Phát âm luôn là một trong những vấn đề quan trọng và khó nhằn nhất mà những người học ngoại ngữ nói chung và Tiếng Trung nói riêng phải đối mặt. Việc phát âm sai có thể dẫn tới sự hiểu lầm, làm giảm hiệu quả của cuộc nói chuyện hay thậm chí là gây ấn tượng xấu đối với người đối diện.
Nhiều người học Tiếng Trung cho rằng mình không cần học phát âm chuẩn Tiếng Trung, chỉ cần học giao tiếp. Họ nghĩ rằng họ có thể giao tiếp bằng Tiếng Trung vì họ giao tiếp được với giáo viên và bạn bè trong lớp. Tuy nhiên bạn cần hiểu rằng, giáo viên và bạn bè của bạn đã quá quen với cách nói Tiếng Trung của người Việt, hoặc cùng mắc lỗi phát âm như bạn, do đó họ có thể dễ dàng hiểu được.
Để thực sự biết mình phát âm Tiếng Trung có đúng không, là khi bạn nói chuyện với một người Trung Quốc và người ta thực sự hiểu. Nếu phát âm Tiếng Trung của bạn khó hiểu, người nước ngoài sẽ rất ngại giao tiếp với bạn. Đơn giản vì bạn nói họ chẳng hiểu gì hoặc luôn phải căng tai ra nghe. Nếu Tiếng Trung của bạn không tự nhiên, người nghe sẽ cảm thấy không thoải mái với ngôn ngữ của bạn.
Bài viết này mình sẽ chia sẻ tất tần tật về việc phát âm Tiếng Trung và giúp các bạn cải thiện kỹ năng này.
ĐẶC ĐIỂM VÙNG MIỀN ĐỐI VỚI VIỆC PHÁT ÂM TIẾNG TRUNG
Trung Quốc rộng 9,6 triệu km2, là quốc gia có diện tích lớn thứ ba trên thế giới sau Liên bang Nga và Canada, chiếm 6,5% diện tích thế giới. Các đơn vị hành chính như thành phố trực thuộc trung ương, tỉnh, khu tự trị, khu hành chính đặc biệt của Trung Quốc nhìn chung có diện tích rộng lớn, có trường hợp rộng hơn 1 triệu km2.
Mỗi quốc gia đều có tính địa phương và tính dân tộc, Trung Quốc cũng không ngoại lệ. Mỗi vùng miền của mảnh đất rộng lớn này sẽ nhận thấy những điểm khác biệt trong cách sống, sinh hoạt và giọng nói. Với tư cách là người nước ngoài học tiếng Trung là ngôn ngữ thứ hai, BẠN CẦN HỌC TIẾNG PHỔ THÔNG CHUẨN để có thể giao tiếp với bất kì ai, bất kì nơi nào. Giống như rất nhiều quốc gia trên thế giới, Trung Quốc lấy giọng chuẩn là giọng thủ đô Bắc Kinh. Vì vậy tiếng Trung phổ thông còn có tên gọi khác là tiếng Bắc Kinh. Đây là ngôn ngữ chính thức của Trung Quốc và được sử dụng rộng rãi trong các văn bản hành chính, là ngôn ngữ chuẩn cho người nước ngoài học tiếng Trung như ngôn ngữ thứ hai.
Giống như ở Việt Nam, bạn hoàn toàn có thể nhận thấy giọng nói của 3 miền là rất khác nhau, chưa kể giữa các tỉnh của cùng một miền đã có sự riêng biệt. Bạn chắc hẳn rất khó để có thể nghe rõ ràng giọng nói của những người không ở cùng vùng miền với mình. Việc học Tiếng Trung cũng vậy, bạn chỉ có thể phát âm thật chuẩn mới có thể khiến cho người nghe hiểu được, do có sự khác biệt giọng nói giữa các vùng miền.
Đài Loan, Quảng Đông… đều được hiểu giống như tiếng địa phương vì có xu hướng khác biệt lớn so với tiếng phổ thông. Nó thể hiện bản sắc văn hóa dân tộc đặc sắc của từng vùng. Tuy nhiên, nhờ chính sách thu hẹp khoảng cách văn hóa dân tộc mà chính phủ Trung Quốc đã và đang khuyến khích giới trẻ ngày nay sử dụng tiếng Phổ thông trong giao tiếp nên hầu như những người địa phương đều có thể sử dụng được cả hai ngôn ngữ là tiếng Phổ thông và tiếng địa phương. Vì vậy, chỉ cần PHÁT ÂM CHUẨN, bạn sẽ dễ dàng giao tiếp với người Trung Quốc mà không cần lo lắng.
