Nguồn: “Why did the AK-47 become so popular?“, The Economist, 08/01/2014.
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Mikhail Kalashnikov qua đời vào ngày 23/12/2013, ở tuổi 94. Tuy nhiên, phát minh đã 66 tuổi của ông, khẩu Avtomat Kalashnikova, vẫn đang còn sống. Được phát minh vào năm 1947 và lần đầu tiên được sử dụng bởi lực lượng quân đội Liên Xô vào năm 1949, súng trường tấn công AK-47 và các phiên bản phái sinh khác của nó hiện đang được sử dụng bởi các lực lượng vũ trang tại hơn 80 quốc gia, và tại nhiều quốc gia hơn nữa bởi những người dùng súng tự do. Không ai thực sự biết có bao nhiêu khẩu súng đang được lưu hành: 100 triệu khẩu là một phán đoán hợp lý. Nếu tính theo tỉ lệ trên toàn bộ số súng của thế giới – một con số khác mà không ai có thể đoán chắc được – thì các khẩu Kalashnikovs có lẽ chiếm hơn một phần mười tất cả số lượng vũ khí. Tại sao một phát minh cũ của Liên Xô lại vẫn đang chiếm ưu thế trong chiến tranh hiện đại như vậy?
Ảnh hưởng văn hóa của AK được cảm nhận trên khắp thế giới. Những nhân vật phản diện của Quentin Tarantino ca tụng sự phù hợp của nó cho trường hợp “khi bạn hoàn toàn, chắc chắn phải giết mọi [kẻ thù] trong phòng“. Những kẻ ngoài vòng pháp luật ở Mexico tự hào về cuernos de chivo, hay chiếc “sừng dê” của họ, biệt danh được đặt cho loại súng trường này do ổ đạn cong của nó. Ở một số vùng tại châu Phi, nơi súng được xem như một biểu tượng của sự lật đổ những ông chủ thuộc địa, Kalash là một cái tên phổ biến cho các chàng trai. Mozambique vẽ hình khẩu súng này lên quốc kỳ của họ. Còn tại Lebanon, một mẫu súng AK có biệt danh là “Bin Laden” được bán với giá gấp đôi so với một khẩu AK-47 thông thường, bởi vì nó là loại mà vị cựu Thủ lĩnh của al-Qaeda được nhìn thấy là đã đeo trong một số video của mình.
Khẩu súng này không có gì đặc biệt. Các cơ cấu điều khiển của nó không hề phức tạp; nó thậm chí còn không đặc biệt chính xác. Nhưng sự đơn giản này là một lý do cho sự thành công của nó. So với những mô hình súng trường tấn công khác, AK-47 có khoảng cách lớn hơn giữa các bộ phận cơ học của nó. Điều này ảnh hưởng xấu đến độ chính xác, nhưng lại đồng nghĩa với việc cơ chế hoạt động của nó sẽ không dễ bị nghẽn, dù có bị cát của Sudan hay bùn của Nicaragua dính vào. Được thiết kế để những người lính Xô viết đeo găng tay mùa đông dày có thể vận hành, nó đơn giản tới mức các tân binh chưa qua đào tạo [bao gồm cả trẻ em] cũng có thể sử dụng được. Những tính năng này giải thích lý do tại sao loại súng này vẫn được sử dụng.
Nhưng thành công của nó một phần cũng nhờ vào nguồn cung. Liên Xô muốn chuẩn hóa thiết bị quân sự trong các nước đồng minh của mình, và do đó đã vận chuyển hàng kho khổng lồ vũ khí cho các nước đồng minh, nơi mà tại đó họ cũng đã thành lập nhà máy sản xuất súng trường với số lượng hàng trăm nghìn khẩu. [Liên Xô đã không quan tâm đến bản quyền, có nghĩa là các mẫu sao chép cũng có điều kiện tăng nhanh về số lượng.] Mẫu súng này đã lan rộng trên khắp thế giới. Nhưng tại những nơi Liên Xô có ít ảnh hưởng, AK-47 cũng trở nên ít phổ biến. Cho đến ngày nay, các băng cướp ở Philippines sử dụng nhiều hơn các biến thể của M16, một loại súng trường tấn công do Mỹ chế tạo để cung cấp cho quân đội Philippines.
