu. Trong đó xét nghiệm các chất gây nghiện trong nước tiểu là phương pháp đơn giản nhất do quá trình thu thập mẫu đơn giản, dễ dàng.
2. Có thể phát hiện được những chất gây nghiện nào trong nước tiểu?
Xét nghiệm nước tiểu có thể phát hiện được những chất gây nghiện sau:
2.1. MOP [Chất ma túy đá dạng thuốc phiện: heroin, morphin]
MOP còn được biết đến là chất giảm đau gây nghiện [opiat] gồm một nhóm lớn các chất kiểm soát đau bằng cách ức chế hệ thần kinh trung ương. Các chất này là thành phần có trong cây thuốc phiện. Ngoài tác dụng giảm đau nhóm này còn gây ra hậu quả rất nghiêm trọng là gây phụ thuộc vào thuốc, nếu muốn giảm đau thì phải tăng liều thuốc dễ gây nghiện và nguy hiểm.
Đường dùng: hít bằng mũi, miệng hoặc tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp.
Hậu quả: Sử dụng liều cao có thể gây ra mức độ say thuốc và lệ thuộc vào thuốc cho người sử dụng, dẫn đến tình trạng nghiện. Nếu dùng thuốc quá liều có thể dẫn đến tình trạng sốc thuốc nếu không xử lý kịp thời sẽ gây tử vong.
Thời gian xét nghiệm: Morphin được bài tiết dưới dạng không chuyển hóa và cũng là chất chuyển hóa chủ yếu của heroin và codein. Thuốc có tác dụng trong 3 - 6 giờ và tồn tại trong nước tiểu khoảng 3 - 7 ngày sau khi sử dụng.
Hình 1: Heroin
2.2. MDMA [Methylenedioxy - Methamphetamine]
MDMA còn được gọi là Ecstacy hay thuốc lắc là một loại thuốc gây nghiện tổng hợp dưới dạng viên nén hoặc viên nang. Nó tác động lên cơ thể bằng cách tăng cường năng lượng và sự tỉnh táo trong khi gây các hiệu ứng ảo giác sẽ kích thích cảm giác làm cho các hình ảnh thực tế bị thay đổi.
Đường dùng: Dùng bằng đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch.
Hậu quả: gây cao huyết áp và tăng nhịp tim. MDMA gây ra một số sự thay đổi về tri giác như tăng sự nhạy cảm với ánh sáng, khó tập trung và nhìn mọi vật mờ. Cơ chế tác động là tăng bài tiết chất dẫn truyền thần kinh là serotonin ngoài ra nó còn lăng tăng bài tiết dopamine gây ra tổn thương về mặt nhận thức và tâm lý đó là lý do người dùng thuốc lắc luôn cảm thấy buồn bã và uể oải sau một đêm sử dụng. Sử dụng liều cao một thời gian dài sẽ dẫn đến rối loạn khả năng điều hòa thân nhiệt của cơ thể có thể gây ra suy gan, suy thận, suy tim. Lâu dần sẽ gây ảnh hưởng đến tính mạng.
Thời gian xét nghiệm: MDMA có tác dụng sau khi sử dụng 30 phút và kéo dài trong 2 - 3 giờ. Bài tiết qua nước tiểu và phát hiện được trong nước tiểu trong vòng 3 ngày sau khi sử dụng.
Hình 2: Thuốc lắc
2.3. MET [Methamphetamine]
MET còn được gọi là ma túy đá, là một chất gây nghiện được tổng hợp thuộc nhóm Methamphetamine. MET gây tác động lên hệ thần kinh trung ương và giải phóng dopamin hàng loạt.
Đường dùng: có nhiều đường dùng như nuốt, hít hoặc tiêm.
Hậu quả: Sử dụng liều cao cấp tính gây tăng cường kích thích hệ thần kinh trung ương dẫn đến trầm cảm, hoang tưởng, ảo giác. Nhiều người bệnh còn có những trạng thái tiêu cực như có những hành vi bạo lực với những người xung quanh hoặc chính bản thân mình, nặng hơn còn có hành vi tự tử.