Các bạn có thể xem video này để hiểu về sự khác biệt giữa giọng nói của các vùng miền Tiếng Trung:
TÁC HẠI KHI BẠN PHÁT ÂM TIẾNG TRUNG KHÔNG CHUẨN
Phát âm chính xác là cơ sở để giao tiếp tiếng Trung – cũng như bất kỳ ngôn ngữ nào khác – hiệu quả. Muốn nghe Tiếng Trung tốt thì trước hết bạn phải nói đúng, phát âm chuẩn. Điều đó đòi hỏi một hệ thống kiến thức về từ vựng và quá trình luyện tập cách phát âm. Cùng một từ mà bạn nói sai thì khi nghe người bản ngữ nói từ đó bạn không thể hiểu được nó vì có thể bạn thấy từ đó nghe rất lạ, không nhận ra đó là từ nào và kết quả là bạn không hiểu được cả một câu. Bên cạnh đó, nếu nói sai thì người bản ngữ cũng không hiểu được bạn đang nói gì hoặc gây ra hiểu lầm.
Phát âm không chuẩn gây ra nhiều hệ quả tai hại hơn bạn nghĩ đặc biệt là khi việc phát âm sai, phát âm bồi ấy đã trở thành thói quen. Thêm một điều bạn cần biết, đó là người bản xứ có thể cho rằng phát âm kém đồng nghĩa với khả năng ngôn ngữ và tư duy kém. Với những người nói Tiếng Trung bồi quá nặng, họ có thể gặp khó khăn trong giao tiếp hoặc hợp tác với người bản xứ.
Phát âm không chuẩn Tiếng Trung ảnh hưởng đến việc nghe
Không phát âm chuẩn Tiếng Trung thì bạn sẽ không hiểu âm đó phát âm chính xác như thế nào, như vậy thì tai bạn sẽ không nhận biết được âm đó. Và khi bạn giao tiếp, bạn khó có thể phân biệt và hiểu được những gì người đối thoại muốn nói. Ví dụ như khi bạn xem một bộ phim hoặc một video, bạn không nghe hiểu được, nhưng khi bạn nhìn lại phần subtilte của video/ film, bạn có thể thốt lên “Ơ, từ này dễ mà mình không nghe được”! Đó là vì tai bạn không nhận diện được phát âm chuẩn của một từ. Trong thực tế, khi bạn giao tiếp thì nó cũng sẽ kém hiệu quả nhiều vì lý do này!
Gây ra những ấn tượng không tốt
Khi bạn nói chuyện với một người, phát âm của bạn sẽ là thứ đầu tiên mà người đó sẽ chú ý tới. Trong giao tiếp hàng ngày, chúng ta không nhất thiết phải sử dụng những từ phức tạp, vì vậy, từ vựng không phải là một vấn đề lớn. Ngay cả khi vốn từ của bạn có hạn, bạn vẫn có thể sử dụng những từ đơn giản hơn để diễn đạt ý của mình. Và thực tế là ngay từ khi bắt đầu cuộc trò chuyện, họ sẽ để ý xem bạn phát âm thế nào. Nếu bạn phát âm sai, cộng với giọng địa phương nặng trịch thì cả vốn từ vựng phong phú lần ngữ pháp sẽ không thể cứu nổi bạn trong tình huống này.
Gây hiểu lầm
Biết nhiều từ mới sẽ trở nên vô nghĩa nếu bạn không thể phát âm chuẩn xác những từ đó và tất nhiên, người đối diện sẽ không thể hiểu những gì bạn đang nói. Tệ hại hơn, việc phát âm sai có thể dẫn tới những hiểu lầm tai hại. Việc nhầm lẫn giữa các âm s/sh, z/zh, c/ch… hay đọc sai thanh điệu thôi đã khiến từ bạn nói mang một nghĩa hoàn toàn khác, và có thể sẽ mang những nghĩa không hay.
Dẫn chứng có thể nhìn thấy qua video nhỏ này:
Làm giảm hiệu quả giao tiếp, mất tự tin
Việc phát âm sai đã gián tiếp làm cho Tiếng Trung trở nên “xa lạ” hơn với người bản xứ, họ phải nỗ lực rất nhiều để có thể hiểu được lời nói của bạn. Thậm chí nhiều người sẽ phát cáu khi lúc nào cũng phải yêu cầu bạn nhắc lại mà họ vẫn không thể đoán được bạn đang nói cái gì. Dần dà, bạn sẽ trở nên thiếu tự tin và thậm chí là ngại giao tiếp. Điều này nhiều khi sẽ làm cho công việc và cuộc sống của bạn bị ảnh hưởng.