Với sự thống trị được thiết lập vững chắc của AK, nó đã chứng minh là khó có thể bị thay thế. Tại Syria, một số chiến binh được chụp hình cho thấy họ sử dụng súng trường tấn công FAL, mà theo một số người là tiên tiến hơn. Nhưng theo Nicolas Florquin từ Small Arms Survey [Khảo sát Súng hạng nhẹ], một tổ chức nghiên cứu của Thụy Sỹ, thì loại súng này đã không được sử dụng lâu dài bởi vì thực tế đã chứng minh là khó kiếm đạn cho chúng hơn: FAL dùng đạn 51mm, một loại đạn ít có ở các vùng xung đột hơn so với đạn 39mm được sử dụng trong mẫu AK-47 cũ. Có lẽ điều quan trọng nhất là cách các cuộc chiến tranh được tiến hành đã không thay đổi nhiều kể từ Thế Chiến II. Máy bay không người lái và vũ khí thông minh đang cách mạng hóa các đội quân của các cường quốc giàu có trên thế giới. Nhưng ở những nơi khác, phần lớn các cuộc đổ máu ngày nay lặp lại cùng một hình mẫu như từng được thấy trong những năm 1940. Cho đến khi chiến tranh tiến hóa hơn, AK-47 sẽ vẫn còn là một vũ khí chết người hữu ích như nó đã từng cách đây nửa thế kỷ trước.
Ảnh: Ảnh chụp vào thứ Tư, ngày 29/10/1997. Mikhail Kalashnikov cùng với một mô hình súng trường tấn công AK-47 nổi tiếng thế giới của mình. Ảnh chụp tại nhà ở thành phố Ural, núi Izhevsk, cách Moskva 1.000 km [625 dặm] về phía đông. Kalashnikov từng giữ vai trò là nhà thiết kế vũ khí cho Liên Xô, trở nên bất tử với tên gọi được đặt cho loại vũ khí phổ biến nhất thế giới. Kalashnikov mất vào hôm thứ Hai, ngày 23/12/2013, ở tuổi 94, tại một bệnh viện của thành phố Izhevsk nơi ông sống. AK-47 đã được ưa chuộng bởi các lực lượng quân du kích, khủng bố và những người lính của nhiều quân đội. Ước tính có khoảng 100 triệu khẩu AK-47 đang được lưu hành trên khắp thế giới. [Ảnh: Vladimir Vyatkin]
>> Cha đẻ' khẩu AK-47 lừng danh qua đời ở tuổi 94
Sau đây là 15 điều ít được biết về mẫu súng tiểu liên phổ biến nhất trên thế giới và về cha đẻ của nó, ông Mikhail Kalashnikov, theo đài Russia Today.
1. Ông Kalashnikov từng là một chỉ huy xe tăng trong thời Đệ nhị Thế chiến. Trong thời gian nằm điều trị ở bệnh viện vì bị thương trên chiến trận hồi năm 1942, ông được nghe những thương binh Liên Xô than phiền về chất lượng kém của loại súng trường đang sử dụng. Thế là ông quyết định chế ra loại súng tốt hơn.
2. Khẩu súng trường Kalashnikov đầu tiên được sản xuất vào năm 1947 và đã giúp mang về cho tác giả Giải thưởng Stalin và Huân chương Sao đỏ. AK-47 là mẫu súng trường tiêu chuẩn của quân đội Liên Xô và sau này là quân đội Nga kể từ năm 1949.
3. AK-47 được sử dụng nhiều nhất trên thế giới nhờ độ bền cao, chi phí sản xuất thấp và dễ sử dụng. Loại súng này vẫn hoạt động tốt trong những điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
4. AK-47 được sách Kỷ lục Guinness công nhận là loại vũ khí phổ biến nhất thế giới. Hiện có khoảng 150 triệu khẩu Kalashnikov đang được sử dụng.
5. Quân đội và lực lượng đặc nhiệm của 106 quốc gia trên toàn thế giới, bao gồm Afghanistan và Zimbabwe hiện đang được trang bị AK-47.