Sử dụng kéo dài có thể gây ra các sự thay đổi đột ngột trong cảm xúc, hành vi khiến người dùng không thể kiểm soát được cảm xúc và hành động của bản thân gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng. Nó còn gây ra tình trạng mệt mỏi, khó tập trung phải dùng MET để tỉnh táo lại.
Thời gian xét nghiệm: MET có tác dụng kéo dài từ 2 - 4 giờ sau khi sử dụng. Có khoảng 10 - 20% MET được bài tiết qua nước tiểu dưới dạng không thay đổi nên Xét nghiệm nước tiểu có thể phát hiện ra người sử dụng MET. MET được phát hiện trong nước tiểu trong khoảng 3 - 4 ngày sau khi sử dụng, tùy thuộc vào độ PH của nước tiểu.
Hình 3: Ma túy đá.
2.4. THC [Marijuana - cần sa]
Đây là thành phần hoạt chất chính trong cây cần sa. THC sau khi dùng sẽ ngấm vào máu và được chuyển lên não tạo ra cảm giác hưng phấn
Đường dùng: Hút, nhai trực tiếp hoặc trộn lẫn vào thực phẩm, đồ uống.
Hậu quả: Người sử dụng THC sẽ gây suy giảm trí nhớ và khả năng tiếp thu kém. Người dùng cũng có thể trải qua những giai đoạn bối rối và lo lắng nhất thời. Sử dụng cần sa liều cao trong thời gian dài còn dẫn đến mất kiểm soát cơ thể, gây rối loạn hành vi.
Thời gian xét nghiệm: THC có tác dụng ngay sau khi sử dụng, đạt đỉnh điểm sau 20 - 30 phút và kéo dài trong 90 đến 120 phút và tồn tại trong 3 - 10 ngày trong nước tiểu sau khi sử dụng.
Hình 4: Cây cần sa.
2.5. Ketamin [Ma túy tổng hợp]
Có ở dạng chất lỏng, bột tinh thể, viên nén. Nó có tác dụng rất nhanh gây ra cảm giác phê và gây ra các ảo giác.
Đường dùng: có thể hút, uống , pha vào đồ ăn, thức uống hoặc dùng đường tiêm.
Hậu quả: Keratin có khả năng gây ra tình trạng ảo giác, hoang tưởng, bị kích động mạnh, không cảm thấy đau đớn, rối loạn thị giác, xuất hiện sự méo mó trong cảm giác mùi vị, sờ mó; mất cảm giác về định hướng không gian và thời gian. Ngoài ra nó còn gây mất trí nhớ ngắn hạn không nhận biết mình là ai có thể gây ra các hành vi nguy hiểm cho bản thân và cho những người xung quanh gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng cho bản thân và cho xã hội.
Thời gian xét nghiệm: Ketamin có tác dụng sau vài giây ngay sau khi sử dụng và kéo dài trong 2,5 - 3 giờ.
Hình 5: Ketamin.
3. Những yếu tố gây ảnh hưởng đến kết quả
Những yếu tố có thể gây dương tính giả: người bệnh sử dụng các thuốc như: Ciprofloxacin, Levofloxacin, Moxifloxacin, Norfloxacin, Ofloxacin; các thuốc giảm đau như: Meperidine, Pethidine, Fentanyl; Các thuốc chống dị ứng như Diphenhydramin; thuốc ho Dextromethorphan.
Những yếu tố có thể gây âm tính giả như: người bệnh sử dụng liều thấp, nước tiểu được pha loãng, thời gian lấy mẫu không đúng, nước tiểu bị tạp nhiễm [do nhiễm dấm, xà phòng, các loại nước tẩy rửa, muối ăn, amoniac, natri, kalinitrit]. Hoặc do người bệnh thay đổi mẫu nước tiểu.
Để đảm bảo chất lượng kết quả bạn nên tiến hành xét nghiệm tại các cơ sở uy tín. Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC luôn là cơ sở y tế được khách hàng đánh giá tốt về chất lượng lẫn dịch vụ khám chữa bệnh. Hơn nữa Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC luôn tự hào là một trong những đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực xét nghiệm trong những đơn vị tư nhân khắp cả nước.
Gọi ngay đến tổng đài 1900 56 56 56 để được giải đáp thắc mắc chính xác và nhanh chóng