LỢI ÍCH BẠN NHẬN ĐƯỢC KHI PHÁT ÂM CHUẨN
Phát âm chuẩn sẽ giúp người nghe dễ hiểu hơn và hiểu đúng ý của bạn hơn. Mặc dù khi bạn phát âm không chuẩn lắm, thì người nghe vẫn có thể hiểu. Nhưng việc hiểu ý nhau trong một cuộc trò chuyện vẫn có phần khó khăn hơn. Vì thế để giúp đối phương dễ hiểu và tránh những nhầm lần thì bạn nên phát âm Tiếng Trung thật chuẩn.
Bên cạnh đó, phát âm chuẩn Tiếng Trung còn đóng vai trò quan trọng cho kỹ năng nghe hiểu của bạn. Bạn sẽ nghe dễ dàng hơn trong việc nghe hiểu các đoạn video, radio,… Vì nếu bạn phát âm sai thì khi nghe từ đó bạn sẽ không bao giờ nhận ra. Muốn nghe tốt thì phải phát âm chuẩn.
Phát âm chuẩn Tiếng Trung tạo thiện cảm và cảm giác chuyên nghiệp
Phát âm rất quan trọng để giao tiếp bởi vì việc sử dụng đúng cách phát âm sẽ giúp bạn tự tin và nổi bật khi nói Tiếng Trung. Khi bạn phát âm chuẩn, bạn giúp người nghe dễ hiểu hơn và không mất quá nhiều thời gian để “luận” ra ý mà bạn muốn truyền đạt, trao đổi. Ngoài việc chú ý khi phát âm các từ, thì ngữ điệu của câu cũng có thể làm thay đổi ý nghĩa của câu được truyền đạt.
Phát âm chuẩn là mắt xích hoàn hảo để phát triển các kỹ năng của một ngôn ngữ mới
Mối quan hệ giữa 4 kỹ năng nghe – nói – đọc – viết luôn bổ sung và gắn kết chặt chẽ với nhau. Người học không thể chỉ nói mà không nghe cũng như chỉ viết mà không đọc. Vậy để điều hành nhịp nhàng 4 kỹ năng này người học cần làm gì? Mấu chốt ở đây chính là phát âm chuẩn. Khi bạn phát âm chuẩn bạn mới có thể nghe chuẩn, từ việc nghe chuẩn mới có thể tiếp cận cuộc hội thoại bằng việc sử dụng từ vựng và ngữ âm đúng.
Bên cạnh đó, phát âm chuẩn cũng là cách hiệu quả khi học từ mới. Nếu chỉ dừng lại ở việc chép chính tả để ghi nhớ một từ mới, người học sẽ nhanh quên và không thể áp dụng từ vựng vào các kỹ năng còn lại. Phát âm chuẩn tạo thói quen và môi trường cho người học chủ động hơn với nhiều cách để nhớ một từ mới. Khi đó người học không chỉ dừng lại ở việc bị động chép chính tả mà còn có thể kết hợp học từ mới bằng cách nghe và viết từ mới thành câu văn ngắn. Qua đó, học ngôn ngữ sẽ hoạt bát và thú vị hơn.
PHƯƠNG PHÁP ĐỂ HỌC PHÁT ÂM TIẾNG TRUNG CHUẨN
Ở Tiếng Trung Cầm Xu, chúng tôi không tin vào đường tắt, nhưng chúng tôi cũng không thích sự lâu la chậm trễ. Chúng tôi sẽ chỉ cho các bạn những mẹo để cải thiện phát âm của bạn, chắc chắn mà không tốn quá nhiều thời gian.
Nắm chắc bảng phiên âm [pinyin] Tiếng Trung để phân biệt các âm
Nếu các bạn chỉ học qua giáo trình, bảng pinyin có vẻ kĩ tuy nhiên việc mô tả cách đặt lưỡi có lẽ là quá khó hiểu để mô phỏng theo. Đồng thời mình cũng không biết mình đã làm đúng hay chưa. Do đó mình khuyên các bạn học pinyin qua video, có rất nhiều nguồn trên youtube, các bạn có thể tham khảo:
Ghi lại cách phát âm hoặc quay video khẩu âm của bản thân
Khi bắt đầu học, bạn cần chuẩn bị một vật dụng rất quan trọng, giúp bạn học phát âm tốt hơn đó là GƯƠNG. Khẩu hình[hình dáng miệng] của bạn khi nói Tiếng Việt, Tiếng Anh, Tiếng Trung là hoàn toàn khác nhau. Nếu như bạn dùng khẩu hình khi nói Tiếng Việt để học phát âm Tiếng Trung thì rất khó để có thể phát âm chuẩn, nói Tiếng Trung mang theo khẩu âm Tiếng Việt.