6. Nga không chỉ bán, phân phối AK-47 khắp thế giới mà còn cấp cả bản quyền sản xuất loại súng này cho trên 30 quốc gia khắp thế giới, bao gồm Trung Quốc, Israel, Ấn Độ, Ai Cập và Nigeria.
7. Russia Today cho rằng AK-47 gây ra nhiều thương vong hơn so với lượng thương vong do pháo kích và không kích cộng lại. Ước tính có khoảng 1 triệu người bị bắn chết do đạn súng AK-47 hàng năm.
8. Bản thân nhà phát minh Mikhail Kalashnikov chưa bao giờ cảm thấy ân hận trước những thương vong do súng AK-47 của mình gây ra. “Tôi ngủ ngon. Đó là chuyện của các chính trị gia. Họ đã không thể đưa ra một thỏa thuận hoặc giải pháp để giải quyết bạo lực”, ông Kalashnikov nói hồi năm 2007.
9. Một trong những điểm thuận lợi của súng AK-47 là giá rẻ. Giá trung bình trên toàn cầu của AK-47 là khoảng 534 USD, nhà kinh tế học Phillip Killicoat thuộc đại học Oxford [Anh] ước tính hồi năm 2005.
10. Trùm khủng bố al-Qaeda Osama bin Laden luôn thủ bên mình một khẩu AK-47. Truyền thông thế giới cho rằng chính Mỹ đã trao cho bin Laden khẩu súng AK-47.
11. Trong cuộc chiến tại Việt Nam, nhiều lính Mỹ đã bỏ khẩu M16, nhặt súng AK trên chiến trường để sử dụng.
Một số lính Mỹ hiện tại vẫn mang theo đạn AK vì họ biết đây là loại súng được dùng nhiều nhất thế giới.
12. Hình ảnh khẩu súng AK-47 xuất hiện trên quốc kỳ Mozambique.
13. Quân đội Mỹ được cho là đã tìm thấy một khẩu súng trường Kalashnikov mạ vàng trong bộ sưu tập vũ khí của cố Lãnh đạo Iraq Saddam Hussein.
14. Tờ Liberation [Pháp] bình chọn AK-47 là phát minh quan trọng nhất của thế kỷ 20, sau đó mới đến bom nguyên tử và các chuyến bay không gian.
15. Đài Channel One [Nga] từng đưa tin cho biết nhiều bậc phụ huynh ở một số nước châu Phi đã đặt tên con là “Kalash”, vốn là tên gọi tắt của súng Kalashnikov.
Hoàng Uy - Phúc Duy
>> Dạy con bằng súng AK
>> Hãng sản xuất súng AK phá sản
>> Cướp AK-47 đuổi hải tặc
>> AK-47 “chết” vì hàng lậu
>> AK-47, súng tiểu liên không đối thủ
>> Bulgaria sản xuất súng AK "giùm" Nga
>> AK-47 sẽ vẫn được "ưa chuộng" trong 20 năm tới
>> AK-47 vẫn là số 1!
Được phát mình vào năm 1947, cho đến nay, AK-47 vẫn được xem là một trong số những loại vũ khí chiến đấu phổ biến nhất thế giới. Không những vậy súng tiểu liên AK-47 còn được vinh dự góp mặt trên một số lá quốc kỳ cũng như một biểu tượng đầy kiêu hãnh và vẫn còn được sử dụng rộng rãi ở rất nhiều quốc gia. Vậy tại sao loại súng đơn giản, khả năng chính xác không quá cao, khá lỗi thời này lại được ưu ái như thế?
Phát minh đi vào lịch sử quân sự thế giới của người Nga
Năm 1944, chàng thanh niên Mikhail Kalashnikov 24 tuổi tham gia một cuộc thi thiết kế mẫu sung mới trong quân đội Liên Bang Xô Viết vì ngay sau khi nhận thấy những bất ổn của các mẫu súng tiểu liên thời bấy giờ. Tuy không giành được chiến thắng, nhưng 2 năm sau đó Kalashnikov vẫn tiếp tục tham gia cuộc thi.