Chính vì vậy khi mới học phát âm Tiếng Trung bạn nên nhìn vào gương và đọc. Vừa đọc vừa chú ý xem khẩu hình miệng của bản thân khi đọc âm đó có giống như trong sách viết hay không. Ví dụ nếu như bạn đọc thanh mẫu “ch” mà nhìn vào gương thấy lưỡi không cong, lưỡi vẫn để thẳng như khi đọc nguyên âm “ch” trong Tiếng Việt thì cần phải sửa lại ngay.
Chúng ta có xu hướng phớt lờ vấn đề và không nhận ra sai lầm của chính mình. Hãy ghi và nghe lại sau với tư cách là một người thứ ba đang cố gắng kiểm tra lỗi lầm của người khác? Hãy là giáo viên của chính bạn! Đây cũng là một cách hiệu quả để lưu giữ hồ sơ để xem lại những sai lầm trước đây của bạn.
Đọc to, đọc thành tiếng để cải thiện cách phát âm Tiếng Trung
Khi bạn đọc Tiếng Trung, bạn nên đọc to để tai và miệng của bạn được luyện tập nhiều như mắt của bạn. Đừng bỏ lỡ bất kỳ cơ hội thực hành nào! Tận dụng tất cả các giác quan của bạn và đó là đôi bên cùng có lợi!
Nghe Tiếng Trung trước khi ngủ [và khi ngủ]
Lắng nghe giúp bạn ghi nhớ mọi thứ tốt hơn. Có rất nhiều tài nguyên dành cho phát âm tiếng Trung từ các ứng dụng và trang web. Tìm một số bài hát kích thích sự quan tâm của bạn và hình thành thói quen lắng nghe trước khi ngủ! Nếu bạn sợ buồn ngủ khi nghe, đừng lo lắng. Chỉ cần để máy bật; điều này thậm chí còn tốt hơn, vì não của bạn sẽ hoạt động một cách vô thức, ngay cả khi bạn đang ngủ.
Nói chuyện với người bản địa Trung Quốc
Đừng bao giờ ngại yêu cầu giúp đỡ! Nếu bạn có bạn bè là người Trung Quốc thì đây là cơ hội tốt nhất để bạn nâng cao trình độ tiếng Trung miễn phí. Chỉ cần nói chuyện với họ, và nhờ họ chỉ ra những lỗi phát âm của bạn khi cần thiết. Hãy thoải mái phát biểu và mắc lỗi để bạn luôn có chỗ để cải thiện.
Sử dụng phần ghi âm của Google để tự kiểm tra
Các bạn học Tiếng Trung có lẽ đã quá quen với Google Dịch, tuy nhiên các bạn đã bao giờ thử dùng chế độ ghi âm của nó chưa? Bạn có thể lấy sách và đọc một dòng bất kì theo phiên âm, nếu từ hiện ra giống với phần phát âm bạn vừa đọc, vậy là bạn đã phát âm đúng rồi đó.
CÁC KÊNH DẠY PHÁT ÂM CHUẨN, LUYỆN NGHE TIẾNG TRUNG CHUẨN
1. Học Tiếng Trung Cầm Xu [ Học phát âm từ cơ bản đến nâng cao, chủ đề phong phú, lưu ý khi học tiếng Trung, du lịch văn hóa Trung Quốc..]
Link: //www.youtube.com/họctiengtrungcamxu
2. Tiếng Trung 518 [Luyện nghe theo chủ đề, học từ vựng qua video,..]
Link://www.youtube.com/c/ChenLaoshiHocTiengTrung
3. TTB Chinese [ Luyện nghe tiếng trung qua radio của Nhụy Hy]
Link: //www.youtube.com/c/TTBMusic
4. Luyện Nghe Tiếng Trung Mỗi Ngày [ Luyện nghe tiếng trung qua radio của Nhụy Hy, XiaoBei,…]
Link: //www.youtube.com/luyennghetiengtrungmoingay
5. Tiếng Hoa H.A.H.A [ Các chủ đề tiếng Trung – Đài ngắn, thú vị]
Link://www.youtube.com/channel/UC81mC1xk1mby9R16wxIJhIg
6. 思维改变命运 王魄 [Người Trung – Luyện nghe theo các chủ đề, thích hợp cho người muốn luyện nghe khi đã có trình độ HSK5,6]
Link://www.youtube.com/channel/UCK5qc9_Dz4L6Q6smjdXezgA
7. Mr Wong [ Kênh dành cho trẻ em của Trung Quốc, luyện nghe, luyện xem thêm từ mới..]
Link://www.youtube.com/channel/UCybq1CHn3dZyqrK1Ujt05Zw