Năm 1946, anh đăng ký dự thi với hai mẫu súng có tên gọi AK-1 và AK-2, lần này anh được lọt vào vòng hai cùng một vài mẫu súng do các thí sinh khác chế tạo. Cuối năm 1946, Kalashnikov đã thực hiện cải tiến AK-1 lần cuối, và sau lần nâng cấp này, khẩu tiểu liên huyền thoại trong lịch sử quân sự thế giới đã ra đời.
Chai Vodka Kalashnikov 41 độ được tạo hình theo súng AK-47
Năm 1949, quân đội Liên Xô lần đầu tiên đưa vào sử dụng chính thức vũ khí đặc chủng do Kalashnikov sáng chế. Lúc này súng được gọi đơn giản là súng trường tự động Kalashnikove [Avtomat Kalashnikova], gọi tắt là AK-47, cỡ nòng 7,62mm. Cũng kể từ đó, AK-47 trở thành vũ khi cá nhân nổi tiếng và được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới. Ước tính súng đã có mặt trên 70 quốc gia với gần 180 triệu khẩu được sản xuất [80 triệu là AK-47 mẫu nguyên bản và 100 triệu là các mẫu biến thể, cải tiến].
Tại sao AK-47 được ưa chuộng trên khắp thế giới?
Thiết kế của AK-47 không có gì đặc biệt, nếu không muốn nói là khá đơn giản. Tuy nhiên, sự đơn giản này lại trở thành điểm mạnh của súng. So với những mô hình súng trường tấn công khác, AK-47 có khoảng cách lớn hơn giữa các bộ phận cơ học của nó, điều này giúp cho súng khó bị nghẽn, dù ở trong địa hình cát ở Sudan hay bùn ở Nicaragua.
Khẩu AK-47 mạ vàng của Saddam Hussein.
Một lợi thế khác mà chỉ AK-47 mới có đó là giá thành rất rẻ, trung bình người dùng mất khoảng 12 đô la là đã có thể sở hữu một khẩu súng loại này. Vừa gọn nhẹ, vừa rẻ lại dễ sử dụng ngay cả với các tân binh, không khó để giải thích vì sao AK-47 lại được ưa chuộng đến vậy.
Không chỉ là một vũ khí, AK-47 đã trở thành một nét văn hóa trong khía cạnh quân sự
Ngày nay, mức độ phổ biến của AK-47 khiến nó thậm chí còn tạo ra ảnh hưởng nhất định về mặt văn hóa. Nhiều quốc gia ở châu Phi đã đưa hình ảnh AK-47 lên quốc kỳ - xem nó như một biểu tượng của tầng lớp dân nghèo quật khởi.
Mở đầu cho trào lưu đưa súng lên quốc kỳ là đất nước Mozambique. Năm 1983, biểu tượng cuốc sắt bắt chéo AK-47 được lắp thêm lưỡi lê của đất nước này ra mắt, gợi nhớ đến lịch sử đấu tranh của người dân nhằm thoát khỏi ách đô hộ của thực dân Bồ Đào nha. Sau đó, một loạt quốc gia hướng ứng trào lưu như Zimbabwe, Burkina Faso [từ năm 1984-1997] và Đông Timo [từ năm 2007].
Từ trái sang phải, từ trên xuống dưới: Quốc kỳ Zimbabwe, Đông Timo, Burkina Faso và Tổ chức Hezbollah
Tranh thêu của phụ nữ Afghanistan
Tại nhiều quốc gia khác như Ai Cập, Nga để kỷ niệm vũ khí huyền thoại này, người ta đã dựng lên những công trình kiến trúc mô phỏng hình dạng súng. Hoặc đơn giản hơn, như ở Afghanistan, hình ảnh AK-47 đã trở thành họa tiết phổ biến cho các bức tranh thêu của phụ nữ.
Kỳ lạ ngôi chùa Nhật Bản tôn thờ bầu ngực phụ nữ, ẩn đằng sau là cả một câu chuyện cảm động
Theo Trí Thức Trẻ Copy link
Link bài gốc Lấy link